АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
кӏэлъы- + хы- + [хь] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "кӏэлъыхыхьэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
кӏэлъыхыхьэн
щымыӀэныгъэ:
кӏэлъыхэмыхьэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэн
укӏэлъыхыхьэн
кӏэлъыхыхьэн
дыкӏэлъыхыхьэн
фыкӏэлъыхыхьэн
кӏэлъыхыхьэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэн
укӏэлъыхэмыхьэн
кӏэлъыхэмыхьэн
дыкӏэлъыхэмыхьэн
фыкӏэлъыхэмыхьэн
кӏэлъыхэмыхьэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
кӏэлъыхыхьэ!
фыкӏэлъыхыхьэ!
щымыӀэныгъэ:
укӏэлъыхэмыхьэ!
фыкӏэлъыхэмыхьэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхрехьэ
укӏэлъыхрехьэ
кӏэлъыхрехьэ
дыкӏэлъыхрехьэ
фыкӏэлъыхрехьэ
кӏэлъыхрехьэ
щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхремыхьэ
укӏэлъыхремыхьэ
кӏэлъыхремыхьэ
дыкӏэлъыхремыхьэ
фыкӏэлъыхремыхьэ
кӏэлъыхремыхьэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхохьэ(р)
укӏэлъыхохьэ(р)
кӏэлъыхохьэ(р)
дыкӏэлъыхохьэ(р)
фыкӏэлъыхохьэ(р)
кӏэлъыхохьэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэркъым
укӏэлъыхыхьэркъым
кӏэлъыхыхьэркъым
дыкӏэлъыхыхьэркъым
фыкӏэлъыхыхьэркъым
кӏэлъыхыхьэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэ(р)т
укӏэлъыхыхьэ(р)т
кӏэлъыхыхьэ(р)т
дыкӏэлъыхыхьэ(р)т
фыкӏэлъыхыхьэ(р)т
кӏэлъыхыхьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэ(р)тэкъым
укӏэлъыхыхьэ(р)тэкъым
кӏэлъыхыхьэ(р)тэкъым
дыкӏэлъыхыхьэ(р)тэкъым
фыкӏэлъыхыхьэ(р)тэкъым
кӏэлъыхыхьэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьащ
укӏэлъыхыхьащ
кӏэлъыхыхьащ
дыкӏэлъыхыхьащ
фыкӏэлъыхыхьащ
кӏэлъыхыхьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьакъым
укӏэлъыхыхьакъым
кӏэлъыхыхьакъым
дыкӏэлъыхыхьакъым
фыкӏэлъыхыхьакъым
кӏэлъыхыхьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьат
укӏэлъыхыхьат
кӏэлъыхыхьат
дыкӏэлъыхыхьат
фыкӏэлъыхыхьат
кӏэлъыхыхьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьатэкъым
укӏэлъыхыхьатэкъым
кӏэлъыхыхьатэкъым
дыкӏэлъыхыхьатэкъым
фыкӏэлъыхыхьатэкъым
кӏэлъыхыхьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъащ
укӏэлъыхыхьэгъащ
кӏэлъыхыхьэгъащ
дыкӏэлъыхыхьэгъащ
фыкӏэлъыхыхьэгъащ
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъакъым
укӏэлъыхыхьэгъакъым
кӏэлъыхыхьэгъакъым
дыкӏэлъыхыхьэгъакъым
фыкӏэлъыхыхьэгъакъым
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъат
укӏэлъыхыхьэгъат
кӏэлъыхыхьэгъат
дыкӏэлъыхыхьэгъат
фыкӏэлъыхыхьэгъат
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъатэкъым
укӏэлъыхыхьэгъатэкъым
кӏэлъыхыхьэгъатэкъым
дыкӏэлъыхыхьэгъатэкъым
фыкӏэлъыхыхьэгъатэкъым
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэщ
укӏэлъыхыхьэщ
кӏэлъыхыхьэщ
дыкӏэлъыхыхьэщ
фыкӏэлъыхыхьэщ
кӏэлъыхыхьэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэкъым
укӏэлъыхыхьэкъым
кӏэлъыхыхьэкъым
дыкӏэлъыхыхьэкъым
фыкӏэлъыхыхьэкъым
кӏэлъыхыхьэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэт
укӏэлъыхыхьэт
кӏэлъыхыхьэт
дыкӏэлъыхыхьэт
фыкӏэлъыхыхьэт
кӏэлъыхыхьэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэтэкъым
укӏэлъыхыхьэтэкъым
кӏэлъыхыхьэтэкъым
дыкӏэлъыхыхьэтэкъым
фыкӏэлъыхыхьэтэкъым
кӏэлъыхыхьэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнщ
укӏэлъыхыхьэнщ
кӏэлъыхыхьэнщ
дыкӏэлъыхыхьэнщ
фыкӏэлъыхыхьэнщ
кӏэлъыхыхьэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнкъым
укӏэлъыхыхьэнкъым
кӏэлъыхыхьэнкъым
дыкӏэлъыхыхьэнкъым
фыкӏэлъыхыхьэнкъым
кӏэлъыхыхьэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнущ
укӏэлъыхыхьэнущ
кӏэлъыхыхьэнущ
дыкӏэлъыхыхьэнущ
фыкӏэлъыхыхьэнущ
кӏэлъыхыхьэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнукъым
укӏэлъыхыхьэнукъым
кӏэлъыхыхьэнукъым
дыкӏэлъыхыхьэнукъым
фыкӏэлъыхыхьэнукъым
кӏэлъыхыхьэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэрэ
укӏэлъыхыхьэрэ
кӏэлъыхыхьэрэ
дыкӏэлъыхыхьэрэ
фыкӏэлъыхыхьэрэ
кӏэлъыхыхьэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэркъэ
укӏэлъыхыхьэркъэ
кӏэлъыхыхьэркъэ
дыкӏэлъыхыхьэркъэ
фыкӏэлъыхыхьэркъэ
кӏэлъыхыхьэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэ(р)т
укӏэлъыхыхьэ(р)т
кӏэлъыхыхьэ(р)т
дыкӏэлъыхыхьэ(р)т
фыкӏэлъыхыхьэ(р)т
кӏэлъыхыхьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэ(р)тэкъэ
укӏэлъыхыхьэ(р)тэкъэ
кӏэлъыхыхьэ(р)тэкъэ
дыкӏэлъыхыхьэ(р)тэкъэ
фыкӏэлъыхыхьэ(р)тэкъэ
кӏэлъыхыхьэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьа
укӏэлъыхыхьа
кӏэлъыхыхьа
дыкӏэлъыхыхьа
фыкӏэлъыхыхьа
кӏэлъыхыхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьакъэ
укӏэлъыхыхьакъэ
кӏэлъыхыхьакъэ
дыкӏэлъыхыхьакъэ
фыкӏэлъыхыхьакъэ
кӏэлъыхыхьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьат
укӏэлъыхыхьат
кӏэлъыхыхьат
дыкӏэлъыхыхьат
фыкӏэлъыхыхьат
кӏэлъыхыхьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьатэкъэ
укӏэлъыхыхьатэкъэ
кӏэлъыхыхьатэкъэ
дыкӏэлъыхыхьатэкъэ
фыкӏэлъыхыхьатэкъэ
кӏэлъыхыхьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъа
укӏэлъыхыхьэгъа
кӏэлъыхыхьэгъа
дыкӏэлъыхыхьэгъа
фыкӏэлъыхыхьэгъа
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъакъэ
укӏэлъыхыхьэгъакъэ
кӏэлъыхыхьэгъакъэ
дыкӏэлъыхыхьэгъакъэ
фыкӏэлъыхыхьэгъакъэ
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъат
укӏэлъыхыхьэгъат
кӏэлъыхыхьэгъат
дыкӏэлъыхыхьэгъат
фыкӏэлъыхыхьэгъат
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъатэкъэ
укӏэлъыхыхьэгъатэкъэ
кӏэлъыхыхьэгъатэкъэ
дыкӏэлъыхыхьэгъатэкъэ
фыкӏэлъыхыхьэгъатэкъэ
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэ
укӏэлъыхыхьэ
кӏэлъыхыхьэ
дыкӏэлъыхыхьэ
фыкӏэлъыхыхьэ
кӏэлъыхыхьэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэкъэ
укӏэлъыхыхьэкъэ
кӏэлъыхыхьэкъэ
дыкӏэлъыхыхьэкъэ
фыкӏэлъыхыхьэкъэ
кӏэлъыхыхьэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэт
укӏэлъыхыхьэт
кӏэлъыхыхьэт
дыкӏэлъыхыхьэт
фыкӏэлъыхыхьэт
кӏэлъыхыхьэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэтэкъэ
укӏэлъыхыхьэтэкъэ
кӏэлъыхыхьэтэкъэ
дыкӏэлъыхыхьэтэкъэ
фыкӏэлъыхыхьэтэкъэ
кӏэлъыхыхьэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэн
укӏэлъыхыхьэн
кӏэлъыхыхьэн
дыкӏэлъыхыхьэн
фыкӏэлъыхыхьэн
кӏэлъыхыхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнкъэ
укӏэлъыхыхьэнкъэ
кӏэлъыхыхьэнкъэ
дыкӏэлъыхыхьэнкъэ
фыкӏэлъыхыхьэнкъэ
кӏэлъыхыхьэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэну
укӏэлъыхыхьэну
кӏэлъыхыхьэну
дыкӏэлъыхыхьэну
фыкӏэлъыхыхьэну
кӏэлъыхыхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнукъэ
укӏэлъыхыхьэнукъэ
кӏэлъыхыхьэнукъэ
дыкӏэлъыхыхьэнукъэ
фыкӏэлъыхыхьэнукъэ
кӏэлъыхыхьэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэмэ
укӏэлъыхыхьэмэ
кӏэлъыхыхьэмэ
дыкӏэлъыхыхьэмэ
фыкӏэлъыхыхьэмэ
кӏэлъыхыхьэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэмэ
укӏэлъыхэмыхьэмэ
кӏэлъыхэмыхьэмэ
дыкӏэлъыхэмыхьэмэ
фыкӏэлъыхэмыхьэмэ
кӏэлъыхэмыхьэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьамэ
укӏэлъыхыхьамэ
кӏэлъыхыхьамэ
дыкӏэлъыхыхьамэ
фыкӏэлъыхыхьамэ
кӏэлъыхыхьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьамэ
укӏэлъыхэмыхьамэ
кӏэлъыхэмыхьамэ
дыкӏэлъыхэмыхьамэ
фыкӏэлъыхэмыхьамэ
мыхьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъамэ
укӏэлъыхыхьэгъамэ
кӏэлъыхыхьэгъамэ
дыкӏэлъыхыхьэгъамэ
фыкӏэлъыхыхьэгъамэ
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэгъамэ
укӏэлъыхэмыхьэгъамэ
кӏэлъыхэмыхьэгъамэ
дыкӏэлъыхэмыхьэгъамэ
фыкӏэлъыхэмыхьэгъамэ
кӏэлъыхэмыхьэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнмэ
укӏэлъыхыхьэнмэ
кӏэлъыхыхьэнмэ
дыкӏэлъыхыхьэнмэ
фыкӏэлъыхыхьэнмэ
кӏэлъыхыхьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэнмэ
укӏэлъыхэмыхьэнмэ
кӏэлъыхэмыхьэнмэ
дыкӏэлъыхэмыхьэнмэ
фыкӏэлъыхэмыхьэнмэ
кӏэлъыхэмыхьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнумэ
укӏэлъыхыхьэнумэ
кӏэлъыхыхьэнумэ
дыкӏэлъыхыхьэнумэ
фыкӏэлъыхыхьэнумэ
кӏэлъыхыхьэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэнумэ
укӏэлъыхэмыхьэнумэ
кӏэлъыхэмыхьэнумэ
дыкӏэлъыхэмыхьэнумэ
фыкӏэлъыхэмыхьэнумэ
кӏэлъыхэмыхьэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэтэмэ
укӏэлъыхыхьэтэмэ
кӏэлъыхыхьэтэмэ
дыкӏэлъыхыхьэтэмэ
фыкӏэлъыхыхьэтэмэ
кӏэлъыхыхьэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэтэмэ
укӏэлъыхэмыхьэтэмэ
кӏэлъыхэмыхьэтэмэ
дыкӏэлъыхэмыхьэтэмэ
фыкӏэлъыхэмыхьэтэмэ
кӏэлъыхэмыхьэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьатэмэ
укӏэлъыхыхьатэмэ
кӏэлъыхыхьатэмэ
дыкӏэлъыхыхьатэмэ
фыкӏэлъыхыхьатэмэ
кӏэлъыхыхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьатэмэ
укӏэлъыхэмыхьатэмэ
кӏэлъыхэмыхьатэмэ
дыкӏэлъыхэмыхьатэмэ
фыкӏэлъыхэмыхьатэмэ
кӏэлъыхэмыхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъатэмэ
укӏэлъыхыхьэгъатэмэ
кӏэлъыхыхьэгъатэмэ
дыкӏэлъыхыхьэгъатэмэ
фыкӏэлъыхыхьэгъатэмэ
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэгъатэмэ
укӏэлъыхэмыхьэгъатэмэ
кӏэлъыхэмыхьэгъатэмэ
дыкӏэлъыхэмыхьэгъатэмэ
фыкӏэлъыхэмыхьэгъатэмэ
кӏэлъыхэмыхьэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнтэмэ
укӏэлъыхыхьэнтэмэ
кӏэлъыхыхьэнтэмэ
дыкӏэлъыхыхьэнтэмэ
фыкӏэлъыхыхьэнтэмэ
кӏэлъыхыхьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэнтэмэ
укӏэлъыхэмыхьэнтэмэ
кӏэлъыхэмыхьэнтэмэ
дыкӏэлъыхэмыхьэнтэмэ
фыкӏэлъыхэмыхьэнтэмэ
кӏэлъыхэмыхьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнутэмэ
укӏэлъыхыхьэнутэмэ
кӏэлъыхыхьэнутэмэ
дыкӏэлъыхыхьэнутэмэ
фыкӏэлъыхыхьэнутэмэ
кӏэлъыхыхьэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэнутэмэ
укӏэлъыхэмыхьэнутэмэ
кӏэлъыхэмыхьэнутэмэ
дыкӏэлъыхэмыхьэнутэмэ
фыкӏэлъыхэмыхьэнутэмэ
кӏэлъыхэмыхьэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнт
укӏэлъыхыхьэнт
кӏэлъыхыхьэнт
дыкӏэлъыхыхьэнт
фыкӏэлъыхыхьэнт
кӏэлъыхыхьэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнтэкъым
укӏэлъыхыхьэнтэкъым
кӏэлъыхыхьэнтэкъым
дыкӏэлъыхыхьэнтэкъым
фыкӏэлъыхыхьэнтэкъым
кӏэлъыхыхьэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнут
укӏэлъыхыхьэнут
кӏэлъыхыхьэнут
дыкӏэлъыхыхьэнут
фыкӏэлъыхыхьэнут
кӏэлъыхыхьэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнутэкъым
укӏэлъыхыхьэнутэкъым
кӏэлъыхыхьэнутэкъым
дыкӏэлъыхыхьэнутэкъым
фыкӏэлъыхыхьэнутэкъым
кӏэлъыхыхьэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэми
укӏэлъыхыхьэми
кӏэлъыхыхьэми
дыкӏэлъыхыхьэми
фыкӏэлъыхыхьэми
кӏэлъыхыхьэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэми
укӏэлъыхэмыхьэми
кӏэлъыхэмыхьэми
дыкӏэлъыхэмыхьэми
фыкӏэлъыхэмыхьэми
кӏэлъыхэмыхьэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьами
укӏэлъыхыхьами
кӏэлъыхыхьами
дыкӏэлъыхыхьами
фыкӏэлъыхыхьами
кӏэлъыхыхьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьами
укӏэлъыхэмыхьами
кӏэлъыхэмыхьами
дыкӏэлъыхэмыхьами
фыкӏэлъыхэмыхьами
кӏэлъыхэмыхьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъами
укӏэлъыхыхьэгъами
кӏэлъыхыхьэгъами
дыкӏэлъыхыхьэгъами
фыкӏэлъыхыхьэгъами
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэгъами
укӏэлъыхэмыхьэгъами
кӏэлъыхэмыхьэгъами
дыкӏэлъыхэмыхьэгъами
фыкӏэлъыхэмыхьэгъами
кӏэлъыхэмыхьэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнми
укӏэлъыхыхьэнми
кӏэлъыхыхьэнми
дыкӏэлъыхыхьэнми
фыкӏэлъыхыхьэнми
кӏэлъыхыхьэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэнми
укӏэлъыхэмыхьэнми
кӏэлъыхэмыхьэнми
дыкӏэлъыхэмыхьэнми
фыкӏэлъыхэмыхьэнми
кӏэлъыхэмыхьэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнуми
укӏэлъыхыхьэнуми
кӏэлъыхыхьэнуми
дыкӏэлъыхыхьэнуми
фыкӏэлъыхыхьэнуми
кӏэлъыхыхьэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэнуми
укӏэлъыхэмыхьэнуми
кӏэлъыхэмыхьэнуми
дыкӏэлъыхэмыхьэнуми
фыкӏэлъыхэмыхьэнуми
кӏэлъыхэмыхьэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэтэми
укӏэлъыхыхьэтэми
кӏэлъыхыхьэтэми
дыкӏэлъыхыхьэтэми
фыкӏэлъыхыхьэтэми
кӏэлъыхыхьэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэтэми
укӏэлъыхэмыхьэтэми
кӏэлъыхэмыхьэтэми
дыкӏэлъыхэмыхьэтэми
фыкӏэлъыхэмыхьэтэми
кӏэлъыхэмыхьэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьатэми
укӏэлъыхыхьатэми
кӏэлъыхыхьатэми
дыкӏэлъыхыхьатэми
фыкӏэлъыхыхьатэми
кӏэлъыхыхьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьатэми
укӏэлъыхэмыхьатэми
кӏэлъыхэмыхьатэми
дыкӏэлъыхэмыхьатэми
фыкӏэлъыхэмыхьатэми
кӏэлъыхэмыхьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэгъатэми
укӏэлъыхыхьэгъатэми
кӏэлъыхыхьэгъатэми
дыкӏэлъыхыхьэгъатэми
фыкӏэлъыхыхьэгъатэми
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэгъатэми
укӏэлъыхэмыхьэгъатэми
кӏэлъыхэмыхьэгъатэми
дыкӏэлъыхэмыхьэгъатэми
фыкӏэлъыхэмыхьэгъатэми
кӏэлъыхэмыхьэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнтэми
укӏэлъыхыхьэнтэми
кӏэлъыхыхьэнтэми
дыкӏэлъыхыхьэнтэми
фыкӏэлъыхыхьэнтэми
кӏэлъыхыхьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэнтэми
укӏэлъыхэмыхьэнтэми
кӏэлъыхэмыхьэнтэми
дыкӏэлъыхэмыхьэнтэми
фыкӏэлъыхэмыхьэнтэми
кӏэлъыхэмыхьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьэнутэми
укӏэлъыхыхьэнутэми
кӏэлъыхыхьэнутэми
дыкӏэлъыхыхьэнутэми
фыкӏэлъыхыхьэнутэми
кӏэлъыхыхьэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьэнутэми
укӏэлъыхэмыхьэнутэми
кӏэлъыхэмыхьэнутэми
дыкӏэлъыхэмыхьэнутэми
фыкӏэлъыхэмыхьэнутэми
кӏэлъыхэмыхьэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьаи
укӏэлъыхыхьаи
кӏэлъыхыхьаи
дыкӏэлъыхыхьаи
фыкӏэлъыхыхьаи
кӏэлъыхыхьаи
щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьакъыми
укӏэлъыхыхьакъыми
кӏэлъыхыхьакъыми
дыкӏэлъыхыхьакъыми
фыкӏэлъыхыхьакъыми
кӏэлъыхыхьакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьащэрэт
укӏэлъыхыхьащэрэт
кӏэлъыхыхьащэрэт
дыкӏэлъыхыхьащэрэт
фыкӏэлъыхыхьащэрэт
кӏэлъыхыхьащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхэмыхьащэрэт
укӏэлъыхэмыхьащэрэт
кӏэлъыхэмыхьащэрэт
дыкӏэлъыхэмыхьащэрэт
фыкӏэлъыхэмыхьащэрэт
кӏэлъыхэмыхьащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнщ
укӏэлъыхыхьагъэнщ
кӏэлъыхыхьагъэнщ
дыкӏэлъыхыхьагъэнщ
фыкӏэлъыхыхьагъэнщ
кӏэлъыхыхьагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнкъым
укӏэлъыхыхьагъэнкъым
кӏэлъыхыхьагъэнкъым
дыкӏэлъыхыхьагъэнкъым
фыкӏэлъыхыхьагъэнкъым
кӏэлъыхыхьагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнт
укӏэлъыхыхьагъэнт
кӏэлъыхыхьагъэнт
дыкӏэлъыхыхьагъэнт
фыкӏэлъыхыхьагъэнт
кӏэлъыхыхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнтэкъым
укӏэлъыхыхьагъэнтэкъым
кӏэлъыхыхьагъэнтэкъым
дыкӏэлъыхыхьагъэнтэкъым
фыкӏэлъыхыхьагъэнтэкъым
кӏэлъыхыхьагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэн
укӏэлъыхыхьагъэн
кӏэлъыхыхьагъэн
дыкӏэлъыхыхьагъэн
фыкӏэлъыхыхьагъэн
кӏэлъыхыхьагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнкъэ
укӏэлъыхыхьагъэнкъэ
кӏэлъыхыхьагъэнкъэ
дыкӏэлъыхыхьагъэнкъэ
фыкӏэлъыхыхьагъэнкъэ
кӏэлъыхыхьагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнт
укӏэлъыхыхьагъэнт
кӏэлъыхыхьагъэнт
дыкӏэлъыхыхьагъэнт
фыкӏэлъыхыхьагъэнт
кӏэлъыхыхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнтэкъэ
укӏэлъыхыхьагъэнтэкъэ
кӏэлъыхыхьагъэнтэкъэ
дыкӏэлъыхыхьагъэнтэкъэ
фыкӏэлъыхыхьагъэнтэкъэ
кӏэлъыхыхьагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнущ
укӏэлъыхыхьагъэнущ
кӏэлъыхыхьагъэнущ
дыкӏэлъыхыхьагъэнущ
фыкӏэлъыхыхьагъэнущ
кӏэлъыхыхьагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнукъым
укӏэлъыхыхьагъэнукъым
кӏэлъыхыхьагъэнукъым
дыкӏэлъыхыхьагъэнукъым
фыкӏэлъыхыхьагъэнукъым
кӏэлъыхыхьагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнут
укӏэлъыхыхьагъэнут
кӏэлъыхыхьагъэнут
дыкӏэлъыхыхьагъэнут
фыкӏэлъыхыхьагъэнут
кӏэлъыхыхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнутэкъым
укӏэлъыхыхьагъэнутэкъым
кӏэлъыхыхьагъэнутэкъым
дыкӏэлъыхыхьагъэнутэкъым
фыкӏэлъыхыхьагъэнутэкъым
кӏэлъыхыхьагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэну
укӏэлъыхыхьагъэну
кӏэлъыхыхьагъэну
дыкӏэлъыхыхьагъэну
фыкӏэлъыхыхьагъэну
кӏэлъыхыхьагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнукъэ
укӏэлъыхыхьагъэнукъэ
кӏэлъыхыхьагъэнукъэ
дыкӏэлъыхыхьагъэнукъэ
фыкӏэлъыхыхьагъэнукъэ
кӏэлъыхыхьагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнут
укӏэлъыхыхьагъэнут
кӏэлъыхыхьагъэнут
дыкӏэлъыхыхьагъэнут
фыкӏэлъыхыхьагъэнут
кӏэлъыхыхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкӏэлъыхыхьагъэнутэкъэ
укӏэлъыхыхьагъэнутэкъэ
кӏэлъыхыхьагъэнутэкъэ
дыкӏэлъыхыхьагъэнутэкъэ
фыкӏэлъыхыхьагъэнутэкъэ
кӏэлъыхыхьагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхыхьэ
укӏэлъыхыхьэ
кӏэлъыхыхьэ
дыкӏэлъыхыхьэ
фыкӏэлъыхыхьэ
кӏэлъыхыхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмыхьэ
укӏэлъыхэмыхьэ
кӏэлъыхэмыхьэ
дыкӏэлъыхэмыхьэ
фыкӏэлъыхэмыхьэ
кӏэлъыхэмыхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхыхьа
укӏэлъыхыхьа
кӏэлъыхыхьа
дыкӏэлъыхыхьа
фыкӏэлъыхыхьа
кӏэлъыхыхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмыхьа
укӏэлъыхэмыхьа
кӏэлъыхэмыхьа
дыкӏэлъыхэмыхьа
фыкӏэлъыхэмыхьа
кӏэлъыхэмыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхыхьэгъа
укӏэлъыхыхьэгъа
кӏэлъыхыхьэгъа
дыкӏэлъыхыхьэгъа
фыкӏэлъыхыхьэгъа
кӏэлъыхыхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмыхьэгъа
укӏэлъыхэмыхьэгъа
кӏэлъыхэмыхьэгъа
дыкӏэлъыхэмыхьэгъа
фыкӏэлъыхэмыхьэгъа
кӏэлъыхэмыхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхыхьэн
укӏэлъыхыхьэн
кӏэлъыхыхьэн
дыкӏэлъыхыхьэн
фыкӏэлъыхыхьэн
кӏэлъыхыхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмыхьэн
укӏэлъыхэмыхьэн
кӏэлъыхэмыхьэн
дыкӏэлъыхэмыхьэн
фыкӏэлъыхэмыхьэн
кӏэлъыхэмыхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхыхьэну
укӏэлъыхыхьэну
кӏэлъыхыхьэну
дыкӏэлъыхыхьэну
фыкӏэлъыхыхьэну
кӏэлъыхыхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмыхьэну
укӏэлъыхэмыхьэну
кӏэлъыхэмыхьэну
дыкӏэлъыхэмыхьэну
фыкӏэлъыхэмыхьэну
кӏэлъыхэмыхьэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхыхьэ
узэрыкӏэлъыхыхьэ
зэрыкӏэлъыхыхьэ
дызэрыкӏэлъыхыхьэ
фызэрыкӏэлъыхыхьэ
зэрыкӏэлъыхыхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэмыхьэ
узэрыкӏэлъыхэмыхьэ
зэрыкӏэлъыхэмыхьэ
дызэрыкӏэлъыхэмыхьэ
фызэрыкӏэлъыхэмыхьэ
мызэрыкӏэлъыхыхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхыхьа
узэрыкӏэлъыхыхьа
зэрыкӏэлъыхыхьа
дызэрыкӏэлъыхыхьа
фызэрыкӏэлъыхыхьа
зэрыкӏэлъыхыхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэмыхьа
узэрыкӏэлъыхэмыхьа
зэрыкӏэлъыхэмыхьа
дызэрыкӏэлъыхэмыхьа
фызэрыкӏэлъыхэмыхьа
зэрыкӏэлъыхэмыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхыхьэгъа
узэрыкӏэлъыхыхьэгъа
зэрыкӏэлъыхыхьэгъа
дызэрыкӏэлъыхыхьэгъа
фызэрыкӏэлъыхыхьэгъа
зэрыкӏэлъыхыхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэмыхьэгъа
узэрыкӏэлъыхэмыхьэгъа
зэрыкӏэлъыхэмыхьэгъа
дызэрыкӏэлъыхэмыхьэгъа
фызэрыкӏэлъыхэмыхьэгъа
зэрыкӏэлъыхэмыхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхыхьэн
узэрыкӏэлъыхыхьэн
зэрыкӏэлъыхыхьэн
дызэрыкӏэлъыхыхьэн
фызэрыкӏэлъыхыхьэн
зэрыкӏэлъыхыхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэмыхьэн
узэрыкӏэлъыхэмыхьэн
зэрыкӏэлъыхэмыхьэн
дызэрыкӏэлъыхэмыхьэн
фызэрыкӏэлъыхэмыхьэн
зэрыкӏэлъыхэмыхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхыхьэну
узэрыкӏэлъыхыхьэну
зэрыкӏэлъыхыхьэну
дызэрыкӏэлъыхыхьэну
фызэрыкӏэлъыхыхьэну
зэрыкӏэлъыхыхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыкӏэлъыхэмыхьэну
узэрыкӏэлъыхэмыхьэну
зэрыкӏэлъыхэмыхьэну
дызэрыкӏэлъыхэмыхьэну
фызэрыкӏэлъыхэмыхьэну
зэрыкӏэлъыхэмыхьэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхыхьэ
ущыкӏэлъыхыхьэ
щыкӏэлъыхыхьэ
дыщыкӏэлъыхыхьэ
фыщыкӏэлъыхыхьэ
щыкӏэлъыхыхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэмыхьэ
ущыкӏэлъыхэмыхьэ
щыкӏэлъыхэмыхьэ
дыщыкӏэлъыхэмыхьэ
фыщыкӏэлъыхэмыхьэ
щыкӏэлъыхэмыхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхыхьа
ущыкӏэлъыхыхьа
щыкӏэлъыхыхьа
дыщыкӏэлъыхыхьа
фыщыкӏэлъыхыхьа
щыкӏэлъыхыхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэмыхьа
ущыкӏэлъыхэмыхьа
щыкӏэлъыхэмыхьа
дыщыкӏэлъыхэмыхьа
фыщыкӏэлъыхэмыхьа
щыкӏэлъыхэмыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхыхьэгъа
ущыкӏэлъыхыхьэгъа
щыкӏэлъыхыхьэгъа
дыщыкӏэлъыхыхьэгъа
фыщыкӏэлъыхыхьэгъа
щыкӏэлъыхыхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэмыхьэгъа
ущыкӏэлъыхэмыхьэгъа
щыкӏэлъыхэмыхьэгъа
дыщыкӏэлъыхэмыхьэгъа
фыщыкӏэлъыхэмыхьэгъа
щыкӏэлъыхэмыхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхыхьэн
ущыкӏэлъыхыхьэн
щыкӏэлъыхыхьэн
дыщыкӏэлъыхыхьэн
фыщыкӏэлъыхыхьэн
щыкӏэлъыхыхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэмыхьэн
ущыкӏэлъыхэмыхьэн
щыкӏэлъыхэмыхьэн
дыщыкӏэлъыхэмыхьэн
фыщыкӏэлъыхэмыхьэн
щыкӏэлъыхэмыхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхыхьэну
ущыкӏэлъыхыхьэну
щыкӏэлъыхыхьэну
дыщыкӏэлъыхыхьэну
фыщыкӏэлъыхыхьэну
щыкӏэлъыхыхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыкӏэлъыхэмыхьэну
ущыкӏэлъыхэмыхьэну
щыкӏэлъыхэмыхьэну
дыщыкӏэлъыхэмыхьэну
фыщыкӏэлъыхэмыхьэну
щыкӏэлъыхэмыхьэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхыхьэ
уздыкӏэлъыхыхьэ
здыкӏэлъыхыхьэ
дыздыкӏэлъыхыхьэ
фыздыкӏэлъыхыхьэ
здыкӏэлъыхыхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэмыхьэ
уздыкӏэлъыхэмыхьэ
здыкӏэлъыхэмыхьэ
дыздыкӏэлъыхэмыхьэ
фыздыкӏэлъыхэмыхьэ
здыкӏэлъыхэмыхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхыхьа
уздыкӏэлъыхыхьа
здыкӏэлъыхыхьа
дыздыкӏэлъыхыхьа
фыздыкӏэлъыхыхьа
здыкӏэлъыхыхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэмыхьа
уздыкӏэлъыхэмыхьа
здыкӏэлъыхэмыхьа
дыздыкӏэлъыхэмыхьа
фыздыкӏэлъыхэмыхьа
здыкӏэлъыхэмыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхыхьэгъа
уздыкӏэлъыхыхьэгъа
здыкӏэлъыхыхьэгъа
дыздыкӏэлъыхыхьэгъа
фыздыкӏэлъыхыхьэгъа
здыкӏэлъыхыхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэмыхьэгъа
уздыкӏэлъыхэмыхьэгъа
здыкӏэлъыхэмыхьэгъа
дыздыкӏэлъыхэмыхьэгъа
фыздыкӏэлъыхэмыхьэгъа
здыкӏэлъыхэмыхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхыхьэн
уздыкӏэлъыхыхьэн
здыкӏэлъыхыхьэн
дыздыкӏэлъыхыхьэн
фыздыкӏэлъыхыхьэн
здыкӏэлъыхыхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэмыхьэн
уздыкӏэлъыхэмыхьэн
здыкӏэлъыхэмыхьэн
дыздыкӏэлъыхэмыхьэн
фыздыкӏэлъыхэмыхьэн
здыкӏэлъыхэмыхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхыхьэну
уздыкӏэлъыхыхьэну
здыкӏэлъыхыхьэну
дыздыкӏэлъыхыхьэну
фыздыкӏэлъыхыхьэну
здыкӏэлъыхыхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыкӏэлъыхэмыхьэну
уздыкӏэлъыхэмыхьэну
здыкӏэлъыхэмыхьэну
дыздыкӏэлъыхэмыхьэну
фыздыкӏэлъыхэмыхьэну
здыкӏэлъыхэмыхьэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхыхьэ
ущӀыкӏэлъыхыхьэ
щӀыкӏэлъыхыхьэ
дыщӀыкӏэлъыхыхьэ
фыщӀыкӏэлъыхыхьэ
щӀыкӏэлъыхыхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэмыхьэ
ущӀыкӏэлъыхэмыхьэ
щӀыкӏэлъыхэмыхьэ
дыщӀыкӏэлъыхэмыхьэ
фыщӀыкӏэлъыхэмыхьэ
щӀыкӏэлъыхэмыхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхыхьа
ущӀыкӏэлъыхыхьа
щӀыкӏэлъыхыхьа
дыщӀыкӏэлъыхыхьа
фыщӀыкӏэлъыхыхьа
щӀыкӏэлъыхыхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэмыхьа
ущӀыкӏэлъыхэмыхьа
щӀыкӏэлъыхэмыхьа
дыщӀыкӏэлъыхэмыхьа
фыщӀыкӏэлъыхэмыхьа
щӀыкӏэлъыхэмыхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхыхьэгъа
ущӀыкӏэлъыхыхьэгъа
щӀыкӏэлъыхыхьэгъа
дыщӀыкӏэлъыхыхьэгъа
фыщӀыкӏэлъыхыхьэгъа
щӀыкӏэлъыхыхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэмыхьэгъа
ущӀыкӏэлъыхэмыхьэгъа
щӀыкӏэлъыхэмыхьэгъа
дыщӀыкӏэлъыхэмыхьэгъа
фыщӀыкӏэлъыхэмыхьэгъа
щӀыкӏэлъыхэмыхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхыхьэн
ущӀыкӏэлъыхыхьэн
щӀыкӏэлъыхыхьэн
дыщӀыкӏэлъыхыхьэн
фыщӀыкӏэлъыхыхьэн
щӀыкӏэлъыхыхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэмыхьэн
ущӀыкӏэлъыхэмыхьэн
щӀыкӏэлъыхэмыхьэн
дыщӀыкӏэлъыхэмыхьэн
фыщӀыкӏэлъыхэмыхьэн
щӀыкӏэлъыхэмыхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхыхьэну
ущӀыкӏэлъыхыхьэну
щӀыкӏэлъыхыхьэну
дыщӀыкӏэлъыхыхьэну
фыщӀыкӏэлъыхыхьэну
щӀыкӏэлъыхыхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыкӏэлъыхэмыхьэну
ущӀыкӏэлъыхэмыхьэну
щӀыкӏэлъыхэмыхьэну
дыщӀыкӏэлъыхэмыхьэну
фыщӀыкӏэлъыхэмыхьэну
щӀыкӏэлъыхэмыхьэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхыхьэу
укӏэлъыхыхьэу
кӏэлъыхыхьэу
дыкӏэлъыхыхьэу
фыкӏэлъыхыхьэу
кӏэлъыхыхьэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмыхьэу
укӏэлъыхэмыхьэу
кӏэлъыхэмыхьэу
дыкӏэлъыхэмыхьэу
фыкӏэлъыхэмыхьэу
кӏэлъыхэмыхьэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхыхьауэ
укӏэлъыхыхьауэ
кӏэлъыхыхьауэ
дыкӏэлъыхыхьауэ
фыкӏэлъыхыхьауэ
кӏэлъыхыхьауэ / кӏэлъыхыхьа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмыхьауэ
укӏэлъыхэмыхьауэ
кӏэлъыхэмыхьауэ
дыкӏэлъыхэмыхьауэ
фыкӏэлъыхэмыхьауэ
кӏэлъыхэмыхьауэ(хэ) / кӏэлъыхэмыхьа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхыхьэурэ
укӏэлъыхыхьэурэ
кӏэлъыхыхьэурэ
дыкӏэлъыхыхьэурэ
фыкӏэлъыхыхьэурэ
кӏэлъыхыхьэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыкӏэлъыхэмыхьэурэ
укӏэлъыхэмыхьэурэ
кӏэлъыхэмыхьэурэ
дыкӏэлъыхэмыхьэурэ
фыкӏэлъыхэмыхьэурэ
кӏэлъыхэмыхьэ(хэ)урэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыпкӏэлъыхохьэ
сыкӏэлъыхохьэ
--
сыфкӏэлъыхохьэ
сакӏэлъыхохьэ
уэ
ускӏэлъыхохьэ
--
укӏэлъыхохьэ
уткӏэлъыхохьэ
--
уакӏэлъыхохьэ
ар
скӏэлъыхохьэ
пкӏэлъыхохьэ
кӏэлъыхохьэ
ткӏэлъыхохьэ
фкӏэлъыхохьэ
якӏэлъыхохьэ
дэ
--
дыпкӏэлъыхохьэ
дыкӏэлъыхохьэ
--
дыфкӏэлъыхохьэ
дакӏэлъыхохьэ
фэ
фыскӏэлъыхохьэ
--
фыкӏэлъыхохьэ
фыткӏэлъыхохьэ
--
факӏэлъыхохьэ
ахэр
скӏэлъыхохьэ(хэ)
пкӏэлъыхохьэ(хэ)
кӏэлъыхохьэ(хэ)
ткӏэлъыхохьэ(хэ)
фкӏэлъыхохьэ(хэ)
якӏэлъыхохьэ(хэ)
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]э
[хь]эр
--
[хь]эхэр
Эргативнэ:
[хь]э
[хь]эм
--
[хь]эхэм
Послеложнэ:
[хь]экӀэ
[хь]эмкӀэ
[хь]эхэкӀэ
[хь]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]эуэ
[хь]эрауэ
[хь]эхэу
[хь]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]а
[хь]ар
--
[хь]ахэр
Эргативнэ:
[хь]а
[хь]ам
--
[хь]ахэм
Послеложнэ:
[хь]акӀэ
[хь]амкӀэ
[хь]ахэкӀэ
[хь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]ауэ
[хь]арауэ
[хь]ахэу
[хь]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]эн
[хь]эныр
--
[хь]энхэр
Эргативнэ:
[хь]эн
[хь]эным
--
[хь]энхэм
Послеложнэ:
[хь]энкӀэ
[хь]энымкӀэ
[хь]энхэкӀэ
[хь]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[хь]эну
[хь]энырауэ
[хь]энхэу
[хь]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]эну
[хь]энур
--
[хь]энухэр
Эргативнэ:
[хь]эну
[хь]энум
--
[хь]энухэм
Послеложнэ:
[хь]энукӀэ
[хь]энумкӀэ
[хь]энухэкӀэ
[хь]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]энууэ
[хь]энурауэ
[хь]энухэу
[хь]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Зыгуэрым и ужь иту, иужькӀэ зыщӀыпӀэ хыхьэн.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
кӏэлъыхыхьэн: go in or enter swh after, behind or following sb or sth.
Псым кӀэлъыхыхьэн: go in a river after sb or sth.
УРЫСЫБЗЭ
кӏэлъыхыхьэн: войти куда-л. вслед за кем-чем-л.
Псым кӀэлъыхыхьэн: войти в реку вслед за кем-чем-л.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.