АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
и- + [хъу] + -хь + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "ихъухьын"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
ихъухьын
щымыӀэныгъэ:
имыхъухьын
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сихъухьын
уихъухьын
ихъухьын
дихъухьын
фихъухьын
ихъухьын(хэ)
щымыӀэныгъэ:
симыхъухьын
уимыхъухьын
имыхъухьын
димыхъухьын
фимыхъухьын
имыхъухьын(хэ)
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
ихъухь!
фихъухь!
щымыӀэныгъэ:
уимыхъухь!
фимыхъухь!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
срехъухь
урехъухь
ирехъухь
дрехъухь
фрехъухь
ирехъухь(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сремыхъухь
уремыхъухь
иремыхъухь
дремыхъухь
фремыхъухь
иремыхъухь(хэ)
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сохъухь(ыр)
уохъухь(ыр)
йохъухь(ыр)
дохъухь(ыр)
фохъухь(ыр)
йохъухь(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сихъухьыркъым
уихъухьыркъым
ихъухьыркъым
дихъухьыркъым
фихъухьыркъым
ихъухь(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сихъухьырт
уихъухьырт
ихъухьырт
дихъухьырт
фихъухьырт
ихъухь(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сихъухьыртэкъым
уихъухьыртэкъым
ихъухьыртэкъым
дихъухьыртэкъым
фихъухьыртэкъым
ихъухь(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сихъухьащ
уихъухьащ
ихъухьащ
дихъухьащ
фихъухьащ
ихъухьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сихъухьакъым
уихъухьакъым
ихъухьакъым
дихъухьакъым
фихъухьакъым
ихъухьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сихъухьат
уихъухьат
ихъухьат
дихъухьат
фихъухьат
ихъухьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сихъухьатэкъым
уихъухьатэкъым
ихъухьатэкъым
дихъухьатэкъым
фихъухьатэкъым
ихъухьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьыгъащ
уихъухьыгъащ
ихъухьыгъащ
дихъухьыгъащ
фихъухьыгъащ
ихъухьыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сихъухьыгъакъым
уихъухьыгъакъым
ихъухьыгъакъым
дихъухьыгъакъым
фихъухьыгъакъым
ихъухьыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьыгъат
уихъухьыгъат
ихъухьыгъат
дихъухьыгъат
фихъухьыгъат
ихъухьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сихъухьыгъатэкъым
уихъухьыгъатэкъым
ихъухьыгъатэкъым
дихъухьыгъатэкъым
фихъухьыгъатэкъым
ихъухьыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сихъухьщ
уихъухьщ
ихъухьщ
дихъухьщ
фихъухьщ
ихъухь(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сихъухькъым
уихъухькъым
ихъухькъым
дихъухькъым
фихъухькъым
ихъухь(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сихъухьт
уихъухьт
ихъухьт
дихъухьт
фихъухьт
ихъухь(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сихъухьтэкъым
уихъухьтэкъым
ихъухьтэкъым
дихъухьтэкъым
фихъухьтэкъым
ихъухь(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьынщ
уихъухьынщ
ихъухьынщ
дихъухьынщ
фихъухьынщ
ихъухьын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сихъухьынкъым
уихъухьынкъым
ихъухьынкъым
дихъухьынкъым
фихъухьынкъым
ихъухьын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьыну(хэ)щ
уихъухьынущ
ихъухьынущ
дихъухьынущ
фихъухьынущ
ихъухьыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сихъухьынукъым
уихъухьынукъым
ихъухьынукъым
дихъухьынукъым
фихъухьынукъым
ихъухьыну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьрэ
уихъухьрэ
ихъухьрэ
дихъухьрэ
фихъухьрэ
ихъухь(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сихъухьыркъэ
уихъухьыркъэ
ихъухьыркъэ
дихъухьыркъэ
фихъухьыркъэ
ихъухь(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сихъухьырт
уихъухьырт
ихъухьырт
дихъухьырт
фихъухьырт
ихъухь(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сихъухьыртэкъэ
уихъухьыртэкъэ
ихъухьыртэкъэ
дихъухьыртэкъэ
фихъухьыртэкъэ
ихъухь(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сихъухьа
уихъухьа
ихъухьа
дихъухьа
фихъухьа
ихъухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сихъухьакъэ
уихъухьакъэ
ихъухьакъэ
дихъухьакъэ
фихъухьакъэ
ихъухьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сихъухьат
уихъухьат
ихъухьат
дихъухьат
фихъухьат
ихъухьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сихъухьатэкъэ
уихъухьатэкъэ
ихъухьатэкъэ
дихъухьатэкъэ
фихъухьатэкъэ
ихъухьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьыгъа
уихъухьыгъа
ихъухьыгъа
дихъухьыгъа
фихъухьыгъа
ихъухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сихъухьыгъакъэ
уихъухьыгъакъэ
ихъухьыгъакъэ
дихъухьыгъакъэ
фихъухьыгъакъэ
ихъухьыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьыгъат
уихъухьыгъат
ихъухьыгъат
дихъухьыгъат
фихъухьыгъат
ихъухьыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сихъухьыгъатэкъэ
уихъухьыгъатэкъэ
ихъухьыгъатэкъэ
дихъухьыгъатэкъэ
фихъухьыгъатэкъэ
ихъухьыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сихъухь
уихъухь
ихъухь
дихъухь
фихъухь
ихъухь(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сихъухькъэ
уихъухькъэ
ихъухькъэ
дихъухькъэ
фихъухькъэ
ихъухь(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сихъухьт
уихъухьт
ихъухьт
дихъухьт
фихъухьт
ихъухь(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сихъухьтэкъэ
уихъухьтэкъэ
ихъухьтэкъэ
дихъухьтэкъэ
фихъухьтэкъэ
ихъухь(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьын
уихъухьын
ихъухьын
дихъухьын
фихъухьын
ихъухьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сихъухьынкъэ
уихъухьынкъэ
ихъухьынкъэ
дихъухьынкъэ
фихъухьынкъэ
ихъухьын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьыну
уихъухьыну
ихъухьыну
дихъухьыну
фихъухьыну
ихъухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сихъухьынукъэ
уихъухьынукъэ
ихъухьынукъэ
дихъухьынукъэ
фихъухьынукъэ
ихъухьыну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьмэ
уихъухьмэ
ихъухьмэ
дихъухьмэ
фихъухьмэ
ихъухь(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьмэ
уимыхъухьмэ
имыхъухьмэ
димыхъухьмэ
фимыхъухьмэ
имыхъухь(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сихъухьамэ
уихъухьамэ
ихъухьамэ
дихъухьамэ
фихъухьамэ
ихъухьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьамэ
уимыхъухьамэ
имыхъухьамэ
димыхъухьамэ
фимыхъухьамэ
имыхъухьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сихъухьыгъамэ
уихъухьыгъамэ
ихъухьыгъамэ
дихъухьыгъамэ
фихъухьыгъамэ
ихъухьыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьыгъамэ
уимыхъухьыгъамэ
имыхъухьыгъамэ
димыхъухьыгъамэ
фимыхъухьыгъамэ
имыхъухьыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьынмэ
уихъухьынмэ
ихъухьынмэ
дихъухьынмэ
фихъухьынмэ
ихъухьын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьынмэ
уимыхъухьынмэ
имыхъухьынмэ
димыхъухьынмэ
фимыхъухьынмэ
имыхъухьын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьынумэ
уихъухьынумэ
ихъухьынумэ
дихъухьынумэ
фихъухьынумэ
ихъухьыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьынумэ
уимыхъухьынумэ
имыхъухьынумэ
димыхъухьынумэ
фимыхъухьынумэ
имыхъухьыну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьтэмэ
уихъухьтэмэ
ихъухьтэмэ
дихъухьтэмэ
фихъухьтэмэ
ихъухь(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьтэмэ
уимыхъухьтэмэ
имыхъухьтэмэ
димыхъухьтэмэ
фимыхъухьтэмэ
имыхъухь(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сихъухьатэмэ
уихъухьатэмэ
ихъухьатэмэ
дихъухьатэмэ
фихъухьатэмэ
ихъухьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьатэмэ
уимыхъухьатэмэ
имыхъухьатэмэ
димыхъухьатэмэ
фимыхъухьатэмэ
имыхъухьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сихъухьыгъатэмэ
уихъухьыгъатэмэ
ихъухьыгъатэмэ
дихъухьыгъатэмэ
фихъухьыгъатэмэ
ихъухьыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьыгъатэмэ
уимыхъухьыгъатэмэ
имыхъухьыгъатэмэ
димыхъухьыгъатэмэ
фимыхъухьыгъатэмэ
имыхъухьыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьынтэмэ
уихъухьынтэмэ
ихъухьынтэмэ
дихъухьынтэмэ
фихъухьынтэмэ
ихъухьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьынтэмэ
уимыхъухьынтэмэ
имыхъухьынтэмэ
димыхъухьынтэмэ
фимыхъухьынтэмэ
имыхъухьын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьынутэмэ
уихъухьынутэмэ
ихъухьынутэмэ
дихъухьынутэмэ
фихъухьынутэмэ
ихъухьыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьынутэмэ
уимыхъухьынутэмэ
имыхъухьынутэмэ
димыхъухьынутэмэ
фимыхъухьынутэмэ
имыхъухьыну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьынт
уихъухьынт
ихъухьынт
дихъухьынт
фихъухьынт
ихъухьын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сихъухьынтэкъым
уихъухьынтэкъым
ихъухьынтэкъым
дихъухьынтэкъым
фихъухьынтэкъым
ихъухьын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьынут
уихъухьынут
ихъухьынут
дихъухьынут
фихъухьынут
ихъухьыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сихъухьынутэкъым
уихъухьынутэкъым
ихъухьынутэкъым
дихъухьынутэкъым
фихъухьынутэкъым
ихъухьыну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьми
уихъухьми
ихъухьми
дихъухьми
фихъухьми
ихъухь(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьми
уимыхъухьми
имыхъухьми
димыхъухьми
фимыхъухьми
имыхъухь(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сихъухьами
уихъухьами
ихъухьами
дихъухьами
фихъухьами
ихъухьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьами
уимыхъухьами
имыхъухьами
димыхъухьами
фимыхъухьами
имыхъухьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сихъухьыгъами
уихъухьыгъами
ихъухьыгъами
дихъухьыгъами
фихъухьыгъами
ихъухьыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьыгъами
уимыхъухьыгъами
имыхъухьыгъами
димыхъухьыгъами
фимыхъухьыгъами
имыхъухьыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьынми
уихъухьынми
ихъухьынми
дихъухьынми
фихъухьынми
ихъухьын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьынми
уимыхъухьынми
имыхъухьынми
димыхъухьынми
фимыхъухьынми
имыхъухьын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьынуми
уихъухьынуми
ихъухьынуми
дихъухьынуми
фихъухьынуми
ихъухьыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьынуми
уимыхъухьынуми
имыхъухьынуми
димыхъухьынуми
фимыхъухьынуми
имыхъухьыну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьтэми
уихъухьтэми
ихъухьтэми
дихъухьтэми
фихъухьтэми
ихъухь(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьтэми
уимыхъухьтэми
имыхъухьтэми
димыхъухьтэми
фимыхъухьтэми
имыхъухь(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сихъухьатэми
уихъухьатэми
ихъухьатэми
дихъухьатэми
фихъухьатэми
ихъухьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьатэми
уимыхъухьатэми
имыхъухьатэми
димыхъухьатэми
фимыхъухьатэми
имыхъухьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сихъухьыгъатэми
уихъухьыгъатэми
ихъухьыгъатэми
дихъухьыгъатэми
фихъухьыгъатэми
ихъухьыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьыгъатэми
уимыхъухьыгъатэми
имыхъухьыгъатэми
димыхъухьыгъатэми
фимыхъухьыгъа(хэ)тэми
имыхъухьыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьынтэми
уихъухьынтэми
ихъухьынтэми
дихъухьынтэми
фихъухьынтэми
ихъухьын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьынтэми
уимыхъухьынтэми
имыхъухьынтэми
димыхъухьынтэми
фимыхъухьынтэми
имыхъухьын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сихъухьынутэми
уихъухьынутэми
ихъухьынутэми
дихъухьынутэми
фихъухьынутэми
ихъухьыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симыхъухьынутэми
уимыхъухьынутэми
имыхъухьынутэми
димыхъухьынутэми
фимыхъухьынутэми
имыхъухьыну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сихъухьаи
уихъухьаи
ихъухьаи
дихъухьаи
фихъухьаи
ихъухьаи
щымыӀэныгъэ:
сихъухьакъыми
уихъухьакъыми
ихъухьакъыми
дихъухьакъыми
фихъухьакъыми
ихъухьакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сихъухьащэрэт
уихъухьащэрэт
ихъухьащэрэт
дихъухьащэрэт
фихъухьащэрэт
ихъухьа(хэ)щэрэт
щымыӀэныгъэ:
симыхъухьащэрэт
уимыхъухьащэрэт
имыхъухьащэрэт
димыхъухьащэрэт
фимыхъухьащэрэт
имыхъухьа(хэ)щэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнщ
уихъухьагъэнщ
ихъухьагъэнщ
дихъухьагъэнщ
фихъухьагъэнщ
ихъухьагъэн(хэ)щ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнкъым
уихъухьагъэнкъым
ихъухьагъэнкъым
дихъухьагъэнкъым
фихъухьагъэнкъым
ихъухьагъэн(хэ)къым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнт
уихъухьагъэнт
ихъухьагъэнт
дихъухьагъэнт
фихъухьагъэнт
ихъухьагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнтэкъым
уихъухьагъэнтэкъым
ихъухьагъэнтэкъым
дихъухьагъэнтэкъым
фихъухьагъэнтэкъым
ихъухьагъэн(хэ)тэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сихъухьагъэн
уихъухьагъэн
ихъухьагъэн
дихъухьагъэн
фихъухьагъэн
ихъухьагъэн(хэ)
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнкъэ
уихъухьагъэнкъэ
ихъухьагъэнкъэ
дихъухьагъэнкъэ
фихъухьагъэнкъэ
ихъухьагъэн(хэ)къэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнт
уихъухьагъэнт
ихъухьагъэнт
дихъухьагъэнт
фихъухьагъэнт
ихъухьагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнтэкъэ
уихъухьагъэнтэкъэ
ихъухьагъэнтэкъэ
дихъухьагъэнтэкъэ
фихъухьагъэнтэкъэ
ихъухьагъэн(хэ)тэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнущ
уихъухьагъэнущ
ихъухьагъэнущ
дихъухьагъэнущ
фихъухьагъэнущ
ихъухьагъэну(хэ)щ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнукъым
уихъухьагъэнукъым
ихъухьагъэнукъым
дихъухьагъэнукъым
фихъухьагъэнукъым
ихъухьагъэну(хэ)къым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнут
уихъухьагъэнут
ихъухьагъэнут
дихъухьагъэнут
фихъухьагъэнут
ихъухьагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнутэкъым
уихъухьагъэнутэкъым
ихъухьагъэнутэкъым
дихъухьагъэнутэкъым
фихъухьагъэнутэкъым
ихъухьагъэну(хэ)тэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сихъухьагъэну
уихъухьагъэну
ихъухьагъэну
дихъухьагъэну
фихъухьагъэну
ихъухьагъэну(хэ)
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнукъэ
уихъухьагъэнукъэ
ихъухьагъэнукъэ
дихъухьагъэнукъэ
фихъухьагъэнукъэ
ихъухьагъэну(хэ)къэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнут
уихъухьагъэнут
ихъухьагъэнут
дихъухьагъэнут
фихъухьагъэнут
ихъухьагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сихъухьагъэнутэкъэ
уихъухьагъэнутэкъэ
ихъухьагъэнутэкъэ
дихъухьагъэнутэкъэ
фихъухьагъэнутэкъэ
ихъухьагъэну(хэ)тэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сихъухь
уихъухь
ихъухь
дихъухь
фихъухь
ихъухь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
симыхъухь
уимыхъухь
имыхъухь
димыхъухь
фимыхъухь
имыхъухь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сихъухьа
уихъухьа
ихъухьа
дихъухьа
фихъухьа
ихъухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
симыхъухьа
уимыхъухьа
имыхъухьа
димыхъухьа
фимыхъухьа
имыхъухьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сихъухьыгъа
уихъухьыгъа
ихъухьыгъа
дихъухьыгъа
фихъухьыгъа
ихъухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
симыхъухьыгъа
уимыхъухьыгъа
имыхъухьыгъа
димыхъухьыгъа
фимыхъухьыгъа
имыхъухьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сихъухьын
уихъухьын
ихъухьын
дихъухьын
фихъухьын
ихъухьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
симыхъухьын
уимыхъухьын
имыхъухьын
димыхъухьын
фимыхъухьын
имыхъухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сихъухьыну
уихъухьыну
ихъухьыну
дихъухьыну
фихъухьыну
ихъухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
симыхъухьыну
уимыхъухьыну
имыхъухьыну
димыхъухьыну
фимыхъухьыну
имыхъухьыну(хэ)
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрихъухь
узэрихъухь
зэрихъухь
дызэрихъухь
фызэрихъухь
зэрихъухь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримыхъухь
узэримыхъухь
зэримыхъухь
дызэримыхъухь
фызэримыхъухь
зэримыхъухь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрихъухьа
узэрихъухьа
зэрихъухьа
дызэрихъухьа
фызэрихъухьа
зэрихъухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримыхъухьа
узэримыхъухьа
зэримыхъухьа
дызэримыхъухьа
фызэримыхъухьа
зэримыхъухьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрихъухьыгъа
узэрихъухьыгъа
зэрихъухьыгъа
дызэрихъухьыгъа
фызэрихъухьыгъа
зэрихъухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримыхъухьыгъа
узэримыхъухьыгъа
зэримыхъухьыгъа
дызэримыхъухьыгъа
фызэримыхъухьыгъа
зэримыхъухьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрихъухьын
узэрихъухьын
зэрихъухьын
дызэрихъухьын
фызэрихъухьын
зэрихъухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримыхъухьын
узэримыхъухьын
зэримыхъухьын
дызэримыхъухьын
фызэримыхъухьын
зэримыхъухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрихъухьыну
узэрихъухьыну
зэрихъухьыну
дызэрихъухьыну
фызэрихъухьыну
зэрихъухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримыхъухьыну
узэримыхъухьыну
зэримыхъухьыну
дызэримыхъухьыну
фызэримыхъухьыну
зэримыхъухьыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщихъухь
ущихъухь
щихъухь
дыщихъухь
фыщихъухь
щихъухь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимыхъухь
ущимыхъухь
щимыхъухь
дыщимыхъухь
фыщимыхъухь
щимыхъухь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщихъухьа
ущихъухьа
щихъухьа
дыщихъухьа
фыщихъухьа
щихъухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимыхъухьа
ущимыхъухьа
щимыхъухьа
дыщимыхъухьа
фыщимыхъухьа
щимыхъухьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщихъухьыгъа
ущихъухьыгъа
щихъухьыгъа
дыщихъухьыгъа
фыщихъухьыгъа
щихъухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимыхъухьыгъа
ущимыхъухьыгъа
щимыхъухьыгъа
дыщимыхъухьыгъа
фыщимыхъухьыгъа
щимыхъухьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщихъухьын
ущихъухьын
щихъухьын
дыщихъухьын
фыщихъухьын
щихъухьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимыхъухьын
ущимыхъухьын
щимыхъухьын
дыщимыхъухьын
фыщимыхъухьын
щимыхъухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщихъухьыну
ущихъухьыну
щихъухьыну
дыщихъухьыну
фыщихъухьыну
щихъухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимыхъухьыну
ущимыхъухьыну
щимыхъухьыну
дыщимыхъухьыну
фыщимыхъухьыну
щимыхъухьыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздихъухь
уздихъухь
здихъухь
дыздихъухь
фыздихъухь
здихъухь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимыхъухь
уздимыхъухь
здимыхъухь
дыздимыхъухь
фыздимыхъухь
здимыхъухь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздихъухьа
уздихъухьа
здихъухьа
дыздихъухьа
фыздихъухьа
здихъухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимыхъухьа
уздимыхъухьа
здимыхъухьа
дыздимыхъухьа
фыздимыхъухьа
здимыхъухьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздихъухьыгъа
уздихъухьыгъа
здихъухьыгъа
дыздихъухьыгъа
фыздихъухьыгъа
здихъухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимыхъухьыгъа
уздимыхъухьыгъа
здимыхъухьыгъа
дыздимыхъухьыгъа
фыздимыхъухьыгъа
здимыхъухьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздихъухьын
уздихъухьын
здихъухьын
дыздихъухьын
фыздихъухьын
здихъухьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимыхъухьын
уздимыхъухьын
здимыхъухьын
дыздимыхъухьын
фыздимыхъухьын
здимыхъухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздихъухьыну
уздихъухьыну
здихъухьыну
дыздихъухьыну
фыздихъухьыну
здихъухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимыхъухьыну
уздимыхъухьыну
здимыхъухьыну
дыздимыхъухьыну
фыздимыхъухьыну
здимыхъухьыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀихъухь
ущӀихъухь
щӀихъухь
дыщӀихъухь
фыщӀихъухь
щӀихъухь(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимыхъухь
ущӀимыхъухь
щӀимыхъухь
дыщӀимыхъухь
фыщӀимыхъухь
щӀимыхъухь(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀихъухьа
ущӀихъухьа
щӀихъухьа
дыщӀихъухьа
фыщӀихъухьа
щӀихъухьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимыхъухьа
ущӀимыхъухьа
щӀимыхъухьа
дыщӀимыхъухьа
фыщӀимыхъухьа
щӀимыхъухьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀихъухьыгъа
ущӀихъухьыгъа
щӀихъухьыгъа
дыщӀихъухьыгъа
фыщӀихъухьыгъа
щӀихъухьыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимыхъухьыгъа
ущӀимыхъухьыгъа
щӀимыхъухьыгъа
дыщӀимыхъухьыгъа
фыщӀимыхъухьыгъа
щӀимыхъухьыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀихъухьын
ущӀихъухьын
щӀихъухьын
дыщӀихъухьын
фыщӀихъухьын
щӀихъухьын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимыхъухьын
ущӀимыхъухьын
щӀимыхъухьын
дыщӀимыхъухьын
фыщӀимыхъухьын
щӀимыхъухьын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀихъухьыну
ущӀихъухьыну
щӀихъухьыну
дыщӀихъухьыну
фыщӀихъухьыну
щӀихъухьыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимыхъухьыну
ущӀимыхъухьыну
щӀимыхъухьыну
дыщӀимыхъухьыну
фыщӀимыхъухьыну
щӀимыхъухьыну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сихъухьу
уихъухьу
ихъухьу
дихъухьу
фихъухьу
ихъухь(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
симыхъухьу
уимыхъухьу
имыхъухьу
димыхъухьу
фимыхъухьу
имыхъухь(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сихъухьауэ
уихъухьауэ
ихъухьауэ
дихъухьауэ
фихъухьауэ
ихъухьауэ / ихъухьахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
симыхъухьауэ
уимыхъухьауэ
имыхъухьауэ
димыхъухьауэ
фимыхъухьауэ
имыхъухьауэ / имыхъухьахэу
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сихъухьурэ
уихъухьурэ
ихъухьурэ
дихъухьурэ
фихъухьурэ
ихъухь(хэ)урэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
симыхъухьурэ
уимыхъухьурэ
имыхъухьурэ
димыхъухьурэ
фимыхъухьурэ
имыхъухь(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хъухь]
[хъухь]ыр
--
[хъухь]хэр
Эргативнэ:
[хъухь]
[хъухь]ым
--
[хъухь]хэм
Послеложнэ:
[хъухь]кӀэ
[хъухь]ымкӀэ
[хъухь]хэкӀэ
[хъухь]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хъухь]у
[хъухь]ырауэ
[хъухь]хэу
[хъухь]хэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хъухь]а
[хъухь]ар
--
[хъухь]ахэр
Эргативнэ:
[хъухь]а
[хъухь]ам
--
[хъухь]ахэм
Послеложнэ:
[хъухь]акӀэ
[хъухь]амкӀэ
[хъухь]ахэкӀэ
[хъухь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хъухь]ауэ
[хъухь]арауэ
[хъухь]ахэу
[хъухь]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хъухь]ын
[хъухь]ыныр
--
[хъухь]ынхэр
Эргативнэ:
[хъухь]ын
[хъухь]ыным
--
[хъухь]ынхэм
Послеложнэ:
[хъухь]ынкӀэ
[хъухь]ынымкӀэ
[хъухь]ынхэкӀэ
[хъухь]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[хъухь]ыну
[хъухь]ынырауэ
[хъухь]ынхэу
[хъухь]ынхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хъухь]ыну
[хъухь]ынур
--
[хъухь]ынухэр
Эргативнэ:
[хъухь]ыну
[хъухь]ынум
--
[хъухь]ынухэм
Послеложнэ:
[хъухь]ынукӀэ
[хъухь]ынумкӀэ
[хъухь]ынухэкӀэ
[хъухь]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хъухь]ынууэ
[хъухь]ынурауэ
[хъухь]ынухэу
[хъухь]ынухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Зыгуэрым и кӀуэцӀым зэхъуэкӀыныгъэ гуэр щыгъуэтын.
ЩАПХЪЭХЭР
Тутнакъым лӀыр жьы ихъухьат. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
ихъухьын: change, be or become sb or sth swh, in or inside sth.
УРЫСЫБЗЭ
ихъухьын: измениться, стать кем-чем-л., каким-л., находясь где-л., в чём-л.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.