Wt/kbd/къыдэкӏын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [qʹǝ'dɐtʹʂǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• къы- + дэ- + [кӀ] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "къыдэкӏын"-м и спряженэ

МЫХЬЭНЭ

1. ЩӀыпӀэ гуэр къэбгынэн, зыгуэрхэм я кум дэкӀын (лъэсу е зыгуэрым ису, тесу).
2. Зыгуэрхэм уакъыхэкӀыу утыку гуэрым къихьэн (п. п. трибунэм, доскам).
3. ПсыӀум къыщхьэпырыжын, къыдэуэхын.
4. Кумбыгъэ гуэрым итыр (п. п. псыр) мащӀэу гъуанэмкӀэ къикӀын.
5. Тхы къупщхьэм фэбжьым, хьэлъэм къыхэкӀкӀэ бгъэм е плӀэм къыщыдришеин; пкъынэ зэрытыпӀэхэм деж къэбэгын.
6. ЗэрыбкӀэ традзэн (п. п. тхылъу).
7. Фейдэ къищӀын.

ЩАПХЪЭХЭР

• Хъаным и сэрей куэбжэм ӀутӀысхьауэ ешаелӀауэ Ӏусурэ, зы хъыджэбз цӀыкӀу къыдэкӀащ. КӀэрашэ Тембот, Акъсырэ Залымхъан

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• ЕджакӀуэр къыдэкӀри усэ къеджащ.
• Псыр нэпкъым къыдэкӀын.
• Фэндырэм псыр къыдокӀ.
• Абы и Ӏэпщэр къыдэкӀащ.
• АдыгэбзэкӀэ къыдэкӀын.
• Усэхэр къыдэкӀащ.
• къыщыдэкӀын

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• къыдэкӏын: 1. come out of, leave swh (for example, a yard, a village) 2. go up to, approach (for example, a podium, the blackboard) 3. overflow its banks 4. run or flow out, leak out (about a liquid) 5. form (about a hump); become inflamed (about joints) 6. be published, brought out (a publishing house) 7. get, have, earn, accrue, receive (income, a profit)
• ЕджакӀуэр къыдэкӀри усэ къеджащ: the student went to the front of the class and read a poem.
• Псыр нэпкъым къыдэкӀын: the river overflowed its banks.
• Фэндырэм псыр къыдокӀ: water is leaking from the barrel.
• Абы и Ӏэпщэр къыдэкӀащ: his wrist became inflamed.
• АдыгэбзэкӀэ къыдэкӀын: be published in the Kabardian language.
• Усэхэр къыдэкӀащ: the poems were published.
• къыщыдэкӀын (къыщыдокӀ):be published swh

УРЫСЫБЗЭ

• къыдэкӏын: 1. выйти, выехать откуда-л. (напр. со двора, из села) 2. выйти (напр. на трибуну, к доске) 3. выйти из берегов 4. проступить, просочиться (о жидкости) 5. образоваться (о горбе); воспалиться (о суставе) 6. выйти в свет (из печати) 7. образоваться, получиться (о доходе, прибыли)
• ЕджакӀуэр къыдэкӀри усэ къеджащ: ученик встал перед классом и прочитал стихи.
• Псыр нэпкъым къыдэкӀын: река вышла из берегов.
• Фэндырэм псыр къыдокӀ: вода просочилась из бочки.
• Абы и Ӏэпщэр къыдэкӀащ: его запястье воспалилось
• АдыгэбзэкӀэ къыдэкӀын: выйти в свет на кабардинском языке.
• Усэхэр къыдэкӀащ: стихи вышли из печати
• къыщыдэкӀын (къыщыдокӀ):быть опубликованным где-л.

псалъафэ зэпыщӀахэр

ХьитӀым яку къыдэкӀа

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: (rude) son of a bitch (insult)
     Урысыбзэ: (груб.) собачье отродье (оскорбление)
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.