Wt/kbd/зын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [zǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [з] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "зын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	зын
щымыӀэныгъэ:	мызын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	ззын	бзын	изын	дзын	взын	язын
щымыӀэныгъэ:	сымызын	умызын	имызын	дымызын	фымызын	ямызын

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	зы!	взы!
щымыӀэныгъэ:	умыз!	фымыз!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	срез	урез	ирез	дрез	фрез	ирез
щымыӀэныгъэ:	сремыз	уремыз	иремыз	дремыз	фремыз	иремыз

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	соз(ыр)	уоз(ыр) / боз(ыр)	ез(ыр)	доз(ыр)	фоз(ыр)	яз(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ззыркъым	бзыркъым	изыркъым	дзыркъым	взыркъым	языркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	ззырт	бзырт	изырт	дзырт	взырт	язырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	ззыртэкъым	бзыртэкъым	изыртэкъым	дзыртэкъым	взыртэкъым	языртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ззащ	бзащ	изащ	дзащ	взащ	язащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ззакъым	бзакъым	изакъым	дзакъым	взакъым	язакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	ззат	бзат	изат	дзат	взат	язат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ззатэкъым	бзатэкъым	изатэкъым	дзатэкъым	взатэкъым	язатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	ззыгъащ	бзыгъащ	изыгъащ	дзыгъащ	взыгъащ	языгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	ззыгъакъым	бзыгъакъым	изыгъакъым	дзыгъакъым	взыгъакъым	языгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	ззыгъат	бзыгъат	изыгъат	дзыгъат	взыгъат	языгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ззыгъатэкъым	бзыгъатэкъым	изыгъатэкъым	дзыгъатэкъым	взыгъатэкъым	языгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	ззыщ	бзыщ	изщ	дзыщ	взыщ	язщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	ззыкъым	бзыкъым	изкъым	дзыкъым	взыкъым	язкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	ззыт	бзыт	изт	дзыт	взыт	язт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	ззытэкъым	бзытэкъым	изтэкъым	дзытэкъым	взытэкъым	язтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынщ	бзынщ	изынщ	дзынщ	взынщ	язынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ззынкъым	бзынкъым	изынкъым	дзынкъым	взынкъым	язынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынущ	бзынущ	изынущ	дзынущ	взынущ	язынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ззынукъым	бзынукъым	изынукъым	дзынукъым	взынукъым	язынукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ззырэ	бзырэ	изрэ	дзырэ	взырэ	язрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ззыркъэ	бзыркъэ	изыркъэ	дзыркъэ	взыркъэ	языркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	ззырт	бзырт	изырт	дзырт	взырт	язырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	ззыртэкъэ	бзыртэкъэ	из(ыр)тэкъэ	дзыртэкъэ	взыртэкъэ	яз(ыр)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	зза	бза	иза	дза	вза	яза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ззакъэ	бзакъэ	изакъэ	дзакъэ	взакъэ	язакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	ззат	бзат	изат	дзат	взат	язат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ззатэкъэ	бзатэкъэ	изатэкъэ	дзатэкъэ	взатэкъэ	язатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	ззыгъа	бзыгъа	изыгъа	дзыгъа	взыгъа	языгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	ззыгъакъэ	бзыгъакъэ	изыгъакъэ	дзыгъакъэ	взыгъакъэ	языгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	ззыгъат	бзыгъат	изыгъат	дзыгъат	взыгъат	языгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ззыгъатэкъэ	бзыгъатэкъэ	изыгъатэкъэ	дзыгъатэкъэ	взыгъатэкъэ	языгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	ззы	бзы	из	дзы	взы	яз
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	ззыкъэ	бзыкъэ	изкъэ	дзыкъэ	взыкъэ	язкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	ззыт	бзыт	изт	дзыт	взыт	язт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	ззытэкъэ	бзытэкъэ	изтэкъэ	дзытэкъэ	взытэкъэ	язтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззын	бзын	изын	дзын	взын	язын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ззынкъэ	бзынкъэ	изынкъэ	дзынкъэ	взынкъэ	язынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззыну	бзыну	изыну	дзыну	взыну	языну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ззынукъэ	бзынукъэ	изынукъэ	дзынукъэ	взынукъэ	язынукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ззымэ	бзымэ	измэ	дзымэ	взымэ	язмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызмэ	умызмэ	имызмэ	дымызмэ	фымызмэ	ямызмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ззамэ	бзамэ	изамэ	дзамэ	взамэ	язамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымызамэ	умызамэ	имызамэ	дымызамэ	фымызамэ	ямызамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ззыгъамэ	бзыгъамэ	изыгъамэ	дзыгъамэ	взыгъамэ	языгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымызыгъамэ	умызыгъамэ	имызыгъамэ	дымызыгъамэ	фымызыгъамэ	ямызыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынмэ	бзынмэ	изынмэ	дзынмэ	взынмэ	язынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызынмэ	умызынмэ	имызынмэ	дымызынмэ	фымызынмэ	ямызынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынумэ	бзынумэ	изынумэ	дзынумэ	взынумэ	язынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызынумэ	умызынумэ	имызынумэ	дымызынумэ	фымызынумэ	ямызынумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ззытэмэ	бзытэмэ	изтэмэ	дзытэмэ	взытэмэ	язтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызтэмэ	умызтэмэ	имызтэмэ	дымызтэмэ	фымызтэмэ	ямызтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ззатэмэ	бзатэмэ	изатэмэ	дзатэмэ	взатэмэ	язатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымызатэмэ	умызатэмэ	имызатэмэ	дымызатэмэ	фымызатэмэ	ямызатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ззыгъатэмэ	бзыгъатэмэ	изыгъатэмэ	дзыгъатэмэ	взыгъатэмэ	языгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымызыгъатэмэ	умызыгъатэмэ	имызыгъатэмэ	дымызыгъатэмэ	фымызыгъатэмэ	ямызыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынтэмэ	бзынтэмэ	изынтэмэ	дзынтэмэ	взынтэмэ	язынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызынтэмэ	умызынтэмэ	имызынтэмэ	дымызынтэмэ	фымызынтэмэ	ямызынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынутэмэ	бзынутэмэ	изынутэмэ	дзынутэмэ	взынутэмэ	язынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызынутэмэ	умызынутэмэ	имызынутэмэ	дымызынутэмэ	фымызынутэмэ	ямызынутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынт	бзынт	изынт	дзынт	взынт	язынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ззынтэкъым	бзынтэкъым	изынтэкъым	дзынтэкъым	взынтэкъым	язынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынут	бзынут	изынут	дзынут	взынут	язынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ззынутэкъым	бзынутэкъым	изынутэкъым	дзынутэкъым	взынутэкъым	язынутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ззыми	бзыми	изми	дзыми	взыми	язми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызми	умызми	имызми	дымызми	фымызми	ямызми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ззами	бзами	изами	дзами	взами	язами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымызами	умызами	имызами	дымызами	фымызами	ямызами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ззыгъами	бзыгъами	изыгъами	дзыгъами	взыгъами	языгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымызыгъами	умызыгъами	имызыгъами	дымызыгъами	фымызыгъами	ямызыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынми	бзынми	изынми	дзынми	взынми	язынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызынми	умызынми	имызынми	дымызынми	фымызынми	ямызынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынуми	бзынуми	изынуми	дзынуми	взынуми	язынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызынуми	умызынуми	имызынуми	дымызынуми	фымызынуми	ямызынуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ззытэми	бзытэми	изтэми	дзытэми	взытэми	язтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызтэми	умызтэми	имызтэми	дымызтэми	фымызтэми	ямызтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ззатэми	бзатэми	изатэми	дзатэми	взатэми	язатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымызатэми	умызатэми	имызатэми	дымызатэми	фымызатэми	ямызатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ззыгъатэми	бзыгъатэми	изыгъатэми	дзыгъатэми	взыгъатэми	языгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымызыгъатэми	умызыгъатэми	имызыгъатэми	дымызыгъатэми	фымызыгъатэми	ямызыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынтэми	бзынтэми	изынтэми	дзынтэми	взынтэми	язынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызынтэми	умызынтэми	имызынтэми	дымызынтэми	фымызынтэми	ямызынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ззынутэми	бзынутэми	изынутэми	дзынутэми	взэнутэми	язэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымызынутэми	умызынутэми	имызынутэми	дымызынутэми	фымызынутэми	ямызынутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	ззаи	бзаи	изаи	дзаи	взаи	язаи
щымыӀэныгъэ:	сымызаи	умызаи	имызаи	дымызаи	фымызаи	ямызаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	ззащэрэт	бзащэрэт	изащэрэт	дзащэрэт	взащэрэт	язащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымызащэрэт	умызащэрэт	имызащэрэт	дымызащэрэт	фымызащэрэт	ямызащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ззагъэнщ	бзагъэнщ	изагъэнщ	дзагъэнщ	взагъэнщ	язагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ззагъэнкъым	бзагъэнкъым	изагъэнкъым	дзагъэнкъым	взагъэнкъым	язагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ззагъэнт	бзагъэнт	изагъэнт	дзагъэнт	взагъэнт	язагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ззагъэнтэкъым	бзагъэнтэкъым	изагъэнтэкъым	дзагъэнтэкъым	взагъэнтэкъым	язагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ззагъэн	бзагъэн	изагъэн	дзагъэн	взагъэн	язагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ззагъэнкъэ	бзагъэнкъэ	изагъэнкъэ	дзагъэнкъэ	взагъэнкъэ	язагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ззагъэнт	бзагъэнт	изагъэнт	дзагъэнт	взагъэнт	язагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ззагъэнтэкъэ	бзагъэнтэкъэ	изагъэнтэкъэ	дзагъэнтэкъэ	взагъэнтэкъэ	язагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ззагъэнущ	бзагъэнущ	изагъэнущ	дзагъэнущ	взагъэнущ	язагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ззагъэнукъым	бзагъэнукъым	изагъэнукъым	дзагъэнукъым	взагъэнукъым	язагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ззагъэнут	бзагъэнут	изагъэнут	дзагъэнут	взагъэнут	язагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ззагъэнутэкъым	бзагъэнутэкъым	изагъэнутэкъым	дзагъэнутэкъым	взагъэнутэкъым	язагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ззагъэну	бзагъэну	изагъэну	дзагъэну	взагъэну	язагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ззагъэнукъэ	бзагъэнукъэ	изагъэнукъэ	дзагъэнукъэ	взагъэнукъэ	язагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ззагъэнут	бзагъэнут	изагъэнут	дзагъэнут	взагъэнут	язагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ззагъэнутэкъэ	бзагъэнутэкъэ	изагъэнутэкъэ	дзагъэнутэкъэ	взагъэнутэкъэ	язагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зыз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зымыз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымыза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зызыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымызыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зызын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымызын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зызыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымызыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	ззы	бзы	из	дзы	взы	яз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыз	умыз	имыз	дымыз	фымыз	ямыз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зза	бза	иза	дза	вза	яза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыза	умыза	имыза	дымыза	фымыза	ямыза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ззыгъа	бзыгъа	изыгъа	дзыгъа	взыгъа	языгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымызыгъа	умызыгъа	имызыгъа	дымызыгъа	фымызыгъа	ямызыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ззын	бзын	изын	дзын	взын	язын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымызын	умызын	имызын	дымызын	фымызын	ямызын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ззыну	бзыну	изыну	дзыну	взыну	языну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымызыну	умызыну	имызыну	дымызыну	фымызыну	ямызыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	зы
ит зэман - щымыӀэныгъэ	мыз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	за
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мыза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мызыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мызын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мызыну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрызз	зэрыбз	зэриз	зэрыдз	зэрывз	зэраз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыз	зэрумыз	зэримыз	зэрыдмыз	зэрывмыз	зэрамыз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрызза	зэрыбза	зэриза	зэрыдза	зэрывза	зэраза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыза	зэрумыза	зэримыза	зэрыдмыза	зэрывмыза	зэрамыза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыззыгъа	зэрыбзыгъа	зэризыгъа	зэрыдзыгъа	зэрывзыгъа	зэразыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмызыгъа	зэрумызыгъа	зэримызыгъа	зэрыдмызыгъа	зэрывмызыгъа	зэрамызыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыззын	зэрыбзын	зэризын	зэрыдзын	зэрывзын	зэразын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмызын	зэрумызын	зэримызын	зэрыдмызын	зэрывмызын	зэрамызын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыззыну	зэрыбзыну	зэризыну	зэрыдзыну	зэрывзыну	зэразыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмызыну	зэрумызыну	зэримызыну	зэрыдмызыну	зэрывмызыну	зэрамызыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щызз	щыбз	щиз	щыдз	щывз	щаз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыз	щумыз	щимыз	щыдмыз	щывмыз	щамыз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щызза	щыбза	щиза	щыдза	щывза	щаза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыза	щумыза	щимыза	щыдмыза	щывмыза	щамыза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыззыгъа	щыбзыгъа	щизыгъа	щыдзыгъа	щывзыгъа	щазыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмызыгъа	щумызыгъа	щимызыгъа	щыдмызыгъа	щывмызыгъа	щамызыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыззын	щыбзын	щизын	щыдзын	щывзын	щазын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмызын	щумызын	щимызын	щыдмызын	щывмызын	щамызын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыззыну	щыбзыну	щизыну	щыдзыну	щывзыну	щазыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмызыну	щумызыну	щимызыну	щыдмызыну	щывмызыну	щамызыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здэзз	здэбз	здиз	здэдз	здэвз	здаз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыз	здумыз	здимыз	здэдмыз	здэвмыз	здамыз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэзза	здэбза	здиза	здэдза	здэвза	здаза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыза	здумыза	здимыза	здэдмыза	здэвмыза	здамыза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэззыгъа	здэбзыгъа	здизыгъа	здэдзыгъа	здэвзыгъа	здазыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмызыгъа	здумызыгъа	здимызыгъа	здэдмызыгъа	здэвмызыгъа	здамызыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэззын	здэбзын	здизын	здэдзын	здэвзын	здазын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмызын	здумызын	здимызын	здэдмызын	здэвмызын	здамызын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэззыну	здэбзыну	здизыну	здэдзыну	здэвзыну	здазыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмызыну	здумызыну	здимызыну	здэдмызыну	здэвмызыну	здамызыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзз	щӀэбз	щӀиз	щӀэдз	щӀэвз	щӀаз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыз	щӀумыз	щӀимыз	щӀэдмыз	щӀэвмыз	щӀамыз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзза	щӀэбза	щӀиза	щӀэдза	щӀэвза	щӀаза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыза	щӀумыза	щӀимыза	щӀэдмыза	щӀэвмыза	щӀамыза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэззыгъа	щӀэбзыгъа	щӀизыгъа	щӀэдзыгъа	щӀэвзыгъа	щӀазыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмызыгъа	щӀумызыгъа	щӀимызыгъа	щӀэдмызыгъа	щӀэвмызыгъа	щӀамызыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэззын	щӀэбзын	щӀизын	щӀэдзын	щӀэвзын	щӀазын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмызын	щӀумызын	щӀимызын	щӀэдмызын	щӀэвмызын	щӀамызын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэззыну	щӀэбзыну	щӀизыну	щӀэдзыну	щӀэвзыну	щӀазэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмызыну	щӀумызыну	щӀимызыну	щӀэдмызыну	щӀэвмызыну	щӀамызыну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	ззыуэ	бзыуэ	изу	дзыуэ	взыуэ	язу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымызу	умызу	имызу	дымызу	фымызу	ямызу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ззауэ	бзауэ	изауэ	дзауэ	взауэ	язауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымызауэ	умызауэ	имызауэ	дымызауэ	фымызауэ	ямызауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	ззыурэ	бзыурэ	изурэ	дзыурэ	взыурэ	язурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымызурэ	умызурэ	имызурэ	дымызурэ	фымызурэ	ямызурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэн
Подлежащэ
сэ	--	узоз	соз	--	фызоз	соз(хэ)
уэ	сыбоз	--	уоз / боз	дыбоз	--	уоз(хэ) / боз(хэ)
абы	сез	уез	ез	дез	фез	ез(хэ)
дэ	--	удоз	доз	--	фыдоз	доз(хэ)
фэ	сывоз	--	фоз	дывоз	--	фоз(хэ)
абыхэм	саз	уаз	яз	даз	фаз	яз(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Подлежащэ
сэ	--	уз[зрэ]	з[зырэ]	--	фыз[зрэ]	з[зы(хэ)рэ]
уэ	сыб[зрэ]	--	б[зырэ]	дыб[зрэ]	--	б[зы(хэ)рэ]
абы	си[зрэ]	уи[зрэ]	и[зрэ]	ди[зрэ]	фи[зрэ]	и[з(хэ)рэ]
дэ	--	уд[зрэ]	д[зырэ]	--	фыд[зрэ]	д[зы(хэ)рэ]
фэ	сыв[зрэ]	--	в[зырэ]	дыв[зрэ]	--	в[зы(хэ)рэ]
абыхэм	са[зрэ]	уа[зрэ]	я[зрэ]	да[зрэ]	фа[зрэ]	я[з(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]ы	[з]ыр	--	[з]ыхэр
Эргативнэ:	[з]ы	[з]ым	--	[з]ыхэм
Послеложнэ:	[з]ыкӀэ	[з]ымкӀэ	[з]ыхэкӀэ	[з]ыхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[з]у	[з]ырауэ	[з]ыхэу	[з]ыхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]а	[з]ар	--	[з]ахэр
Эргативнэ:	[з]а	[з]ам	--	[з]ахэм
Послеложнэ:	[з]акӀэ	[з]амкӀэ	[з]ахэкӀэ	[з]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[з]ауэ	[з]арауэ	[з]ахэу	[з]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]ын	[з]ыныр	--	[з]ынхэр
Эргативнэ:	[з]ын	[з]ыным	--	[з]ынхэм
Послеложнэ:	[з]ынкӀэ	[з]ынымкӀэ	[з]ынхэкӀэ	[з]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[з]ыну	[з]ынырауэ	[з]ынхэу	[з]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]ыну	[з]ынур	--	[з]ынухэр
Эргативнэ:	[з]ыну	[з]ынум	--	[з]ынухэм
Послеложнэ:	[з]ынукӀэ	[з]ынумкӀэ	[з]ынухэкӀэ	[з]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[з]ынууэ	[з]ынурауэ	[з]ынухэу	[з]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. ТкӀуаткӀуэ гуэр (кхъузанэ сыт хуэдэхэм) щӀэгъэкӀын, щӀэзыкӀын, пхыгъэжын.

ЩАПХЪЭХЭР

• Фадэм и пӀащӀэр пащӀэкӀэ бзын тхьэм уищӀ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Шэр зын.
• Махъсымэр зын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• зын: strain (milk)
• Шэр зын: strain milk
• Махъсымэр зын: strain booze (moonshine)

УРЫСЫБЗЭ

• зын: процедить что-л.
• Шэр зын: процедить молоко
• Махъсымэр зын: процедить бузу (самогон)

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.