АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
дэ- + [тӏыс] + -хь + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "дэтӏысхьэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
дэтӏысхьэн
щымыӀэныгъэ:
дэмытӏысхьэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэн
удэтӏысхьэн
дэтӏысхьэн
дыдэтӏысхьэн
фыдэтӏысхьэн
дэтӏысхьэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэн
удэмытӏысхьэн
дэмытӏысхьэн
дыдэмытӏысхьэн
фыдэмытӏысхьэн
дэмытӏысхьэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
дэтӏысхьэ!
фыдэтӏысхьэ!
щымыӀэныгъэ:
удэмытӏысхьэ!
фыдэмытӏысхьэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдретӏысхьэ
удретӏысхьэ
дретӏысхьэ
дыдретӏысхьэ
фыдретӏысхьэ
дретӏысхьэ
щымыӀэныгъэ:
сыдремытӏысхьэ
удремытӏысхьэ
дремытӏысхьэ
дыдремытӏысхьэ
фыдремытӏысхьэ
дремытӏысхьэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдотӏысхьэ(р)
удотӏысхьэ(р)
дотӏысхьэ(р)
дыдотӏысхьэ(р)
фыдотӏысхьэ(р)
дотӏысхьэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэркъым
удэтӏысхьэркъым
дэтӏысхьэркъым
дыдэтӏысхьэркъым
фыдэтӏысхьэркъым
дэтӏысхьэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэ(р)т
удэтӏысхьэ(р)т
дэтӏысхьэ(р)т
дыдэтӏысхьэ(р)т
фыдэтӏысхьэ(р)т
дэтӏысхьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэ(р)тэкъым
удэтӏысхьэ(р)тэкъым
дэтӏысхьэ(р)тэкъым
дыдэтӏысхьэ(р)тэкъым
фыдэтӏысхьэ(р)тэкъым
дэтӏысхьэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьащ
удэтӏысхьащ
дэтӏысхьащ
дыдэтӏысхьащ
фыдэтӏысхьащ
дэтӏысхьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьакъым
удэтӏысхьакъым
дэтӏысхьакъым
дыдэтӏысхьакъым
фыдэтӏысхьакъым
дэтӏысхьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьат
удэтӏысхьат
дэтӏысхьат
дыдэтӏысхьат
фыдэтӏысхьат
дэтӏысхьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьатэкъым
удэтӏысхьатэкъым
дэтӏысхьатэкъым
дыдэтӏысхьатэкъым
фыдэтӏысхьатэкъым
дэтӏысхьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъащ
удэтӏысхьэгъащ
дэтӏысхьэгъащ
дыдэтӏысхьэгъащ
фыдэтӏысхьэгъащ
дэтӏысхьэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъакъым
удэтӏысхьэгъакъым
дэтӏысхьэгъакъым
дыдэтӏысхьэгъакъым
фыдэтӏысхьэгъакъым
дэтӏысхьэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъат
удэтӏысхьэгъат
дэтӏысхьэгъат
дыдэтӏысхьэгъат
фыдэтӏысхьэгъат
дэтӏысхьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъатэкъым
удэтӏысхьэгъатэкъым
дэтӏысхьэгъатэкъым
дыдэтӏысхьэгъатэкъым
фыдэтӏысхьэгъатэкъым
дэтӏысхьэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэщ
удэтӏысхьэщ
дэтӏысхьэщ
дыдэтӏысхьэщ
фыдэтӏысхьэщ
дэтӏысхьэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэкъым
удэтӏысхьэкъым
дэтӏысхьэкъым
дыдэтӏысхьэкъым
фыдэтӏысхьэкъым
дэтӏысхьэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэт
удэтӏысхьэт
дэтӏысхьэт
дыдэтӏысхьэт
фыдэтӏысхьэт
дэтӏысхьэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэтэкъым
удэтӏысхьэтэкъым
дэтӏысхьэтэкъым
дыдэтӏысхьэтэкъым
фыдэтӏысхьэтэкъым
дэтӏысхьэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнщ
удэтӏысхьэнщ
дэтӏысхьэнщ
дыдэтӏысхьэнщ
фыдэтӏысхьэнщ
дэтӏысхьэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнкъым
удэтӏысхьэнкъым
дэтӏысхьэнкъым
дыдэтӏысхьэнкъым
фыдэтӏысхьэнкъым
дэтӏысхьэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнущ
удэтӏысхьэнущ
дэтӏысхьэнущ
дыдэтӏысхьэнущ
фыдэтӏысхьэнущ
дэтӏысхьэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнукъым
удэтӏысхьэнукъым
дэтӏысхьэнукъым
дыдэтӏысхьэнукъым
фыдэтӏысхьэнукъым
дэтӏысхьэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэрэ
удэтӏысхьэрэ
дэтӏысхьэрэ
дыдэтӏысхьэрэ
фыдэтӏысхьэрэ
дэтӏысхьэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэркъэ
удэтӏысхьэркъэ
дэтӏысхьэркъэ
дыдэтӏысхьэркъэ
фыдэтӏысхьэркъэ
дэтӏысхьэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэ(р)т
удэтӏысхьэ(р)т
дэтӏысхьэ(р)т
дыдэтӏысхьэ(р)т
фыдэтӏысхьэ(р)т
дэтӏысхьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэ(р)тэкъэ
удэтӏысхьэ(р)тэкъэ
дэтӏысхьэ(р)тэкъэ
дыдэтӏысхьэ(р)тэкъэ
фыдэтӏысхьэ(р)тэкъэ
дэтӏысхьэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьа
удэтӏысхьа
дэтӏысхьа
дыдэтӏысхьа
фыдэтӏысхьа
дэтӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьакъэ
удэтӏысхьакъэ
дэтӏысхьакъэ
дыдэтӏысхьакъэ
фыдэтӏысхьакъэ
дэтӏысхьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьат
удэтӏысхьат
дэтӏысхьат
дыдэтӏысхьат
фыдэтӏысхьат
дэтӏысхьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьатэкъэ
удэтӏысхьатэкъэ
дэтӏысхьатэкъэ
дыдэтӏысхьатэкъэ
фыдэтӏысхьатэкъэ
дэтӏысхьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъа
удэтӏысхьэгъа
дэтӏысхьэгъа
дыдэтӏысхьэгъа
фыдэтӏысхьэгъа
дэтӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъакъэ
удэтӏысхьэгъакъэ
дэтӏысхьэгъакъэ
дыдэтӏысхьэгъакъэ
фыдэтӏысхьэгъакъэ
дэтӏысхьэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъат
удэтӏысхьэгъат
дэтӏысхьэгъат
дыдэтӏысхьэгъат
фыдэтӏысхьэгъат
дэтӏысхьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъатэкъэ
удэтӏысхьэгъатэкъэ
дэтӏысхьэгъатэкъэ
дыдэтӏысхьэгъатэкъэ
фыдэтӏысхьэгъатэкъэ
дэтӏысхьэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэ
удэтӏысхьэ
дэтӏысхьэ
дыдэтӏысхьэ
фыдэтӏысхьэ
дэтӏысхьэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэкъэ
удэтӏысхьэкъэ
дэтӏысхьэкъэ
дыдэтӏысхьэкъэ
фыдэтӏысхьэкъэ
дэтӏысхьэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэт
удэтӏысхьэт
дэтӏысхьэт
дыдэтӏысхьэт
фыдэтӏысхьэт
дэтӏысхьэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэтэкъэ
удэтӏысхьэтэкъэ
дэтӏысхьэтэкъэ
дыдэтӏысхьэтэкъэ
фыдэтӏысхьэтэкъэ
дэтӏысхьэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэн
удэтӏысхьэн
дэтӏысхьэн
дыдэтӏысхьэн
фыдэтӏысхьэн
дэтӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнкъэ
удэтӏысхьэнкъэ
дэтӏысхьэнкъэ
дыдэтӏысхьэнкъэ
фыдэтӏысхьэнкъэ
дэтӏысхьэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэну
удэтӏысхьэну
дэтӏысхьэну
дыдэтӏысхьэну
фыдэтӏысхьэну
дэтӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнукъэ
удэтӏысхьэнукъэ
дэтӏысхьэнукъэ
дыдэтӏысхьэнукъэ
фыдэтӏысхьэнукъэ
дэтӏысхьэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэмэ
удэтӏысхьэмэ
дэтӏысхьэмэ
дыдэтӏысхьэмэ
фыдэтӏысхьэмэ
дэтӏысхьэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэмэ
удэмытӏысхьэмэ
дэмытӏысхьэмэ
дыдэмытӏысхьэмэ
фыдэмытӏысхьэмэ
дэмытӏысхьэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьамэ
удэтӏысхьамэ
дэтӏысхьамэ
дыдэтӏысхьамэ
фыдэтӏысхьамэ
дэтӏысхьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьамэ
удэмытӏысхьамэ
дэмытӏысхьамэ
дыдэмытӏысхьамэ
фыдэмытӏысхьамэ
мытӏысхьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъамэ
удэтӏысхьэгъамэ
дэтӏысхьэгъамэ
дыдэтӏысхьэгъамэ
фыдэтӏысхьэгъамэ
дэтӏысхьэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэгъамэ
удэмытӏысхьэгъамэ
дэмытӏысхьэгъамэ
дыдэмытӏысхьэгъамэ
фыдэмытӏысхьэгъамэ
дэмытӏысхьэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнмэ
удэтӏысхьэнмэ
дэтӏысхьэнмэ
дыдэтӏысхьэнмэ
фыдэтӏысхьэнмэ
дэтӏысхьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэнмэ
удэмытӏысхьэнмэ
дэмытӏысхьэнмэ
дыдэмытӏысхьэнмэ
фыдэмытӏысхьэнмэ
дэмытӏысхьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнумэ
удэтӏысхьэнумэ
дэтӏысхьэнумэ
дыдэтӏысхьэнумэ
фыдэтӏысхьэнумэ
дэтӏысхьэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэнумэ
удэмытӏысхьэнумэ
дэмытӏысхьэнумэ
дыдэмытӏысхьэнумэ
фыдэмытӏысхьэнумэ
дэмытӏысхьэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэтэмэ
удэтӏысхьэтэмэ
дэтӏысхьэтэмэ
дыдэтӏысхьэтэмэ
фыдэтӏысхьэтэмэ
дэтӏысхьэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэтэмэ
удэмытӏысхьэтэмэ
дэмытӏысхьэтэмэ
дыдэмытӏысхьэтэмэ
фыдэмытӏысхьэтэмэ
дэмытӏысхьэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьатэмэ
удэтӏысхьатэмэ
дэтӏысхьатэмэ
дыдэтӏысхьатэмэ
фыдэтӏысхьатэмэ
дэтӏысхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьатэмэ
удэмытӏысхьатэмэ
дэмытӏысхьатэмэ
дыдэмытӏысхьатэмэ
фыдэмытӏысхьатэмэ
дэмытӏысхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъатэмэ
удэтӏысхьэгъатэмэ
дэтӏысхьэгъатэмэ
дыдэтӏысхьэгъатэмэ
фыдэтӏысхьэгъатэмэ
дэтӏысхьэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэгъатэмэ
удэмытӏысхьэгъатэмэ
дэмытӏысхьэгъатэмэ
дыдэмытӏысхьэгъатэмэ
фыдэмытӏысхьэгъатэмэ
дэмытӏысхьэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнтэмэ
удэтӏысхьэнтэмэ
дэтӏысхьэнтэмэ
дыдэтӏысхьэнтэмэ
фыдэтӏысхьэнтэмэ
дэтӏысхьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэнтэмэ
удэмытӏысхьэнтэмэ
дэмытӏысхьэнтэмэ
дыдэмытӏысхьэнтэмэ
фыдэмытӏысхьэнтэмэ
дэмытӏысхьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнутэмэ
удэтӏысхьэнутэмэ
дэтӏысхьэнутэмэ
дыдэтӏысхьэнутэмэ
фыдэтӏысхьэнутэмэ
дэтӏысхьэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэнутэмэ
удэмытӏысхьэнутэмэ
дэмытӏысхьэнутэмэ
дыдэмытӏысхьэнутэмэ
фыдэмытӏысхьэнутэмэ
дэмытӏысхьэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнт
удэтӏысхьэнт
дэтӏысхьэнт
дыдэтӏысхьэнт
фыдэтӏысхьэнт
дэтӏысхьэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнтэкъым
удэтӏысхьэнтэкъым
дэтӏысхьэнтэкъым
дыдэтӏысхьэнтэкъым
фыдэтӏысхьэнтэкъым
дэтӏысхьэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнут
удэтӏысхьэнут
дэтӏысхьэнут
дыдэтӏысхьэнут
фыдэтӏысхьэнут
дэтӏысхьэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнутэкъым
удэтӏысхьэнутэкъым
дэтӏысхьэнутэкъым
дыдэтӏысхьэнутэкъым
фыдэтӏысхьэнутэкъым
дэтӏысхьэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэми
удэтӏысхьэми
дэтӏысхьэми
дыдэтӏысхьэми
фыдэтӏысхьэми
дэтӏысхьэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэми
удэмытӏысхьэми
дэмытӏысхьэми
дыдэмытӏысхьэми
фыдэмытӏысхьэми
дэмытӏысхьэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьами
удэтӏысхьами
дэтӏысхьами
дыдэтӏысхьами
фыдэтӏысхьами
дэтӏысхьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьами
удэмытӏысхьами
дэмытӏысхьами
дыдэмытӏысхьами
фыдэмытӏысхьами
дэмытӏысхьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъами
удэтӏысхьэгъами
дэтӏысхьэгъами
дыдэтӏысхьэгъами
фыдэтӏысхьэгъами
дэтӏысхьэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэгъами
удэмытӏысхьэгъами
дэмытӏысхьэгъами
дыдэмытӏысхьэгъами
фыдэмытӏысхьэгъами
дэмытӏысхьэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнми
удэтӏысхьэнми
дэтӏысхьэнми
дыдэтӏысхьэнми
фыдэтӏысхьэнми
дэтӏысхьэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэнми
удэмытӏысхьэнми
дэмытӏысхьэнми
дыдэмытӏысхьэнми
фыдэмытӏысхьэнми
дэмытӏысхьэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнуми
удэтӏысхьэнуми
дэтӏысхьэнуми
дыдэтӏысхьэнуми
фыдэтӏысхьэнуми
дэтӏысхьэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэнуми
удэмытӏысхьэнуми
дэмытӏысхьэнуми
дыдэмытӏысхьэнуми
фыдэмытӏысхьэнуми
дэмытӏысхьэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэтэми
удэтӏысхьэтэми
дэтӏысхьэтэми
дыдэтӏысхьэтэми
фыдэтӏысхьэтэми
дэтӏысхьэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэтэми
удэмытӏысхьэтэми
дэмытӏысхьэтэми
дыдэмытӏысхьэтэми
фыдэмытӏысхьэтэми
дэмытӏысхьэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьатэми
удэтӏысхьатэми
дэтӏысхьатэми
дыдэтӏысхьатэми
фыдэтӏысхьатэми
дэтӏысхьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьатэми
удэмытӏысхьатэми
дэмытӏысхьатэми
дыдэмытӏысхьатэми
фыдэмытӏысхьатэми
дэмытӏысхьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэгъатэми
удэтӏысхьэгъатэми
дэтӏысхьэгъатэми
дыдэтӏысхьэгъатэми
фыдэтӏысхьэгъатэми
дэтӏысхьэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэгъатэми
удэмытӏысхьэгъатэми
дэмытӏысхьэгъатэми
дыдэмытӏысхьэгъатэми
фыдэмытӏысхьэгъатэми
дэмытӏысхьэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнтэми
удэтӏысхьэнтэми
дэтӏысхьэнтэми
дыдэтӏысхьэнтэми
фыдэтӏысхьэнтэми
дэтӏысхьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэнтэми
удэмытӏысхьэнтэми
дэмытӏысхьэнтэми
дыдэмытӏысхьэнтэми
фыдэмытӏысхьэнтэми
дэмытӏысхьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьэнутэми
удэтӏысхьэнутэми
дэтӏысхьэнутэми
дыдэтӏысхьэнутэми
фыдэтӏысхьэнутэми
дэтӏысхьэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьэнутэми
удэмытӏысхьэнутэми
дэмытӏысхьэнутэми
дыдэмытӏысхьэнутэми
фыдэмытӏысхьэнутэми
дэмытӏысхьэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьаи
удэтӏысхьаи
дэтӏысхьаи
дыдэтӏысхьаи
фыдэтӏысхьаи
дэтӏысхьаи
щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьаи
удэмытӏысхьаи
дэмытӏысхьаи
дыдэмытӏысхьаи
фыдэмытӏысхьаи
дэмытӏысхьаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьащэрэт
удэтӏысхьащэрэт
дэтӏысхьащэрэт
дыдэтӏысхьащэрэт
фыдэтӏысхьащэрэт
дэтӏысхьащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыдэмытӏысхьащэрэт
удэмытӏысхьащэрэт
дэмытӏысхьащэрэт
дыдэмытӏысхьащэрэт
фыдэмытӏысхьащэрэт
дэмытӏысхьащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнщ
удэтӏысхьагъэнщ
дэтӏысхьагъэнщ
дыдэтӏысхьагъэнщ
фыдэтӏысхьагъэнщ
дэтӏысхьагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнкъым
удэтӏысхьагъэнкъым
дэтӏысхьагъэнкъым
дыдэтӏысхьагъэнкъым
фыдэтӏысхьагъэнкъым
дэтӏысхьагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнт
удэтӏысхьагъэнт
дэтӏысхьагъэнт
дыдэтӏысхьагъэнт
фыдэтӏысхьагъэнт
дэтӏысхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнтэкъым
удэтӏысхьагъэнтэкъым
дэтӏысхьагъэнтэкъым
дыдэтӏысхьагъэнтэкъым
фыдэтӏысхьагъэнтэкъым
дэтӏысхьагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэн
удэтӏысхьагъэн
дэтӏысхьагъэн
дыдэтӏысхьагъэн
фыдэтӏысхьагъэн
дэтӏысхьагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнкъэ
удэтӏысхьагъэнкъэ
дэтӏысхьагъэнкъэ
дыдэтӏысхьагъэнкъэ
фыдэтӏысхьагъэнкъэ
дэтӏысхьагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнт
удэтӏысхьагъэнт
дэтӏысхьагъэнт
дыдэтӏысхьагъэнт
фыдэтӏысхьагъэнт
дэтӏысхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнтэкъэ
удэтӏысхьагъэнтэкъэ
дэтӏысхьагъэнтэкъэ
дыдэтӏысхьагъэнтэкъэ
фыдэтӏысхьагъэнтэкъэ
дэтӏысхьагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнущ
удэтӏысхьагъэнущ
дэтӏысхьагъэнущ
дыдэтӏысхьагъэнущ
фыдэтӏысхьагъэнущ
дэтӏысхьагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнукъым
удэтӏысхьагъэнукъым
дэтӏысхьагъэнукъым
дыдэтӏысхьагъэнукъым
фыдэтӏысхьагъэнукъым
дэтӏысхьагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнут
удэтӏысхьагъэнут
дэтӏысхьагъэнут
дыдэтӏысхьагъэнут
фыдэтӏысхьагъэнут
дэтӏысхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнутэкъым
удэтӏысхьагъэнутэкъым
дэтӏысхьагъэнутэкъым
дыдэтӏысхьагъэнутэкъым
фыдэтӏысхьагъэнутэкъым
дэтӏысхьагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэну
удэтӏысхьагъэну
дэтӏысхьагъэну
дыдэтӏысхьагъэну
фыдэтӏысхьагъэну
дэтӏысхьагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнукъэ
удэтӏысхьагъэнукъэ
дэтӏысхьагъэнукъэ
дыдэтӏысхьагъэнукъэ
фыдэтӏысхьагъэнукъэ
дэтӏысхьагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнут
удэтӏысхьагъэнут
дэтӏысхьагъэнут
дыдэтӏысхьагъэнут
фыдэтӏысхьагъэнут
дэтӏысхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэтӏысхьагъэнутэкъэ
удэтӏысхьагъэнутэкъэ
дэтӏысхьагъэнутэкъэ
дыдэтӏысхьагъэнутэкъэ
фыдэтӏысхьагъэнутэкъэ
дэтӏысхьагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыдэтӏысхьэ
удэтӏысхьэ
дэтӏысхьэ
дыдэтӏысхьэ
фыдэтӏысхьэ
дэтӏысхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмытӏысхьэ
удэмытӏысхьэ
дэмытӏысхьэ
дыдэмытӏысхьэ
фыдэмытӏысхьэ
дэмытӏысхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдэтӏысхьа
удэтӏысхьа
дэтӏысхьа
дыдэтӏысхьа
фыдэтӏысхьа
дэтӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмытӏысхьа
удэмытӏысхьа
дэмытӏысхьа
дыдэмытӏысхьа
фыдэмытӏысхьа
дэмытӏысхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдэтӏысхьэгъа
удэтӏысхьэгъа
дэтӏысхьэгъа
дыдэтӏысхьэгъа
фыдэтӏысхьэгъа
дэтӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмытӏысхьэгъа
удэмытӏысхьэгъа
дэмытӏысхьэгъа
дыдэмытӏысхьэгъа
фыдэмытӏысхьэгъа
дэмытӏысхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыдэтӏысхьэн
удэтӏысхьэн
дэтӏысхьэн
дыдэтӏысхьэн
фыдэтӏысхьэн
дэтӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмытӏысхьэн
удэмытӏысхьэн
дэмытӏысхьэн
дыдэмытӏысхьэн
фыдэмытӏысхьэн
дэмытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыдэтӏысхьэну
удэтӏысхьэну
дэтӏысхьэну
дыдэтӏысхьэну
фыдэтӏысхьэну
дэтӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмытӏысхьэну
удэмытӏысхьэну
дэмытӏысхьэну
дыдэмытӏысхьэну
фыдэмытӏысхьэну
дэмытӏысхьэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэтӏысхьэ
узэрыдэтӏысхьэ
зэрыдэтӏысхьэ
дызэрыдэтӏысхьэ
фызэрыдэтӏысхьэ
зэрыдэтӏысхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмытӏысхьэ
узэрыдэмытӏысхьэ
зэрыдэмытӏысхьэ
дызэрыдэмытӏысхьэ
фызэрыдэмытӏысхьэ
мызэрыдэтӏысхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэтӏысхьа
узэрыдэтӏысхьа
зэрыдэтӏысхьа
дызэрыдэтӏысхьа
фызэрыдэтӏысхьа
зэрыдэтӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмытӏысхьа
узэрыдэмытӏысхьа
зэрыдэмытӏысхьа
дызэрыдэмытӏысхьа
фызэрыдэмытӏысхьа
зэрыдэмытӏысхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэтӏысхьэгъа
узэрыдэтӏысхьэгъа
зэрыдэтӏысхьэгъа
дызэрыдэтӏысхьэгъа
фызэрыдэтӏысхьэгъа
зэрыдэтӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмытӏысхьэгъа
узэрыдэмытӏысхьэгъа
зэрыдэмытӏысхьэгъа
дызэрыдэмытӏысхьэгъа
фызэрыдэмытӏысхьэгъа
зэрыдэмытӏысхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэтӏысхьэн
узэрыдэтӏысхьэн
зэрыдэтӏысхьэн
дызэрыдэтӏысхьэн
фызэрыдэтӏысхьэн
зэрыдэтӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмытӏысхьэн
узэрыдэмытӏысхьэн
зэрыдэмытӏысхьэн
дызэрыдэмытӏысхьэн
фызэрыдэмытӏысхьэн
зэрыдэмытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэтӏысхьэну
узэрыдэтӏысхьэну
зэрыдэтӏысхьэну
дызэрыдэтӏысхьэну
фызэрыдэтӏысхьэну
зэрыдэтӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмытӏысхьэну
узэрыдэмытӏысхьэну
зэрыдэмытӏысхьэну
дызэрыдэмытӏысхьэну
фызэрыдэмытӏысхьэну
зэрыдэмытӏысхьэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэтӏысхьэ
ущыдэтӏысхьэ
щыдэтӏысхьэ
дыщыдэтӏысхьэ
фыщыдэтӏысхьэ
щыдэтӏысхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмытӏысхьэ
ущыдэмытӏысхьэ
щыдэмытӏысхьэ
дыщыдэмытӏысхьэ
фыщыдэмытӏысхьэ
щыдэмытӏысхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэтӏысхьа
ущыдэтӏысхьа
щыдэтӏысхьа
дыщыдэтӏысхьа
фыщыдэтӏысхьа
щыдэтӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмытӏысхьа
ущыдэмытӏысхьа
щыдэмытӏысхьа
дыщыдэмытӏысхьа
фыщыдэмытӏысхьа
щыдэмытӏысхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэтӏысхьэгъа
ущыдэтӏысхьэгъа
щыдэтӏысхьэгъа
дыщыдэтӏысхьэгъа
фыщыдэтӏысхьэгъа
щыдэтӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмытӏысхьэгъа
ущыдэмытӏысхьэгъа
щыдэмытӏысхьэгъа
дыщыдэмытӏысхьэгъа
фыщыдэмытӏысхьэгъа
щыдэмытӏысхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэтӏысхьэн
ущыдэтӏысхьэн
щыдэтӏысхьэн
дыщыдэтӏысхьэн
фыщыдэтӏысхьэн
щыдэтӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмытӏысхьэн
ущыдэмытӏысхьэн
щыдэмытӏысхьэн
дыщыдэмытӏысхьэн
фыщыдэмытӏысхьэн
щыдэмытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэтӏысхьэну
ущыдэтӏысхьэну
щыдэтӏысхьэну
дыщыдэтӏысхьэну
фыщыдэтӏысхьэну
щыдэтӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмытӏысхьэну
ущыдэмытӏысхьэну
щыдэмытӏысхьэну
дыщыдэмытӏысхьэну
фыщыдэмытӏысхьэну
щыдэмытӏысхьэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэтӏысхьэ
уздэдэтӏысхьэ
здэдэтӏысхьэ
дыздэдэтӏысхьэ
фыздэдэтӏысхьэ
здэдэтӏысхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмытӏысхьэ
уздэдэмытӏысхьэ
здэдэмытӏысхьэ
дыздэдэмытӏысхьэ
фыздэдэмытӏысхьэ
здэдэмытӏысхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэтӏысхьа
уздэдэтӏысхьа
здэдэтӏысхьа
дыздэдэтӏысхьа
фыздэдэтӏысхьа
здэдэтӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмытӏысхьа
уздэдэмытӏысхьа
здэдэмытӏысхьа
дыздэдэмытӏысхьа
фыздэдэмытӏысхьа
здэдэмытӏысхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэтӏысхьэгъа
уздэдэтӏысхьэгъа
здэдэтӏысхьэгъа
дыздэдэтӏысхьэгъа
фыздэдэтӏысхьэгъа
здэдэтӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмытӏысхьэгъа
уздэдэмытӏысхьэгъа
здэдэмытӏысхьэгъа
дыздэдэмытӏысхьэгъа
фыздэдэмытӏысхьэгъа
здэдэмытӏысхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэтӏысхьэн
уздэдэтӏысхьэн
здэдэтӏысхьэн
дыздэдэтӏысхьэн
фыздэдэтӏысхьэн
здэдэтӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмытӏысхьэн
уздэдэмытӏысхьэн
здэдэмытӏысхьэн
дыздэдэмытӏысхьэн
фыздэдэмытӏысхьэн
здэдэмытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэтӏысхьэну
уздэдэтӏысхьэну
здэдэтӏысхьэну
дыздэдэтӏысхьэну
фыздэдэтӏысхьэну
здэдэтӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмытӏысхьэну
уздэдэмытӏысхьэну
здэдэмытӏысхьэну
дыздэдэмытӏысхьэну
фыздэдэмытӏысхьэну
здэдэмытӏысхьэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэтӏысхьэ
ущӀыдэтӏысхьэ
щӀыдэтӏысхьэ
дыщӀыдэтӏысхьэ
фыщӀыдэтӏысхьэ
щӀыдэтӏысхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмытӏысхьэ
ущӀыдэмытӏысхьэ
щӀыдэмытӏысхьэ
дыщӀыдэмытӏысхьэ
фыщӀыдэмытӏысхьэ
щӀыдэмытӏысхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэтӏысхьа
ущӀыдэтӏысхьа
щӀыдэтӏысхьа
дыщӀыдэтӏысхьа
фыщӀыдэтӏысхьа
щӀыдэтӏысхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмытӏысхьа
ущӀыдэмытӏысхьа
щӀыдэмытӏысхьа
дыщӀыдэмытӏысхьа
фыщӀыдэмытӏысхьа
щӀыдэмытӏысхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэтӏысхьэгъа
ущӀыдэтӏысхьэгъа
щӀыдэтӏысхьэгъа
дыщӀыдэтӏысхьэгъа
фыщӀыдэтӏысхьэгъа
щӀыдэтӏысхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмытӏысхьэгъа
ущӀыдэмытӏысхьэгъа
щӀыдэмытӏысхьэгъа
дыщӀыдэмытӏысхьэгъа
фыщӀыдэмытӏысхьэгъа
щӀыдэмытӏысхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэтӏысхьэн
ущӀыдэтӏысхьэн
щӀыдэтӏысхьэн
дыщӀыдэтӏысхьэн
фыщӀыдэтӏысхьэн
щӀыдэтӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмытӏысхьэн
ущӀыдэмытӏысхьэн
щӀыдэмытӏысхьэн
дыщӀыдэмытӏысхьэн
фыщӀыдэмытӏысхьэн
щӀыдэмытӏысхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэтӏысхьэну
ущӀыдэтӏысхьэну
щӀыдэтӏысхьэну
дыщӀыдэтӏысхьэну
фыщӀыдэтӏысхьэну
щӀыдэтӏысхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмытӏысхьэну
ущӀыдэмытӏысхьэну
щӀыдэмытӏысхьэну
дыщӀыдэмытӏысхьэну
фыщӀыдэмытӏысхьэну
щӀыдэмытӏысхьэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыдэтӏысхьэу
удэтӏысхьэу
дэтӏысхьэу
дыдэтӏысхьэу
фыдэтӏысхьэу
дэтӏысхьэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмытӏысхьэу
удэмытӏысхьэу
дэмытӏысхьэу
дыдэмытӏысхьэу
фыдэмытӏысхьэу
дэмытӏысхьэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдэтӏысхьауэ
удэтӏысхьауэ
дэтӏысхьауэ
дыдэтӏысхьауэ
фыдэтӏысхьауэ
дэтӏысхьауэ / дэтӏысхьа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмытӏысхьауэ
удэмытӏысхьауэ
дэмытӏысхьауэ
дыдэмытӏысхьауэ
фыдэмытӏысхьауэ
дэмытӏысхьауэ(хэ) / дэмытӏысхьа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыдэтӏысхьэурэ
удэтӏысхьэурэ
дэтӏысхьэурэ
дыдэтӏысхьэурэ
фыдэтӏысхьэурэ
дэтӏысхьэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыдэмытӏысхьэурэ
удэмытӏысхьэурэ
дэмытӏысхьэурэ
дыдэмытӏысхьэурэ
фыдэмытӏысхьэурэ
дэмытӏысхьэ(хэ)урэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыбдотӏысхьэ
сыдотӏысхьэ
--
сывдотӏысхьэ
садотӏысхьэ(хэ)
уэ
уздотӏысхьэ
--
удотӏысхьэ
уддотӏысхьэ
--
уадотӏысхьэ(хэ)
ар
здотӏысхьэ
бдотӏысхьэ
дотӏысхьэ
ддотӏысхьэ
вдотӏысхьэ
ядотӏысхьэ(хэ)
дэ
--
дыбдотӏысхьэ
дыдотӏысхьэ
--
дывдотӏысхьэ
дадотӏысхьэ(хэ)
фэ
фыздотӏысхьэ
--
фыдотӏысхьэ
фыддотӏысхьэ
--
фадотӏысхьэ(хэ)
ахэр
здотӏысхьэ
бдотӏысхьэ
дотӏысхьэ
ддотӏысхьэ
вдотӏысхьэ
ядотӏысхьэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыбдэ[тӏысхьэрэ]
сыдэ[тӏысхьэрэ]
--
сывдэ[тӏысхьэрэ]
садэ[тӏысхьэ(хэ)рэ]
уэ
уздэ[тӏысхьэрэ]
--
удэ[тӏысхьэрэ]
уддэ[тӏысхьэрэ]
--
уадэ[тӏысхьэ(хэ)рэ]
ар
здэ[тӏысхьэрэ]
бдэ[тӏысхьэрэ]
дэ[тӏысхьэрэ]
ддэ[тӏысхьэрэ]
вдэ[тӏысхьэрэ]
ядэ[тӏысхьэ(хэ)рэ]
дэ
--
дыбдэ[тӏысхьэрэ]
дыдэ[тӏысхьэрэ]
--
дывдэ[тӏысхьэрэ]
дадэ[тӏысхьэ(хэ)рэ]
фэ
фыздэ[тӏысхьэрэ]
--
фыбъэдэ[тӏысхьэрэ]
фыддэ[тӏысхьэрэ]
--
фадэ[тӏысхьэ(хэ)рэ]
ахэр
здэ[тӏысхьэрэ]
бдэ[тӏысхьэрэ]
дэ[тӏысхьэрэ]
ддэ[тӏысхьэрэ]
вдэ[тӏысхьэрэ]
ядэ[тӏысхьэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[тӏысхь]э
[тӏысхь]эр
--
[тӏысхь]эхэр
Эргативнэ:
[тӏысхь]э
[тӏысхь]эм
--
[тӏысхь]эхэм
Послеложнэ:
[тӏысхь]экӀэ
[тӏысхь]эмкӀэ
[тӏысхь]эхэкӀэ
[тӏысхь]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[тӏысхь]эуэ
[тӏысхь]эрауэ
[тӏысхь]эхэу
[тӏысхь]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[тӏысхь]а
[тӏысхь]ар
--
[тӏысхь]ахэр
Эргативнэ:
[тӏысхь]а
[тӏысхь]ам
--
[тӏысхь]ахэм
Послеложнэ:
[тӏысхь]акӀэ
[тӏысхь]амкӀэ
[тӏысхь]ахэкӀэ
[тӏысхь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[тӏысхь]ауэ
[тӏысхь]арауэ
[тӏысхь]ахэу
[тӏысхь]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[тӏысхь]эн
[тӏысхь]эныр
--
[тӏысхь]энхэр
Эргативнэ:
[тӏысхь]эн
[тӏысхь]эным
--
[тӏысхь]энхэм
Послеложнэ:
[тӏысхь]энкӀэ
[тӏысхь]энымкӀэ
[тӏысхь]энхэкӀэ
[тӏысхь]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[тӏысхь]эну
[тӏысхь]энырауэ
[тӏысхь]энхэу
[тӏысхь]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[тӏысхь]эну
[тӏысхь]энур
--
[тӏысхь]энухэр
Эргативнэ:
[тӏысхь]эну
[тӏысхь]энум
--
[тӏысхь]энухэм
Послеложнэ:
[тӏысхь]энукӀэ
[тӏысхь]энумкӀэ
[тӏысхь]энухэкӀэ
[тӏысхь]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[тӏысхь]энууэ
[тӏысхь]энурауэ
[тӏысхь]энухэу
[тӏысхь]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
ЗыщӀыпӀэ дыхьэу щытӀысын; зыгуэрым и гупэм, и плӀэм деж щытӀысын (п. п. жьэгум, гум); зыгуэрым и щӀыбагъ къыщытӀысын.
Транспорт лӀэужьыгъуэ гуэрым дэсу лэжьэн щӀэдзэн.
Къалэ, къуажэ сыт хуэдэхэр псэупӀэ щӀын, абыхэм ящыщ зыгуэрым унагъуэу щытӀысын.
ЩАПХЪЭХЭР
Къандыгъэ сакъыпэурэ и къуэм и щӀыбагъым дотӀысхьэ ЩакӀуэ Талъостэн
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
ЩӀалэр гуплӀэм дэтӀысхьащ.
ЩӀалэр автобусым дэтӀысхьащ.
Къалэм дэтӀысхьэн.
Хьэблэм дэтӀысхьэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
дэтӏысхьэн: 1. sit down, take a seat between sb or sth, sit down in front, in front of sb or sth or behind sb or sth 2. start working on sth (a tractor, etc.) 3. settle down, settle swh (for example, in the city)
ЩӀалэр гуплӀэм дэтӀысхьащ: the boy sat down in the front part of the wagon.
ЩӀалэр автобусым дэтӀысхьащ: the young man started working on a bus.
Къалэм дэтӀысхьэн: settle down in the city
Хьэблэм дэтӀысхьэн: settle down in the neighbourhood
УРЫСЫБЗЭ
дэтӏысхьэн: 1. сесть, занять место между кем-чем-л., сесть впереди, в передней части чего-л. или позади кого-чего-л. 2. начать работать на чём-л. (на тракторе и т.п.) 3. осесть, поселиться где-л. (напр. в городе)
ЩӀалэр гуплӀэм дэтӀысхьащ: мальчик сел в передней части телеги.
ЩӀалэр автобусым дэтӀысхьащ: мальчик начал работать на автобусе.
Къалэм дэтӀысхьэн: поселиться в городе.
Хьэблэм дэтӀысхьэн: населиться в квартале.
псалъафэ зэпыщӀахэр
Пщэм дэтӀысхьэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: be sb's ward, be dependenton sb
Урысыбзэ: сидеть на шее, быть на чьём-л. иждевении.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.