АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "епщэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
епщэн
щымыӀэныгъэ:
емыпщэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сепщэн
уепщэн
епщэн
депщэн
фепщэн
епщэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
семыпщэн
уемыпщэн
емыпщэн
демыпщэн
фемыпщэн
емыпщэн(хэ)
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
епщэ!
фепщэ!
щымыӀэныгъэ:
уемыпщэ!
фемыпщэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
срепщэ
урепщэ
ирепщэ
дрепщэ
фрепщэ
ирепщэ(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сремыпщэ
уремыпщэ
ирэмыпщэ
дремыпщэ
фремыпщэ
иремыпщэ(хэ)
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сопщэ(р)
уопщэ(р)
йопщэ(р)
допщэ(р)
фопщэ(р)
йопщэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сепщэркъым
уепщэркъым
епщэркъым
депщэркъым
фепщэркъым
епщэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сепщэрт
уепщэрт
епщэрт
депщэрт
фепщэрт
епщэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сепщэртэкъым
уепщэртэкъым
епщэртэкъым
депщэртэкъым
фепщэртэкъым
епщэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сепщащ
уепщащ
епщащ
депщащ
фепщащ
епща(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сепщакъым
уепщакъым
епщакъым
депщакъым
фепщакъым
епща(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сепщат
уепщат
епщат
депщат
фепщат
епща(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сепщатэкъым
уепщатэкъым
епщатэкъым
депщатэкъым
фепщатэкъым
епща(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэгъащ
уепщэгъащ
епщэгъащ
депщэгъащ
фепщэгъащ
епщэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сепщэгъакъым
уепщэгъакъым
епщэгъакъым
депщэгъакъым
фепщэгъакъым
епщэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэгъат
уепщэгъат
епщэгъат
депщэгъат
фепщэгъат
епщэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сепщэгъатэкъым
уепщэгъатэкъым
епщэгъатэкъым
депщэгъатэкъым
фепщэгъатэкъым
епщэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сепщэщ
уепщэщ
епщэщ
депщэщ
фепщэщ
епщэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сепщэкъым
уепщэкъым
епщэкъым
депщэкъым
фепщэкъым
епщэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сепщэт
уепщэт
епщэт
депщэт
фепщэт
епщэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сепщэтэкъым
уепщэтэкъым
епщэтэкъым
депщэтэкъым
фепщэтэкъым
епщэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнщ
уепщэнщ
епщэнщ
депщэнщ
фепщэнщ
епщэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сепщэнкъым
уепщэнкъым
епщэнкъым
депщэнкъым
фепщэнкъым
епщэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнущ
уепщэнущ
епщэнущ
депщэнущ
фепщэнущ
епщэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сепщэнукъым
уепщэнукъым
епщэнукъым
депщэнукъым
фепщэнукъым
епщэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэрэ
уепщэрэ
епщэрэ
депщэрэ
фепщэрэ
епщэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сепщэркъэ
уепщэркъэ
епщэркъэ
депщэркъэ
фепщэркъэ
епщэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сепщэрт
уепщэрт
епщэрт
депщэрт
фепщэрт
епщэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сепщэртэкъэ
уепщэртэкъэ
епщэртэкъэ
депщэртэкъэ
фепщэртэкъэ
епщэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сепща
уепща
епща
депща
фепща
епща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сепщакъэ
уепщакъэ
епщакъэ
депщакъэ
фепщакъэ
епща(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сепщат
уепщат
епщат
депщат
фепщат
епща(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сепщатэкъэ
уепщатэкъэ
епщатэкъэ
депщатэкъэ
фепщатэкъэ
епща(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэгъа
уепщэгъа
епщэгъа
депщэгъа
фепщэгъа
епщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сепщэгъакъэ
уепщэгъакъэ
епщэгъакъэ
депщэгъакъэ
фепщэгъакъэ
епщэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэгъат
уепщэгъат
епщэгъат
депщэгъат
фепщэгъат
епщэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сепщэгъатэкъэ
уепщэгъатэкъэ
епщэгъатэкъэ
депщэгъатэкъэ
фепщэгъатэкъэ
епщэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сепщэ
уепщэ
епщэ
депщэ
фепщэ
епщэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сепщэкъэ
уепщэкъэ
епщэкъэ
депщэкъэ
фепщэкъэ
епщэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сепщэт
уепщэт
епщэт
депщэт
фепщэт
епщэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сепщэтэкъэ
уепщэтэкъэ
епщэтэкъэ
депщэтэкъэ
фепщэтэкъэ
епщэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэн
уепщэн
епщэн
депщэн
фепщэн
епщэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сепщэнкъэ
уепщэнкъэ
епщэнкъэ
депщэнкъэ
фепщэнкъэ
епщэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэну
уепщэну
епщэну
депщэну
фепщэну
епщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сепщэнукъэ
уепщэнукъэ
епщэнукъэ
депщэнукъэ
фепщэнукъэ
епщэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэмэ
уепщэмэ
епщэмэ
депщэмэ
фепщэмэ
епщэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэмэ
уемыпщэмэ
емыпщэмэ
демыпщэмэ
фемыпщэмэ
емыпщэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сепщамэ
уепщамэ
епщамэ
депщамэ
фепщамэ
епща(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семыпщамэ
уемыпщамэ
емыпщамэ
демыпщамэ
фемыпщамэ
емыпща(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сепщэгъамэ
уепщэгъамэ
епщэгъамэ
депщэгъамэ
фепщэгъамэ
епщэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семыпщэгъамэ
уемыпщэгъамэ
емыпщэгъамэ
демыпщэгъамэ
фемыпщэгъамэ
емыпщэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнмэ
уепщэнмэ
епщэнмэ
депщэнмэ
фепщэнмэ
епщэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэнмэ
уемыпщэнмэ
емыпщэнмэ
демыпщэнмэ
фемыпщэнмэ
емыпщэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнумэ
уепщэнумэ
епщэнумэ
депщэнумэ
фепщэнумэ
епщэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэнумэ
уемыпщэнумэ
емыпщэнумэ
демыпщэнумэ
фемыпщэнумэ
емыпщэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэтэмэ
уепщэтэмэ
епщэтэмэ
депщэтэмэ
фепщэтэмэ
епщэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэтэмэ
уемыпщэтэмэ
емыпщэтэмэ
демыпщэтэмэ
фемыпщэтэмэ
емыпщэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сепщатэмэ
уепщатэмэ
епщатэмэ
депщатэмэ
фепщатэмэ
епща(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семыпщатэмэ
уемыпщатэмэ
емыпщатэмэ
демыпщатэмэ
фемыпщатэмэ
емыпща(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сепщэгъатэмэ
уепщэгъатэмэ
епщэгъатэмэ
депщэгъатэмэ
фепщэгъатэмэ
епщэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семыпщэгъатэмэ
уемыпщэгъатэмэ
емыпщэгъатэмэ
демыпщэгъатэмэ
фемыпщэгъатэмэ
емыпщэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнтэмэ
уепщэнтэмэ
епщэнтэмэ
депщэнтэмэ
фепщэнтэмэ
епщэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэнтэмэ
уемыпщэнтэмэ
емыпщэнтэмэ
демыпщэнтэмэ
фемыпщэнтэмэ
емыпщэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнутэмэ
уепщэнутэмэ
епщэнутэмэ
депщэнутэмэ
фепщэнутэмэ
епщэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэнутэмэ
уемыпщэнутэмэ
емыпщэнутэмэ
демыпщэнутэмэ
фемыпщэнутэмэ
емыпщэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнт
уепщэнт
епщэнт
депщэнт
фепщэнт
епщэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сепщэнтэкъым
уепщэнтэкъым
епщэнтэкъым
депщэнтэкъым
фепщэнтэкъым
епщэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнут
уепщэнут
епщэнут
депщэнут
фепщэнут
епщэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сепщэнутэкъым
уепщэнутэкъым
епщэнутэкъым
депщэнутэкъым
фепщэнутэкъым
епщэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэми
уепщэми
епщэми
депщэми
фепщэми
епщэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэми
уемыпщэми
емыпщэми
демыпщэми
фемыпщэми
емыпщэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сепщами
уепщами
епщами
депщами
фепщами
епща(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семыпщами
уемыпщами
емыпщами
демыпщами
фемыпщами
емыпща(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сепщэгъами
уепщэгъами
епщэгъами
депщэгъами
фепщэгъами
епщэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семыпщэгъами
уемыпщэгъами
емыпщэгъами
демыпщэгъами
фемыпщэгъами
емыпщэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнми
уепщэнми
епщэнми
депщэнми
фепщэнми
епщэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэнми
уемыпщэнми
емыпщэнми
демыпщэнми
фемыпщэнми
емыпщэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнуми
уепщэнуми
епщэнуми
депщэнуми
фепщэнуми
епщэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэнуми
уемыпщэнуми
емыпщэнуми
демыпщэнуми
фемыпщэнуми
емыпщэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэтэми
уепщэтэми
епщэтэми
депщэтэми
фепщэтэми
епщэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэтэми
уемыпщэтэми
емыпщэтэми
демыпщэтэми
фемыпщэтэми
емыпщэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сепщатэми
уепщатэми
епщатэми
депщатэми
фепщатэми
епща(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
семыпщатэми
уемыпщатэми
емыпщатэми
демыпщатэми
фемыпщатэми
емыпща(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сепщэгъатэми
уепщэгъатэми
епщэгъатэми
депщэгъатэми
фепщэгъатэми
епщэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
семыпщэгъатэми
уемыпщэгъатэми
емыпщэгъатэми
демыпщэгъатэми
фемыпщэгъа(хэ)тэми
емыпщэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнтэми
уепщэнтэми
епщэнтэми
депщэнтэми
фепщэнтэми
епщэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэнтэми
уемыпщэнтэми
емыпщэнтэми
демыпщэнтэми
фемыпщэнтэми
емыпщэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сепщэнутэми
уепщэнутэми
епщэнутэми
депщэнутэми
фепщэнутэми
епщэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
семыпщэнутэми
уемыпщэнутэми
емыпщэнутэми
демыпщэнутэми
фемыпщэнутэми
емыпщэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сепщаи
уепщаи
епщаи
депщаи
фепщаи
епщаи
щымыӀэныгъэ:
семыпщаи
уемыпщаи
емыпщаи
демыпщаи
фемыпщаи
емыпщаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сепщащэрэт
уепщащэрэт
епщащэрэт
депщащэрэт
фепщащэрэт
епща(хэ)щэрэт
щымыӀэныгъэ:
семыпщащэрэт
уемыпщащэрэт
емыпщащэрэт
демыпщащэрэт
фемыпщащэрэт
емыпща(хэ)щэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сепщагъэнщ
уепщагъэнщ
епщагъэнщ
депщагъэнщ
фепщагъэнщ
епщагъэн(хэ)щ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сепщагъэнкъым
уепщагъэнкъым
епщагъэнкъым
депщагъэнкъым
фепщагъэнкъым
епщагъэн(хэ)къым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сепщагъэнт
уепщагъэнт
епщагъэнт
депщагъэнт
фепщагъэнт
епщагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сепщагъэнтэкъым
уепщагъэнтэкъым
епщагъэнтэкъым
депщагъэнтэкъым
фепщагъэнтэкъым
епщагъэн(хэ)тэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сепщагъэн
уепщагъэн
епщагъэн
депщагъэн
фепщагъэн
епщагъэн(хэ)
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сепщагъэнкъэ
уепщагъэнкъэ
епщагъэнкъэ
депщагъэнкъэ
фепщагъэнкъэ
епщагъэн(хэ)къэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сепщагъэнт
уепщагъэнт
епщагъэнт
депщагъэнт
фепщагъэнт
епщагъэн(хэ)т
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сепщагъэнтэкъэ
уепщагъэнтэкъэ
епщагъэнтэкъэ
депщагъэнтэкъэ
фепщагъэнтэкъэ
епщагъэн(хэ)тэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сепщагъэнущ
уепщагъэнущ
епщагъэнущ
депщагъэнущ
фепщагъэнущ
епщагъэну(хэ)щ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сепщагъэнукъым
уепщагъэнукъым
епщагъэнукъым
депщагъэнукъым
фепщагъэнукъым
епщагъэну(хэ)къым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сепщагъэнут
уепщагъэнут
епщагъэнут
депщагъэнут
фепщагъэнут
епщагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сепщагъэнутэкъым
уепщагъэнутэкъым
епщагъэнутэкъым
депщагъэнутэкъым
фепщагъэнутэкъым
епщагъэну(хэ)тэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сепщагъэну
уепщагъэну
епщагъэну
депщагъэну
фепщагъэну
епщагъэну(хэ)
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сепщагъэнукъэ
уепщагъэнукъэ
епщагъэнукъэ
депщагъэнукъэ
фепщагъэнукъэ
епщагъэну(хэ)къэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сепщагъэнут
уепщагъэнут
епщагъэнут
депщагъэнут
фепщагъэнут
епщагъэну(хэ)т
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сепщагъэнутэкъэ
уепщагъэнутэкъэ
епщагъэнутэкъэ
депщагъэнутэкъэ
фепщагъэнутэкъэ
епщагъэну(хэ)тэкъэ
Зэлэжь (объектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэпщэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыпщэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэпща
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыпща
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэпщэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыпщэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэпщэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыпщэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэпщэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэмыпщэну
Зылэжь (субъектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сепщэ
уепщэ
епщэ
депщэ
фепщэ
епщэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
семыпщэ
уемыпщэ
емыпщэ
демыпщэ
фемыпщэ
емыпщэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сепща
уепща
епща
депща
фепща
епща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
семыпща
уемыпща
емыпща
демыпща
фемыпща
емыпща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сепщэгъа
уепщэгъа
епщэгъа
депщэгъа
фепщэгъа
епщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
семыпщэгъа
уемыпщэгъа
емыпщэгъа
демыпщэгъа
фемыпщэгъа
емыпщэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сепщэн
уепщэн
епщэн
депщэн
фепщэн
епщэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
семыпщэн
уемыпщэн
емыпщэн
демыпщэн
фемыпщэн
емыпщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сепщэну
уепщэну
епщэну
депщэну
фепщэну
епщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
семыпщэну
уемыпщэну
емыпщэну
демыпщэну
фемыпщэну
емыпщэну(хэ)
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрепщэ
узэрепщэ
зэрепщэ
дызэрепщэ
фызэрепщэ
зэрепщэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыпщэ
узэремыпщэ
зэремыпщэ
дызэремыпщэ
фызэремыпщэ
зэремыпщэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрепща
узэрепща
зэрепща
дызэрепща
фызэрепща
зэрепща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыпща
узэремыпща
зэремыпща
дызэремыпща
фызэремыпща
зэремыпща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрепщэгъа
узэрепщэгъа
зэрепщэгъа
дызэрепщэгъа
фызэрепщэгъа
зэрепщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыпщэгъа
узэремыпщэгъа
зэремыпщэгъа
дызэремыпщэгъа
фызэремыпщэгъа
зэремыпщэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрепщэн
узэрепщэн
зэрепщэн
дызэрепщэн
фызэрепщэн
зэрепщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыпщэн
узэремыпщэн
зэремыпщэн
дызэремыпщэн
фызэремыпщэн
зэремыпщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрепщэну
узэрепщэну
зэрепщэну
дызэрепщэну
фызэрепщэну
зэрепщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэремыпщэну
узэремыпщэну
зэремыпщэну
дызэремыпщэну
фызэремыпщэну
зэремыпщэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщепщэ
ущепщэ
щепщэ
дыщепщэ
фыщепщэ
щепщэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыпщэ
ущемыпщэ
щемыпщэ
дыщемыпщэ
фыщемыпщэ
щемыпщэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщепща
ущепща
щепща
дыщепща
фыщепща
щепща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыпща
ущемыпща
щемыпща
дыщемыпща
фыщемыпща
щемыпща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщепщэгъа
ущепщэгъа
щепщэгъа
дыщепщэгъа
фыщепщэгъа
щепщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыпщэгъа
ущемыпщэгъа
щемыпщэгъа
дыщемыпщэгъа
фыщемыпщэгъа
щемыпщэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщепщэн
ущепщэн
щепщэн
дыщепщэн
фыщепщэн
щепщэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыпщэн
ущемыпщэн
щемыпщэн
дыщемыпщэн
фыщемыпщэн
щемыпщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщепщэну
ущепщэну
щепщэну
дыщепщэну
фыщепщэну
щепщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщемыпщэну
ущемыпщэну
щемыпщэну
дыщемыпщэну
фыщемыпщэну
щемыпщэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздепщэ
уздепщэ
здепщэ
дыздепщэ
фыздепщэ
здепщэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыпщэ
уздемыпщэ
здемыпщ
дыздемыпщэ
фыздемыпщэ
здемыпщэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздепща
уздепща
здепща
дыздепща
фыздепща
здепща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыпща
уздемыпща
здемыпща
дыздемыпща
фыздемыпща
здемыпща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздепщэгъа
уздепщэгъа
здепщэгъа
дыздепщэгъа
фыздепщэгъа
здепщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыпщэгъа
уздемыпщэгъа
здемыпщэгъа
дыздемыпщэгъа
фыздемыпщэгъа
здемыпщэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздепщэн
уздепщэн
здепщэн
дыздепщэн
фыздепщэн
здепщэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыпщэн
уздемыпщэн
здемыпщэн
дыздемыпщэн
фыздемыпщэн
здемыпщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздепщэну
уздепщэну
здепщэну
дыздепщэну
фыздепщэну
здепщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздемыпщэну
уздемыпщэну
здемыпщэну
дыздемыпщэну
фыздемыпщэну
здемыпщэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀепщэ
ущӀепщэ
щӀепщэ
дыщӀепщэ
фыщӀепщэ
щӀепщэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыпщэ
ущӀемыпщэ
щӀемыпщэ
дыщӀемыпщэ
фыщӀемыпщэ
щӀемыпщэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀепща
ущӀепща
щӀепща
дыщӀепща
фыщӀепща
щӀепща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыпща
ущӀемыпща
щӀемыпща
дыщӀемыпща
фыщӀемыпща
щӀемыпща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀепщэгъа
ущӀепщэгъа
щӀепщэгъа
дыщӀепщэгъа
фыщӀепщэгъа
щӀепщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыпщэгъа
ущӀемыпщэгъа
щӀемыпщэгъа
дыщӀемыпщэгъа
фыщӀемыпщэгъа
щӀемыпщэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀепщэн
ущӀепщэн
щӀепщэн
дыщӀепщэн
фыщӀепщэн
щӀепщэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыпщэн
ущӀемыпщэн
щӀемыпщэн
дыщӀемыпщэн
фыщӀемыпщэн
щӀемыпщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀепщэну
ущӀепщэну
щӀепщэну
дыщӀепщэну
фыщӀепщэну
щӀепщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀемыпщэну
ущӀемыпщэну
щӀемыпщэну
дыщӀемыпщэну
фыщӀемыпщэну
щӀемыпщэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сепщэу
уепщэу
епщэу
депщэу
фепщэу
епщэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
семыпщэу
уемыпщэу
емыпщэу
демыпщэу
фемыпщэу
емыпщэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сепщауэ
уепщауэ
епщауэ
депщауэ
фепщауэ
епщауэ / епщахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
семыпщауэ
уемыпщауэ
емыпщауэ
демыпщауэ
фемыпщауэ
емыпщауэ / емыпщахэу
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сепщэурэ
уепщэурэ
епщэурэ
депщэурэ
фепщэурэ
епщэ(хэ)урэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
семыпщэурэ
уемыпщэурэ
емыпщэурэ
демыпщэурэ
фемыпщэурэ
емыпщэ(хэ)урэ
Косвеннэ дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Косвеннэ Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сынопщэ
сопщэ
--
сывопщэ
сопщэ(хэ)
уэ
укъызопщэ
--
уопщэ
укъыдопщэ
--
уопщэ(хэ)
ар
къызопщэ
къопщэ
йопщэ
къыдопщэ
къывопщэ
йопщэ(хэ)
дэ
--
дынопщэ
допщэ
--
дывопщэ
допщэ(хэ)
фэ
фыкъызопщэ
--
фопщэ
фыкъыдопщэ
--
фопщэ(хэ)
ахэр
къызопщэ
къопщэ
йопщэ
къыдопщэ
къывопщэ
йопщэ(хэ)
Косвеннэ дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Косвеннэ Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сынопщэрэ
сепщэрэ
--
сывэпщэрэ
сепщэ(хэ)рэ
уэ
укъызэпщэрэ
--
уепщэрэ
укъыдэпщэрэ
--
уепщэ(хэ)рэ
ар
къызэпщэрэ
къопщэрэ
епщэрэ
къыдэпщэрэ
къывэпщэрэ
епщэ(хэ)рэ
дэ
--
дынопщэрэ
депщэрэ
--
дывэпщэрэ
депщэ(хэ)рэ
фэ
фыкъызэпщэрэ
--
фепщэрэ
фыкъыдэпщэрэ
--
фепщэ(хэ)рэ]
ахэр
къызэпщэрэ
къопщэрэ
епщэрэ
къыдэпщэрэ
къывэпщэрэ
епщэ(хэ)рэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[пщ]э
[пщ]эр
--
[пщ]эхэр
Эргативнэ:
[пщ]э
[пщ]эм
--
[пщ]эхэм
Послеложнэ:
[пщ]экӀэ
[пщ]эмкӀэ
[пщ]эхэкӀэ
[пщ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[пщ]эуэ
[пщ]эрауэ
[пщ]эхэу
[пщ]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[пщ]а
[пщ]ар
--
[пщ]ахэр
Эргативнэ:
[пщ]а
[пщ]ам
--
[пщ]ахэм
Послеложнэ:
[пщ]акӀэ
[пщ]амкӀэ
[пщ]ахэкӀэ
[пщ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[пщ]ауэ
[пщ]арауэ
[пщ]ахэу
[пщ]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[пщ]эн
[пщ]эныр
--
[пщ]энхэр
Эргативнэ:
[пщ]эн
[пщ]эным
--
[пщ]энхэм
Послеложнэ:
[пщ]энкӀэ
[пщ]энымкӀэ
[пщ]энхэкӀэ
[пщ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[пщ]эну
[пщ]энырауэ
[пщ]энхэу
[пщ]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[пщ]эну
[пщ]энур
--
[пщ]энухэр
Эргативнэ:
[пщ]эну
[пщ]энум
--
[пщ]энухэм
Послеложнэ:
[пщ]энукӀэ
[пщ]энумкӀэ
[пщ]энухэкӀэ
[пщ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[пщ]энууэ
[пщ]энурауэ
[пщ]энухэу
[пщ]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
ӀукӀэ зыгуэрым жьы жьэхегъэхуэн.
Накъырэм, бжьамийм ӀукӀэ жьы гъакӀуэурэ макъ къигъэкӀын.
ЩАПХЪЭХЭР
Шэм исар шхум йопщэ. Псалъэжьхэр
Лу накъырэм епщэрт икӀи къафэрт. КӀыщокъуэ Алим
Бжьамий епщэнкӀэ зыри зытемыкӀуэжыр Ашэмэзщ. Нартхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
МафӀэм епщэн.
Шей пщтырым епщэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
епщэн: 1. blow on sth 2. play sth (a wind instrument)
МафӀэм епщэн: blow on a fire.
Шей пщтырым епщэн: blow on hot tea.
УРЫСЫБЗЭ
епщэн: 1. подуть на что-л. 2. играть на чём-л. (на духовом инструменте)
МафӀэм епщэн: подуть на огонь.
Шей пщтырым епщэн: подуть на горячий чай.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.