Wt/kbd/кӏуэцӏыкӏыщӏэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [kʹʷɐtʹsǝ'tʹʂǝɕʹɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- кӏуэцӏы- + [кӏ] + -ы + [щӏ] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | кӏуэцӏыкӏыщӏэ | кӏуэцӏыкӏыщӏэр | -- | кӏуэцӏыкӏыщӏэхэр |
Эргативнэ: | кӏуэцӏыкӏыщӏэ | кӏуэцӏыкӏыщӏэм | -- | кӏуэцӏыкӏыщӏэхэм |
Послеложнэ: | кӏуэцӏыкӏыщӏэкӀэ | кӏуэцӏыкӏыщӏэмкӀэ | кӏуэцӏыкӏыщӏэхэкӀэ | кӏуэцӏыкӏыщӏэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | кӏуэцӏыкӏыщӏэу | кӏуэцӏыкӏыщӏэрауэ | кӏуэцӏыкӏыщӏэхэу | кӏуэцӏыкӏыщӏэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- ЦӀыхум и кӀуэцӀ.
ЩАПХЪЭХЭР
- Си нэр мыгъми си гур магъ, КъуэцӀыкӀыщӀэкӀэрэ узогъей. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
- Джалдуз нэщӀт, и кӀуэцӀыкӀыщӀэр иришэжауэ. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- кӏуэцӏыкӏыщӏэ: nnards, entrails, viscera, guts (human)
УРЫСЫБЗЭ
- кӏуэцӏыкӏыщӏэ: внутренности (человека)
псалъафэ зэпыщӀахэр
КӀуэцӀыкӀыщӀэм зыкъигъэзэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: be deeply worried or concerned. Урысыбзэ: сильно переживать, волноваться. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
КӀуэцӀыкӀыщӀэр къриӀуэнтӀыкӀын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: turn inside out – about one’s innards Урысыбзэ: выворачиваться — о внутренностях. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Си кӀуэцӀыкӀыщӀэр къреӀуэнтӀыкӀ, фызыхуейр арамэ!.. — Залинэ гужьеигъуэ щӀыӀэм укӀытэгъуэр щигъэгъупщат. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
Узыр и кӀуэцӀыкӀыщӀэ лъапсэм илъщ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to hell with it! Урысыбзэ: чёрта лысого, чёрта с два! Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.