Wt/kbd/зи
Wt/kbd/зи
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЕИГЪЭ ПРЕФИКС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [zi:]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [з] + [и]
МЫХЬЭНЭ
- Еиныгъэ къэзыгъэлъагъуэ префикс.
ЩАПХЪЭХЭР
- Зи щхьэ щымыӀэм и шыд хьэм ешх. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 104 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
ПцӀащхъуэ цӀыкӀуу зи бзэр дахэ, | Маленькая ласточка, твой голос красив. | As a small swallow with a lovely voice, |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- зи: possession indicator, functionally corresponds to English whose, which, that, his, her, hers, its, their, theirs
УРЫСЫБЗЭ
- зи: показатель принадлежности, функционально соответствует русским «чей, который, свой»
псалъафэ зэпыщӀахэр
Зи лъэ вакъэ изылъхьэ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: all adults, the (legally) capable population Урысыбзэ: все взрослое, дееспособное население. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Зи лъэ вакъэ изылъхъэ псори къуажэм дэкӀауэ Джэрпэджэжым щызэхэтщ. Шортэн Аскэрбий
Зи уз кӀуэдын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: an expression of gratitude, thanks (literally: let your sickness leave you) Урысыбзэ: выражение признательности (букв, пусть болезнь покинет тебя). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Зи щхьэ закъуэ зи лъакъуитӀ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: lonely, alone (about people) Урысыбзэ: одинокий (о человеке). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Зи кыбжь хэкӀуэта
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: aged, elderly Урысыбзэ: пожилой. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Хъаныр зи ныбжь хэкӀуэта лӀыжьт. Шортэн Аскэрбий
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЧАСТИЦЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [zi:]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [зи]
МЫХЬЭНЭ
- МащӀи-куэди.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Зи зытемыгъэхьэн.
- Хуэмыхум зи фемыубзэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- зи: not in the least, at all
- Зи зытемыгъэхьэн: not admit at all, deny completely
- Хуэмыхум зи фемыубзэ: it’s no use cajoling a lazy person to do sth
УРЫСЫБЗЭ
- зи: нисколько, ничуть
- Зи зытемыгъэхьэн: совсем не признаться, полностью отрицать
- Хуэмыхум зи фемыубзэ: бесполезно уговаривать ленивого делать что-л.
псалъафэ зэпыщӀахэр
Зи мычэму
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: each time, constantly Урысыбзэ: каждый раз, постоянно. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Зи мыхъуами
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: at least; in the worst case Урысыбзэ: хотя бы; в худшем случае. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.