АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "къэхутэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
къэхутэн
щымыӀэныгъэ:
къэмыхутэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
къэсхутэн
къэпхутэн
къихутэн
къэтхутэн
къэфхутэн
къахутэн
щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэн
къыумыхутэн
къимыхутэн
къэдмыхутэн
къэвмыхутэн
къамыхутэн
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
къэхутэ!
къэфхутэ!
щымыӀэныгъэ:
къыумыхутэ!
къэвмыхутэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
къэсрехутэ
къыурехутэ
кърехутэ
къэтрехутэ
къэфрехутэ
кърехутэ
щымыӀэныгъэ:
къэсремыхутэ
къыуремыхутэ
къремыхутэ
къэтремыхутэ
къэфремыхутэ
къремыхутэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къызохутэ(р)
къыбохутэ(р)
къехутэ(р)
къыдохутэ(р)
къывохутэ(р)
къахутэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэркъым
къэпхутэркъым
къихутэркъым
къэтхутэркъым
къэфхутэркъым
къахутэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
къэсхутэрт
къэпхутэрт
къихутэрт
къэтхутэрт
къэфхутэрт
къахутэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэртэкъым
къэпхутэртэкъым
къихутэртэкъым
къэтхутэртэкъым
къэфхутэртэкъым
къахутэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къэсхутащ
къэпхутащ
къихутащ
къэтхутащ
къэфхутащ
къахутащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къэсхутакъым
къэпхутакъым
къихутакъым
къэтхутакъым
къэфхутакъым
къахутакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
къэсхутат
къэпхутат
къихутат
къэтхутат
къэфхутат
къахутат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къэсхутатэкъым
къэпхутатэкъым
къихутатэкъым
къэтхутатэкъым
къэфхутатэкъым
къахутатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэгъащ
къэпхутэгъащ
къихутэгъащ
къэтхутэгъащ
къэфхутэгъащ
къахутэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэгъакъым
къэпхутэгъакъым
къихутэгъакъым
къэтхутэгъакъым
къэфхутэгъакъым
къахутэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэгъат
къэпхутэгъат
къихутэгъат
къэтхутэгъат
къэфхутэгъат
къахутэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэгъатэкъым
къэпхутэгъатэкъым
къихутэгъатэкъым
къэтхутэгъатэкъым
къэфхутэгъатэкъым
къахутэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
къэсхутэщ
къэпхутэщ
къихутэщ
къэтхутэщ
къэфхутэщ
къахутэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэкъым
къэпхутэкъым
къихутэкъым
къэтхутэкъым
къэфхутэкъым
къахутэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
къэсхутэт
къэпхутэт
къихутэт
къэтхутэт
къэфхутэт
къахутэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэтэкъым
къэпхутэтэкъым
къихутэтэкъым
къэтхутэтэкъым
къэфхутэтэкъым
къахутэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнщ
къэпхутэнщ
къихутэнщ
къэтхутэнщ
къэфхутэнщ
къахутэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэнкъым
къэпхутэнкъым
къихутэнкъым
къэтхутэнкъым
къэфхутэнкъым
къахутэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнущ
къэпхутэнущ
къихутэнущ
къэтхутэнущ
къэфхутэнущ
къахутэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэнукъым
къэпхутэнукъым
къихутэнукъым
къэтхутэнукъым
къэфхутэнукъым
къахутэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэрэ
къэпхутэрэ
къихутэрэ
къэтхутэрэ
къэфхутэрэ
къахутэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэркъэ
къэпхутэркъэ
къихутэркъэ
къэтхутэркъэ
къэфхутэркъэ
къахутэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
къэсхутэрт
къэпхутэрт
къихутэрт
къэтхутэрт
къэфхутэрт
къахутэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэртэкъэ
къэпхутэртэкъэ
къихутэртэкъэ
къэтхутэртэкъэ
къэфхутэртэкъэ
къахутэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къэсхута
къэпхута
къихута
къэтхута
къэфхута
къахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къэсхутакъэ
къэпхутакъэ
къихутакъэ
къэтхутакъэ
къэфхутакъэ
къахутакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
къэсхутат
къэпхутат
къихутат
къэтхутат
къэфхутат
къахутат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къэсхутатэкъэ
къэпхутатэкъэ
къихутатэкъэ
къэтхутатэкъэ
къэфхутатэкъэ
къахутатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэгъа
къэпхутэгъа
къихутэгъа
къэтхутэгъа
къэфхутэгъа
къахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:
къэсхутэгъакъэ
къэпхутэгъакъэ
къихутэгъакъэ
къэтхутэгъакъэ
къэфхутэгъакъэ
къахутэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэгъат
къэпхутэгъат
къихутэгъат
къэтхутэгъат
къэфхутэгъат
къахутэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэгъатэкъэ
къэпхутэгъатэкъэ
къихутэгъатэкъэ
къэтхутэгъатэкъэ
къэфхутэгъатэкъэ
къахутэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
къэсхутэ
къэпхутэ
къихутэ
къэтхутэ
къэфхутэ
къахутэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэкъэ
къэпхутэкъэ
къихутэкъэ
къэтхутэкъэ
къэфхутэкъэ
къахутэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
къэсхутэт
къэпхутэт
къихутэт
къэтхутэт
къэфхутэт
къахутэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэтэкъэ
къэпхутэтэкъэ
къихутэтэкъэ
къэтхутэтэкъэ
къэфхутэтэкъэ
къахутэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэн
къэпхутэн
къихутэн
къэтхутэн
къэфхутэн
къахутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэнкъэ
къэпхутэнкъэ
къихутэнкъэ
къэтхутэнкъэ
къэфхутэнкъэ
къахутэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэну
къэпхутэну
къихутэну
къэтхутэну
къэфхутэну
къахутэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэнукъэ
къэпхутэнукъэ
къихутэнукъэ
къэтхутэнукъэ
къэфхутэнукъэ
къахутэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэмэ
къэпхутэмэ
къихутэмэ
къэтхутэмэ
къэфхутэмэ
къахутэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэмэ
къыумыхутэмэ
къимыхутэмэ
къэдмыхутэмэ
къэвмыхутэмэ
къамыхутэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къэсхутамэ
къэпхутамэ
къихутамэ
къэтхутамэ
къэфхутамэ
къахутамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутамэ
къыумыхутамэ
къимыхутамэ
къэдмыхутамэ
къэвмыхутамэ
къамыхутамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
къэсхутэгъамэ
къэпхутэгъамэ
къихутэгъамэ
къэтхутэгъамэ
къэфхутэгъамэ
къахутэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэгъамэ
къыумыхутэгъамэ
къимыхутэгъамэ
къэдмыхутэгъамэ
къэвмыхутэгъамэ
къамыхутэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнмэ
къэпхутэнмэ
къихутэнмэ
къэтхутэнмэ
къэфхутэнмэ
къахутэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэнмэ
къыумыхутэнмэ
къимыхутэнмэ
къэдмыхутэнмэ
къэвмыхутэнмэ
къамыхутэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнумэ
къэпхутэнумэ
къихутэнумэ
къэтхутэнумэ
къэфхутэнумэ
къахутэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэнумэ
къыумыхутэнумэ
къимыхутэнумэ
къэдмыхутэнумэ
къэвмыхутэнумэ
къамыхутэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэтэмэ
къэпхутэтэмэ
къихутэтэмэ
къэтхутэтэмэ
къэфхутэтэмэ
къахутэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэтэмэ
къыумыхутэтэмэ
къимыхутэтэмэ
къэдмыхутэтэмэ
къэвмыхутэтэмэ
къамыхутэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къэсхутатэмэ
къэпхутатэмэ
къихутатэмэ
къэтхутатэмэ
къэфхутатэмэ
къахутатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутатэмэ
къыумыхутатэмэ
къимыхутатэмэ
къэдмыхутатэмэ
къэвмыхутатэмэ
къамыхутатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
къэсхутэгъатэмэ
къэпхутэгъатэмэ
къихутэгъатэмэ
къэтхутэгъатэмэ
къэфхутэгъатэмэ
къахутэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэгъатэмэ
къыумыхутэгъатэмэ
къимыхутэгъатэмэ
къэдмыхутэгъатэмэ
къэвмыхутэгъатэмэ
къамыхутэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнтэмэ
къэпхутэнтэмэ
къихутэнтэмэ
къэтхутэнтэмэ
къэфхутэнтэмэ
къахутэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэнтэмэ
къыумыхутэнтэмэ
къимыхутэнтэмэ
къэдмыхутэнтэмэ
къэвмыхутэнтэмэ
къамыхутэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнутэмэ
къэпхутэнутэмэ
къихутэнутэмэ
къэтхутэнутэмэ
къэфхутэнутэмэ
къахутэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэнутэмэ
къыумыхутэнутэмэ
къимыхутэнутэмэ
къэдмыхутэнутэмэ
къэвмыхутэнутэмэ
къамыхутэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнт
къэпхутэнт
къихутэнт
къэтхутэнт
къэфхутэнт
къахутэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэнтэкъым
къэпхутэнтэкъым
къихутэнтэкъым
къэтхутэнтэкъым
къэфхутэнтэкъым
къахутэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнут
къэпхутэнут
къихутэнут
къэтхутэнут
къэфхутэнут
къахутэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэсхутэнутэкъым
къэпхутэнутэкъым
къихутэнутэкъым
къэтхутэнутэкъым
къэфхутэнутэкъым
къахутэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэми
къэпхутэми
къихутэми
къэтхутэми
къэфхутэми
къахутэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэми
къыумыхутэми
къимыхутэми
къэдмыхутэми
къэвмыхутэми
къамыхутэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къэсхутами
къэпхутами
къихутами
къэтхутами
къэфхутами
къахутами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутами
къыумыхутами
къимыхутами
къэдмыхутами
къэвмыхутами
къамыхутами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
къэсхутэгъами
къэпхутэгъами
къихутэгъами
къэтхутэгъами
къэфхутэгъами
къахутэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэгъами
къыумыхутэгъами
къимыхутэгъами
къэдмыхутэгъами
къэвмыхутэгъами
къамыхутэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнми
къэпхутэнми
къихутэнми
къэтхутэнми
къэфхутэнми
къахутэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэнми
къыумыхутэнми
къимыхутэнми
къэдмыхутэнми
къэвмыхутэнми
къамыхутэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнуми
къэпхутэнуми
къихутэнуми
къэтхутэнуми
къэфхутэнуми
къахутэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэнуми
къыумыхутэнуми
къимыхутэнуми
къэдмыхутэнуми
къэвмыхутэнуми
къамыхутэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэтэми
къэпхутэтэми
къихутэтэми
къэтхутэтэми
къэфхутэтэми
къахутэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэтэми
къыумыхутэтэми
къимыхутэтэми
къэдмыхутэтэми
къэвмыхутэтэми
къамыхутэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
къэсхутатэми
къэпхутатэми
къихутатэми
къэтхутатэми
къэфхутатэми
къахутатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутатэми
къыумыхутатэми
къимыхутатэми
къэдмыхутатэми
къэвмыхутатэми
къамыхутатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
къэсхутэгъатэми
къэпхутэгъатэми
къихутэгъатэми
къэтхутэгъатэми
къэфхутэгъатэми
къахутэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэгъатэми
къыумыхутэгъатэми
къимыхутэгъатэми
къэдмыхутэгъатэми
къэвмыхутэгъатэми
къамыхутэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнтэми
къэпхутэнтэми
къихутэнтэми
къэтхутэнтэми
къэфхутэнтэми
къахутэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэнтэми
къыумыхутэнтэми
къимыхутэнтэми
къэдмыхутэнтэми
къэвмыхутэнтэми
къамыхутэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
къэсхутэнутэми
къэпхутэнутэми
къихутэнутэми
къэтхутэнутэми
къэфхутэнутэми
къахутэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутэнутэми
къыумыхутэнутэми
къимыхутэнутэми
къэдмыхутэнутэми
къэвмыхутэнутэми
къамыхутэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
къэсхутаи
къэпхутаи
къихутаи
къэтхутаи
къэфхутаи
къахутаи
щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутаи
къыумыхутаи
къимыхутаи
къэдмыхутаи
къэвмыхутаи
къамыхутаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
къэсхутащэрэт
къэпхутащэрэт
къихутащэрэт
къэтхутащэрэт
къэфхутащэрэт
къахутащэрэт
щымыӀэныгъэ:
къэзмыхутащэрэт
къыумыхутащэрэт
къимыхутащэрэт
къэдмыхутащэрэт
къэвмыхутащэрэт
къамыхутащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнщ
къэпхутагъэнщ
къихутагъэнщ
къэтхутагъэнщ
къэфхутагъэнщ
къахутагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнкъым
къэпхутагъэнкъым
къихутагъэнкъым
къэтхутагъэнкъым
къэфхутагъэнкъым
къахутагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнт
къэпхутагъэнт
къихутагъэнт
къэтхутагъэнт
къэфхутагъэнт
къахутагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнтэкъым
къэпхутагъэнтэкъым
къихутагъэнтэкъым
къэтхутагъэнтэкъым
къэфхутагъэнтэкъым
къахутагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
къэсхутагъэн
къэпхутагъэн
къихутагъэн
къэтхутагъэн
къэфхутагъэн
къахутагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнкъэ
къэпхутагъэнкъэ
къихутагъэнкъэ
къэтхутагъэнкъэ
къэфхутагъэнкъэ
къахутагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнт
къэпхутагъэнт
къихутагъэнт
къэтхутагъэнт
къэфхутагъэнт
къахутагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнтэкъэ
къэпхутагъэнтэкъэ
къихутагъэнтэкъэ
къэтхутагъэнтэкъэ
къэфхутагъэнтэкъэ
къахутагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнущ
къэпхутагъэнущ
къихутагъэнущ
къэтхутагъэнущ
къэфхутагъэнущ
къахутагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнукъым
къэпхутагъэнукъым
къихутагъэнукъым
къэтхутагъэнукъым
къэфхутагъэнукъым
къахутагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнут
къэпхутагъэнут
къихутагъэнут
къэтхутагъэнут
къэфхутагъэнут
къахутагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнутэкъым
къэпхутагъэнутэкъым
къихутагъэнутэкъым
къэтхутагъэнутэкъым
къэфхутагъэнутэкъым
къахутагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
къэсхутагъэну
къэпхутагъэну
къихутагъэну
къэтхутагъэну
къэфхутагъэну
къахутагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнукъэ
къэпхутагъэнукъэ
къихутагъэнукъэ
къэтхутагъэнукъэ
къэфхутагъэнукъэ
къахутагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнут
къэпхутагъэнут
къихутагъэнут
къэтхутагъэнут
къэфхутагъэнут
къахутагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
къэсхутагъэнутэкъэ
къэпхутагъэнутэкъэ
къихутагъэнутэкъэ
къэтхутагъэнутэкъэ
къэфхутагъэнутэкъэ
къахутагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
къэзыхутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къэзымыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къэзыхута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къэзымыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къэзыхутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къэзымыхутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къэзыхутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къэзымыхутэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къэзыхутэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къэзымыхутэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
къэсхутэ
къэпхутэ
къихутэ
къэтхутэ
къэфхутэ
къахутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къэзмыхутэ
къыумыхутэ
къимыхутэ
къэдмыхутэ
къэвмыхутэ
къамыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къэсхута
къэпхута
къихута
къэтхута
къэфхута
къахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къэзмыхута
къыумыхута
къимыхута
къэдмыхута
къэвмыхута
къамыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къэсхутэгъа
къэпхутэгъа
къихутэгъа
къэтхутэгъа
къэфхутэгъа
къахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къэзмыхутэгъа
къыумыхутэгъа
къимыхутэгъа
къэдмыхутэгъа
къэвмыхутэгъа
къамыхутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къэсхутэн
къэпхутэн
къихутэн
къэтхутэн
къэфхутэн
къахутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къэзмыхутэн
къыумыхутэн
къимыхутэн
къэдмыхутэн
къэвмыхутэн
къамыхутэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къэсхутэну
къэпхутэну
къихутэну
къэтхутэну
къэфхутэну
къахутэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къэзмыхутэну
къыумыхутэну
къимыхутэну
къэдмыхутэну
къэвмыхутэну
къамыхутэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
къэхутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къэмыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къэхута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къэмыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къэхутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къэмыхутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къэхутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къэмыхутэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къэхутэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къэмыхутэну
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
къызэрысхутэ
къызэрыпхутэ
къызэрихутэ
къызэрытхутэ
къызэрыфхутэ
къызэрахутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къызэрызмыхутэ
къызэрумыхутэ
къызэримыхутэ
къызэрыдмыхутэ
къызэрывмыхутэ
къызэрамыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къызэрысхута
къызэрыпхута
къызэрихута
къызэрытхута
къызэрыфхута
къызэрахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къызэрызмыхута
къызэрумыхута
къызэримыхута
къызэрыдмыхута
къызэрывмыхута
зэрамыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къызэрысхутэгъа
къызэрыпхутэгъа
къызэрихутэгъа
къызэрытхутэгъа
къызэрыфхутэгъа
къызэрахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къызэрызмыхутэгъа
къызэрумыхутэгъа
къызэримыхутэгъа
къызэрыдмыхутэгъа
къызэрывмыхутэгъа
къызэрамыхутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къызэрысхутэн
къызэрыпхутэн
къызэрихутэн
къызэрытхутэн
къызэрыфхутэн
къызэрахутэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къызэрызмыхутэн
къызэрумыхутэн
къызэримыхутэн
къызэрыдмыхутэн
къызэрывмыхутэн
къызэрамыхутэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
къызэрысхутэну
къызэрыпхутэну
къызэрихутэну
къызэрытхутэну
къызэрыфхутэну
къызэрахутэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
къызэрызмыхутэну
къызэрумыхутэну
къызэримыхутэну
къызэрыдмыхутэну
къызэрывмыхутэну
къызэрамыхутэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
къыщысхутэ
къыщыпхутэ
къыщихутэ
къыщытхутэ
къыщыфхутэ
къыщахутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къыщызмыхутэ
къыщумыхутэ
къыщимыхутэ
къыщыдмыхутэ
къыщывмыхутэ
къыщамыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыщысхута
къыщыпхута
къыщихута
къыщытхута
къыщыфхута
къыщахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыщызмыхута
къыщумыхута
къыщимыхута
къыщыдмыхута
къыщывмыхута
къыщамыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыщысхутэгъа
къыщыпхутэгъа
къыщихутэгъа
къыщытхутэгъа
къыщыфхутэгъа
къыщахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыщызмыхутэгъа
къыщумыхутэгъа
къыщимыхутэгъа
къыщыдмыхутэгъа
къыщывмыхутэгъа
къыщамыхутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыщысхутэн
къыщыпхутэн
къыщихутэн
къыщытхутэн
къыщыфхутэн
къыщахутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыщызмыхутэн
къыщумыхутэн
къыщимыхутэн
къыщыдмыхутэн
къыщывмыхутэн
къыщамыхутэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыщысхутэну
къыщыпхутэну
къыщихутэну
къыщытхутэну
къыщыфхутэну
къыщахутэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыщызмыхутэну
къыщумыхутэну
къыщимыхутэну
къыщыдмыхутэну
къыщывмыхутэну
къыщамыхутэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
къыздэсхутэ
къыздэпхутэ
къыздихутэ
къыздэтхутэ
къыздэфхутэ
къыздахутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къыздэзмыхутэ
къыздумыхутэ
къыздимыхутэ
къыздэдмыхутэ
къыздэвмыхутэ
къыздамыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыздэсхута
къыздэпхута
къыздихута
къыздэтхута
къыздэфхута
къыздахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыздэзмыхута
къыздумыхута
къыздимыхута
къыздэдмыхута
къыздэвмыхута
къыздамыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыздэсхутэгъа
къыздэпхутэгъа
къыздихутэгъа
къыздэтхутэгъа
къыздэфхутэгъа
къыздахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыздэзмыхутэгъа
къыздумыхутэгъа
къыздимыхутэгъа
къыздэдмыхутэгъа
къыздэвмыхутэгъа
къыздамыхутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыздэсхутэн
къыздэпхутэн
къыздихутэн
къыздэтхутэн
къыздэфхутэн
къыздахутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыздэзмыхутэн
къыздумыхутэн
къыздимыхутэн
къыздэдмыхутэн
къыздэвмыхутэн
къыздамыхутэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыздэсхутэну
къыздэпхутэну
къыздихутэну
къыздэтхутэну
къыздэфхутэну
къыздахутэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыздэзмыхутэну
къыздумыхутэну
къыздимыхутэну
къыздэдмыхутэну
къыздэвмыхутэну
къыздамыхутэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
къыщӀэсхутэ
къыщӀэпхутэ
къыщӀихутэ
къыщӀэтхутэ
къыщӀэфхутэ
къыщӀахутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къыщӀэзмыхутэ
къыщӀумыхутэ
къыщӀимыхутэ
къыщӀэдмыхутэ
къыщӀэвмыхутэ
къыщӀамыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыщӀэсхута
къыщӀэпхута
къыщӀихута
къыщӀэтхута
къыщӀэфхута
щӀкъахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыщӀэзмыхута
къыщӀумыхута
къыщӀимыхута
къыщӀэдмыхута
къыщӀэвмыхута
къыщӀамыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къыщӀэсхутэгъа
щӀэкъэпхутэгъа
къыщӀихутэгъа
щӀэкъэтхутэгъа
щӀэкъэфхутэгъа
къыщӀахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къыщӀэзмыхутэгъа
къыщӀумыхутэгъа
къыщӀимыхутэгъа
къыщӀэдмыхутэгъа
къыщӀэвмыхутэгъа
къыщӀамыхутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыщӀэсхутэн
къыщӀэпхутэн
къыщӀихутэн
къыщӀэтхутэн
къыщӀэфхутэн
къыщӀахутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыщӀэзмыхутэн
къыщӀумыхутэн
къыщӀимыхутэн
къыщӀэдмыхутэн
къыщӀэвмыхутэн
къыщӀамыхутэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
къыщӀэсхутэну
къыщӀэпхутэну
къыщӀихутэну
къыщӀэтхутэну
къыщӀэфхутэну
къыщӀахутэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
къыщӀэзмыхутэну
къыщӀумыхутэну
къыщӀимыхутэну
къыщӀэдмыхутэну
къыщӀэвмыхутэну
къыщӀамыхутэну
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
къэсхутэу
къэпхутэу
къихутэу
къэтхутэу
къэфхутэу
къахутэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
къэзмыхутэу
къыумыхутэу
къимыхутэу
къэдмыхутэу
къэвмыхутэу
къамыхутэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
къэсхутауэ
къэпхутауэ
къихутауэ
къэтхутауэ
къэфхутауэ
къахутауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
къэзмыхутауэ
къыумыхутауэ
къимыхутауэ
къэдмыхутауэ
къэвмыхутауэ
къамыхутауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
къэсхутэурэ
къэпхутэурэ
къихутэурэ
къэтхутэурэ
къэфхутэурэ
къахутэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
къэзмыхутэурэ
къыумыхутэурэ
къимыхутэурэ
къэдмыхутэурэ
къэвмыхутэурэ
къамыхутэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
укъызохутэ
къызохутэ
--
фыкъызохутэ
къызохутэ(хэ)
уэ
сыкъыбохутэ
--
къыбохутэ
дыкъыбохутэ
--
къыбохутэ(хэ)
абы
сыкъехутэ
укъехутэ
къехутэ
дыкъехутэ
фыкъехутэ
къехутэ(хэ)
дэ
--
укъыдохутэ
къыдохутэ
--
фыкъыдохутэ
къыдохутэ(хэ)
фэ
сыкъывохутэ
--
къывохутэ
дыкъывохутэ
--
къывохутэ(хэ)
абыхэм
сыкъахутэ
укъахутэ
къахутэ
дыкъахутэ
фыкъахутэ
къахутэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
укъэс[хутэрэ]
къэс[хутэрэ]
--
фыкъэс[хутэрэ]
къэс[хутэ(хэ)рэ]
уэ
сыкъэп[хутэрэ]
--
къэп[хутэрэ]
дыкъэп[хутэрэ]
--
къэп[хутэ(хэ)рэ]
абы
сыкъи[хутэрэ]
укъи[хутэрэ]
къи[хутэрэ]
дыкъи[хутэрэ]
фыкъи[хутэрэ]
къи[хутэ(хэ)рэ]
дэ
--
укъэт[хутэрэ]
къэт[хутэрэ]
--
фыкъэт[хутэрэ]
къэт[хутэ(хэ)рэ]
фэ
сыкъэф[хутэрэ]
--
къэф[хутээрэ]
дыкъэф[хутэрэ]
--
къэф[хутэ(хэ)рэ]
абыхэм
сыкъа[хутэрэ]
укъа[хутэрэ]
къа[хутэрэ]
дыкъа[хутэрэ]
фыкъа[хутэрэ]
къа[хутэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]э
[хут]эр
--
[хут]эхэр
Эргативнэ:
[хут]э
[хут]эм
--
[хут]эхэм
Послеложнэ:
[хут]экӀэ
[хут]эмкӀэ
[хут]эхэкӀэ
[хут]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]эу
[хут]эрауэ
[хут]эхэу
[хут]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]а
[хут]ар
--
[хут]ахэр
Эргативнэ:
[хут]а
[хут]ам
--
[хут]ахэм
Послеложнэ:
[хут]акӀэ
[хут]амкӀэ
[хут]ахэкӀэ
[хут]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]ауэ
[хут]арауэ
[хут]ахэу
[хут]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]эн
[хут]эныр
--
[хут]энхэр
Эргативнэ:
[хут]эн
[хут]эным
--
[хут]энхэм
Послеложнэ:
[хут]энкӀэ
[хут]энымкӀэ
[хут]энхэкӀэ
[хут]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[хут]эну
[хут]энырауэ
[хут]энхэу
[хут]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]эну
[хут]энур
--
[хут]энухэр
Эргативнэ:
[хут]эну
[хут]энум
--
[хут]энухэм
Послеложнэ:
[хут]энукӀэ
[хут]энумкӀэ
[хут]энухэкӀэ
[хут]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]энууэ
[хут]энурауэ
[хут]энухэу
[хут]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
КъэщӀэн, наӀуэ, белджылы къэщӀын, зэхэгъэкӀын.
ЩАПХЪЭХЭР
[Джэримэс:] — Си гугъати укъыщыкӀуэм, Дахэнагъуэ зыдэщыӀэр Уэ тэмэму къэпхутауэ. Акъсырэ Залымхъан
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
къэхутэн: explore, research, examine, study, investigate, discover
УРЫСЫБЗЭ
къэхутэн: исследовать что-л.; выяснить, узнать что-л.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "къэхутэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
къэхутэн
щымыӀэныгъэ:
къэмыхутэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэн
укъэхутэн
къэхутэн
дыкъэхутэн
фыкъэхутэн
къэхутэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэн
укъэмыхутэн
къэмыхутэн
дыкъэмыхутэн
фыкъэмыхутэн
къэмыхутэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
къэхутэ!
фыкъэхутэ!
щымыӀэныгъэ:
укъэмыхутэ!
фыкъэмыхутэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкърехутэ
укърехутэ
кърехутэ
дыкърехутэ
фыкърехутэ
кърехутэ
щымыӀэныгъэ:
сыкъремыхутэ
укъремыхутэ
къремыхутэ
дыкъремыхутэ
фыкъремыхутэ
къремыхутэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъохутэ(р)
укъохутэ(р)
къохутэ(р)
дыкъохутэ(р)
фыкъохутэ(р)
къохутэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэркъым
укъэхутэркъым
къэхутэркъым
дыкъэхутэркъым
фыкъэхутэркъым
къэхутэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэ(р)т
укъэхутэ(р)т
къэхутэ(р)т
дыкъэхутэ(р)т
фыкъэхутэ(р)т
къэхутэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэ(р)тэкъым
укъэхутэ(р)тэкъым
къэхутэ(р)тэкъым
дыкъэхутэ(р)тэкъым
фыкъэхутэ(р)тэкъым
къэхутэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутащ
укъэхутащ
къэхутащ
дыкъэхутащ
фыкъэхутащ
къэхута(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутакъым
укъэхутакъым
къэхутакъым
дыкъэхутакъым
фыкъэхутакъым
къэхута(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутат
укъэхутат
къэхутат
дыкъэхутат
фыкъэхутат
къэхута(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутатэкъым
укъэхутатэкъым
къэхутатэкъым
дыкъэхутатэкъым
фыкъэхутатэкъым
къэхута(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъащ
укъэхутэгъащ
къэхутэгъащ
дыкъэхутэгъащ
фыкъэхутэгъащ
къэхутэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъакъым
укъэхутэгъакъым
къэхутэгъакъым
дыкъэхутэгъакъым
фыкъэхутэгъакъым
къэхутэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъат
укъэхутэгъат
къэхутэгъат
дыкъэхутэгъат
фыкъэхутэгъат
къэхутэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъатэкъым
укъэхутэгъатэкъым
къэхутэгъатэкъым
дыкъэхутэгъатэкъым
фыкъэхутэгъатэкъым
къэхутэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэщ
укъэхутэщ
къэхутэщ
дыкъэхутэщ
фыкъэхутэщ
къэхутэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэкъым
укъэхутэкъым
къэхутэкъым
дыкъэхутэкъым
фыкъэхутэкъым
къэхутэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэт
укъэхутэт
къэхутэт
дыкъэхутэт
фыкъэхутэт
къэхутэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэтэкъым
укъэхутэтэкъым
къэхутэтэкъым
дыкъэхутэтэкъым
фыкъэхутэтэкъым
къэхутэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнщ
укъэхутэнщ
къэхутэнщ
дыкъэхутэнщ
фыкъэхутэнщ
къэхутэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнкъым
укъэхутэнкъым
къэхутэнкъым
дыкъэхутэнкъым
фыкъэхутэнкъым
къэхутэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнущ
укъэхутэнущ
къэхутэнущ
дыкъэхутэнущ
фыкъэхутэнущ
къэхутэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнукъым
укъэхутэнукъым
къэхутэнукъым
дыкъэхутэнукъым
фыкъэхутэнукъым
къэхутэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэрэ
укъэхутэрэ
къэхутэрэ
дыкъэхутэрэ
фыкъэхутэрэ
къэхутэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэркъэ
укъэхутэркъэ
къэхутэркъэ
дыкъэхутэркъэ
фыкъэхутэркъэ
къэхутэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэ(р)т
укъэхутэ(р)т
къэхутэ(р)т
дыкъэхутэ(р)т
фыкъэхутэ(р)т
къэхутэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэ(р)тэкъэ
укъэхутэ(р)тэкъэ
къэхутэ(р)тэкъэ
дыкъэхутэ(р)тэкъэ
фыкъэхутэ(р)тэкъэ
къэхутэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкъэхута
укъэхута
къэхута
дыкъэхута
фыкъэхута
къэхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутакъэ
укъэхутакъэ
къэхутакъэ
дыкъэхутакъэ
фыкъэхутакъэ
къэхута(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутат
укъэхутат
къэхутат
дыкъэхутат
фыкъэхутат
къэхута(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутатэкъэ
укъэхутатэкъэ
къэхутатэкъэ
дыкъэхутатэкъэ
фыкъэхутатэкъэ
къэхута(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъа
укъэхутэгъа
къэхутэгъа
дыкъэхутэгъа
фыкъэхутэгъа
къэхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъакъэ
укъэхутэгъакъэ
къэхутэгъакъэ
дыкъэхутэгъакъэ
фыкъэхутэгъакъэ
къэхутэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъат
укъэхутэгъат
къэхутэгъат
дыкъэхутэгъат
фыкъэхутэгъат
къэхутэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъатэкъэ
укъэхутэгъатэкъэ
къэхутэгъатэкъэ
дыкъэхутэгъатэкъэ
фыкъэхутэгъатэкъэ
къэхутэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэ
укъэхутэ
къэхутэ
дыкъэхутэ
фыкъэхутэ
къэхутэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэкъэ
укъэхутэкъэ
къэхутэкъэ
дыкъэхутэкъэ
фыкъэхутэкъэ
къэхутэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэт
укъэхутэт
къэхутэт
дыкъэхутэт
фыкъэхутэт
къэхутэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэтэкъэ
укъэхутэтэкъэ
къэхутэтэкъэ
дыкъэхутэтэкъэ
фыкъэхутэтэкъэ
къэхутэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэн
укъэхутэн
къэхутэн
дыкъэхутэн
фыкъэхутэн
къэхутэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнкъэ
укъэхутэнкъэ
къэхутэнкъэ
дыкъэхутэнкъэ
фыкъэхутэнкъэ
къэхутэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэну
укъэхутэну
къэхутэну
дыкъэхутэну
фыкъэхутэну
къэхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнукъэ
укъэхутэнукъэ
къэхутэнукъэ
дыкъэхутэнукъэ
фыкъэхутэнукъэ
къэхутэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэмэ
укъэхутэмэ
къэхутэмэ
дыкъэхутэмэ
фыкъэхутэмэ
къэхутэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэмэ
укъэмыхутэмэ
къэмыхутэмэ
дыкъэмыхутэмэ
фыкъэмыхутэмэ
къэмыхутэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутамэ
укъэхутамэ
къэхутамэ
дыкъэхутамэ
фыкъэхутамэ
къэхута(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутамэ
укъэмыхутамэ
къэмыхутамэ
дыкъэмыхутамэ
фыкъэмыхутамэ
мыхута(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъамэ
укъэхутэгъамэ
къэхутэгъамэ
дыкъэхутэгъамэ
фыкъэхутэгъамэ
къэхутэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэгъамэ
укъэмыхутэгъамэ
къэмыхутэгъамэ
дыкъэмыхутэгъамэ
фыкъэмыхутэгъамэ
къэмыхутэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнмэ
укъэхутэнмэ
къэхутэнмэ
дыкъэхутэнмэ
фыкъэхутэнмэ
къэхутэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэнмэ
укъэмыхутэнмэ
къэмыхутэнмэ
дыкъэмыхутэнмэ
фыкъэмыхутэнмэ
къэмыхутэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнумэ
укъэхутэнумэ
къэхутэнумэ
дыкъэхутэнумэ
фыкъэхутэнумэ
къэхутэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэнумэ
укъэмыхутэнумэ
къэмыхутэнумэ
дыкъэмыхутэнумэ
фыкъэмыхутэнумэ
къэмыхутэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэтэмэ
укъэхутэтэмэ
къэхутэтэмэ
дыкъэхутэтэмэ
фыкъэхутэтэмэ
къэхутэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэтэмэ
укъэмыхутэтэмэ
къэмыхутэтэмэ
дыкъэмыхутэтэмэ
фыкъэмыхутэтэмэ
къэмыхутэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутатэмэ
укъэхутатэмэ
къэхутатэмэ
дыкъэхутатэмэ
фыкъэхутатэмэ
къэхута(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутатэмэ
укъэмыхутатэмэ
къэмыхутатэмэ
дыкъэмыхутатэмэ
фыкъэмыхутатэмэ
къэмыхута(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъатэмэ
укъэхутэгъатэмэ
къэхутэгъатэмэ
дыкъэхутэгъатэмэ
фыкъэхутэгъатэмэ
къэхутэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэгъатэмэ
укъэмыхутэгъатэмэ
къэмыхутэгъатэмэ
дыкъэмыхутэгъатэмэ
фыкъэмыхутэгъатэмэ
къэмыхутэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнтэмэ
укъэхутэнтэмэ
къэхутэнтэмэ
дыкъэхутэнтэмэ
фыкъэхутэнтэмэ
къэхутэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэнтэмэ
укъэмыхутэнтэмэ
къэмыхутэнтэмэ
дыкъэмыхутэнтэмэ
фыкъэмыхутэнтэмэ
къэмыхутэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнутэмэ
укъэхутэнутэмэ
къэхутэнутэмэ
дыкъэхутэнутэмэ
фыкъэхутэнутэмэ
къэхутэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэнутэмэ
укъэмыхутэнутэмэ
къэмыхутэнутэмэ
дыкъэмыхутэнутэмэ
фыкъэмыхутэнутэмэ
къэмыхутэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнт
укъэхутэнт
къэхутэнт
дыкъэхутэнт
фыкъэхутэнт
къэхутэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнтэкъым
укъэхутэнтэкъым
къэхутэнтэкъым
дыкъэхутэнтэкъым
фыкъэхутэнтэкъым
къэхутэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнут
укъэхутэнут
къэхутэнут
дыкъэхутэнут
фыкъэхутэнут
къэхутэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнутэкъым
укъэхутэнутэкъым
къэхутэнутэкъым
дыкъэхутэнутэкъым
фыкъэхутэнутэкъым
къэхутэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэми
укъэхутэми
къэхутэми
дыкъэхутэми
фыкъэхутэми
къэхутэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэми
укъэмыхутэми
къэмыхутэми
дыкъэмыхутэми
фыкъэмыхутэми
къэмыхутэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутами
укъэхутами
къэхутами
дыкъэхутами
фыкъэхутами
къэхута(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутами
укъэмыхутами
къэмыхутами
дыкъэмыхутами
фыкъэмыхутами
къэмыхута(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъами
укъэхутэгъами
къэхутэгъами
дыкъэхутэгъами
фыкъэхутэгъами
къэхутэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэгъами
укъэмыхутэгъами
къэмыхутэгъами
дыкъэмыхутэгъами
фыкъэмыхутэгъами
къэмыхутэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнми
укъэхутэнми
къэхутэнми
дыкъэхутэнми
фыкъэхутэнми
къэхутэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэнми
укъэмыхутэнми
къэмыхутэнми
дыкъэмыхутэнми
фыкъэмыхутэнми
къэмыхутэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнуми
укъэхутэнуми
къэхутэнуми
дыкъэхутэнуми
фыкъэхутэнуми
къэхутэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэнуми
укъэмыхутэнуми
къэмыхутэнуми
дыкъэмыхутэнуми
фыкъэмыхутэнуми
къэмыхутэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэтэми
укъэхутэтэми
къэхутэтэми
дыкъэхутэтэми
фыкъэхутэтэми
къэхутэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэтэми
укъэмыхутэтэми
къэмыхутэтэми
дыкъэмыхутэтэми
фыкъэмыхутэтэми
къэмыхутэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутатэми
укъэхутатэми
къэхутатэми
дыкъэхутатэми
фыкъэхутатэми
къэхута(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутатэми
укъэмыхутатэми
къэмыхутатэми
дыкъэмыхутатэми
фыкъэмыхутатэми
къэмыхута(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэгъатэми
укъэхутэгъатэми
къэхутэгъатэми
дыкъэхутэгъатэми
фыкъэхутэгъатэми
къэхутэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэгъатэми
укъэмыхутэгъатэми
къэмыхутэгъатэми
дыкъэмыхутэгъатэми
фыкъэмыхутэгъатэми
къэмыхутэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнтэми
укъэхутэнтэми
къэхутэнтэми
дыкъэхутэнтэми
фыкъэхутэнтэми
къэхутэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэнтэми
укъэмыхутэнтэми
къэмыхутэнтэми
дыкъэмыхутэнтэми
фыкъэмыхутэнтэми
къэмыхутэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыкъэхутэнутэми
укъэхутэнутэми
къэхутэнутэми
дыкъэхутэнутэми
фыкъэхутэнутэми
къэхутэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутэнутэми
укъэмыхутэнутэми
къэмыхутэнутэми
дыкъэмыхутэнутэми
фыкъэмыхутэнутэми
къэмыхутэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкъэхутаи
укъэхутаи
къэхутаи
дыкъэхутаи
фыкъэхутаи
къэхутаи
щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутаи
укъэмыхутаи
къэмыхутаи
дыкъэмыхутаи
фыкъэмыхутаи
къэмыхутаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыкъэхутащэрэт
укъэхутащэрэт
къэхутащэрэт
дыкъэхутащэрэт
фыкъэхутащэрэт
къэхутащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыкъэмыхутащэрэт
укъэмыхутащэрэт
къэмыхутащэрэт
дыкъэмыхутащэрэт
фыкъэмыхутащэрэт
къэмыхутащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнщ
укъэхутагъэнщ
къэхутагъэнщ
дыкъэхутагъэнщ
фыкъэхутагъэнщ
къэхутагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнкъым
укъэхутагъэнкъым
къэхутагъэнкъым
дыкъэхутагъэнкъым
фыкъэхутагъэнкъым
къэхутагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнт
укъэхутагъэнт
къэхутагъэнт
дыкъэхутагъэнт
фыкъэхутагъэнт
къэхутагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнтэкъым
укъэхутагъэнтэкъым
къэхутагъэнтэкъым
дыкъэхутагъэнтэкъым
фыкъэхутагъэнтэкъым
къэхутагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэн
укъэхутагъэн
къэхутагъэн
дыкъэхутагъэн
фыкъэхутагъэн
къэхутагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнкъэ
укъэхутагъэнкъэ
къэхутагъэнкъэ
дыкъэхутагъэнкъэ
фыкъэхутагъэнкъэ
къэхутагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнт
укъэхутагъэнт
къэхутагъэнт
дыкъэхутагъэнт
фыкъэхутагъэнт
къэхутагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнтэкъэ
укъэхутагъэнтэкъэ
къэхутагъэнтэкъэ
дыкъэхутагъэнтэкъэ
фыкъэхутагъэнтэкъэ
къэхутагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнущ
укъэхутагъэнущ
къэхутагъэнущ
дыкъэхутагъэнущ
фыкъэхутагъэнущ
къэхутагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнукъым
укъэхутагъэнукъым
къэхутагъэнукъым
дыкъэхутагъэнукъым
фыкъэхутагъэнукъым
къэхутагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнут
укъэхутагъэнут
къэхутагъэнут
дыкъэхутагъэнут
фыкъэхутагъэнут
къэхутагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнутэкъым
укъэхутагъэнутэкъым
къэхутагъэнутэкъым
дыкъэхутагъэнутэкъым
фыкъэхутагъэнутэкъым
къэхутагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэну
укъэхутагъэну
къэхутагъэну
дыкъэхутагъэну
фыкъэхутагъэну
къэхутагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнукъэ
укъэхутагъэнукъэ
къэхутагъэнукъэ
дыкъэхутагъэнукъэ
фыкъэхутагъэнукъэ
къэхутагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнут
укъэхутагъэнут
къэхутагъэнут
дыкъэхутагъэнут
фыкъэхутагъэнут
къэхутагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыкъэхутагъэнутэкъэ
укъэхутагъэнутэкъэ
къэхутагъэнутэкъэ
дыкъэхутагъэнутэкъэ
фыкъэхутагъэнутэкъэ
къэхутагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыкъэхутэ
укъэхутэ
къэхутэ
дыкъэхутэ
фыкъэхутэ
къэхутэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъэмыхутэ
укъэмыхутэ
къэмыхутэ
дыкъэмыхутэ
фыкъэмыхутэ
къэмыхутэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкъэхута
укъэхута
къэхута
дыкъэхута
фыкъэхута
къэхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъэмыхута
укъэмыхута
къэмыхута
дыкъэмыхута
фыкъэмыхута
къэмыхута(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкъэхутэгъа
укъэхутэгъа
къэхутэгъа
дыкъэхутэгъа
фыкъэхутэгъа
къэхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъэмыхутэгъа
укъэмыхутэгъа
къэмыхутэгъа
дыкъэмыхутэгъа
фыкъэмыхутэгъа
къэмыхутэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыкъэхутэн
укъэхутэн
къэхутэн
дыкъэхутэн
фыкъэхутэн
къэхутэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъэмыхутэн
укъэмыхутэн
къэмыхутэн
дыкъэмыхутэн
фыкъэмыхутэн
къэмыхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыкъэхутэну
укъэхутэну
къэхутэну
дыкъэхутэну
фыкъэхутэну
къэхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъэмыхутэну
укъэмыхутэну
къэмыхутэну
дыкъэмыхутэну
фыкъэмыхутэну
къэмыхутэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыкъызэрыхутэ
укъызэрыхутэ
къызэрыхутэ
дыкъызэрыхутэ
фыкъызэрыхутэ
къызэрыхутэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъызэрымыхутэ
укъызэрымыхутэ
къызэрымыхутэ
дыкъызэрымыхутэ
фыкъызэрымыхутэ
мыкъызэрыхутэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкъызэрыхута
укъызэрыхута
къызэрыхута
дыкъызэрыхута
фыкъызэрыхута
къызэрыхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъызэрымыхута
укъызэрымыхута
къызэрымыхута
дыкъызэрымыхута
фыкъызэрымыхута
къызэрымыхута(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкъызэрыхутэгъа
укъызэрыхутэгъа
къызэрыхутэгъа
дыкъызэрыхутэгъа
фыкъызэрыхутэгъа
къызэрыхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъызэрымыхутэгъа
укъызэрымыхутэгъа
къызэрымыхутэгъа
дыкъызэрымыхутэгъа
фыкъызэрымыхутэгъа
къызэрымыхутэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыкъызэрыхутэн
укъызэрыхутэн
къызэрыхутэн
дыкъызэрыхутэн
фыкъызэрыхутэн
къызэрыхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъызэрымыхутэн
укъызэрымыхутэн
къызэрымыхутэн
дыкъызэрымыхутэн
фыкъызэрымыхутэн
къызэрымыхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыкъызэрыхутэну
укъызэрыхутэну
къызэрыхутэну
дыкъызэрыхутэну
фыкъызэрыхутэну
къызэрыхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъызэрымыхутэну
укъызэрымыхутэну
къызэрымыхутэну
дыкъызэрымыхутэну
фыкъызэрымыхутэну
къызэрымыхутэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыщыхутэ
укъыщыхутэ
къыщыхутэ
дыкъыщыхутэ
фыкъыщыхутэ
къыщыхутэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыщымыхутэ
укъыщымыхутэ
къыщымыхутэ
дыкъыщымыхутэ
фыкъыщымыхутэ
къыщымыхутэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыщыхута
укъыщыхута
къыщыхута
дыкъыщыхута
фыкъыщыхута
къыщыхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыщымыхута
укъыщымыхута
къыщымыхута
дыкъыщымыхута
фыкъыщымыхута
къыщымыхута(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыщыхутэгъа
укъыщыхутэгъа
къыщыхутэгъа
дыкъыщыхутэгъа
фыкъыщыхутэгъа
къыщыхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыщымыхутэгъа
укъыщымыхутэгъа
къыщымыхутэгъа
дыкъыщымыхутэгъа
фыкъыщымыхутэгъа
къыщымыхутэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыщыхутэн
укъыщыхутэн
къыщыхутэн
дыкъыщыхутэн
фыкъыщыхутэн
къыщыхутэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыщымыхутэн
укъыщымыхутэн
къыщымыхутэн
дыкъыщымыхутэн
фыкъыщымыхутэн
къыщымыхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыщыхутэну
укъыщыхутэну
къыщыхутэну
дыкъыщыхутэну
фыкъыщыхутэну
къыщыхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыщымыхутэну
укъыщымыхутэну
къыщымыхутэну
дыкъыщымыхутэну
фыкъыщымыхутэну
къыщымыхутэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыздэхутэ
укъыздэхутэ
къыздэхутэ
дыкъыздэхутэ
фыкъыздэхутэ
къыздэхутэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыздэмыхутэ
укъыздэмыхутэ
къыздэмыхутэ
дыкъыздэмыхутэ
фыкъыздэмыхутэ
къыздэмыхутэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыздэхута
укъыздэхута
къыздэхута
дыкъыздэхута
фыкъыздэхута
къыздэхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыздэмыхута
укъыздэмыхута
къыздэмыхута
дыкъыздэмыхута
фыкъыздэмыхута
къыздэмыхута(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыздэхутэгъа
укъыздэхутэгъа
къыздэхутэгъа
дыкъыздэхутэгъа
фыкъыздэхутэгъа
къыздэхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыздэмыхутэгъа
укъыздэмыхутэгъа
къыздэмыхутэгъа
дыкъыздэмыхутэгъа
фыкъыздэмыхутэгъа
къыздэмыхутэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыздэхутэн
укъыздэхутэн
къыздэхутэн
дыкъыздэхутэн
фыкъыздэхутэн
къыздэхутэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыздэмыхутэн
укъыздэмыхутэн
къыздэмыхутэн
дыкъыздэмыхутэн
фыкъыздэмыхутэн
къыздэмыхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыздэхутэну
укъыздэхутэну
къыздэхутэну
дыкъыздэхутэну
фыкъыздэхутэну
къыздэхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыздэмыхутэну
укъыздэмыхутэну
къыздэмыхутэну
дыкъыздэмыхутэну
фыкъыздэмыхутэну
къыздэмыхутэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыщӀэхутэ
укъыщӀэхутэ
къыщӀэхутэ
дыкъыщӀэхутэ
фыкъыщӀэхутэ
къыщӀэхутэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыщӀэмыхутэ
укъыщӀэмыхутэ
къыщӀэмыхутэ
дыкъыщӀэмыхутэ
фыкъыщӀэмыхутэ
къыщӀэмыхутэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыщӀэхута
укъыщӀэхута
къыщӀэхута
дыкъыщӀэхута
фыкъыщӀэхута
къыщӀэхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыщӀэмыхута
укъыщӀэмыхута
къыщӀэмыхута
дыкъыщӀэмыхута
фыкъыщӀэмыхута
къыщӀэмыхута(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыщӀэхутэгъа
укъыщӀэхутэгъа
къыщӀэхутэгъа
дыкъыщӀэхутэгъа
фыкъыщӀэхутэгъа
къыщӀэхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыщӀэмыхутэгъа
укъыщӀэмыхутэгъа
къыщӀэмыхутэгъа
дыкъыщӀэмыхутэгъа
фыкъыщӀэмыхутэгъа
къыщӀэмыхутэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыщӀэхутэн
укъыщӀэхутэн
къыщӀэхутэн
дыкъыщӀэхутэн
фыкъыщӀэхутэн
къыщӀэхутэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыщӀэмыхутэн
укъыщӀэмыхутэн
къыщӀэмыхутэн
дыкъыщӀэмыхутэн
фыкъыщӀэмыхутэн
къыщӀэмыхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыкъыщӀэхутэну
укъыщӀэхутэну
къыщӀэхутэну
дыкъыщӀэхутэну
фыкъыщӀэхутэну
къыщӀэхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъыщӀэмыхутэну
укъыщӀэмыхутэну
къыщӀэмыхутэну
дыкъыщӀэмыхутэну
фыкъыщӀэмыхутэну
къыщӀэмыхутэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыкъэхутэу
укъэхутэу
къэхутэу
дыкъэхутэу
фыкъэхутэу
къэхутэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъэмыхутэу
укъэмыхутэу
къэмыхутэу
дыкъэмыхутэу
фыкъэмыхутэу
къэмыхутэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыкъэхутауэ
укъэхутауэ
къэхутауэ
дыкъэхутауэ
фыкъэхутауэ
къэхутауэ / къэхута(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыкъэмыхутауэ
укъэмыхутауэ
къэмыхутауэ
дыкъэмыхутауэ
фыкъэмыхутауэ
къэмыхутауэ(хэ) / къэмыхута(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыкъэхутэурэ
укъэхутэурэ
къэхутэурэ
дыкъэхутэурэ
фыкъэхутэурэ
къэхутэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыкъэмыхутэурэ
укъэмыхутэурэ
къэмыхутэурэ
дыкъэмыхутэурэ
фыкъэмыхутэурэ
къэмыхутэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]э
[хут]эр
--
[хут]эхэр
Эргативнэ:
[хут]э
[хут]эм
--
[хут]эхэм
Послеложнэ:
[хут]экӀэ
[хут]эмкӀэ
[хут]эхэкӀэ
[хут]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]эуэ
[хут]эрауэ
[хут]эхэу
[хут]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]а
[хут]ар
--
[хут]ахэр
Эргативнэ:
[хут]а
[хут]ам
--
[хут]ахэм
Послеложнэ:
[хут]акӀэ
[хут]амкӀэ
[хут]ахэкӀэ
[хут]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]ауэ
[хут]арауэ
[хут]ахэу
[хут]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]эн
[хут]эныр
--
[хут]энхэр
Эргативнэ:
[хут]эн
[хут]эным
--
[хут]энхэм
Послеложнэ:
[хут]энкӀэ
[хут]энымкӀэ
[хут]энхэкӀэ
[хут]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[хут]эну
[хут]энырауэ
[хут]энхэу
[хут]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]эну
[хут]энур
--
[хут]энухэр
Эргативнэ:
[хут]эну
[хут]энум
--
[хут]энухэм
Послеложнэ:
[хут]энукӀэ
[хут]энумкӀэ
[хут]энухэкӀэ
[хут]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]энууэ
[хут]энурауэ
[хут]энухэу
[хут]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
ЗыщӀыпӀэ къыщыщӀидзын, къыщыкъуэхун, къыздикӀар ямыщӀэу къэсын.
ЩАПХЪЭХЭР
ЗыщӀыпӀэкӀэ къикӀри полицэр къэхутащ, цӀыхухэр къызэхуэжэсащ. Къэбэрдей, альманах
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
къэхутэн: find yourself, appear, show up swh suddenly
УРЫСЫБЗЭ
къэхутэн: очутиться, появиться где-л. внезапно
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.