АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "илъэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
илъэн
щымыӀэныгъэ:
имылъэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
силъэн
уилъэн
илъэн
дилъэн
филъэн
илъэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
симылъэн
уимылъэн
имылъэн
димылъэн
фимылъэн
имылъэн(хэ)
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
илъэ!
филъэ!
щымыӀэныгъэ:
уимылъэ!
фимылъэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
срелъэ
урелъэ
ирелъэ
дрелъэ
фрелъэ
ирелъэ(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сремылъэ
уремылъэ
иремылъэ
дремылъэ
фремылъэ
иремылъэ(хэ)
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
солъэ(р)
уолъэ(р)
йолъэ(р)
долъэ(р)
фолъэ(р)
йолъэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
силъэркъым
уилъэркъым
илъэркъым
дилъэркъым
филъэркъым
илъэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
силъэрт
уилъэрт
илъэрт
дилъэрт
филъэрт
илъэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
силъэртэкъым
уилъэртэкъым
илъэртэкъым
дилъэртэкъым
филъэртэкъым
илъэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
силъащ
уилъащ
илъащ
дилъащ
филъащ
илъа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
силъакъым
уилъакъым
илъакъым
дилъакъым
филъакъым
илъа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
силъат
уилъат
илъат
дилъат
филъат
илъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
силъатэкъым
уилъатэкъым
илъатэкъым
дилъатэкъым
филъатэкъым
илъа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
силъэгъащ
уилъэгъащ
илъэгъащ
дилъэгъащ
филъэгъащ
илъэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
силъэгъакъым
уилъэгъакъым
илъэгъакъым
дилъэгъакъым
филъэгъакъым
илъэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
силъэгъат
уилъэгъат
илъэгъат
дилъэгъат
филъэгъат
илъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
силъэгъатэкъым
уилъэгъатэкъым
илъэгъатэкъым
дилъэгъатэкъым
филъэгъатэкъым
илъэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
силъэщ
уилъэщ
илъэщ
дилъэщ
филъэщ
илъэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
силъэкъым
уилъэкъым
илъэкъым
дилъэкъым
филъэкъым
илъэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
силъэт
уилъэт
илъэт
дилъэт
филъэт
илъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
силъэтэкъым
уилъэтэкъым
илъэтэкъым
дилъэтэкъым
филъэтэкъым
илъэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэнщ
уилъэнщ
илъэнщ
дилъэнщ
филъэнщ
илъэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
силъэнкъым
уилъэнкъым
илъэнкъым
дилъэнкъым
филъэнкъым
илъэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэну(хэ)щ
уилъэнущ
илъэнущ
дилъэнущ
филъэнущ
илъэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
силъэнукъым
уилъэнукъым
илъэнукъым
дилъэнукъым
филъэнукъым
илъэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
силъэрэ
уилъэрэ
илъэрэ
дилъэрэ
филъэрэ
илъэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
силъэркъэ
уилъэркъэ
илъэркъэ
дилъэркъэ
филъэркъэ
илъэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
силъэрт
уилъэрт
илъэрт
дилъэрт
филъэрт
илъэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
силъэртэкъэ
уилъэртэкъэ
илъэртэкъэ
дилъэртэкъэ
филъэртэкъэ
илъэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
силъа
уилъа
илъа
дилъа
филъа
илъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
силъакъэ
уилъакъэ
илъакъэ
дилъакъэ
филъакъэ
илъа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
силъат
уилъат
илъат
дилъат
филъат
илъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
силъатэкъэ
уилъатэкъэ
илъатэкъэ
дилъатэкъэ
филъатэкъэ
илъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
силъэгъа
уилъэгъа
илъэгъа
дилъэгъа
филъэгъа
илъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
силъэгъакъэ
уилъэгъакъэ
илъэгъакъэ
дилъэгъакъэ
филъэгъакъэ
илъэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
силъэгъат
уилъэгъат
илъэгъат
дилъэгъат
филъэгъат
илъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
силъэгъатэкъэ
уилъэгъатэкъэ
илъэгъатэкъэ
дилъэгъатэкъэ
филъэгъатэкъэ
илъэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
силъэ
уилъэ
илъэ
дилъэ
филъэ
илъэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
силъэкъэ
уилъэкъэ
илъэкъэ
дилъэкъэ
филъэкъэ
илъэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
силъэт
уилъэт
илъэт
дилъэт
филъэт
илъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
силъэтэкъэ
уилъэтэкъэ
илъэтэкъэ
дилъэтэкъэ
филъэтэкъэ
илъэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэн
уилъэн
илъэн
дилъэн
филъэн
илъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
силъэнкъэ
уилъэнкъэ
илъэнкъэ
дилъэнкъэ
филъэнкъэ
илъэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэну
уилъэну
илъэну
дилъэну
филъэну
илъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
силъэнукъэ
уилъэнукъэ
илъэнукъэ
дилъэнукъэ
филъэнукъэ
илъэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
силъэмэ
уилъэмэ
илъэмэ
дилъэмэ
филъэмэ
илъэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэмэ
уимылъэмэ
имылъэмэ
димылъэмэ
фимылъэмэ
имылъэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
силъамэ
уилъамэ
илъамэ
дилъамэ
филъамэ
илъа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симылъамэ
уимылъамэ
имылъамэ
димылъамэ
фимылъамэ
имылъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
силъэгъамэ
уилъэгъамэ
илъэгъамэ
дилъэгъамэ
филъэгъамэ
илъэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симылъэгъамэ
уимылъэгъамэ
имылъэгъамэ
димылъэгъамэ
фимылъэгъамэ
имылъэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэнмэ
уилъэнмэ
илъэнмэ
дилъэнмэ
филъэнмэ
илъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэнмэ
уимылъэнмэ
имылъэнмэ
димылъэнмэ
фимылъэнмэ
имылъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэнумэ
уилъэнумэ
илъэнумэ
дилъэнумэ
филъэнумэ
илъэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэнумэ
уимылъэнумэ
имылъэнумэ
димылъэнумэ
фимылъэнумэ
имылъэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
силъэтэмэ
уилъэтэмэ
илъэтэмэ
дилъэтэмэ
филъэтэмэ
илъэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэтэмэ
уимылъэтэмэ
имылъэтэмэ
димылъэтэмэ
фимылъэтэмэ
имылъэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
силъатэмэ
уилъатэмэ
илъатэмэ
дилъатэмэ
филъатэмэ
илъа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симылъатэмэ
уимылъатэмэ
имылъатэмэ
димылъатэмэ
фимылъатэмэ
имылъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
силъэгъатэмэ
уилъэгъатэмэ
илъэгъатэмэ
дилъэгъатэмэ
филъэгъатэмэ
илъэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симылъэгъатэмэ
уимылъэгъатэмэ
имылъэгъатэмэ
димылъэгъатэмэ
фимылъэгъатэмэ
имылъэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэнтэмэ
уилъэнтэмэ
илъэнтэмэ
дилъэнтэмэ
филъэнтэмэ
илъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэнтэмэ
уимылъэнтэмэ
имылъэнтэмэ
димылъэнтэмэ
фимылъэнтэмэ
имылъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэнутэмэ
уилъэнутэмэ
илъэнутэмэ
дилъэнутэмэ
филъэнутэмэ
илъэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэнутэмэ
уимылъэнутэмэ
имылъэнутэмэ
димылъэнутэмэ
фимылъэнутэмэ
имылъэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэнт
уилъэнт
илъэнт
дилъэнт
филъэнт
илъэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
силъэнтэкъым
уилъэнтэкъым
илъэнтэкъым
дилъэнтэкъым
филъэнтэкъым
илъэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэнут
уилъэнут
илъэнут
дилъэнут
филъэнут
илъэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
силъэнутэкъым
уилъэнутэкъым
илъэнутэкъым
дилъэнутэкъым
филъэнутэкъым
илъэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
силъэми
уилъэми
илъэми
дилъэми
филъэми
илъэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэми
уимылъэми
имылъэми
димылъэми
фимылъэми
имылъэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
силъами
уилъами
илъами
дилъами
филъами
илъа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симылъами
уимылъами
имылъами
димылъами
фимылъами
имылъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
силъэгъами
уилъэгъами
илъэгъами
дилъэгъами
филъэгъами
илъэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симылъэгъами
уимылъэгъами
имылъэгъами
димылъэгъами
фимылъэгъами
имылъэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэнми
уилъэнми
илъэнми
дилъэнми
филъэнми
илъэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэнми
уимылъэнми
имылъэнми
димылъэнми
фимылъэнми
имылъэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэнуми
уилъэнуми
илъэнуми
дилъэнуми
филъэнуми
илъэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэнуми
уимылъэнуми
имылъэнуми
димылъэнуми
фимылъэнуми
имылъэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
силъэтэми
уилъэтэми
илъэтэми
дилъэтэми
филъэтэми
илъэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэтэми
уимылъэтэми
имылъэтэми
димылъэтэми
фимылъэтэми
имылъэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
силъатэми
уилъатэми
илъатэми
дилъатэми
филъатэми
илъа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
симылъатэми
уимылъатэми
имылъатэми
димылъатэми
фимылъатэми
имылъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
силъэгъатэми
уилъэгъатэми
илъэгъатэми
дилъэгъатэми
филъэгъатэми
илъэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
симылъэгъатэми
уимылъэгъатэми
имылъэгъатэми
димылъэгъатэми
фимылъэгъа(хэ)тэми
имылъэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэнтэми
уилъэнтэми
илъэнтэми
дилъэнтэми
филъэнтэми
илъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэнтэми
уимылъэнтэми
имылъэнтэми
димылъэнтэми
фимылъэнтэми
имылъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
силъэнутэми
уилъэнутэми
илъэнутэми
дилъэнутэми
филъэнутэми
илъэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
симылъэнутэми
уимылъэнутэми
имылъэнутэми
димылъэнутэми
фимылъэнутэми
имылъэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
силъаи
уилъаи
илъаи
дилъаи
филъаи
илъаи
щымыӀэныгъэ:
силъакъыми
уилъакъыми
илъакъыми
дилъакъыми
филъакъыми
илъакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
силъащэрэт
уилъащэрэт
илъащэрэт
дилъащэрэт
филъащэрэт
илъа(хэ)щэрэт
щымыӀэныгъэ:
симылъащэрэт
уимылъащэрэт
имылъащэрэт
димылъащэрэт
фимылъащэрэт
имылъа(хэ)щэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
силъагъэнщ
уилъагъэнщ
илъагъэнщ
дилъагъэнщ
филъагъэнщ
илъагъэн(хэ)щ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
силъагъэнкъым
уилъагъэнкъым
илъагъэнкъым
дилъагъэнкъым
филъагъэнкъым
илъагъэн(хэ)къым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
силъагъэнт
уилъагъэнт
илъагъэнт
дилъагъэнт
филъагъэнт
илъагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
силъагъэнтэкъым
уилъагъэнтэкъым
илъагъэнтэкъым
дилъагъэнтэкъым
филъагъэнтэкъым
илъагъэн(хэ)тэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
силъагъэн
уилъагъэн
илъагъэн
дилъагъэн
филъагъэн
илъагъэн(хэ)
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
силъагъэнкъэ
уилъагъэнкъэ
илъагъэнкъэ
дилъагъэнкъэ
филъагъэнкъэ
илъагъэн(хэ)къэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
силъагъэнт
уилъагъэнт
илъагъэнт
дилъагъэнт
филъагъэнт
илъагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
силъагъэнтэкъэ
уилъагъэнтэкъэ
илъагъэнтэкъэ
дилъагъэнтэкъэ
филъагъэнтэкъэ
илъагъэн(хэ)тэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
силъагъэнущ
уилъагъэнущ
илъагъэнущ
дилъагъэнущ
филъагъэнущ
илъагъэну(хэ)щ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
силъагъэнукъым
уилъагъэнукъым
илъагъэнукъым
дилъагъэнукъым
филъагъэнукъым
илъагъэну(хэ)къым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
силъагъэнут
уилъагъэнут
илъагъэнут
дилъагъэнут
филъагъэнут
илъагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
силъагъэнутэкъым
уилъагъэнутэкъым
илъагъэнутэкъым
дилъагъэнутэкъым
филъагъэнутэкъым
илъагъэну(хэ)тэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
силъагъэну
уилъагъэну
илъагъэну
дилъагъэну
филъагъэну
илъагъэну(хэ)
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
силъагъэнукъэ
уилъагъэнукъэ
илъагъэнукъэ
дилъагъэнукъэ
филъагъэнукъэ
илъагъэну(хэ)къэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
силъагъэнут
уилъагъэнут
илъагъэнут
дилъагъэнут
филъагъэнут
илъагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
силъагъэнутэкъэ
уилъагъэнутэкъэ
илъагъэнутэкъэ
дилъагъэнутэкъэ
филъагъэнутэкъэ
илъагъэну(хэ)тэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
силъэ
уилъэ
илъэ
дилъэ
филъэ
илъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
симылъэ
уимылъэ
имылъэ
димылъэ
фимылъэ
имылъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
силъа
уилъа
илъа
дилъа
филъа
илъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
симылъа
уимылъа
имылъа
димылъа
фимылъа
имылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
силъэгъа
уилъэгъа
илъэгъа
дилъэгъа
филъэгъа
илъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
симылъэгъа
уимылъэгъа
имылъэгъа
димылъэгъа
фимылъэгъа
имылъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
силъэн
уилъэн
илъэн
дилъэн
филъэн
илъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
симылъэн
уимылъэн
имылъэн
димылъэн
фимылъэн
имылъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
силъэну
уилъэну
илъэну
дилъэну
филъэну
илъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
симылъэну
уимылъэну
имылъэну
димылъэну
фимылъэну
имылъэну(хэ)
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрилъэ
узэрилъэ
зэрилъэ
дызэрилъэ
фызэрилъэ
зэрилъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримылъэ
узэримылъэ
зэримылъэ
дызэримылъэ
фызэримылъэ
зэримылъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрилъа
узэрилъа
зэрилъа
дызэрилъа
фызэрилъа
зэрилъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримылъа
узэримылъа
зэримылъа
дызэримылъа
фызэримылъа
зэримылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрилъэгъа
узэрилъэгъа
зэрилъэгъа
дызэрилъэгъа
фызэрилъэгъа
зэрилъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримылъэгъа
узэримылъэгъа
зэримылъэгъа
дызэримылъэгъа
фызэримылъэгъа
зэримылъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрилъэн
узэрилъэн
зэрилъэн
дызэрилъэн
фызэрилъэн
зэрилъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримылъэн
узэримылъэн
зэримылъэн
дызэримылъэн
фызэримылъэн
зэримылъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрилъэну
узэрилъэну
зэрилъэну
дызэрилъэну
фызэрилъэну
зэрилъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэримылъэну
узэримылъэну
зэримылъэну
дызэримылъэну
фызэримылъэну
зэримылъэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщилъэ
ущилъэ
щилъэ
дыщилъэ
фыщилъэ
щилъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимылъэ
ущимылъэ
щимылъэ
дыщимылъэ
фыщимылъэ
щимылъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщилъа
ущилъа
щилъа
дыщилъа
фыщилъа
щилъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимылъа
ущимылъа
щимылъа
дыщимылъа
фыщимылъа
щимылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщилъэгъа
ущилъэгъа
щилъэгъа
дыщилъэгъа
фыщилъэгъа
щилъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимылъэгъа
ущимылъэгъа
щимылъэгъа
дыщимылъэгъа
фыщимылъэгъа
щимылъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщилъэн
ущилъэн
щилъэн
дыщилъэн
фыщилъэн
щилъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимылъэн
ущимылъэн
щимылъэн
дыщимылъэн
фыщимылъэн
щимылъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщилъэну
ущилъэну
щилъэну
дыщилъэну
фыщилъэну
щилъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщимылъэну
ущимылъэну
щимылъэну
дыщимылъэну
фыщимылъэну
щимылъэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздилъэ
уздилъэ
здилъэ
дыздилъэ
фыздилъэ
здилъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимылъэ
уздимылъэ
здимылъ
дыздимылъэ
фыздимылъэ
здимылъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздилъа
уздилъа
здилъа
дыздилъа
фыздилъа
здилъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимылъа
уздимылъа
здимылъа
дыздимылъа
фыздимылъа
здимылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздилъэгъа
уздилъэгъа
здилъэгъа
дыздилъэгъа
фыздилъэгъа
здилъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимылъэгъа
уздимылъэгъа
здимылъэгъа
дыздимылъэгъа
фыздимылъэгъа
здимылъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздилъэн
уздилъэн
здилъэн
дыздилъэн
фыздилъэн
здилъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимылъэн
уздимылъэн
здимылъэн
дыздимылъэн
фыздимылъэн
здимылъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздилъэну
уздилъэну
здилъэну
дыздилъэну
фыздилъэну
здилъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздимылъэну
уздимылъэну
здимылъэну
дыздимылъэну
фыздимылъэну
здимылъэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀилъэ
ущӀилъэ
щӀилъэ
дыщӀилъэ
фыщӀилъэ
щӀилъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимылъэ
ущӀимылъэ
щӀимылъэ
дыщӀимылъэ
фыщӀимылъэ
щӀимылъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀилъа
ущӀилъа
щӀилъа
дыщӀилъа
фыщӀилъа
щӀилъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимылъа
ущӀимылъа
щӀимылъа
дыщӀимылъа
фыщӀимылъа
щӀимылъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀилъэгъа
ущӀилъэгъа
щӀилъэгъа
дыщӀилъэгъа
фыщӀилъэгъа
щӀилъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимылъэгъа
ущӀимылъэгъа
щӀимылъэгъа
дыщӀимылъэгъа
фыщӀимылъэгъа
щӀимылъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀилъэн
ущӀилъэн
щӀилъэн
дыщӀилъэн
фыщӀилъэн
щӀилъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимылъэн
ущӀимылъэн
щӀимылъэн
дыщӀимылъэн
фыщӀимылъэн
щӀимылъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀилъэну
ущӀилъэну
щӀилъэну
дыщӀилъэну
фыщӀилъэну
щӀилъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀимылъэну
ущӀимылъэну
щӀимылъэну
дыщӀимылъэну
фыщӀимылъэну
щӀимылъэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
силъэу
уилъэу
илъэу
дилъэу
филъэу
илъэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
симылъэу
уимылъэу
имылъэу
димылъэу
фимылъэу
имылъэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
силъауэ
уилъауэ
илъауэ
дилъауэ
филъауэ
илъауэ / илъахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
симылъауэ
уимылъауэ
имылъауэ
димылъауэ
фимылъауэ
имылъауэ / имылъахэу
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
силъэурэ
уилъэурэ
илъэурэ
дилъэурэ
филъэурэ
илъэ(хэ)урэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
симылъэурэ
уимылъэурэ
имылъэурэ
димылъэурэ
фимылъэурэ
имылъэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[лъ]э
[лъ]эр
--
[лъ]эхэр
Эргативнэ:
[лъ]э
[лъ]эм
--
[лъ]эхэм
Послеложнэ:
[лъ]экӀэ
[лъ]эмкӀэ
[лъ]эхэкӀэ
[лъ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[лъ]эуэ
[лъ]эрауэ
[лъ]эхэу
[лъ]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[лъ]а
[лъ]ар
--
[лъ]ахэр
Эргативнэ:
[лъ]а
[лъ]ам
--
[лъ]ахэм
Послеложнэ:
[лъ]акӀэ
[лъ]амкӀэ
[лъ]ахэкӀэ
[лъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[лъ]ауэ
[лъ]арауэ
[лъ]ахэу
[лъ]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[лъ]эн
[лъ]эныр
--
[лъ]энхэр
Эргативнэ:
[лъ]эн
[лъ]эным
--
[лъ]энхэм
Послеложнэ:
[лъ]энкӀэ
[лъ]энымкӀэ
[лъ]энхэкӀэ
[лъ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[лъ]эну
[лъ]энырауэ
[лъ]энхэу
[лъ]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[лъ]эну
[лъ]энур
--
[лъ]энухэр
Эргативнэ:
[лъ]эну
[лъ]энум
--
[лъ]энухэм
Послеложнэ:
[лъ]энукӀэ
[лъ]энумкӀэ
[лъ]энухэкӀэ
[лъ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[лъ]энууэ
[лъ]энурауэ
[лъ]энухэу
[лъ]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Зыгуэрым и кӀуэцӀым, и кум, и пащхьэм ипкӀэн.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
илъэн: jump, spring into sth
Мащэм илъэн: jump into a hole or pit.
УРЫСЫБЗЭ
илъэн: впрыгнуть куда-л.
Мащэм илъэн: запрыгнуть я яму
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.