Wt/kbd/кӏуапӏэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['kʹʷɑ:pʹɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [кӀу] + -а + [пӀ] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | кӀуапӀэ | кӀуапӀэр | -- | кӀуапӀэхэр |
Эргативнэ: | кӀуапӀэ | кӀуапӀэм | -- | кӀуапӀэхэм |
Послеложнэ: | кӀуапӀэкӀэ | кӀуапӀэмкӀэ | кӀуапӀэхэкӀэ | кӀуапӀэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | кӀуапӀэу | кӀуапӀэрауэ | кӀуапӀэхэу | кӀуапӀэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэрым хуэзышэ лъагъуэ, гъуэгу.
ЩАПХЪЭХЭР
- Ӏэщ кӀуапӀэ гъуэгужьуи щытат а уэрамыр. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Мэз кӀуапӀэ.
- Псы кӀуапӀэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- кӏуапӏэ: path, way, trail
- Мэз кӀуапӀэ: path through the forest
- Псы кӀуапӀэ: waterway
УРЫСЫБЗЭ
- кӏуапӏэ: тропа, путь
- Мэз кӀуапӀэ: тропа через лес
- Псы кӀуапӀэ: водный путь
псалъафэ зэпыщӀахэр
КӀуапӀэ емытын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: not let anyone pass Урысыбзэ: не давать прохода кому-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Фэ [нартхэм] фшэ нысащӀэр благъуэм тыгъэ къыхуэвмыщӀмэ, нарту мыбы дэтыр фыкӀуэдащ, кӀуапӀи къывитынукъым [благъуэм]. Нартхэр
КӀуапӀэ иумыту жьы кхъухьхэр дурэшплӀэрэшхэм догъасхьэ. Къэбэрдей, альманах
КӀуапӀэ имыӀэжу
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: very, extremely, exceptionally Урысыбзэ: очень, крайне, исключительно. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
КӀуапӀэ имыӀэу
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: very, certainly, surely, definitely, by all means, absolutely Урысыбзэ: очень, непременно. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
КӀуапӀэ хуэхъун
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: become a place of sb’s constant visits Урысыбзэ: стать местом постоянного посещения для кого-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
КӀуапӀэ щӀын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: go swh often, make swh a place of constant visits. Урысыбзэ: бывать где-л. часто, сделать что-л. местом постоянного посещения. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.