Wt/kbd/кӏэрыгъуэлъхьэн
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [tʹʂɐrǝʁʷɐɬ'ħɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- кӏэры- + [гъуэлъхь] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "кӏэрыгъуэлъхьэн"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | кӏэрыгъуэлъхьэн |
| щымыӀэныгъэ: | кӏэрымыгъуэлъхьэн |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэн | укӏэрыгъуэлъхьэн | кӏэрыгъуэлъхьэн | дыкӏэрыгъуэлъхьэн | фыкӏэрыгъуэлъхьэн | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ) |
| щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэн | укӏэрымыгъуэлъхьэн | кӏэрымыгъуэлъхьэн | дыкӏэрымыгъуэлъхьэн | фыкӏэрымыгъуэлъхьэн | кӏэрымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | кӏэрыгъуалъхьэ! | фыкӏэрыгъуалъхьэ! |
| щымыӀэныгъэ: | укӏэрымыгъуалъхьэ! | фыкӏэрымыгъуалъхьэ! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкӏэрырегъуалъхьэ | укӏэрырегъуалъхьэ | кӏэрырегъуалъхьэ | дыкӏэрырегъуалъхьэ | фыкӏэрырегъуалъхьэ | кӏэрырегъуалъхьэ |
| щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыремыгъуалъхьэ | укӏэрыремыгъуалъхьэ | кӏэрыремыгъуалъхьэ | дыкӏэрыремыгъуалъхьэ | фыкӏэрыремыгъуалъхьэ | кӏэрыремыгъуалъхьэ |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрогъуалъхьэ(р) | укӏэрогъуалъхьэ(р) | кӏэрогъуалъхьэ(р) | кӏэрогъуалъхьэ(р) | фыкӏэрогъуалъхьэ(р) | кӏэрогъуалъхьэ(хэ)(р) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэркъым | укӏэрыгъуалъхьэркъым | кӏэрыгъуалъхьэркъым | дыкӏэрыгъуалъхьэркъым | фыкӏэрыгъуалъхьэркъым | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)ркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэ(р)т | укӏэрыгъуалъхьэ(р)т | кӏэрыгъуалъхьэ(р)т | дыкӏэрыгъуалъхьэ(р)т | фыкӏэрыгъуалъхьэ(р)т | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэ(р)тэкъым | укӏэрыгъуалъхьэ(р)тэкъым | кӏэрыгъуалъхьэ(р)тэкъым | дыкӏэрыгъуалъхьэ(р)тэкъым | фыкӏэрыгъуалъхьэ(р)тэкъым | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)(р)тэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьащ | укӏэрыгъуэлъхьащ | кӏэрыгъуэлъхьащ | дыкӏэрыгъуэлъхьащ | фыкӏэрыгъуэлъхьащ | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)щ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьакъым | укӏэрыгъуэлъхьакъым | кӏэрыгъуэлъхьакъым | дыкӏэрыгъуэлъхьакъым | фыкӏэрыгъуэлъхьакъым | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)къым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьат | укӏэрыгъуэлъхьат | кӏэрыгъуэлъхьат | дыкӏэрыгъуэлъхьат | фыкӏэрыгъуэлъхьат | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьатэкъым | укӏэрыгъуэлъхьатэкъым | кӏэрыгъуэлъхьатэкъым | дыкӏэрыгъуэлъхьатэкъым | фыкӏэрыгъуэлъхьатэкъым | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъащ | укӏэрыгъуэлъхьэгъащ | кӏэрыгъуэлъхьэгъащ | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъащ | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъащ | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ)щ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъакъым | укӏэрыгъуэлъхьэгъакъым | кӏэрыгъуэлъхьэгъакъым | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъакъым | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъакъым | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ)къым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъат | укӏэрыгъуэлъхьэгъат | кӏэрыгъуэлъхьэгъат | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъат | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъат | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэкъым | укӏэрыгъуэлъхьэгъатэкъым | кӏэрыгъуэлъхьэгъатэкъым | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэкъым | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэкъым | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэщ | укӏэрыгъуалъхьэщ | кӏэрыгъуалъхьэщ | дыкӏэрыгъуалъхьэщ | фыкӏэрыгъуалъхьэщ | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)щ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэкъым | укӏэрыгъуалъхьэкъым | кӏэрыгъуалъхьэкъым | дыкӏэрыгъуалъхьэкъым | фыкӏэрыгъуалъхьэкъым | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)къым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэт | укӏэрыгъуалъхьэт | кӏэрыгъуалъхьэт | дыкӏэрыгъуалъхьэт | фыкӏэрыгъуалъхьэт | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэтэкъым | укӏэрыгъуалъхьэтэкъым | кӏэрыгъуалъхьэтэкъым | дыкӏэрыгъуалъхьэтэкъым | фыкӏэрыгъуалъхьэтэкъым | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнщ | укӏэрыгъуэлъхьэнщ | кӏэрыгъуэлъхьэнщ | дыкӏэрыгъуэлъхьэнщ | фыкӏэрыгъуэлъхьэнщ | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ)щ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнкъым | укӏэрыгъуэлъхьэнкъым | кӏэрыгъуэлъхьэнкъым | дыкӏэрыгъуэлъхьэнкъым | фыкӏэрыгъуэлъхьэнкъым | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ)къым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнущ | укӏэрыгъуэлъхьэнущ | кӏэрыгъуэлъхьэнущ | дыкӏэрыгъуэлъхьэнущ | фыкӏэрыгъуэлъхьэнущ | кӏэрыгъуэлъхьэну(хэ)щ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнукъым | укӏэрыгъуэлъхьэнукъым | кӏэрыгъуэлъхьэнукъым | дыкӏэрыгъуэлъхьэнукъым | фыкӏэрыгъуэлъхьэнукъым | кӏэрыгъуэлъхьэну(хэ)къым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэрэ | укӏэрыгъуалъхьэрэ | кӏэрыгъуалъхьэрэ | дыкӏэрыгъуалъхьэрэ | фыкӏэрыгъуалъхьэрэ | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)рэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэркъэ | укӏэрыгъуалъхьэркъэ | кӏэрыгъуалъхьэркъэ | дыкӏэрыгъуалъхьэркъэ | фыкӏэрыгъуалъхьэркъэ | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)ркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэ(р)т | укӏэрыгъуалъхьэ(р)т | кӏэрыгъуалъхьэ(р)т | дыкӏэрыгъуалъхьэ(р)т | фыкӏэрыгъуалъхьэ(р)т | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэ(р)тэкъэ | укӏэрыгъуалъхьэ(р)тэкъэ | кӏэрыгъуалъхьэ(р)тэкъэ | дыкӏэрыгъуалъхьэ(р)тэкъэ | фыкӏэрыгъуалъхьэ(р)тэкъэ | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)(р)тэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьа | укӏэрыгъуэлъхьа | кӏэрыгъуэлъхьа | дыкӏэрыгъуэлъхьа | фыкӏэрыгъуэлъхьа | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьакъэ | укӏэрыгъуэлъхьакъэ | кӏэрыгъуэлъхьакъэ | дыкӏэрыгъуэлъхьакъэ | фыкӏэрыгъуэлъхьакъэ | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)къэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьат | укӏэрыгъуэлъхьат | кӏэрыгъуэлъхьат | дыкӏэрыгъуэлъхьат | фыкӏэрыгъуэлъхьат | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьатэкъэ | укӏэрыгъуэлъхьатэкъэ | кӏэрыгъуэлъхьатэкъэ | дыкӏэрыгъуэлъхьатэкъэ | фыкӏэрыгъуэлъхьатэкъэ | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | укӏэрыгъуэлъхьэгъа | кӏэрыгъуэлъхьэгъа | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъакъэ | укӏэрыгъуэлъхьэгъакъэ | кӏэрыгъуэлъхьэгъакъэ | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъакъэ | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъакъэ | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ)къэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъат | укӏэрыгъуэлъхьэгъат | кӏэрыгъуэлъхьэгъат | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъат | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъат | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэкъэ | укӏэрыгъуэлъхьэгъатэкъэ | кӏэрыгъуэлъхьэгъатэкъэ | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэкъэ | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэкъэ | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэ | укӏэрыгъуалъхьэ | кӏэрыгъуалъхьэ | дыкӏэрыгъуалъхьэ | фыкӏэрыгъуалъхьэ | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэкъэ | укӏэрыгъуалъхьэкъэ | кӏэрыгъуалъхьэкъэ | дыкӏэрыгъуалъхьэкъэ | фыкӏэрыгъуалъхьэкъэ | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)къэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэт | укӏэрыгъуалъхьэт | кӏэрыгъуалъхьэт | дыкӏэрыгъуалъхьэт | фыкӏэрыгъуалъхьэт | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэтэкъэ | укӏэрыгъуалъхьэтэкъэ | кӏэрыгъуалъхьэтэкъэ | дыкӏэрыгъуалъхьэтэкъэ | фыкӏэрыгъуалъхьэтэкъэ | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)тэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэн | укӏэрыгъуэлъхьэн | кӏэрыгъуэлъхьэн | дыкӏэрыгъуэлъхьэн | фыкӏэрыгъуэлъхьэн | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнкъэ | укӏэрыгъуэлъхьэнкъэ | кӏэрыгъуэлъхьэнкъэ | дыкӏэрыгъуэлъхьэнкъэ | фыкӏэрыгъуэлъхьэнкъэ | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ)къэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэну | укӏэрыгъуэлъхьэну | кӏэрыгъуэлъхьэну | дыкӏэрыгъуэлъхьэну | фыкӏэрыгъуэлъхьэну | кӏэрыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнукъэ | укӏэрыгъуэлъхьэнукъэ | кӏэрыгъуэлъхьэнукъэ | дыкӏэрыгъуэлъхьэнукъэ | фыкӏэрыгъуэлъхьэнукъэ | кӏэрыгъуэлъхьэну(хэ)къэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэмэ | укӏэрыгъуалъхьэмэ | кӏэрыгъуалъхьэмэ | дыкӏэрыгъуалъхьэмэ | фыкӏэрыгъуалъхьэмэ | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)мэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуалъхьэмэ | укӏэрымыгъуалъхьэмэ | кӏэрымыгъуалъхьэмэ | дыкӏэрымыгъуалъхьэмэ | фыкӏэрымыгъуалъхьэмэ | кӏэрымыгъуалъхьэ(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьамэ | укӏэрыгъуэлъхьамэ | кӏэрыгъуэлъхьамэ | дыкӏэрыгъуэлъхьамэ | фыкӏэрыгъуэлъхьамэ | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьамэ | укӏэрымыгъуэлъхьамэ | кӏэрымыгъуэлъхьамэ | дыкӏэрымыгъуэлъхьамэ | фыкӏэрымыгъуэлъхьамэ | кӏэрмыгъуэлъхьа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъамэ | укӏэрыгъуэлъхьэгъамэ | кӏэрыгъуэлъхьэгъамэ | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъамэ | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъамэ | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэгъамэ | укӏэрымыгъуэлъхьэгъамэ | кӏэрымыгъуэлъхьэгъамэ | дыкӏэрымыгъуэлъхьэгъамэ | фыкӏэрымыгъуэлъхьэгъамэ | кӏэрымыгъуэлъхьэгъа(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнмэ | укӏэрыгъуэлъхьэнмэ | кӏэрыгъуэлъхьэнмэ | дыкӏэрыгъуэлъхьэнмэ | фыкӏэрыгъуэлъхьэнмэ | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэнмэ | укӏэрымыгъуэлъхьэнмэ | кӏэрымыгъуэлъхьэнмэ | дыкӏэрымыгъуэлъхьэнмэ | фыкӏэрымыгъуэлъхьэнмэ | кӏэрымыгъуэлъхьэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнумэ | укӏэрыгъуэлъхьэнумэ | кӏэрыгъуэлъхьэнумэ | дыкӏэрыгъуэлъхьэнумэ | фыкӏэрыгъуэлъхьэнумэ | кӏэрыгъуэлъхьэну(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэнумэ | укӏэрымыгъуэлъхьэнумэ | кӏэрымыгъуэлъхьэнумэ | дыкӏэрымыгъуэлъхьэнумэ | фыкӏэрымыгъуэлъхьэнумэ | кӏэрымыгъуэлъхьэну(хэ)мэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэтэмэ | укӏэрыгъуалъхьэтэмэ | кӏэрыгъуалъхьэтэмэ | дыкӏэрыгъуалъхьэтэмэ | фыкӏэрыгъуалъхьэтэмэ | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)тэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуалъхьэтэмэ | укӏэрымыгъуалъхьэтэмэ | кӏэрымыгъуалъхьэтэмэ | дыкӏэрымыгъуалъхьэтэмэ | фыкӏэрымыгъуалъхьэтэмэ | кӏэрымыгъуалъхьэ(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьатэмэ | укӏэрыгъуэлъхьатэмэ | кӏэрыгъуэлъхьатэмэ | дыкӏэрыгъуэлъхьатэмэ | фыкӏэрыгъуэлъхьатэмэ | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьатэмэ | укӏэрымыгъуэлъхьатэмэ | кӏэрымыгъуэлъхьатэмэ | дыкӏэрымыгъуэлъхьатэмэ | фыкӏэрымыгъуэлъхьатэмэ | кӏэрымыгъуэлъхьа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэмэ | укӏэрыгъуэлъхьэгъатэмэ | кӏэрыгъуэлъхьэгъатэмэ | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэмэ | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэмэ | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэгъатэмэ | укӏэрымыгъуэлъхьэгъатэмэ | кӏэрымыгъуэлъхьэгъатэмэ | дыкӏэрымыгъуэлъхьэгъатэмэ | фыкӏэрымыгъуэлъхьэгъатэмэ | кӏэрымыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнтэмэ | укӏэрыгъуэлъхьэнтэмэ | кӏэрыгъуэлъхьэнтэмэ | дыкӏэрыгъуэлъхьэнтэмэ | фыкӏэрыгъуэлъхьэнтэмэ | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэнтэмэ | укӏэрымыгъуэлъхьэнтэмэ | кӏэрымыгъуэлъхьэнтэмэ | дыкӏэрымыгъуэлъхьэнтэмэ | фыкӏэрымыгъуэлъхьэнтэмэ | кӏэрымыгъуэлъхьэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнутэмэ | укӏэрыгъуэлъхьэнутэмэ | кӏэрыгъуэлъхьэнутэмэ | дыкӏэрыгъуэлъхьэнутэмэ | фыкӏэрыгъуэлъхьэнутэмэ | кӏэрыгъуэлъхьэну(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэнутэмэ | укӏэрымыгъуэлъхьэнутэмэ | кӏэрымыгъуэлъхьэнутэмэ | дыкӏэрымыгъуэлъхьэнутэмэ | фыкӏэрымыгъуэлъхьэнутэмэ | кӏэрымыгъуэлъхьэну(хэ)тэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнт | укӏэрыгъуэлъхьэнт | кӏэрыгъуэлъхьэнт | дыкӏэрыгъуэлъхьэнт | фыкӏэрыгъуэлъхьэнт | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ)т |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнтэкъым | укӏэрыгъуэлъхьэнтэкъым | кӏэрыгъуэлъхьэнтэкъым | дыкӏэрыгъуэлъхьэнтэкъым | фыкӏэрыгъуэлъхьэнтэкъым | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнут | укӏэрыгъуэлъхьэнут | кӏэрыгъуэлъхьэнут | дыкӏэрыгъуэлъхьэнут | фыкӏэрыгъуэлъхьэнут | кӏэрыгъуэлъхьэну(хэ)т |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнутэкъым | укӏэрыгъуэлъхьэнутэкъым | кӏэрыгъуэлъхьэнутэкъым | дыкӏэрыгъуэлъхьэнутэкъым | фыкӏэрыгъуэлъхьэнутэкъым | кӏэрыгъуэлъхьэну(хэ)тэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэми | укӏэрыгъуалъхьэми | кӏэрыгъуалъхьэми | дыкӏэрыгъуалъхьэми | фыкӏэрыгъуалъхьэми | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)ми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуалъхьэми | укӏэрымыгъуалъхьэми | кӏэрымыгъуалъхьэми | дыкӏэрымыгъуалъхьэми | фыкӏэрымыгъуалъхьэми | кӏэрымыгъуалъхьэ(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьами | укӏэрыгъуэлъхьами | кӏэрыгъуэлъхьами | дыкӏэрыгъуэлъхьами | фыкӏэрыгъуэлъхьами | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьами | укӏэрымыгъуэлъхьами | кӏэрымыгъуэлъхьами | дыкӏэрымыгъуэлъхьами | фыкӏэрымыгъуэлъхьами | кӏэрымыгъуэлъхьа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъами | укӏэрыгъуэлъхьэгъами | кӏэрыгъуэлъхьэгъами | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъами | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъами | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэгъами | укӏэрымыгъуэлъхьэгъами | кӏэрымыгъуэлъхьэгъами | дыкӏэрымыгъуэлъхьэгъами | фыкӏэрымыгъуэлъхьэгъами | кӏэрымыгъуэлъхьэгъа(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнми | укӏэрыгъуэлъхьэнми | кӏэрыгъуэлъхьэнми | дыкӏэрыгъуэлъхьэнми | фыкӏэрыгъуэлъхьэнми | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэнми | укӏэрымыгъуэлъхьэнми | кӏэрымыгъуэлъхьэнми | дыкӏэрымыгъуэлъхьэнми | фыкӏэрымыгъуэлъхьэнми | кӏэрымыгъуэлъхьэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнуми | укӏэрыгъуэлъхьэнуми | кӏэрыгъуэлъхьэнуми | дыкӏэрыгъуэлъхьэнуми | фыкӏэрыгъуэлъхьэнуми | кӏэрыгъуэлъхьэну(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэнуми | укӏэрымыгъуэлъхьэнуми | кӏэрымыгъуэлъхьэнуми | дыкӏэрымыгъуэлъхьэнуми | фыкӏэрымыгъуэлъхьэнуми | кӏэрымыгъуэлъхьэну(хэ)ми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуалъхьэтэми | укӏэрыгъуалъхьэтэми | кӏэрыгъуалъхьэтэми | дыкӏэрыгъуалъхьэтэми | фыкӏэрыгъуалъхьэтэми | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)тэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуалъхьэтэми | укӏэрымыгъуалъхьэтэми | кӏэрымыгъуалъхьэтэми | дыкӏэрымыгъуалъхьэтэми | фыкӏэрымыгъуалъхьэтэми | кӏэрымыгъуалъхьэ(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьатэми | укӏэрыгъуэлъхьатэми | кӏэрыгъуэлъхьатэми | дыкӏэрыгъуэлъхьатэми | фыкӏэрыгъуэлъхьатэми | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьатэми | укӏэрымыгъуэлъхьатэми | кӏэрымыгъуэлъхьатэми | дыкӏэрымыгъуэлъхьатэми | фыкӏэрымыгъуэлъхьатэми | кӏэрымыгъуэлъхьа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэми | укӏэрыгъуэлъхьэгъатэми | кӏэрыгъуэлъхьэгъатэми | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэми | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъатэми | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэгъатэми | укӏэрымыгъуэлъхьэгъатэми | кӏэрымыгъуэлъхьэгъатэми | дыкӏэрымыгъуэлъхьэгъатэми | фыкӏэрымыгъуэлъхьэгъатэми | кӏэрымыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнтэми | укӏэрыгъуэлъхьэнтэми | кӏэрыгъуэлъхьэнтэми | дыкӏэрыгъуэлъхьэнтэми | фыкӏэрыгъуэлъхьэнтэми | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэнтэми | укӏэрымыгъуэлъхьэнтэми | кӏэрымыгъуэлъхьэнтэми | дыкӏэрымыгъуэлъхьэнтэми | фыкӏэрымыгъуэлъхьэнтэми | кӏэрымыгъуэлъхьэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьэнутэми | укӏэрыгъуэлъхьэнутэми | кӏэрыгъуэлъхьэнутэми | дыкӏэрыгъуэлъхьэнутэми | фыкӏэрыгъуэлъхьэнутэми | кӏэрыгъуэлъхьэну(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьэнутэми | укӏэрымыгъуэлъхьэнутэми | кӏэрымыгъуэлъхьэнутэми | дыкӏэрымыгъуэлъхьэнутэми | фыкӏэрымыгъуэлъхьэнутэми | кӏэрымыгъуэлъхьэну(хэ)тэми |
| гъэщӀэгъгъуэлъхьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьаи | укӏэрыгъуэлъхьаи | кӏэрыгъуэлъхьаи | дыкӏэрыгъуэлъхьаи | фыкӏэрыгъуэлъхьаи | кӏэрыгъуэлъхьаи |
| щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьакъыми | укӏэрыгъуэлъхьакъыми | кӏэрыгъуэлъхьакъыми | дыкӏэрыгъуэлъхьакъыми | фыкӏэрыгъуэлъхьакъыми | кӏэрыгъуэлъхьакъыми |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьащэрэт | укӏэрыгъуэлъхьащэрэт | кӏэрыгъуэлъхьащэрэт | дыкӏэрыгъуэлъхьащэрэт | фыкӏэрыгъуэлъхьащэрэт | кӏэрыгъуэлъхьащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрымыгъуэлъхьащэрэт | укӏэрымыгъуэлъхьащэрэт | кӏэрымыгъуэлъхьащэрэт | дыкӏэрымыгъуэлъхьащэрэт | фыкӏэрымыгъуэлъхьащэрэт | кӏэрымыгъуэлъхьащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнщ | укӏэрыгъуэлъхьагъэнщ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнщ | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнщ | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнщ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнкъым | укӏэрыгъуэлъхьагъэнкъым | кӏэрыгъуэлъхьагъэнкъым | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнкъым | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнкъым | кӏэрыгъуэлъхьагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнт | укӏэрыгъуэлъхьагъэнт | кӏэрыгъуэлъхьагъэнт | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнт | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнт | кӏэрыгъуэлъхьагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъым | укӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъым | кӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъым | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъым | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъым | кӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэн | укӏэрыгъуэлъхьагъэн | кӏэрыгъуэлъхьагъэн | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэн | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэн | кӏэрыгъуэлъхьагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнкъэ | укӏэрыгъуэлъхьагъэнкъэ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнкъэ | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнкъэ | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнкъэ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнт | укӏэрыгъуэлъхьагъэнт | кӏэрыгъуэлъхьагъэнт | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнт | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнт | кӏэрыгъуэлъхьагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъэ | укӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъэ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъэ | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъэ | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъэ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнущ | укӏэрыгъуэлъхьагъэнущ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнущ | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнущ | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнущ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнущ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнукъым | укӏэрыгъуэлъхьагъэнукъым | кӏэрыгъуэлъхьагъэнукъым | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнукъым | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнукъым | кӏэрыгъуэлъхьагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнут | укӏэрыгъуэлъхьагъэнут | кӏэрыгъуэлъхьагъэнут | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнут | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнут | кӏэрыгъуэлъхьагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъым | укӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъым | кӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъым | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъым | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъым | кӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэну | укӏэрыгъуэлъхьагъэну | кӏэрыгъуэлъхьагъэну | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэну | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэну | кӏэрыгъуэлъхьагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнукъэ | укӏэрыгъуэлъхьагъэнукъэ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнукъэ | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнукъэ | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнукъэ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнут | укӏэрыгъуэлъхьагъэнут | кӏэрыгъуэлъхьагъэнут | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнут | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнут | кӏэрыгъуэлъхьагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыкӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъэ | укӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъэ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъэ | дыкӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъэ | фыкӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъэ | кӏэрыгъуэлъхьагъэнутэкъэ |
| Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыгъуалъхьэ | укӏэрыгъуалъхьэ | кӏэрыгъуалъхьэ | дыкӏэрыгъуалъхьэ | фыкӏэрыгъуалъхьэ | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыгъуалъхьэ | укӏэрымыгъуалъхьэ | кӏэрымыгъуалъхьэ | дыкӏэрымыгъуалъхьэ | фыкӏэрымыгъуалъхьэ | кӏэрымыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыгъуэлъхьа | укӏэрыгъуэлъхьа | кӏэрыгъуэлъхьа | дыкӏэрыгъуэлъхьа | фыкӏэрыгъуэлъхьа | кӏэрыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыгъуэлъхьа | укӏэрымыгъуэлъхьа | кӏэрымыгъуэлъхьа | дыкӏэрымыгъуэлъхьа | фыкӏэрымыгъуэлъхьа | кӏэрымыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | укӏэрыгъуэлъхьэгъа | кӏэрыгъуэлъхьэгъа | дыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | фыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | кӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | укӏэрымыгъуэлъхьэгъа | кӏэрымыгъуэлъхьэгъа | дыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | фыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | кӏэрымыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыгъуэлъхьэн | укӏэрыгъуэлъхьэн | кӏэрыгъуэлъхьэн | дыкӏэрыгъуэлъхьэн | фыкӏэрыгъуэлъхьэн | кӏэрыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыгъуэлъхьэн | укӏэрымыгъуэлъхьэн | кӏэрымыгъуэлъхьэн | дыкӏэрымыгъуэлъхьэн | фыкӏэрымыгъуэлъхьэн | кӏэрымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыгъуэлъхьэну | укӏэрыгъуэлъхьэну | кӏэрыгъуэлъхьэну | дыкӏэрыгъуэлъхьэну | фыкӏэрыгъуэлъхьэну | кӏэрыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыгъуэлъхьэну | укӏэрымыгъуэлъхьэну | кӏэрымыгъуэлъхьэну | дыкӏэрымыгъуэлъхьэну | фыкӏэрымыгъуэлъхьэну | кӏэрымыгъуэлъхьэну(хэ) |
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрыгъуалъхьэ | узэрыкӏэрыгъуалъхьэ | зэрыкӏэрыгъуалъхьэ | дызэрыкӏэрыгъуалъхьэ | фызэрыкӏэрыгъуалъхьэ | зэрыкӏэрыгъуалъхьэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрымыгъуалъхьэ | узэрыкӏэрымыгъуалъхьэ | зэрыкӏэрымыгъуалъхьэ | дызэрыкӏэрымыгъуалъхьэ | фызэрыкӏэрымыгъуалъхьэ | зэрыкӏэрымыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрыгъуэлъхьа | узэрыкӏэрыгъуэлъхьа | зэрыкӏэрыгъуэлъхьа | дызэрыкӏэрыгъуэлъхьа | фызэрыкӏэрыгъуэлъхьа | зэрыкӏэрыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрымыгъуэлъхьа | узэрыкӏэрымыгъуэлъхьа | зэрыкӏэрымыгъуэлъхьа | дызэрыкӏэрымыгъуэлъхьа | фызэрыкӏэрымыгъуэлъхьа | зэрыкӏэрымыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | узэрыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | зэрыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | дызэрыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | фызэрыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | зэрыкӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | узэрыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | зэрыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | дызэрыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | фызэрыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | зэрыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрыгъуэлъхьэн | узэрыкӏэрыгъуэлъхьэн | зэрыкӏэрыгъуэлъхьэн | дызэрыкӏэрыгъуэлъхьэн | фызэрыкӏэрыгъуэлъхьэн | зэрыкӏэрыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрымыгъуэлъхьэн | узэрыкӏэрымыгъуэлъхьэн | зэрыкӏэрымыгъуэлъхьэн | дызэрыкӏэрымыгъуэлъхьэн | фызэрыкӏэрымыгъуэлъхьэн | зэрыкӏэрымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрыгъуэлъхьэну | узэрыкӏэрыгъуэлъхьэну | зэрыкӏэрыгъуэлъхьэну | дызэрыкӏэрыгъуэлъхьэну | фызэрыкӏэрыгъуэлъхьэну | зэрыкӏэрыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыкӏэрымыгъуэлъхьэну | узэрыкӏэрымыгъуэлъхьэну | зэрыкӏэрымыгъуэлъхьэну | дызэрыкӏэрымыгъуэлъхьэну | фызэрыкӏэрымыгъуэлъхьэну | зэрыкӏэрымыгъуэлъхьэну(хэ) |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӏэрыгъуалъхьэ | ущыкӏэрыгъуалъхьэ | щыкӏэрыгъуалъхьэ | дыщыкӏэрыгъуалъхьэ | фыщыкӏэрыгъуалъхьэ | щыкӏэрыгъуалъхьэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкӏэрымыгъуалъхьэ | ущыкӏэрымыгъуалъхьэ | щыкӏэрымыгъуалъхьэ | дыщыкӏэрымыгъуалъхьэ | фыщыкӏэрымыгъуалъхьэ | щыкӏэрымыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӏэрыгъуэлъхьа | ущыкӏэрыгъуэлъхьа | щыкӏэрыгъуэлъхьа | дыщыкӏэрыгъуэлъхьа | фыщыкӏэрыгъуэлъхьа | щыкӏэрыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкӏэрымыгъуэлъхьа | ущыкӏэрымыгъуэлъхьа | щыкӏэрымыгъуэлъхьа | дыщыкӏэрымыгъуэлъхьа | фыщыкӏэрымыгъуэлъхьа | щыкӏэрымыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | ущыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | щыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | дыщыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | фыщыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | щыкӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | ущыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | щыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | дыщыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | фыщыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | щыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӏэрыгъуэлъхьэн | ущыкӏэрыгъуэлъхьэн | щыкӏэрыгъуэлъхьэн | дыщыкӏэрыгъуэлъхьэн | фыщыкӏэрыгъуэлъхьэн | щыкӏэрыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкӏэрымыгъуэлъхьэн | ущыкӏэрымыгъуэлъхьэн | щыкӏэрымыгъуэлъхьэн | дыщыкӏэрымыгъуэлъхьэн | фыщыкӏэрымыгъуэлъхьэн | щыкӏэрымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыкӏэрыгъуэлъхьэну | ущыкӏэрыгъуэлъхьэну | щыкӏэрыгъуэлъхьэну | дыщыкӏэрыгъуэлъхьэну | фыщыкӏэрыгъуэлъхьэну | щыкӏэрыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыкӏэрымыгъуэлъхьэну | ущыкӏэрымыгъуэлъхьэну | щыкӏэрымыгъуэлъхьэну | дыщыкӏэрымыгъуэлъхьэну | фыщыкӏэрымыгъуэлъхьэну | щыкӏэрымыгъуэлъхьэну(хэ) |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздыкӏэрыгъуалъхьэ | уздыкӏэрыгъуалъхьэ | здыкӏэрыгъуалъхьэ | дыздыкӏэрыгъуалъхьэ | фыздыкӏэрыгъуалъхьэ | здыкӏэрыгъуалъхьэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыкӏэрымыгъуалъхьэ | уздыкӏэрымыгъуалъхьэ | здыкӏэрымыгъуалъхьэ | дыздыкӏэрымыгъуалъхьэ | фыздыкӏэрымыгъуалъхьэ | здыкӏэрымыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздыкӏэрыгъуэлъхьа | уздыкӏэрыгъуэлъхьа | здыкӏэрыгъуэлъхьа | дыздыкӏэрыгъуэлъхьа | фыздыкӏэрыгъуэлъхьа | здыкӏэрыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыкӏэрымыгъуэлъхьа | уздыкӏэрымыгъуэлъхьа | здыкӏэрымыгъуэлъхьа | дыздыкӏэрымыгъуэлъхьа | фыздыкӏэрымыгъуэлъхьа | здыкӏэрымыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | уздыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | здыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | дыздыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | фыздыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | здыкӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | уздыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | здыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | дыздыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | фыздыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | здыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздыкӏэрыгъуэлъхьэн | уздыкӏэрыгъуэлъхьэн | здыкӏэрыгъуэлъхьэн | дыздыкӏэрыгъуэлъхьэн | фыздыкӏэрыгъуэлъхьэн | здыкӏэрыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыкӏэрымыгъуэлъхьэн | уздыкӏэрымыгъуэлъхьэн | здыкӏэрымыгъуэлъхьэн | дыздыкӏэрымыгъуэлъхьэн | фыздыкӏэрымыгъуэлъхьэн | здыкӏэрымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздыкӏэрыгъуэлъхьэну | уздыкӏэрыгъуэлъхьэну | здыкӏэрыгъуэлъхьэну | дыздыкӏэрыгъуэлъхьэну | фыздыкӏэрыгъуэлъхьэну | здыкӏэрыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыкӏэрымыгъуэлъхьэну | уздыкӏэрымыгъуэлъхьэну | здыкӏэрымыгъуэлъхьэну | дыздыкӏэрымыгъуэлъхьэну | фыздыкӏэрымыгъуэлъхьэну | здыкӏэрымыгъуэлъхьэну(хэ) |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрыгъуалъхьэ | ущӀыкӏэрыгъуалъхьэ | щӀыкӏэрыгъуалъхьэ | дыщӀыкӏэрыгъуалъхьэ | фыщӀыкӏэрыгъуалъхьэ | щӀыкӏэрыгъуалъхьэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрымыгъуалъхьэ | ущӀыкӏэрымыгъуалъхьэ | щӀыкӏэрымыгъуалъхьэ | дыщӀыкӏэрымыгъуалъхьэ | фыщӀыкӏэрымыгъуалъхьэ | щӀыкӏэрымыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрыгъуэлъхьа | ущӀыкӏэрыгъуэлъхьа | щӀыкӏэрыгъуэлъхьа | дыщӀыкӏэрыгъуэлъхьа | фыщӀыкӏэрыгъуэлъхьа | щӀыкӏэрыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьа | ущӀыкӏэрымыгъуэлъхьа | щӀыкӏэрымыгъуэлъхьа | дыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьа | фыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьа | щӀыкӏэрымыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | ущӀыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | щӀыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | дыщӀыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | фыщӀыкӏэрыгъуэлъхьэгъа | щӀыкӏэрыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | ущӀыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | щӀыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | дыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | фыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа | щӀыкӏэрымыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрыгъуэлъхьэн | ущӀыкӏэрыгъуэлъхьэн | щӀыкӏэрыгъуэлъхьэн | дыщӀыкӏэрыгъуэлъхьэн | фыщӀыкӏэрыгъуэлъхьэн | щӀыкӏэрыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьэн | ущӀыкӏэрымыгъуэлъхьэн | щӀыкӏэрымыгъуэлъхьэн | дыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьэн | фыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьэн | щӀыкӏэрымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрыгъуэлъхьэну | ущӀыкӏэрыгъуэлъхьэну | щӀыкӏэрыгъуэлъхьэну | дыщӀыкӏэрыгъуэлъхьэну | фыщӀыкӏэрыгъуэлъхьэну | щӀыкӏэрыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьэну | ущӀыкӏэрымыгъуэлъхьэну | щӀыкӏэрымыгъуэлъхьэну | дыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьэну | фыщӀыкӏэрымыгъуэлъхьэну | щӀыкӏэрымыгъуэлъхьэну(хэ) |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыгъуалъхьэу | укӏэрыгъуалъхьэу | кӏэрыгъуалъхьэу | дыкӏэрыгъуалъхьэу | фыкӏэрыгъуалъхьэу | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)у |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыгъуалъхьэу | укӏэрымыгъуалъхьэу | кӏэрымыгъуалъхьэу | дыкӏэрымыгъуалъхьэу | фыкӏэрымыгъуалъхьэу | кӏэрымыгъуалъхьэ(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыгъуэлъхьауэ | укӏэрыгъуэлъхьауэ | кӏэрыгъуэлъхьауэ | дыкӏэрыгъуэлъхьауэ | фыкӏэрыгъуэлъхьауэ | кӏэрыгъуэлъхьауэ / кӏэрыгъуэлъхьа(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыгъуэлъхьауэ | укӏэрымыгъуэлъхьауэ | кӏэрымыгъуэлъхьауэ | дыкӏэрымыгъуэлъхьауэ | фыкӏэрымыгъуэлъхьауэ | кӏэрымыгъуэлъхьауэ(хэ) / кӏэрымыгъуэлъхьа(хэ)у |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сыкӏэрыгъуалъхьэурэ | укӏэрыгъуалъхьэурэ | кӏэрыгъуалъхьэурэ | дыкӏэрыгъуалъхьэурэ | фыкӏэрыгъуалъхьэурэ | кӏэрыгъуалъхьэ(хэ)урэ |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сыкӏэрымыгъуалъхьэурэ | укӏэрымыгъуалъхьэурэ | кӏэрымыгъуалъхьэурэ | дыкӏэрымыгъуалъхьэурэ | фыкӏэрымыгъуалъхьэурэ | кӏэрымыгъуалъхьэ(хэ)урэ |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыпкӏэрогъуалъхьэ | сыкӏэрогъуалъхьэ | -- | сыфкӏэрогъуалъхьэ | сакӏэрогъуалъхьэ(хэ) |
| уэ | ускӏэрогъуалъхьэ | -- | укӏэрогъуалъхьэ | уткӏэрогъуалъхьэ | -- | уакӏэрогъуалъхьэ(хэ) |
| ар | скӏэрогъуалъхьэ | пкӏэрогъуалъхьэ | кӏэрогъуалъхьэ | ткӏэрогъуалъхьэ | фкӏэрогъуалъхьэ | якӏэрогъуалъхьэ(хэ) |
| дэ | -- | дыпкӏэрогъуалъхьэ | дыкӏэрогъуалъхьэ | -- | дыфкӏэрогъуалъхьэ | дакӏэрогъуалъхьэ(хэ) |
| фэ | фыскӏэрогъуалъхьэ | -- | фыкӏэрогъуалъхьэ | фыткӏэрогъуалъхьэ | -- | факӏэрогъуалъхьэ(хэ) |
| ахэр | скӏэрогъуалъхьэ | пкӏэрогъуалъхьэ | кӏэрогъуалъхьэ | ткӏэрогъуалъхьэ | фкӏэрогъуалъхьэ | якӏэрогъуалъхьэ(хэ) |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыпкӏэрыгъуалъхьэрэ] | сыкӏэрыгъуалъхьэрэ] | -- | сыфкӏэрыгъуалъхьэрэ] | сакӏэрыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| уэ | ускӏэрыгъуалъхьэрэ] | -- | укӏэрыгъуалъхьэрэ] | уткӏэрыгъуалъхьэрэ] | -- | уакӏэрыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| ар | скӏэрыгъуалъхьэрэ] | пкӏэрыгъуалъхьэрэ] | кӏэрыгъуалъхьэрэ] | ткӏэрыгъуалъхьэрэ] | фкӏэрыгъуалъхьэрэ] | якӏэрыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| дэ | -- | дыпкӏэрыгъуалъхьэрэ] | дыкӏэрыгъуалъхьэрэ] | -- | дыфкӏэрыгъуалъхьэрэ] | дакӏэрыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| фэ | фыскӏэрыгъуалъхьэрэ] | -- | фыкӏэрыгъуалъхьэрэ] | фытдкӏэрыгъуалъхьэрэ] | -- | факӏэрыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| ахэр | скӏэрыгъуалъхьэрэ] | пкӏэрыгъуалъхьэрэ] | кӏэрыгъуалъхьэрэ] | ткӏэрыгъуалъхьэрэ] | фкӏэрыгъуалъхьэрэ] | якӏэрыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| -э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуалъхь]э | [гъуалъхь]эр | -- | [гъуалъхь]эхэр |
| Эргативнэ: | [гъуалъхь]э | [гъуалъхь]эм | -- | [гъуалъхь]эхэм |
| Послеложнэ: | [гъуалъхь]экӀэ | [гъуалъхь]эмкӀэ | [гъуалъхь]эхэкӀэ | [гъуалъхь]эхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гъуалъхь]эуэ | [гъуалъхь]эрауэ | [гъуалъхь]эхэу | [гъуалъхь]эхэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуэлъхь]а | [гъуэлъхь]ар | -- | [гъуэлъхь]ахэр |
| Эргативнэ: | [гъуэлъхь]а | [гъуэлъхь]ам | -- | [гъуэлъхь]ахэм |
| Послеложнэ: | [гъуэлъхь]акӀэ | [гъуэлъхь]амкӀэ | [гъуэлъхь]ахэкӀэ | [гъуэлъхь]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гъуэлъхь]ауэ | [гъуэлъхь]арауэ | [гъуэлъхь]ахэу | [гъуэлъхь]ахэрауэ |
| -эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуэлъхь]эн | [гъуэлъхь]эныр | -- | [гъуэлъхь]энхэр |
| Эргативнэ: | [гъуэлъхь]эн | [гъуэлъхь]эным | -- | [гъуэлъхь]энхэм |
| Послеложнэ: | [гъуэлъхь]энкӀэ | [гъуэлъхь]энымкӀэ | [гъуэлъхь]энхэкӀэ | [гъуэлъхь]энхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [гъуэлъхь]эну | [гъуэлъхь]энырауэ | [гъуэлъхь]энхэу | [гъуэлъхь]энхэрауэ |
| -эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуэлъхь]эну | [гъуэлъхь]энур | -- | [гъуэлъхь]энухэр |
| Эргативнэ: | [гъуэлъхь]эну | [гъуэлъхь]энум | -- | [гъуэлъхь]энухэм |
| Послеложнэ: | [гъуэлъхь]энукӀэ | [гъуэлъхь]энумкӀэ | [гъуэлъхь]энухэкӀэ | [гъуэлъхь]энухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гъуэлъхь]энууэ | [гъуэлъхь]энурауэ | [гъуэлъхь]энухэу | [гъуэлъхь]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Бгы нэкӀу, джабэ гуэрым (п. п. хьэкум) егъуэлъылӀэн.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Джэдур хьэку джабэм кӀэрогъуалъхьэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- кӏэрыгъуэлъхьэн: lie down near sth (about sb or sth living)
- Джэдур хьэку джабэм кӀэрогъуалъхьэ: the cat is lying near the side of the stove.
УРЫСЫБЗЭ
- кӏэрыгъуэлъхьэн: прилечь к чему-л. (о ком-л.)
- Джэдур хьэку джабэм кӀэрогъуалъхьэ: кошка лежит рядом с боком печки.
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.