АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
кӏэлъы- + хэ- + [лъэд] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "кӏэлъыхэлъэдэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
кӏэлъыхэлъэдэн
щымыӀэныгъэ:
кӏэлъыхэмылъэдэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэн
укӏэлъыхэлъэдэн
кӏэлъыхэлъэдэн
дыкӏэлъыхэлъэдэн
фыкӏэлъыхэлъэдэн
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэн
укӏэлъыхэмылъэдэн
кӏэлъыхэмылъэдэн
дыкӏэлъыхэмылъэдэн
фыкӏэлъыхэмылъэдэн
кӏэлъыхэмылъэдэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
кӏэлъыхэлъадэ!
фыкӏэлъыхэлъадэ!
щымыӀэныгъэ:
укӏэлъыхэмылъадэ!
фыкӏэлъыхэмылъадэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхрелъадэ
укӏэлъыхрелъадэ
кӏэлъыхрелъадэ
дыкӏэлъыхрелъадэ
фыкӏэлъыхрелъадэ
кӏэлъыхрелъадэ
щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхремылъадэ
укӏэлъыхремылъадэ
кӏэлъыхремылъадэ
дыкӏэлъыхремылъадэ
фыкӏэлъыхремылъадэ
кӏэлъыхремылъадэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхолъадэ(р)
укӏэлъыхолъадэ(р)
кӏэлъыхолъадэ(р)
дыкӏэлъыхолъадэ(р)
фыкӏэлъыхолъадэ(р)
кӏэлъыхолъадэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэркъым
укӏэлъыхэлъадэркъым
кӏэлъыхэлъадэркъым
дыкӏэлъыхэлъадэркъым
фыкӏэлъыхэлъадэркъым
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэрт
укӏэлъыхэлъадэрт
кӏэлъыхэлъадэрт
дыкӏэлъыхэлъадэрт
фыкӏэлъыхэлъадэрт
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэртэкъым
укӏэлъыхэлъадэртэкъым
кӏэлъыхэлъадэртэкъым
дыкӏэлъыхэлъадэртэкъым
фыкӏэлъыхэлъадэртэкъым
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдащ
укӏэлъыхэлъэдащ
кӏэлъыхэлъэдащ
дыкӏэлъыхэлъэдащ
фыкӏэлъыхэлъэдащ
кӏэлъыхэлъэда(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдакъым
укӏэлъыхэлъэдакъым
кӏэлъыхэлъэдакъым
дыкӏэлъыхэлъэдакъым
фыкӏэлъыхэлъэдакъым
кӏэлъыхэлъэда(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдат
укӏэлъыхэлъэдат
кӏэлъыхэлъэдат
дыкӏэлъыхэлъэдат
фыкӏэлъыхэлъэдат
кӏэлъыхэлъэда(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдатэкъым
укӏэлъыхэлъэдатэкъым
кӏэлъыхэлъэдатэкъым
дыкӏэлъыхэлъэдатэкъым
фыкӏэлъыхэлъэдатэкъым
кӏэлъыхэлъэда(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъащ
укӏэлъыхэлъэдэгъащ
кӏэлъыхэлъэдэгъащ
дыкӏэлъыхэлъэдэгъащ
фыкӏэлъыхэлъэдэгъащ
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъакъым
укӏэлъыхэлъэдэгъакъым
кӏэлъыхэлъэдэгъакъым
дыкӏэлъыхэлъэдэгъакъым
фыкӏэлъыхэлъэдэгъакъым
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъат
укӏэлъыхэлъэдэгъат
кӏэлъыхэлъэдэгъат
дыкӏэлъыхэлъэдэгъат
фыкӏэлъыхэлъэдэгъат
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъатэкъым
укӏэлъыхэлъэдэгъатэкъым
кӏэлъыхэлъэдэгъатэкъым
дыкӏэлъыхэлъэдэгъатэкъым
фыкӏэлъыхэлъэдэгъатэкъым
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэщ
укӏэлъыхэлъадэщ
кӏэлъыхэлъадэщ
дыкӏэлъыхэлъадэщ
фыкӏэлъыхэлъадэщ
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэкъым
укӏэлъыхэлъадэкъым
кӏэлъыхэлъадэкъым
дыкӏэлъыхэлъадэкъым
фыкӏэлъыхэлъадэкъым
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэт
укӏэлъыхэлъадэт
кӏэлъыхэлъадэт
дыкӏэлъыхэлъадэт
фыкӏэлъыхэлъадэт
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэтэкъым
укӏэлъыхэлъадэтэкъым
кӏэлъыхэлъадэтэкъым
дыкӏэлъыхэлъадэтэкъым
фыкӏэлъыхэлъадэтэкъым
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнщ
укӏэлъыхэлъэдэнщ
кӏэлъыхэлъэдэнщ
дыкӏэлъыхэлъэдэнщ
фыкӏэлъыхэлъэдэнщ
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнкъым
укӏэлъыхэлъэдэнкъым
кӏэлъыхэлъэдэнкъым
дыкӏэлъыхэлъэдэнкъым
фыкӏэлъыхэлъэдэнкъым
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнущ
укӏэлъыхэлъэдэнущ
кӏэлъыхэлъэдэнущ
дыкӏэлъыхэлъэдэнущ
фыкӏэлъыхэлъэдэнущ
кӏэлъыхэлъэдэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнукъым
укӏэлъыхэлъэдэнукъым
кӏэлъыхэлъэдэнукъым
дыкӏэлъыхэлъэдэнукъым
фыкӏэлъыхэлъэдэнукъым
кӏэлъыхэлъэдэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэрэ
укӏэлъыхэлъадэрэ
кӏэлъыхэлъадэрэ
дыкӏэлъыхэлъадэрэ
фыкӏэлъыхэлъадэрэ
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэркъэ
укӏэлъыхэлъадэркъэ
кӏэлъыхэлъадэркъэ
дыкӏэлъыхэлъадэркъэ
фыкӏэлъыхэлъадэркъэ
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэрт
укӏэлъыхэлъадэрт
кӏэлъыхэлъадэрт
дыкӏэлъыхэлъадэрт
фыкӏэлъыхэлъадэрт
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэртэкъэ
укӏэлъыхэлъадэртэкъэ
кӏэлъыхэлъадэртэкъэ
дыкӏэлъыхэлъадэртэкъэ
фыкӏэлъыхэлъадэртэкъэ
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэда
укӏэлъыхэлъэда
кӏэлъыхэлъэда
дыкӏэлъыхэлъэда
фыкӏэлъыхэлъэда
кӏэлъыхэлъэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдакъэ
укӏэлъыхэлъэдакъэ
кӏэлъыхэлъэдакъэ
дыкӏэлъыхэлъэдакъэ
фыкӏэлъыхэлъэдакъэ
кӏэлъыхэлъэда(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдат
укӏэлъыхэлъэдат
кӏэлъыхэлъэдат
дыкӏэлъыхэлъэдат
фыкӏэлъыхэлъэдат
кӏэлъыхэлъэда(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдатэкъэ
укӏэлъыхэлъэдатэкъэ
кӏэлъыхэлъэдатэкъэ
дыкӏэлъыхэлъэдатэкъэ
фыкӏэлъыхэлъэдатэкъэ
кӏэлъыхэлъэда(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъа
укӏэлъыхэлъэдэгъа
кӏэлъыхэлъэдэгъа
дыкӏэлъыхэлъэдэгъа
фыкӏэлъыхэлъэдэгъа
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъакъэ
укӏэлъыхэлъэдэгъакъэ
кӏэлъыхэлъэдэгъакъэ
дыкӏэлъыхэлъэдэгъакъэ
фыкӏэлъыхэлъэдэгъакъэ
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъат
укӏэлъыхэлъэдэгъат
кӏэлъыхэлъэдэгъат
дыкӏэлъыхэлъэдэгъат
фыкӏэлъыхэлъэдэгъат
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъатэкъэ
укӏэлъыхэлъэдэгъатэкъэ
кӏэлъыхэлъэдэгъатэкъэ
дыкӏэлъыхэлъэдэгъатэкъэ
фыкӏэлъыхэлъэдэгъатэкъэ
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэ
укӏэлъыхэлъадэ
кӏэлъыхэлъадэ
дыкӏэлъыхэлъадэ
фыкӏэлъыхэлъадэ
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэкъэ
укӏэлъыхэлъадэкъэ
кӏэлъыхэлъадэкъэ
дыкӏэлъыхэлъадэкъэ
фыкӏэлъыхэлъадэкъэ
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэт
укӏэлъыхэлъадэт
кӏэлъыхэлъадэт
дыкӏэлъыхэлъадэт
фыкӏэлъыхэлъадэт
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэтэкъэ
укӏэлъыхэлъадэтэкъэ
кӏэлъыхэлъадэтэкъэ
дыкӏэлъыхэлъадэтэкъэ
фыкӏэлъыхэлъадэтэкъэ
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэн
укӏэлъыхэлъэдэн
кӏэлъыхэлъэдэн
дыкӏэлъыхэлъэдэн
фыкӏэлъыхэлъэдэн
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнкъэ
укӏэлъыхэлъэдэнкъэ
кӏэлъыхэлъэдэнкъэ
дыкӏэлъыхэлъэдэнкъэ
фыкӏэлъыхэлъэдэнкъэ
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэну
укӏэлъыхэлъэдэну
кӏэлъыхэлъэдэну
дыкӏэлъыхэлъэдэну
фыкӏэлъыхэлъэдэну
кӏэлъыхэлъэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнукъэ
укӏэлъыхэлъэдэнукъэ
кӏэлъыхэлъэдэнукъэ
дыкӏэлъыхэлъэдэнукъэ
фыкӏэлъыхэлъэдэнукъэ
кӏэлъыхэлъэдэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэмэ
укӏэлъыхэлъадэмэ
кӏэлъыхэлъадэмэ
дыкӏэлъыхэлъадэмэ
фыкӏэлъыхэлъадэмэ
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъадэмэ
укӏэлъыхэмылъадэмэ
кӏэлъыхэмылъадэмэ
дыкӏэлъыхэмылъадэмэ
фыкӏэлъыхэмылъадэмэ
кӏэлъыхэмылъадэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдамэ
укӏэлъыхэлъэдамэ
кӏэлъыхэлъэдамэ
дыкӏэлъыхэлъэдамэ
фыкӏэлъыхэлъэдамэ
кӏэлъыхэлъэда(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдамэ
укӏэлъыхэмылъэдамэ
кӏэлъыхэмылъэдамэ
дыкӏэлъыхэмылъэдамэ
фыкӏэлъыхэмылъэдамэ
мылъэда(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъамэ
укӏэлъыхэлъэдэгъамэ
кӏэлъыхэлъэдэгъамэ
дыкӏэлъыхэлъэдэгъамэ
фыкӏэлъыхэлъэдэгъамэ
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэгъамэ
укӏэлъыхэмылъэдэгъамэ
кӏэлъыхэмылъэдэгъамэ
дыкӏэлъыхэмылъэдэгъамэ
фыкӏэлъыхэмылъэдэгъамэ
кӏэлъыхэмылъэдэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнмэ
укӏэлъыхэлъэдэнмэ
кӏэлъыхэлъэдэнмэ
дыкӏэлъыхэлъэдэнмэ
фыкӏэлъыхэлъэдэнмэ
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэнмэ
укӏэлъыхэмылъэдэнмэ
кӏэлъыхэмылъэдэнмэ
дыкӏэлъыхэмылъэдэнмэ
фыкӏэлъыхэмылъэдэнмэ
кӏэлъыхэмылъэдэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнумэ
укӏэлъыхэлъэдэнумэ
кӏэлъыхэлъэдэнумэ
дыкӏэлъыхэлъэдэнумэ
фыкӏэлъыхэлъэдэнумэ
кӏэлъыхэлъэдэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэнумэ
укӏэлъыхэмылъэдэнумэ
кӏэлъыхэмылъэдэнумэ
дыкӏэлъыхэмылъэдэнумэ
фыкӏэлъыхэмылъэдэнумэ
кӏэлъыхэмылъэдэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэтэмэ
укӏэлъыхэлъадэтэмэ
кӏэлъыхэлъадэтэмэ
дыкӏэлъыхэлъадэтэмэ
фыкӏэлъыхэлъадэтэмэ
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъадэтэмэ
укӏэлъыхэмылъадэтэмэ
кӏэлъыхэмылъадэтэмэ
дыкӏэлъыхэмылъадэтэмэ
фыкӏэлъыхэмылъадэтэмэ
кӏэлъыхэмылъадэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдатэмэ
укӏэлъыхэлъэдатэмэ
кӏэлъыхэлъэдатэмэ
дыкӏэлъыхэлъэдатэмэ
фыкӏэлъыхэлъэдатэмэ
кӏэлъыхэлъэда(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдатэмэ
укӏэлъыхэмылъэдатэмэ
кӏэлъыхэмылъэдатэмэ
дыкӏэлъыхэмылъэдатэмэ
фыкӏэлъыхэмылъэдатэмэ
кӏэлъыхэмылъэда(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъатэмэ
укӏэлъыхэлъэдэгъатэмэ
кӏэлъыхэлъэдэгъатэмэ
дыкӏэлъыхэлъэдэгъатэмэ
фыкӏэлъыхэлъэдэгъатэмэ
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэгъатэмэ
укӏэлъыхэмылъэдэгъатэмэ
кӏэлъыхэмылъэдэгъатэмэ
дыкӏэлъыхэмылъэдэгъатэмэ
фыкӏэлъыхэмылъэдэгъатэмэ
кӏэлъыхэмылъэдэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнтэмэ
укӏэлъыхэлъэдэнтэмэ
кӏэлъыхэлъэдэнтэмэ
дыкӏэлъыхэлъэдэнтэмэ
фыкӏэлъыхэлъэдэнтэмэ
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэнтэмэ
укӏэлъыхэмылъэдэнтэмэ
кӏэлъыхэмылъэдэнтэмэ
дыкӏэлъыхэмылъэдэнтэмэ
фыкӏэлъыхэмылъэдэнтэмэ
кӏэлъыхэмылъэдэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнутэмэ
укӏэлъыхэлъэдэнутэмэ
кӏэлъыхэлъэдэнутэмэ
дыкӏэлъыхэлъэдэнутэмэ
фыкӏэлъыхэлъэдэнутэмэ
кӏэлъыхэлъэдэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэнутэмэ
укӏэлъыхэмылъэдэнутэмэ
кӏэлъыхэмылъэдэнутэмэ
дыкӏэлъыхэмылъэдэнутэмэ
фыкӏэлъыхэмылъэдэнутэмэ
кӏэлъыхэмылъэдэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнт
укӏэлъыхэлъэдэнт
кӏэлъыхэлъэдэнт
дыкӏэлъыхэлъэдэнт
фыкӏэлъыхэлъэдэнт
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнтэкъым
укӏэлъыхэлъэдэнтэкъым
кӏэлъыхэлъэдэнтэкъым
дыкӏэлъыхэлъэдэнтэкъым
фыкӏэлъыхэлъэдэнтэкъым
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнут
укӏэлъыхэлъэдэнут
кӏэлъыхэлъэдэнут
дыкӏэлъыхэлъэдэнут
фыкӏэлъыхэлъэдэнут
кӏэлъыхэлъэдэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнутэкъым
укӏэлъыхэлъэдэнутэкъым
кӏэлъыхэлъэдэнутэкъым
дыкӏэлъыхэлъэдэнутэкъым
фыкӏэлъыхэлъэдэнутэкъым
кӏэлъыхэлъэдэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэми
укӏэлъыхэлъадэми
кӏэлъыхэлъадэми
дыкӏэлъыхэлъадэми
фыкӏэлъыхэлъадэми
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъадэми
укӏэлъыхэмылъадэми
кӏэлъыхэмылъадэми
дыкӏэлъыхэмылъадэми
фыкӏэлъыхэмылъадэми
кӏэлъыхэмылъадэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдами
укӏэлъыхэлъэдами
кӏэлъыхэлъэдами
дыкӏэлъыхэлъэдами
фыкӏэлъыхэлъэдами
кӏэлъыхэлъэда(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдами
укӏэлъыхэмылъэдами
кӏэлъыхэмылъэдами
дыкӏэлъыхэмылъэдами
фыкӏэлъыхэмылъэдами
кӏэлъыхэмылъэда(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъами
укӏэлъыхэлъэдэгъами
кӏэлъыхэлъэдэгъами
дыкӏэлъыхэлъэдэгъами
фыкӏэлъыхэлъэдэгъами
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэгъами
укӏэлъыхэмылъэдэгъами
кӏэлъыхэмылъэдэгъами
дыкӏэлъыхэмылъэдэгъами
фыкӏэлъыхэмылъэдэгъами
кӏэлъыхэмылъэдэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнми
укӏэлъыхэлъэдэнми
кӏэлъыхэлъэдэнми
дыкӏэлъыхэлъэдэнми
фыкӏэлъыхэлъэдэнми
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэнми
укӏэлъыхэмылъэдэнми
кӏэлъыхэмылъэдэнми
дыкӏэлъыхэмылъэдэнми
фыкӏэлъыхэмылъэдэнми
кӏэлъыхэмылъэдэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнуми
укӏэлъыхэлъэдэнуми
кӏэлъыхэлъэдэнуми
дыкӏэлъыхэлъэдэнуми
фыкӏэлъыхэлъэдэнуми
кӏэлъыхэлъэдэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэнуми
укӏэлъыхэмылъэдэнуми
кӏэлъыхэмылъэдэнуми
дыкӏэлъыхэмылъэдэнуми
фыкӏэлъыхэмылъэдэнуми
кӏэлъыхэмылъэдэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъадэтэми
укӏэлъыхэлъадэтэми
кӏэлъыхэлъадэтэми
дыкӏэлъыхэлъадэтэми
фыкӏэлъыхэлъадэтэми
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъадэтэми
укӏэлъыхэмылъадэтэми
кӏэлъыхэмылъадэтэми
дыкӏэлъыхэмылъадэтэми
фыкӏэлъыхэмылъадэтэми
кӏэлъыхэмылъадэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдатэми
укӏэлъыхэлъэдатэми
кӏэлъыхэлъэдатэми
дыкӏэлъыхэлъэдатэми
фыкӏэлъыхэлъэдатэми
кӏэлъыхэлъэда(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдатэми
укӏэлъыхэмылъэдатэми
кӏэлъыхэмылъэдатэми
дыкӏэлъыхэмылъэдатэми
фыкӏэлъыхэмылъэдатэми
кӏэлъыхэмылъэда(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэгъатэми
укӏэлъыхэлъэдэгъатэми
кӏэлъыхэлъэдэгъатэми
дыкӏэлъыхэлъэдэгъатэми
фыкӏэлъыхэлъэдэгъатэми
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэгъатэми
укӏэлъыхэмылъэдэгъатэми
кӏэлъыхэмылъэдэгъатэми
дыкӏэлъыхэмылъэдэгъатэми
фыкӏэлъыхэмылъэдэгъатэми
кӏэлъыхэмылъэдэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнтэми
укӏэлъыхэлъэдэнтэми
кӏэлъыхэлъэдэнтэми
дыкӏэлъыхэлъэдэнтэми
фыкӏэлъыхэлъэдэнтэми
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэнтэми
укӏэлъыхэмылъэдэнтэми
кӏэлъыхэмылъэдэнтэми
дыкӏэлъыхэмылъэдэнтэми
фыкӏэлъыхэмылъэдэнтэми
кӏэлъыхэмылъэдэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдэнутэми
укӏэлъыхэлъэдэнутэми
кӏэлъыхэлъэдэнутэми
дыкӏэлъыхэлъэдэнутэми
фыкӏэлъыхэлъэдэнутэми
кӏэлъыхэлъэдэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдэнутэми
укӏэлъыхэмылъэдэнутэми
кӏэлъыхэмылъэдэнутэми
дыкӏэлъыхэмылъэдэнутэми
фыкӏэлъыхэмылъэдэнутэми
кӏэлъыхэмылъэдэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдаи
укӏэлъыхэлъэдаи
кӏэлъыхэлъэдаи
дыкӏэлъыхэлъэдаи
фыкӏэлъыхэлъэдаи
кӏэлъыхэлъэдаи
щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдакъыми
укӏэлъыхэлъэдакъыми
кӏэлъыхэлъэдакъыми
дыкӏэлъыхэлъэдакъыми
фыкӏэлъыхэлъэдакъыми
кӏэлъыхэлъэдакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдащэрэт
укӏэлъыхэлъэдащэрэт
кӏэлъыхэлъэдащэрэт
дыкӏэлъыхэлъэдащэрэт
фыкӏэлъыхэлъэдащэрэт
кӏэлъыхэлъэдащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмылъэдащэрэт
укӏэлъыхэмылъэдащэрэт
кӏэлъыхэмылъэдащэрэт
дыкӏэлъыхэмылъэдащэрэт
фыкӏэлъыхэмылъэдащэрэт
кӏэлъыхэмылъэдащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнщ
укӏэлъыхэлъэдагъэнщ
кӏэлъыхэлъэдагъэнщ
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнщ
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнщ
кӏэлъыхэлъэдагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнкъым
укӏэлъыхэлъэдагъэнкъым
кӏэлъыхэлъэдагъэнкъым
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнкъым
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнкъым
кӏэлъыхэлъэдагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнт
укӏэлъыхэлъэдагъэнт
кӏэлъыхэлъэдагъэнт
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнт
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнт
кӏэлъыхэлъэдагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъым
укӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъым
кӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъым
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъым
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъым
кӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэн
укӏэлъыхэлъэдагъэн
кӏэлъыхэлъэдагъэн
дыкӏэлъыхэлъэдагъэн
фыкӏэлъыхэлъэдагъэн
кӏэлъыхэлъэдагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнкъэ
укӏэлъыхэлъэдагъэнкъэ
кӏэлъыхэлъэдагъэнкъэ
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнкъэ
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнкъэ
кӏэлъыхэлъэдагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнт
укӏэлъыхэлъэдагъэнт
кӏэлъыхэлъэдагъэнт
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнт
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнт
кӏэлъыхэлъэдагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъэ
укӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъэ
кӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъэ
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъэ
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъэ
кӏэлъыхэлъэдагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнущ
укӏэлъыхэлъэдагъэнущ
кӏэлъыхэлъэдагъэнущ
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнущ
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнущ
кӏэлъыхэлъэдагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнукъым
укӏэлъыхэлъэдагъэнукъым
кӏэлъыхэлъэдагъэнукъым
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнукъым
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнукъым
кӏэлъыхэлъэдагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнут
укӏэлъыхэлъэдагъэнут
кӏэлъыхэлъэдагъэнут
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнут
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнут
кӏэлъыхэлъэдагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъым
укӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъым
кӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъым
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъым
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъым
кӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэну
укӏэлъыхэлъэдагъэну
кӏэлъыхэлъэдагъэну
дыкӏэлъыхэлъэдагъэну
фыкӏэлъыхэлъэдагъэну
кӏэлъыхэлъэдагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнукъэ
укӏэлъыхэлъэдагъэнукъэ
кӏэлъыхэлъэдагъэнукъэ
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнукъэ
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнукъэ
кӏэлъыхэлъэдагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнут
укӏэлъыхэлъэдагъэнут
кӏэлъыхэлъэдагъэнут
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнут
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнут
кӏэлъыхэлъэдагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъэ
укӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъэ
кӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъэ
дыкӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъэ
фыкӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъэ
кӏэлъыхэлъэдагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэлъадэ
укӏэлъыхэлъадэ
кӏэлъыхэлъадэ
дыкӏэлъыхэлъадэ
фыкӏэлъыхэлъадэ
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмылъадэ
укӏэлъыхэмылъадэ
кӏэлъыхэмылъадэ
дыкӏэлъыхэмылъадэ
фыкӏэлъыхэмылъадэ
кӏэлъыхэмылъадэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэлъэда
укӏэлъыхэлъэда
кӏэлъыхэлъэда
дыкӏэлъыхэлъэда
фыкӏэлъыхэлъэда
кӏэлъыхэлъэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмылъэда
укӏэлъыхэмылъэда
кӏэлъыхэмылъэда
дыкӏэлъыхэмылъэда
фыкӏэлъыхэмылъэда
кӏэлъыхэмылъэда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэлъэдэгъа
укӏэлъыхэлъэдэгъа
кӏэлъыхэлъэдэгъа
дыкӏэлъыхэлъэдэгъа
фыкӏэлъыхэлъэдэгъа
кӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
укӏэлъыхэмылъэдэгъа
кӏэлъыхэмылъэдэгъа
дыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
фыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
кӏэлъыхэмылъэдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэлъэдэн
укӏэлъыхэлъэдэн
кӏэлъыхэлъэдэн
дыкӏэлъыхэлъэдэн
фыкӏэлъыхэлъэдэн
кӏэлъыхэлъэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмылъэдэн
укӏэлъыхэмылъэдэн
кӏэлъыхэмылъэдэн
дыкӏэлъыхэмылъэдэн
фыкӏэлъыхэмылъэдэн
кӏэлъыхэмылъэдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэлъэдэну
укӏэлъыхэлъэдэну
кӏэлъыхэлъэдэну
дыкӏэлъыхэлъэдэну
фыкӏэлъыхэлъэдэну
кӏэлъыхэлъэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмылъэдэну
укӏэлъыхэмылъэдэну
кӏэлъыхэмылъэдэну
дыкӏэлъыхэмылъэдэну
фыкӏэлъыхэмылъэдэну
кӏэлъыхэмылъэдэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэлъадэ
узэрыкӏэлъыхэлъадэ
зэрыкӏэлъыхэлъадэ
дызэрыкӏэлъыхэлъадэ
фызэрыкӏэлъыхэлъадэ
зэрыкӏэлъыхэлъадэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэмылъадэ
узэрыкӏэлъыхэмылъадэ
зэрыкӏэлъыхэмылъадэ
дызэрыкӏэлъыхэмылъадэ
фызэрыкӏэлъыхэмылъадэ
зэрыкӏэлъыхэмылъадэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэлъэда
узэрыкӏэлъыхэлъэда
зэрыкӏэлъыхэлъэда
дызэрыкӏэлъыхэлъэда
фызэрыкӏэлъыхэлъэда
зэрыкӏэлъыхэлъэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэмылъэда
узэрыкӏэлъыхэмылъэда
зэрыкӏэлъыхэмылъэда
дызэрыкӏэлъыхэмылъэда
фызэрыкӏэлъыхэмылъэда
зэрыкӏэлъыхэмылъэда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэлъэдэгъа
узэрыкӏэлъыхэлъэдэгъа
зэрыкӏэлъыхэлъэдэгъа
дызэрыкӏэлъыхэлъэдэгъа
фызэрыкӏэлъыхэлъэдэгъа
зэрыкӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
узэрыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
зэрыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
дызэрыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
фызэрыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
зэрыкӏэлъыхэмылъэдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэлъэдэн
узэрыкӏэлъыхэлъэдэн
зэрыкӏэлъыхэлъэдэн
дызэрыкӏэлъыхэлъэдэн
фызэрыкӏэлъыхэлъэдэн
зэрыкӏэлъыхэлъэдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэмылъэдэн
узэрыкӏэлъыхэмылъэдэн
зэрыкӏэлъыхэмылъэдэн
дызэрыкӏэлъыхэмылъэдэн
фызэрыкӏэлъыхэмылъэдэн
зэрыкӏэлъыхэмылъэдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэлъэдэну
узэрыкӏэлъыхэлъэдэну
зэрыкӏэлъыхэлъэдэну
дызэрыкӏэлъыхэлъэдэну
фызэрыкӏэлъыхэлъэдэну
зэрыкӏэлъыхэлъэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэмылъэдэну
узэрыкӏэлъыхэмылъэдэну
зэрыкӏэлъыхэмылъэдэну
дызэрыкӏэлъыхэмылъэдэну
фызэрыкӏэлъыхэмылъэдэну
зэрыкӏэлъыхэмылъэдэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэлъадэ
ущыкӏэлъыхэлъадэ
щыкӏэлъыхэлъадэ
дыщыкӏэлъыхэлъадэ
фыщыкӏэлъыхэлъадэ
щыкӏэлъыхэлъадэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэмылъадэ
ущыкӏэлъыхэмылъадэ
щыкӏэлъыхэмылъадэ
дыщыкӏэлъыхэмылъадэ
фыщыкӏэлъыхэмылъадэ
щыкӏэлъыхэмылъадэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэлъэда
ущыкӏэлъыхэлъэда
щыкӏэлъыхэлъэда
дыщыкӏэлъыхэлъэда
фыщыкӏэлъыхэлъэда
щыкӏэлъыхэлъэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэмылъэда
ущыкӏэлъыхэмылъэда
щыкӏэлъыхэмылъэда
дыщыкӏэлъыхэмылъэда
фыщыкӏэлъыхэмылъэда
щыкӏэлъыхэмылъэда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэлъэдэгъа
ущыкӏэлъыхэлъэдэгъа
щыкӏэлъыхэлъэдэгъа
дыщыкӏэлъыхэлъэдэгъа
фыщыкӏэлъыхэлъэдэгъа
щыкӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
ущыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
щыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
дыщыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
фыщыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
щыкӏэлъыхэмылъэдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэлъэдэн
ущыкӏэлъыхэлъэдэн
щыкӏэлъыхэлъэдэн
дыщыкӏэлъыхэлъэдэн
фыщыкӏэлъыхэлъэдэн
щыкӏэлъыхэлъэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэмылъэдэн
ущыкӏэлъыхэмылъэдэн
щыкӏэлъыхэмылъэдэн
дыщыкӏэлъыхэмылъэдэн
фыщыкӏэлъыхэмылъэдэн
щыкӏэлъыхэмылъэдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэлъэдэну
ущыкӏэлъыхэлъэдэну
щыкӏэлъыхэлъэдэну
дыщыкӏэлъыхэлъэдэну
фыщыкӏэлъыхэлъэдэну
щыкӏэлъыхэлъэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэмылъэдэну
ущыкӏэлъыхэмылъэдэну
щыкӏэлъыхэмылъэдэну
дыщыкӏэлъыхэмылъэдэну
фыщыкӏэлъыхэмылъэдэну
щыкӏэлъыхэмылъэдэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэлъадэ
уздыкӏэлъыхэлъадэ
здыкӏэлъыхэлъадэ
дыздыкӏэлъыхэлъадэ
фыздыкӏэлъыхэлъадэ
здыкӏэлъыхэлъадэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэмылъадэ
уздыкӏэлъыхэмылъадэ
здыкӏэлъыхэмылъадэ
дыздыкӏэлъыхэмылъадэ
фыздыкӏэлъыхэмылъадэ
здыкӏэлъыхэмылъадэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэлъэда
уздыкӏэлъыхэлъэда
здыкӏэлъыхэлъэда
дыздыкӏэлъыхэлъэда
фыздыкӏэлъыхэлъэда
здыкӏэлъыхэлъэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэмылъэда
уздыкӏэлъыхэмылъэда
здыкӏэлъыхэмылъэда
дыздыкӏэлъыхэмылъэда
фыздыкӏэлъыхэмылъэда
здыкӏэлъыхэмылъэда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэлъэдэгъа
уздыкӏэлъыхэлъэдэгъа
здыкӏэлъыхэлъэдэгъа
дыздыкӏэлъыхэлъэдэгъа
фыздыкӏэлъыхэлъэдэгъа
здыкӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
уздыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
здыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
дыздыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
фыздыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
здыкӏэлъыхэмылъэдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэлъэдэн
уздыкӏэлъыхэлъэдэн
здыкӏэлъыхэлъэдэн
дыздыкӏэлъыхэлъэдэн
фыздыкӏэлъыхэлъэдэн
здыкӏэлъыхэлъэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэмылъэдэн
уздыкӏэлъыхэмылъэдэн
здыкӏэлъыхэмылъэдэн
дыздыкӏэлъыхэмылъэдэн
фыздыкӏэлъыхэмылъэдэн
здыкӏэлъыхэмылъэдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэлъэдэну
уздыкӏэлъыхэлъэдэну
здыкӏэлъыхэлъэдэну
дыздыкӏэлъыхэлъэдэну
фыздыкӏэлъыхэлъэдэну
здыкӏэлъыхэлъэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэмылъэдэну
уздыкӏэлъыхэмылъэдэну
здыкӏэлъыхэмылъэдэну
дыздыкӏэлъыхэмылъэдэну
фыздыкӏэлъыхэмылъэдэну
здыкӏэлъыхэмылъэдэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэлъадэ
ущӀыкӏэлъыхэлъадэ
щӀыкӏэлъыхэлъадэ
дыщӀыкӏэлъыхэлъадэ
фыщӀыкӏэлъыхэлъадэ
щӀыкӏэлъыхэлъадэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэмылъадэ
ущӀыкӏэлъыхэмылъадэ
щӀыкӏэлъыхэмылъадэ
дыщӀыкӏэлъыхэмылъадэ
фыщӀыкӏэлъыхэмылъадэ
щӀыкӏэлъыхэмылъадэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэлъэда
ущӀыкӏэлъыхэлъэда
щӀыкӏэлъыхэлъэда
дыщӀыкӏэлъыхэлъэда
фыщӀыкӏэлъыхэлъэда
щӀыкӏэлъыхэлъэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэмылъэда
ущӀыкӏэлъыхэмылъэда
щӀыкӏэлъыхэмылъэда
дыщӀыкӏэлъыхэмылъэда
фыщӀыкӏэлъыхэмылъэда
щӀыкӏэлъыхэмылъэда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэлъэдэгъа
ущӀыкӏэлъыхэлъэдэгъа
щӀыкӏэлъыхэлъэдэгъа
дыщӀыкӏэлъыхэлъэдэгъа
фыщӀыкӏэлъыхэлъэдэгъа
щӀыкӏэлъыхэлъэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
ущӀыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
щӀыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
дыщӀыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
фыщӀыкӏэлъыхэмылъэдэгъа
щӀыкӏэлъыхэмылъэдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэлъэдэн
ущӀыкӏэлъыхэлъэдэн
щӀыкӏэлъыхэлъэдэн
дыщӀыкӏэлъыхэлъэдэн
фыщӀыкӏэлъыхэлъэдэн
щӀыкӏэлъыхэлъэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэмылъэдэн
ущӀыкӏэлъыхэмылъэдэн
щӀыкӏэлъыхэмылъэдэн
дыщӀыкӏэлъыхэмылъэдэн
фыщӀыкӏэлъыхэмылъэдэн
щӀыкӏэлъыхэмылъэдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэлъэдэну
ущӀыкӏэлъыхэлъэдэну
щӀыкӏэлъыхэлъэдэну
дыщӀыкӏэлъыхэлъэдэну
фыщӀыкӏэлъыхэлъэдэну
щӀыкӏэлъыхэлъэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэмылъэдэну
ущӀыкӏэлъыхэмылъэдэну
щӀыкӏэлъыхэмылъэдэну
дыщӀыкӏэлъыхэмылъэдэну
фыщӀыкӏэлъыхэмылъэдэну
щӀыкӏэлъыхэмылъэдэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэлъадэу
укӏэлъыхэлъадэу
кӏэлъыхэлъадэу
дыкӏэлъыхэлъадэу
фыкӏэлъыхэлъадэу
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмылъадэу
укӏэлъыхэмылъадэу
кӏэлъыхэмылъадэу
дыкӏэлъыхэмылъадэу
фыкӏэлъыхэмылъадэу
кӏэлъыхэмылъадэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэлъэдауэ
укӏэлъыхэлъэдауэ
кӏэлъыхэлъэдауэ
дыкӏэлъыхэлъэдауэ
фыкӏэлъыхэлъэдауэ
кӏэлъыхэлъэдауэ / кӏэлъыхэлъэда(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмылъэдауэ
укӏэлъыхэмылъэдауэ
кӏэлъыхэмылъэдауэ
дыкӏэлъыхэмылъэдауэ
фыкӏэлъыхэмылъэдауэ
кӏэлъыхэмылъэдауэ(хэ) / кӏэлъыхэмылъэда(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэлъадэурэ
укӏэлъыхэлъадэурэ
кӏэлъыхэлъадэурэ
дыкӏэлъыхэлъадэурэ
фыкӏэлъыхэлъадэурэ
кӏэлъыхэлъадэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмылъадэурэ
укӏэлъыхэмылъадэурэ
кӏэлъыхэмылъадэурэ
дыкӏэлъыхэмылъадэурэ
фыкӏэлъыхэмылъадэурэ
кӏэлъыхэмылъадэ(хэ)урэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыпкӏэлъыхолъадэ
сыкӏэлъыхолъадэ
--
сыфкӏэлъыхолъадэ
сакӏэлъыхолъадэ
уэ
ускӏэлъыхолъадэ
--
укӏэлъыхолъадэ
уткӏэлъыхолъадэ
--
уакӏэлъыхолъадэ
ар
скӏэлъыхолъадэ
пкӏэлъыхолъадэ
кӏэлъыхолъадэ
ткӏэлъыхолъадэ
фкӏэлъыхолъадэ
якӏэлъыхолъадэ
дэ
--
дыпкӏэлъыхолъадэ
дыкӏэлъыхолъадэ
--
дыфкӏэлъыхолъадэ
дакӏэлъыхолъадэ
фэ
фыскӏэлъыхолъадэ
--
фыкӏэлъыхолъадэ
фыткӏэлъыхолъадэ
--
факӏэлъыхолъадэ
ахэр
скӏэлъыхолъадэ(хэ)
пкӏэлъыхолъадэ(хэ)
кӏэлъыхолъадэ(хэ)
ткӏэлъыхолъадэ(хэ)
фкӏэлъыхолъадэ(хэ)
якӏэлъыхолъадэ(хэ)
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[лъад]э
[лъад]эр
--
[лъад]эхэр
Эргативнэ:
[лъад]э
[лъад]эм
--
[лъад]эхэм
Послеложнэ:
[лъад]экӀэ
[лъад]эмкӀэ
[лъад]эхэкӀэ
[лъад]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[лъад]эуэ
[лъад]эрауэ
[лъад]эхэу
[лъад]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[лъэд]а
[лъэд]ар
--
[лъэд]ахэр
Эргативнэ:
[лъэд]а
[лъэд]ам
--
[лъэд]ахэм
Послеложнэ:
[лъэд]акӀэ
[лъэд]амкӀэ
[лъэд]ахэкӀэ
[лъэд]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[лъэд]ауэ
[лъэд]арауэ
[лъэд]ахэу
[лъэд]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[лъэд]эн
[лъэд]эныр
--
[лъэд]энхэр
Эргативнэ:
[лъэд]эн
[лъэд]эным
--
[лъэд]энхэм
Послеложнэ:
[лъэд]энкӀэ
[лъэд]энымкӀэ
[лъэд]энхэкӀэ
[лъэд]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[лъэд]эну
[лъэд]энырауэ
[лъэд]энхэу
[лъэд]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[лъэд]эну
[лъэд]энур
--
[лъэд]энухэр
Эргативнэ:
[лъэд]эну
[лъэд]энум
--
[лъэд]энухэм
Послеложнэ:
[лъэд]энукӀэ
[лъэд]энумкӀэ
[лъэд]энухэкӀэ
[лъэд]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[лъэд]энууэ
[лъэд]энурауэ
[лъэд]энухэу
[лъэд]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Зыгуэрым и ужь иту жэурэ зыщӀыпӀэ, зыгуэрым хыхьэн, хэлъэдэн.
ЩАПХЪЭХЭР
Зыгуэр псы къуейщӀейм ирихьэжьати, [цӀыкӀухэр абы] кӀэлъыхолъадэ, къыхахыж икӀи ар зэуэ къацӀыхуж. ХьэхъупащӀэ Амырхъан
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
кӏэлъыхэлъэдэн: run in swh after, behind or following sb or sth
УРЫСЫБЗЭ
кӏэлъыхэлъэдэн: забежать куда-л. вслед за кем-чем-л.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.