АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: ин
иныр
--
инхэр
Эргативнэ: ин
иным
--
инхэм
Послеложнэ: инкӀэ
инымкӀэ
инхэкӀэ
инхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: ину
инырауэ
инхэу
инхэрауэ
МыцӀыкӀу, абрагъуэ.
МыцӀыкӀу, (п. п. Ӏэуэлъауэ, ехъулӀэныгъэ, н. къ.).
Балигъ. Аузым къыдих Ӏэуэлъауэр зыкӀи нэхъ кӀащхъи, нэхъ ини хъуртэкъым, ар Ӏэуэлъауэ зэпӀэзэрытт, ауэ зэпымыужт. КӀэрашэ Тембот
Ин, цӀыкӀу щыӀэтэкъым абы [Мурат] дежкӀэ; пщӀантӀэм къыдыхьэм и Ӏэр иубыдын хуейт. Къущхьэ СулътӀан
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 нап. 26
адыгэбзэ урысыбзэ/русский инджылыбзэ/English
Шэщыр инщ .
Конюшня большая .
The stable is big .
нап. 30
Мэзыр инщ .
Лес большой .
The forest is big .
нап. 36
Хадэр инщ , дахэщ.
Огород большой , красивый.
The garden is big and beautiful.
нап. 37
Мэлыр инщ .
Овца большая .
The sheep is big .
нап. 41
Ар инщ , дахэщ.
Она большая , красивая.
She is big and beautiful.
нап. 44
Пылыр инщ .
Слон большой .
The elephant is big .
Абы пэ ин пытщ.
У него большой нос.
It has got a big nose.
нап. 52
А жыгхэр инщ , дахэщ.
Эти деревья большие и красивые.
These trees are big and beautiful.
нап. 59
Ӏуащхьэмахуэ бгы инщ .
Эльбрус – большая гора.
Elbrus is a big mountain.
нап. 66
Ди куэбжэр инщ , дахэщ.
Наши ворота большие и красивые.
Our gate is big and beautiful.
нап. 79
Тхьэмпэ инхэм къэб къуэпсхэр къакъуэжащ.
Побеги тыквы выбежали из-за больших листьев.
From behind the big leaves, long pumpkin vines have run out.
нап. 84
Губгъуэр инщ , дахэщ.
Поле большое , красивое.
The field is big and beautiful.
нап. 93
КъуакӀэр инщ , дахэщ.
Ложбина большая , красивая.
The hollow is big and beautiful.
нап. 103
Абы и щхьэцыр ин хъуащ.
Ее волосы стали длинными .
Her hair has grown long .
нап. 108
Ди унагъуэр инщ .
Наша семья большая .
Our family is big .
нап. 114
Кхъухьыр инщ .
Корабль большой .
Ships are big .
ин: 1. big (for example, a house or city) 2. big, loud, significant (success, noise, etc.) 3. adult
Унэ ин: a big house
Къалэ ин: a big city ин: 1. большой (напр. дом, город) 2. большой, значительный (успех, шум и т.п.) 3. взрослый
Унэ ин: большой дом
Къалэ ин: большой город
псалъафэ зэпыщӀахэр
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: grow up, become an adult or grown-up.
Урысыбзэ: подрасти, повзрослеть.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
Глагол лъэӏэс "ин"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
ин
щымыӀэныгъэ:
мыин
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
зъин
бъин
иин
дъин
въин
яин
щымыӀэныгъэ:
сымыин
умыин
имыин
дымыин
фымыин
ямыин
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
и!
въи!
щымыӀэныгъэ:
умий!
фымий!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
срей
урей
ирей
дрей
фрей
ирей
щымыӀэныгъэ:
сремый
уремый
иремый
дремый
фремый
иремый
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сой / соир
уой / уоир / бой / боир
ей / еир
дой / доир
фой / фоир
яй / яир
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
зъиркъым
бъиркъым
ииркъым
дъиркъым
въиркъым
яиркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
зъирт
бъирт
иирт
дъирт
въирт
яирт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
зъиртэкъым
бъиртэкъым
ииртэкъым
дъиртэкъым
въиртэкъым
яиртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
зящ
бящ
иящ
дящ
вящ
яящ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
зякъым
бякъым
иякъым
дякъым
вякъым
яякъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
зят
бят
ият
дят
вят
яят
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
зятэкъым
бятэкъым
иятэкъым
дятэкъым
вятэкъым
яятэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
зъигъащ
бъигъащ
иигъащ
дъигъащ
въигъащ
яигъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
зъигъакъым
бъигъакъым
иигъакъым
дъигъакъым
въигъакъым
яигъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
зъигъат
бъигъат
иигъат
дъигъат
въигъат
яигъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
зъигъатэкъым
бъигъатэкъым
иигъатэкъым
дъигъатэкъым
въигъатэкъым
яигъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
зъищ
бъищ
ийщ
дъищ
въищ
яйщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
зъикъым
бъикъым
ийкъым
дъикъым
въикъым
яйкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
зъит
бъит
ийт
дъит
въит
яйт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
зъитэкъым
бъитэкъым
ийтэкъым
дъитэкъым
въитэкъым
яйтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинщ
бъинщ
иинщ
дъинщ
въинщ
яинщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
зъинкъым
бъинкъым
иинкъым
дъинкъым
въинкъым
яинкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинущ
бъинущ
иинущ
дъинущ
въинущ
яинущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
зъинукъым
бъинукъым
иинукъым
дъинукъым
въинукъым
яинукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
зъирэ
бъирэ
ийрэ
дъирэ
въирэ
яйрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
зъиркъэ
бъиркъэ
ииркъэ
дъиркъэ
въиркъэ
яиркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
зъирт
бъирт
иирт
дъирт
въирт
яирт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
зъиртэкъэ
бъиртэкъэ
ииртэкъэ
дъиртэкъэ
въиртэкъэ
яиртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
зя
бя
ия
дя
вя
яя
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
зякъэ
бякъэ
иякъэ
дякъэ
вякъэ
яякъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
зят
бят
ият
дят
вят
яят
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
зятэкъэ
бятэкъэ
иятэкъэ
дятэкъэ
вятэкъэ
яятэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
зъигъа
бъигъа
иигъа
дъигъа
въигъа
яигъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:
зъигъакъэ
бъигъакъэ
иигъакъэ
дъигъакъэ
въигъакъэ
яигъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
зъигъат
бъигъат
иигъат
дъигъат
въигъат
яигъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
зъигъатэкъэ
бъигъатэкъэ
иигъатэкъэ
дъигъатэкъэ
въигъатэкъэ
яигъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
зъи
бъи
ий
дъи
въи
яй
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
зъикъэ
бъикъэ
ийкъэ
дъикъэ
въикъэ
яйкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
зъит
бъит
ийт
дъит
въит
яйт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
зъитэкъэ
бъитэкъэ
ийтэкъэ
дъитэкъэ
въитэкъэ
яйтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъин
бъин
иин
дъин
въин
яин
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
зъинкъэ
бъинкъэ
иинкъэ
дъинкъэ
въинкъэ
яинкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъину
бъину
иину
дъину
въину
яину
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
зъинукъэ
бъинукъэ
иинукъэ
дъинукъэ
въинукъэ
яинукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
зъимэ
бъимэ
иймэ
дъимэ
въимэ
яймэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыймэ
умыймэ
имыймэ
дымыймэ
фымыймэ
ямыймэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
зямэ
бямэ
иямэ
дямэ
вямэ
яямэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыямэ
умыямэ
имыямэ
дымыямэ
фымыямэ
ямыямэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
зъигъамэ
бъигъамэ
иигъамэ
дъигъамэ
въигъамэ
яигъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыигъамэ
умыигъамэ
имыигъамэ
дымыигъамэ
фымыигъамэ
ямыигъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинмэ
бъинмэ
иинмэ
дъинмэ
въинмэ
яинмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыинмэ
умыинмэ
имыинмэ
дымыинмэ
фымыинмэ
ямыинмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинумэ
бъинумэ
иинумэ
дъинумэ
въинумэ
яинумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыинумэ
умыинумэ
имыинумэ
дымыинумэ
фымыинумэ
ямыинумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
зъитэмэ
бъитэмэ
ийтэмэ
дъитэмэ
въитэмэ
яйтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыйтэмэ
умыйтэмэ
имыйтэмэ
дымыйтэмэ
фымыйтэмэ
ямыйтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
зятэмэ
бятэмэ
иятэмэ
дятэмэ
вятэмэ
яятэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыятэмэ
умыятэмэ
имыятэмэ
дымыятэмэ
фымыятэмэ
ямыятэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
зъигъатэмэ
бъигъатэмэ
иигъатэмэ
дъигъатэмэ
въигъатэмэ
яигъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыигъатэмэ
умыигъатэмэ
имыигъатэмэ
дымыигъатэмэ
фымыигъатэмэ
ямыигъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинтэмэ
бъинтэмэ
иинтэмэ
дъинтэмэ
въинтэмэ
яинтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыинтэмэ
умыинтэмэ
имыинтэмэ
дымыинтэмэ
фымыинтэмэ
ямыинтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинутэмэ
бъинутэмэ
иинутэмэ
дъинутэмэ
въинутэмэ
яинутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыинутэмэ
умыинутэмэ
имыинутэмэ
дымыинутэмэ
фымыинутэмэ
ямыинутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинт
бъинт
иинт
дъинт
въинт
яинт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
зъинтэкъым
бъинтэкъым
иинтэкъым
дъинтэкъым
въинтэкъым
яинтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинут
бъинут
иинут
дъинут
въинут
яинут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
зъинутэкъым
бъинутэкъым
иинутэкъым
дъинутэкъым
въинутэкъым
яинутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
зъими
бъими
ийми
дъими
въими
яйми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыйми
умыйми
имыйми
дымыйми
фымыйми
ямыйми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
зями
бями
иями
дями
вями
яями
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыями
умыями
имыями
дымыями
фымыями
ямыями
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
зъигъами
бъигъами
иигъами
дъигъами
въигъами
яигъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыигъами
умыигъами
имыигъами
дымыигъами
фымыигъами
ямыигъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинми
бъинми
иинми
дъинми
въинми
яинми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыинми
умыинми
имыинми
дымыинми
фымыинми
ямыинми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинуми
бъинуми
иинуми
дъинуми
въинуми
яинуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыинуми
умыинуми
имыинуми
дымыинуми
фымыинуми
ямыинуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
зъитэми
бъитэми
ийтэми
дъитэми
въитэми
яйтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыйтэми
умыйтэми
имыйтэми
дымыйтэми
фымыйтэми
ямыйтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
зятэми
бятэми
иятэми
дятэми
вятэми
яятэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыятэми
умыятэми
имыятэми
дымыятэми
фымыятэми
ямыятэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
зъигъатэми
бъигъатэми
иигъатэми
дъигъатэми
въигъатэми
яигъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыигъатэми
умыигъатэми
имыигъатэми
дымыигъатэми
фымыигъатэми
ямыигъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинтэми
бъинтэми
иинтэми
дъинтэми
въинтэми
яинтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыинтэми
умыинтэми
имыинтэми
дымыинтэми
фымыинтэми
ямыинтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
зъинутэми
бъинутэми
иинутэми
дъинутэми
въйэнутэми
яйэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыинутэми
умыинутэми
имыинутэми
дымыинутэми
фымыинутэми
ямыинутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
зяи
бяи
ияи
дяи
вяи
яяи
щымыӀэныгъэ:
сымыяи
умыяи
имыяи
дымыяи
фымыяи
ямыяи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
зящэрэт
бящэрэт
иящэрэт
дящэрэт
вящэрэт
яящэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымыящэрэт
умыящэрэт
имыящэрэт
дымыящэрэт
фымыящэрэт
ямыящэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
зягъэнщ
бягъэнщ
иягъэнщ
дягъэнщ
вягъэнщ
яягъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
зягъэнкъым
бягъэнкъым
иягъэнкъым
дягъэнкъым
вягъэнкъым
яягъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
зягъэнт
бягъэнт
иягъэнт
дягъэнт
вягъэнт
яягъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
зягъэнтэкъым
бягъэнтэкъым
иягъэнтэкъым
дягъэнтэкъым
вягъэнтэкъым
яягъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
зягъэн
бягъэн
иягъэн
дягъэн
вягъэн
яягъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
зягъэнкъэ
бягъэнкъэ
иягъэнкъэ
дягъэнкъэ
вягъэнкъэ
яягъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
зягъэнт
бягъэнт
иягъэнт
дягъэнт
вягъэнт
яягъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
зягъэнтэкъэ
бягъэнтэкъэ
иягъэнтэкъэ
дягъэнтэкъэ
вягъэнтэкъэ
яягъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
зягъэнущ
бягъэнущ
иягъэнущ
дягъэнущ
вягъэнущ
яягъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
зягъэнукъым
бягъэнукъым
иягъэнукъым
дягъэнукъым
вягъэнукъым
яягъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
зягъэнут
бягъэнут
иягъэнут
дягъэнут
вягъэнут
яягъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
зягъэнутэкъым
бягъэнутэкъым
иягъэнутэкъым
дягъэнутэкъым
вягъэнутэкъым
яягъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
зягъэну
бягъэну
иягъэну
дягъэну
вягъэну
яягъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
зягъэнукъэ
бягъэнукъэ
иягъэнукъэ
дягъэнукъэ
вягъэнукъэ
яягъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
зягъэнут
бягъэнут
иягъэнут
дягъэнут
вягъэнут
яягъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
зягъэнутэкъэ
бягъэнутэкъэ
иягъэнутэкъэ
дягъэнутэкъэ
вягъэнутэкъэ
яягъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зый
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зымый
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зыя
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зымыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зыигъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зымыигъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зыин
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зымыин
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зыину
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зымыину
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
зъи
бъи
ий
дъи
въи
яй
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымый
умый
имый
дымый
фымый
ямый
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зя
бя
ия
дя
вя
яя
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыя
умыя
имыя
дымыя
фымыя
ямыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зъигъа
бъигъа
иигъа
дъигъа
въигъа
яигъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыигъа
умыигъа
имыигъа
дымыигъа
фымыигъа
ямыигъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зъин
бъин
иин
дъин
въин
яин
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыин
умыин
имыин
дымыин
фымыин
ямыин
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зъину
бъину
иину
дъину
въину
яину
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыину
умыину
имыину
дымыину
фымыину
ямыину
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
и
ит зэман - щымыӀэныгъэ
мый
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
я
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
мыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
игъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
мыигъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
ин
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
мыин
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
ину
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
мыину
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
*зэрызъй
*зэрыбъй
зэрий
*зэрыдъй
*зэрывъй
зэрай
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмый
зэрумый
зэримый
зэрыдмый
зэрывмый
зэрамый
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрызя
зэрыбя
зэрия
зэрыдя
зэрывя
зэрая
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыя
зэрумыя
зэримыя
зэрыдмыя
зэрывмыя
зэрамыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрызъигъа
зэрыбъигъа
зэриигъа
зэрыдъигъа
зэрывъигъа
зэраигъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыигъа
зэрумыигъа
зэримыигъа
зэрыдмыигъа
зэрывмыигъа
зэрамыигъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрызъин
зэрыбъин
зэриин
зэрыдъин
зэрывъин
зэраин
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыин
зэрумыин
зэримыин
зэрыдмыин
зэрывмыин
зэрамыин
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрызъину
зэрыбъину
зэриину
зэрыдъину
зэрывъину
зэраину
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыину
зэрумыину
зэримыину
зэрыдмыину
зэрывмыину
зэрамыину
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
*щызъй
*щыбъй
щий
*щыдъй
*щывъй
щай
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щызмый
щумый
щимый
щыдмый
щывмый
щамый
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щызя
щыбя
щия
щыдя
щывя
щая
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыя
щумыя
щимыя
щыдмыя
щывмыя
щамыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щызъигъа
щыбъигъа
щиигъа
щыдъигъа
щывъигъа
щаигъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыигъа
щумыигъа
щимыигъа
щыдмыигъа
щывмыигъа
щамыигъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щызъин
щыбъин
щиин
щыдъин
щывъин
щаин
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыин
щумыин
щимыин
щыдмыин
щывмыин
щамыин
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щызъину
щыбъину
щиину
щыдъину
щывъину
щаину
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыину
щумыину
щимыину
щыдмыину
щывмыину
щамыину
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
*здэзъй
*здэбъй
здий
*здэдъй
*здэвъй
здай
ит зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмый
здумый
здимый
здэдмый
здэвмый
здамый
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здэзя
здэбя
здия
здэдя
здэвя
здая
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыя
здумыя
здимыя
здэдмыя
здэвмыя
здамыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здэзъигъа
здэбъигъа
здиигъа
здэдъигъа
здэвъигъа
здаигъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыигъа
здумыигъа
здимыигъа
здэдмыигъа
здэвмыигъа
здамыигъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здэзъин
здэбъин
здиин
здэдъин
здэвъин
здаин
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыин
здумыин
здимыин
здэдмыин
здэвмыин
здамыин
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здэзъину
здэбъину
здиину
здэдъину
здэвъину
здаину
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыину
здумыину
здимыину
здэдмыину
здэвмыину
здамыину
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
*щӀэзъй
*щӀэбъй
щӀий
*щӀэдъй
*щӀэвъй
щӀай
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмый
щӀумый
щӀимый
щӀэдмый
щӀэвмый
щӀамый
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзя
щӀэбя
щӀия
щӀэдя
щӀэвя
щӀая
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыя
щӀумыя
щӀимыя
щӀэдмыя
щӀэвмыя
щӀамыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзъигъа
щӀэбъигъа
щӀиигъа
щӀэдъигъа
щӀэвъигъа
щӀаигъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыигъа
щӀумыигъа
щӀимыигъа
щӀэдмыигъа
щӀэвмыигъа
щӀамыигъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзъин
щӀэбъин
щӀиин
щӀэдъин
щӀэвъин
щӀаин
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыин
щӀумыин
щӀимыин
щӀэдмыин
щӀэвмыин
щӀамыин
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзъину
щӀэбъину
щӀиину
щӀэдъину
щӀэвъину
щӀайэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыину
щӀумыину
щӀимыину
щӀэдмыину
щӀэвмыину
щӀамыину
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
зъиуэ
бъиуэ
ийуэ
дъиуэ
въиуэ
яйуэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыйуэ
умыйуэ
имыйуэ
дымыйуэ
фымыйуэ
ямыйуэ
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зяуэ
бяуэ
ияуэ
дяуэ
вяуэ
яяуэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыяуэ
умыяуэ
имыяуэ
дымыяуэ
фымыяуэ
ямыяуэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
зъиурэ
бъиурэ
ийурэ
дъиурэ
въиурэ
яйурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымыйурэ
умыйурэ
имыйурэ
дымыйурэ
фымыйурэ
ямыйурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэн
Подлежащэ
сэ --
узой
сой
--
фызой
сой(хэ)
уэ сыбой
--
уой / бой
дыбой
--
уой(хэ) / бой(хэ)
абы сей
уей
ей
дей
фей
ей(хэ)
дэ --
удой
дой
--
фыдой
дой(хэ)
фэ сывой
--
фой
дывой
--
фой(хэ)
абыхэм сай
уай
яй
дай
фай
яй(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Подлежащэ
сэ --
узъ[ирэ]
зъ[ирэ]
--
фызъ[ирэ]
зъ[и(хэ)рэ]
уэ сыбъ[ирэ]
--
бъ[ирэ]
дыбъ[ирэ]
--
бъ[и(хэ)рэ]
абы си[йрэ]
уи[йрэ]
и[йрэ]
ди[йрэ]
фи[йрэ]
и[й(хэ)рэ]
дэ --
удъ [ирэ]
дъ[ирэ]
--
фыдъ[ирэ]
дъ[и(хэ)рэ]
фэ сывъ[ирэ]
--
въ[ирэ]
дывъ[ирэ]
--
въ[и(хэ)рэ]
абыхэм са[йрэ]
уа[йрэ]
я[йрэ]
да[йрэ]
фа[йрэ]
я[й(хэ)рэ]
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: -и
-ир
--
-ихэр
Эргативнэ: -и
-им
--
-ихэм
Послеложнэ: -икӀэ
-имкӀэ
-ихэкӀэ
-ихэмкӀэ
Обстоятельственнэ: -иуэ
-ирауэ
-ихэу
-ихэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: -я
-яр
--
-яхэр
Эргативнэ: -я
-ям
--
-яхэм
Послеложнэ: -якӀэ
-ямкӀэ
-яхэкӀэ
-яхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: -яуэ
-ярауэ
-яхэу
-яхэрауэ
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: -ин
-иныр
--
-инхэр
Эргативнэ: -ин
-иным
--
-инхэм
Послеложнэ: -инкӀэ
-инымкӀэ
-инхэкӀэ
-инхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
-ину
-инырауэ
-инхэу
-инхэрауэ
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: -ину
-инур
--
-инухэр
Эргативнэ: -ину
-инум
--
-инухэм
Послеложнэ: -инукӀэ
-инумкӀэ
-инухэкӀэ
-инухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: -инууэ
-инурауэ
-инухэу
-инухэрауэ
Псэуалъэ сытхэм ятӀэ щыхуэн.
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 нап. 116
адыгэбзэ урысыбзэ/русский инджылыбзэ/English
Унэ блыныр и чэзум бъин хуейщ.
Необходимо своевременно стены дома белить .
You should whitewash the walls of your house in a timely fashion.
Унэ блыныр дъин хуейуэ ди анэм жиӀащ.
Мама сказала, что нам необходимо побелить глиной стены дома.
Our mother said that the walls of our house needed whitewashing .
ЯтӀэр зэхэтщӀэри ин щӀэддзащ.
Мы развели глину и начали белить .
We mixed the clay and started whitewashing .
Си шыпхъу нэхъыжь Хьэлиярэ ди анэмрэ блыныр яй , Фаридон ятӀэ кърехьэлӀэ.
Моя старшая сестра Халия и наша мама белят стену. Фаридон глину подносит.
My elder sister Haliya and my mother are whitewashing the walls, and Faridon is bringing the whitewash.
Сэ блын лъабжьэхэр сой .
Я белю низы стен.
I am whitewashing the bottoms of the walls.
Сэ а махуэм зы блын и лъабжьэ зящ .
В тот день, я побелил низ одной стены.
That day I whitewashed the bottom of one wall.
Хэт сымэ блыныр зыяр ?
Кто с другими побелил стену?
Who with others has whitewashed the wall?
Дэ унэ блыныр дъинущ .
Мы побелим стену дома.
We are going to whitewash the walls of the house.
ин: smear with clay, whitewash (for example, a house)
Унэ блыныр ин: cover the walls of a house with clay. ин: обмазать глиной что-л. (напр. дом)
Унэ блыныр ин: обмазать стены дома глиной. Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009. 