Wt/kbd/дэн

Add links
From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > дэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

  • дэн

    дэн

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [dɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [д] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "дэн"-м и спряженэ


Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: дэн
щымыӀэныгъэ: мыдэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыдэн удэн дэн дыдэн фыдэн дэн(хэ)
щымыӀэныгъэ: сымыдэн умыдэн мыдэн дымыдэн фымыдэн мыдэн(хэ)
унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: дэ! фыдэ!
щымыӀэныгъэ: умыдэ! фымыдэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: средэ уредэ иредэ дредэ фредэ иредэ
щымыӀэныгъэ: сремыдэ уремыдэ иремыдэ дремыдэ фремыдэ иремыдэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: содэ(р) уодэ(р) мадэ(р) додэ(р) фодэ(р) мадэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэркъым удэркъым дэркъым дыдэркъым фыдэркъым дэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыдэ(р)т удэ(р)т дэ(р)т дыдэ(р)т фыдэ(р)т дэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэ(р)тэкъым удэ(р)тэкъым дэ(р)тэкъым дыдэ(р)тэкъым фыдэ(р)тэкъым дэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдащ удащ дащ дыдащ фыдащ да(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдакъым удакъым дакъым дыдакъым фыдакъым да(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыдат удат дат дыдат фыдат да(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдатэкъым удатэкъым датэкъым дыдатэкъым фыдатэкъым да(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыдэгъащ удэгъащ дэгъащ дыдэгъащ фыдэгъащ дэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэгъакъым удэгъакъым дэгъакъым дыдэгъакъым фыдэгъакъым дэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэгъат удэгъат дэгъат дыдэгъат фыдэгъат дэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэгъатэкъым удэгъатэкъым дэгъатэкъым дыдэгъатэкъым фыдэгъатэкъым дэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыдэщ удэщ дэщ дыдэщ фыдэщ дэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыдэкъым удэкъым дэкъым дыдэкъым фыдэкъым дэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыдэт удэт дэт дыдэт фыдэт дэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыдэтэкъым удэтэкъым дэтэкъым дыдэтэкъым фыдэтэкъым дэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнщ удэнщ дэнщ дыдэнщ фыдэнщ дэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэнкъым удэнкъым дэнкъым дыдэнкъым фыдэнкъым дэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнущ удэнущ дэнущ дыдэнущ фыдэнущ дэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэнукъым удэнукъым дэнукъым дыдэнукъым фыдэнукъым дэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэрэ удэрэ дэрэ дыдэрэ фыдэрэ дэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэркъэ удэркъэ дэркъэ дыдэркъэ фыдэркъэ дэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыдэ(р)т удэ(р)т дэ(р)т дыдэ(р)т фыдэ(р)т дэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэ(р)тэкъэ удэ(р)тэкъэ дэ(р)тэкъэ дыдэ(р)тэкъэ фыдэ(р)тэкъэ дэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыда уда да дыда фыда да(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыдакъэ удакъэ дакъэ дыдакъэ фыдакъэ да(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыдат удат дат дыдат фыдат да(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдатэкъэ удатэкъэ датэкъэ дыдатэкъэ фыдатэкъэ да(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыдэгъа удэгъа дэгъа дыдэгъа фыдэгъа дэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэгъакъэ удэгъакъэ дэгъакъэ дыдэгъакъэ фыдэгъакъэ дэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэгъат удэгъат дэгъат дыдэгъат фыдэгъат дэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыдэгъатэкъэ удэгъатэкъэ дэгъатэкъэ дыдэгъатэкъэ фыдэгъатэкъэ дэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыдэ удэ дэ дыдэ фыдэ дэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыдэкъэ удэкъэ дэкъэ дыдэкъэ фыдэкъэ дэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыдэт удэт дэт дыдэт фыдэт дэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыдэтэкъэ удэтэкъэ дэтэкъэ дыдэтэкъэ фыдэтэкъэ дэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэн удэн дэн дыдэн фыдэн дэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэнкъэ удэнкъэ дэнкъэ дыдэнкъэ фыдэнкъэ дэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэну удэну дэну дыдэну фыдэну дэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэнукъэ удэнукъэ дэнукъэ дыдэнукъэ фыдэнукъэ дэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэмэ удэмэ дэмэ дыдэмэ фыдэмэ дэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэмэ умыдэмэ мыдэмэ дымыдэмэ фымыдэмэ мыдэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдамэ удамэ дамэ дыдамэ фыдамэ да(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдамэ умыдамэ мыдамэ дымыдамэ фымыдамэ мыда(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэгъамэ удэгъамэ дэгъамэ дыдэгъамэ фыдэгъамэ дэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдэгъамэ умыдэгъамэ мыдэгъамэ дымыдэгъамэ фымыдэгъамэ мыдэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнмэ удэнмэ дэнмэ дыдэнмэ фыдэнмэ дэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнмэ умыдэнмэ мыдэнмэ дымыдэнмэ фымыдэнмэ мыдэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнумэ удэнумэ дэнумэ дыдэнумэ фыдэнумэ дэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнумэ умыдэнумэ мыдэнумэ дымыдэнумэ фымыдэнумэ мыдэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэтэмэ удэтэмэ дэтэмэ дыдэтэмэ фыдэтэмэ дэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэтэмэ умыдэтэмэ мыдэтэмэ дымыдэтэмэ фымыдэтэмэ мыдэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдатэмэ удатэмэ датэмэ дыдатэмэ фыдатэмэ да(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдатэмэ умыдатэмэ мыдатэмэ дымыдатэмэ фымыдатэмэ мыда(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэгъатэмэ удэгъатэмэ дэгъатэмэ дыдэгъатэмэ фыдэгъатэмэ дэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдэгъатэмэ умыдэгъатэмэ мыдэгъатэмэ дымыдэгъатэмэ фымыдэгъатэмэ мыдэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнтэмэ удэнтэмэ дэнтэмэ дыдэнтэмэ фыдэнтэмэ дэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнтэмэ умыдэнтэмэ мыдэнтэмэ дымыдэнтэмэ фымыдэнтэмэ мыдэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнутэмэ удэнутэмэ дэнутэмэ дыдэнутэмэ фыдэнутэмэ дэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнутэмэ умыдэнутэмэ мыдэнутэмэ дымыдэнутэмэ фымыдэнутэмэ мыдэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнт удэнт дэнт дыдэнт фыдэнт дэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэнтэкъым удэнтэкъым дэнтэкъым дыдэнтэкъым фыдэнтэкъым дэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнут удэнут дэнут дыдэнут фыдэнут дэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыдэнутэкъым удэнутэкъым дэнутэкъым дыдэнутэкъым фыдэнутэкъым дэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэми удэми дэми дыдэми фыдэми дэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэми умыдэми мыдэми дымыдэми фымыдэми мыдэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдами удами дами дыдами фыдами да(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдами умыдами мыдами дымыдами фымыдами мыда(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэгъами удэгъами дэгъами дыдэгъами фыдэгъами дэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдэгъами умыдэгъами мыдэгъами дымыдэгъами фымыдэгъами мыдэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнми удэнми дэнми дыдэнми фыдэнми дэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнми умыдэнми мыдэнми дымыдэнми фымыдэнми мыдэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнуми удэнуми дэнуми дыдэнуми фыдэнуми дэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнуми умыдэнуми мыдэнуми дымыдэнуми фымыдэнуми мыдэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыдэтэми удэтэми дэтэми дыдэтэми фыдэтэми дэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэтэми умыдэтэми мыдэтэми дымыдэтэми фымыдэтэми мыдэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыдатэми удатэми датэми дыдатэми фыдатэми да(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдатэми умыдатэми мыдатэми дымыдатэми фымыдатэми мыда(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыдэгъатэми удэгъатэми дэгъатэми дыдэгъатэми фыдэгъатэми дэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдэгъатэми умыдэгъатэми мыдэгъатэми дымыдэгъатэми фымыдэгъатэми мыдэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнтэми удэнтэми дэнтэми дыдэнтэми фыдэнтэми дэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнтэми умыдэнтэми мыдэнтэми дымыдэнтэми фымыдэнтэми мыдэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыдэнутэми удэнутэми дэнутэми дыдэнутэми фыдэнутэми дэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнутэми умыдэнутэми мыдэнутэми дымыдэнутэми фымыдэнутэми мыдэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыдаи удаи даи дыдаи фыдаи даи
щымыӀэныгъэ: сымыдаи умыдаи мыдаи дымыдаи фымыдаи мыдаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыдащэрэт удащэрэт дащэрэт дыдащэрэт фыдащэрэт дащэрэт
щымыӀэныгъэ: сымыдащэрэт умыдащэрэт мыдащэрэт дымыдащэрэт фымыдащэрэт мыдащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдагъэнщ удагъэнщ дагъэнщ дыдагъэнщ фыдагъэнщ дагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдагъэнкъым удагъэнкъым дагъэнкъым дыдагъэнкъым фыдагъэнкъым дагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдагъэнт удагъэнт дагъэнт дыдагъэнт фыдагъэнт дагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдагъэнтэкъым удагъэнтэкъым дагъэнтэкъым дыдагъэнтэкъым фыдагъэнтэкъым дагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдагъэн удагъэн дагъэн дыдагъэн фыдагъэн дагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдагъэнкъэ удагъэнкъэ дагъэнкъэ дыдагъэнкъэ фыдагъэнкъэ дагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдагъэнт удагъэнт дагъэнт дыдагъэнт фыдагъэнт дагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдагъэнтэкъэ удагъэнтэкъэ дагъэнтэкъэ дыдагъэнтэкъэ фыдагъэнтэкъэ дагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдагъэнущ удагъэнущ дагъэнущ дыдагъэнущ фыдагъэнущ дагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдагъэнукъым удагъэнукъым дагъэнукъым дыдагъэнукъым фыдагъэнукъым дагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыдагъэнут удагъэнут дагъэнут дыдагъэнут фыдагъэнут дагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыдагъэнутэкъым удагъэнутэкъым дагъэнутэкъым дыдагъэнутэкъым фыдагъэнутэкъым дагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдагъэну удагъэну дагъэну дыдагъэну фыдагъэну дагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдагъэнукъэ удагъэнукъэ дагъэнукъэ дыдагъэнукъэ фыдагъэнукъэ дагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыдагъэнут удагъэнут дагъэнут дыдагъэнут фыдагъэнут дагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыдагъэнутэкъэ удагъэнутэкъэ дагъэнутэкъэ дыдагъэнутэкъэ фыдагъэнутэкъэ дагъэнутэкъэ
Причастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыдэ удэ дэ дыдэ фыдэ дэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымыдэ умыдэ мыдэ дымыдэ фымыдэ мыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыда уда да дыда фыда да(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыда умыда мыда дымыда фымыда мыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыдэгъа удэгъа дэгъа дыдэгъа фыдэгъа дэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыдэгъа умыдэгъа мыдэгъа дымыдэгъа фымыдэгъа мыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыдэн удэн дэн дыдэн фыдэн дэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымыдэн умыдэн мыдэн дымыдэн фымыдэн мыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыдэну удэну дэну дыдэну фыдэну дэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымыдэну умыдэну мыдэну дымыдэну фымыдэну мыдэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэ узэрыдэ зэрыдэ дызэрыдэ фызэрыдэ зэрыдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сызэрымыдэ узэрымыдэ зэрымыдэ дызэрымыдэ фызэрымыдэ мызэрыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыда узэрыда зэрыда дызэрыда фызэрыда зэрыда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрымыда узэрымыда зэрымыда дызэрымыда фызэрымыда зэрымыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэгъа узэрыдэгъа зэрыдэгъа дызэрыдэгъа фызэрыдэгъа зэрыдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрымыдэгъа узэрымыдэгъа зэрымыдэгъа дызэрымыдэгъа фызэрымыдэгъа зэрымыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэн узэрыдэн зэрыдэн дызэрыдэн фызэрыдэн зэрыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрымыдэн узэрымыдэн зэрымыдэн дызэрымыдэн фызэрымыдэн зэрымыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыдэну узэрыдэну зэрыдэну дызэрыдэну фызэрыдэну зэрыдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрымыдэну узэрымыдэну зэрымыдэну дызэрымыдэну фызэрымыдэну зэрымыдэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэ ущыдэ щыдэ дыщыдэ фыщыдэ щыдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщымыдэ ущымыдэ щымыдэ дыщымыдэ фыщымыдэ щымыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыда ущыда щыда дыщыда фыщыда щыда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщымыда ущымыда щымыда дыщымыда фыщымыда щымыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэгъа ущыдэгъа щыдэгъа дыщыдэгъа фыщыдэгъа щыдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщымыдэгъа ущымыдэгъа щымыдэгъа дыщымыдэгъа фыщымыдэгъа щымыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэн ущыдэн щыдэн дыщыдэн фыщыдэн щыдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщымыдэн ущымыдэн щымыдэн дыщымыдэн фыщымыдэн щымыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыдэну ущыдэну щыдэну дыщыдэну фыщыдэну щыдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщымыдэну ущымыдэну щымыдэну дыщымыдэну фыщымыдэну щымыдэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэ уздэдэ здэдэ дыздэдэ фыздэдэ здэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыздэмыдэ уздэмыдэ здэмыдэ дыздэмыдэ фыздэмыдэ здэмыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздэда уздэда здэда дыздэда фыздэда здэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздэмыда уздэмыда здэмыда дыздэмыда фыздэмыда здэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэгъа уздэдэгъа здэдэгъа дыздэдэгъа фыздэдэгъа здэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздэмыдэгъа уздэмыдэгъа здэмыдэгъа дыздэмыдэгъа фыздэмыдэгъа здэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэн уздэдэн здэдэн дыздэдэн фыздэдэн здэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздэмыдэн уздэмыдэн здэмыдэн дыздэмыдэн фыздэмыдэн здэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздэдэну уздэдэну здэдэну дыздэдэну фыздэдэну здэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздэмыдэну уздэмыдэну здэмыдэну дыздэмыдэну фыздэмыдэну здэмыдэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщӀэдэ ущӀэдэ щӀэдэ дыщӀэдэ фыщӀэдэ щӀэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀэмыдэ ущӀэмыдэ щӀэмыдэ дыщӀэмыдэ фыщӀэмыдэ щӀэмыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀэда ущӀэда щӀэда дыщӀэда фыщӀэда щӀэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀэмыда ущӀэмыда щӀэмыда дыщӀэмыда фыщӀэмыда щӀэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀэдэгъа ущӀэдэгъа щӀэдэгъа дыщӀэдэгъа фыщӀэдэгъа щӀэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀэмыдэгъа ущӀэмыдэгъа щӀэмыдэгъа дыщӀэмыдэгъа фыщӀэмыдэгъа щӀэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀэдэн ущӀэдэн щӀэдэн дыщӀэдэн фыщӀэдэн щӀэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀэмыдэн ущӀэмыдэн щӀэмыдэн дыщӀэмыдэн фыщӀэмыдэн щӀэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀэдэну ущӀэдэну щӀэдэну дыщӀэдэну фыщӀэдэну щӀэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀэмыдэну ущӀэмыдэну щӀэмыдэну дыщӀэмыдэну фыщӀэмыдэну щӀэмыдэну(хэ)
Деепричастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ сыдэу удэу дэу дыдэу фыдэу дэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымыдэу умыдэу мыдэу дымыдэу фымыдэу мыдэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыдауэ удауэ дауэ дыдауэ фыдауэ дауэ / да(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыдауэ умыдауэ мыдауэ дымыдауэ фымыдауэ мыдауэ(хэ) / мыда(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ сыдэурэ удэурэ дэурэ дыдэурэ фыдэурэ дэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сымыдэурэ умыдэурэ мыдэурэ дымыдэурэ фымыдэурэ мыдэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]э [д]эр -- [д]эхэр
Эргативнэ: [д]э [д]эм -- [д]эхэм
Послеложнэ: [д]экӀэ [д]эмкӀэ [д]эхэкӀэ [д]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [д]эуэ [д]эрауэ [д]эхэу [д]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]а [д]ар -- [д]ахэр
Эргативнэ: [д]а [д]ам -- [д]ахэм
Послеложнэ: [д]акӀэ [д]амкӀэ [д]ахэкӀэ [д]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [д]ауэ [д]арауэ [д]ахэу [д]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]эн [д]эныр -- [д]энхэр
Эргативнэ: [д]эн [д]эным -- [д]энхэм
Послеложнэ: [д]энкӀэ [д]энымкӀэ [д]энхэкӀэ [д]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [д]эну [д]энырауэ [д]энхэу [д]энхэрауэ
-энж-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]эну [д]энур -- [д]энухэр
Эргативнэ: [д]эну [д]энум -- [д]энухэм
Послеложнэ: [д]энукӀэ [д]энумкӀэ [д]энухэкӀэ [д]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [д]энууэ [д]энурауэ [д]энухэу [д]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. ЩэкӀ, фэ хуэдэхэм мастэкӀэ Ӏуданэ пхылъэфурэ зэрыгъэубыдын (ӀэкӀи машинэкӀи).

ЩАПХЪЭХЭР

  • Удэмэ — Ӏуданэ, убзэмэ — бзыхьэхуэ. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 нап. 34
адыгэбзэ урысыбзэ/русский инджылыбзэ/English
Динэ мадэ. Дина шьёт. Dina is sewing.
нап. 35
Мадинэрэ Дадусэрэ мадэ. Мадина и Дадуса шьют. Madina and Dadusa are sewing.
Дадусэ мадэ. Дадуса шьёт. Dadusa is sewing.
нап. 47
Мамэ мадэ. Мама шьёт. Mother is sewing.
нап. 58
Ӏунат и анэр мадэ. Мама Унат шьёт. Unat’s mother is sewing.
нап. 111
Ар Ӏэзэу мадэ. Она мастерски шьёт. She sews skillfully.
Сэ мамэ зэрыдэм сыкӀэлъоплъ. Я наблюдаю за тем, как мама шьёт. I watch Mama sew.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Салимэ махуэ псом дащ.
  • дэфын (едэф)

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • дэн: sew, spend time sewing
  • дэфын (едэф): know how to sew, be able to sew
  • Салимэ махуэ псом дащ: Salima spent all day sewing
УРЫСЫБЗЭ
  • дэн: шить, заниматься шитьём
  • дэфын (едэф): мочь, уметь шить
  • Салимэ махуэ псом дащ: Салима провела весь день за шитьём.

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [dɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [д] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "дэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: дэн
щымыӀэныгъэ: мыдэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: здэн бдэн идэн ддэн вдэн ядэн
щымыӀэныгъэ: сымыдэн умыдэн имыдэн дымыдэн фымыдэн ямыдэн
Унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: дэ! вдэ!
щымыӀэныгъэ: умыдэ! фымыдэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: средэ уредэ иредэ дредэ фредэ иредэ
щымыӀэныгъэ: сремыдэ уремыдэ иремыдэ дремыдэ фремыдэ иремыдэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: содэ(р) уодэ(р) / бодэ(р) едэ(р) додэ(р) фодэ(р) ядэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: здэркъым бдэркъым идэркъым ддэркъым вдэркъым ядэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: здэ(р)т бдэ(р)т идэ(р)т ддэ(р)т вдэ(р)т ядэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: здэ(р)тэкъым бдэ(р)тэкъым идэ(р)тэкъым ддэ(р)тэкъым вдэ(р)тэкъым ядэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: здащ бдащ идащ ддащ вдащ ядащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: здакъым бдакъым идакъым ддакъым вдакъым ядакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: здат бдат идат ддат вдат ядат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: здатэкъым бдатэкъым идатэкъым ддатэкъым вдатэкъым ядатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: здэгъащ бдэгъащ идэгъащ ддэгъащ вдэгъащ ядэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: здэгъакъым бдэгъакъым идэгъакъым ддэгъакъым вдэгъакъым ядэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: здэгъат бдэгъат идэгъат ддэгъат вдэгъат ядэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: здэгъатэкъым бдэгъатэкъым идэгъатэкъым ддэгъатэкъым вдэгъатэкъым ядэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: здэщ бдэщ идэщ ддэщ вдэщ ядэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: здэкъым бдэкъым идэкъым ддэкъым вдэкъым ядэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: здэт бдэт идэт ддэт вдэт ядэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: здэтэкъым бдэтэкъым идэтэкъым ддэтэкъым вдэтэкъым ядэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнщ бдэнщ идэнщ ддэнщ вдэнщ ядэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: здэнкъым бдэнкъым идэнкъым ддэнкъым вдэнкъым ядэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнущ бдэнущ идэнущ ддэнущ вдэнущ ядэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: здэнукъым бдэнукъым идэнукъым ддэнукъым вдэнукъым ядэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: здэрэ бдэрэ идэрэ ддэрэ вдэрэ ядэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: здэркъэ бдэркъэ идэркъэ ддэркъэ вдэркъэ ядэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: здэ(р)т бдэ(р)т идэ(р)т ддэ(р)т вдэ(р)т ядэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: здэ(р)тэкъэ бдэ(р)тэкъэ идэ(р)тэкъэ ддэ(р)тэкъэ вдэ(р)тэкъэ ядэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: зда бда ида дда вда яда
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: здакъэ бдакъэ идакъэ ддакъэ вдакъэ ядакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: здат бдат идат ддат вдат ядат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: здатэкъэ бдатэкъэ идатэкъэ ддатэкъэ вдатэкъэ ядатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: здэгъа бдэгъа идэгъа ддэгъа вдэгъа ядэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: здэгъакъэ бдэгъакъэ идэгъакъэ ддэгъакъэ вдэгъакъэ ядэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: здэгъат бдэгъат идэгъат ддэгъат вдэгъат ядэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: здэгъатэкъэ бдэгъатэкъэ идэгъатэкъэ ддэгъатэкъэ вдэгъатэкъэ ядэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: здэ бдэ идэ ддэ вдэ ядэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: здэкъэ бдэкъэ идэкъэ ддэкъэ вдэкъэ ядэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: здэт бдэт идэт ддэт вдэт ядэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: здэтэкъэ бдэтэкъэ идэтэкъэ ддэтэкъэ вдэтэкъэ ядэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэн бдэн идэн ддэн вдэн ядэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: здэнкъэ бдэнкъэ идэнкъэ ддэнкъэ вдэнкъэ ядэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэну бдэну идэну ддэну вдэну ядэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: здэнукъэ бдэнукъэ идэнукъэ ддэнукъэ вдэнукъэ ядэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: здэмэ бдэмэ идэмэ ддэмэ вдэмэ ядэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэмэ умыдэмэ имыдэмэ дымыдэмэ фымыдэмэ ямыдэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: здамэ бдамэ идамэ ддамэ вдамэ ядамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдамэ умыдамэ имыдамэ дымыдамэ фымыдамэ ямыдамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: здэгъамэ бдэгъамэ идэгъамэ ддэгъамэ вдэгъамэ ядэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдэгъамэ умыдэгъамэ имыдэгъамэ дымыдэгъамэ фымыдэгъамэ ямыдэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнмэ бдэнмэ идэнмэ ддэнмэ вдэнмэ ядэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнмэ умыдэнмэ имыдэнмэ дымыдэнмэ фымыдэнмэ ямыдэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнумэ бдэнумэ идэнумэ ддэнумэ вдэнумэ ядэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнумэ умыдэнумэ имыдэнумэ дымыдэнумэ фымыдэнумэ ямыдэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: здэтэмэ бдэтэмэ идэтэмэ ддэтэмэ вдэтэмэ ядэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэтэмэ умыдэтэмэ имыдэтэмэ дымыдэтэмэ фымыдэтэмэ ямыдэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: здатэмэ бдатэмэ идатэмэ ддатэмэ вдатэмэ ядатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдатэмэ умыдатэмэ имыдатэмэ дымыдатэмэ фымыдатэмэ ямыдатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: здэгъатэмэ бдэгъатэмэ идэгъатэмэ ддэгъатэмэ вдэгъатэмэ ядэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдэгъатэмэ умыдэгъатэмэ имыдэгъатэмэ дымыдэгъатэмэ фымыдэгъатэмэ ямыдэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнтэмэ бдэнтэмэ идэнтэмэ ддэнтэмэ вдэнтэмэ ядэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнтэмэ умыдэнтэмэ имыдэнтэмэ дымыдэнтэмэ фымыдэнтэмэ ямыдэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнутэмэ бдэнутэмэ идэнутэмэ ддэнутэмэ вдэнутэмэ ядэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнутэмэ умыдэнутэмэ имыдэнутэмэ дымыдэнутэмэ фымыдэнутэмэ ямыдэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнт бдэнт идэнт ддэнт вдэнт ядэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: здэнтэкъым бдэнтэкъым идэнтэкъым ддэнтэкъым вдэнтэкъым ядэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнут бдэнут идэнут ддэнут вдэнут ядэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: здэнутэкъым бдэнутэкъым идэнутэкъым ддэнутэкъым вдэнутэкъым ядэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: здэми бдэми идэми ддэми вдэми ядэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэми умыдэми имыдэми дымыдэми фымыдэми ямыдэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: здами бдами идами ддами вдами ядами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдами умыдами имыдами дымыдами фымыдами ямыдами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: здэгъами бдэгъами идэгъами ддэгъами вдэгъами ядэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдэгъами умыдэгъами имыдэгъами дымыдэгъами фымыдэгъами ямыдэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнми бдэнми идэнми ддэнми вдэнми ядэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнми умыдэнми имыдэнми дымыдэнми фымыдэнми ямыдэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнуми бдэнуми идэнуми ддэнуми вдэнуми ядэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнуми умыдэнуми имыдэнуми дымыдэнуми фымыдэнуми ямыдэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: здэтэми бдэтэми идэтэми ддэтэми вдэтэми ядэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэтэми умыдэтэми имыдэтэми дымыдэтэми фымыдэтэми ямыдэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: здатэми бдатэми идатэми ддатэми вдатэми ядатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдатэми умыдатэми имыдатэми дымыдатэми фымыдатэми ямыдатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: здэгъатэми бдэгъатэми идэгъатэми ддэгъатэми вдэгъатэми ядэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыдэгъатэми умыдэгъатэми имыдэгъатэми дымыдэгъатэми фымыдэгъатэми ямыдэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнтэми бдэнтэми идэнтэми ддэнтэми вдэнтэми ядэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнтэми умыдэнтэми имыдэнтэми дымыдэнтэми фымыдэнтэми ямыдэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: здэнутэми бдэнутэми идэнутэми ддэнутэми вдэнутэми ядэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыдэнутэми умыдэнутэми имыдэнутэми дымыдэнутэми фымыдэнутэми ямыдэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: здаи бдаи идаи ддаи вдаи ядаи
щымыӀэныгъэ: сымыдаи умыдаи имыдаи дымыдаи фымыдаи ямыдаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: здащэрэт бдащэрэт идащэрэт ддащэрэт вдащэрэт ядащэрэт
щымыӀэныгъэ: сымыдащэрэт умыдащэрэт имыдащэрэт дымыдащэрэт фымыдащэрэт ямыдащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: здагъэнщ бдагъэнщ идагъэнщ ддагъэнщ вдагъэнщ ядагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: здагъэнкъым бдагъэнкъым идагъэнкъым ддагъэнкъым вдагъэнкъым ядагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: здагъэнт бдагъэнт идагъэнт ддагъэнт вдагъэнт ядагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: здагъэнтэкъым бдагъэнтэкъым идагъэнтэкъым ддагъэнтэкъым вдагъэнтэкъым ядагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: здагъэн бдагъэн идагъэн ддагъэн вдагъэн ядагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: здагъэнкъэ бдагъэнкъэ идагъэнкъэ ддагъэнкъэ вдагъэнкъэ ядагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: здагъэнт бдагъэнт идагъэнт ддагъэнт вдагъэнт ядагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: здагъэнтэкъэ бдагъэнтэкъэ идагъэнтэкъэ ддагъэнтэкъэ вдагъэнтэкъэ ядагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: здагъэнущ бдагъэнущ идагъэнущ ддагъэнущ вдагъэнущ ядагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: здагъэнукъым бдагъэнукъым идагъэнукъым ддагъэнукъым вдагъэнукъым ядагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: здагъэнут бдагъэнут идагъэнут ддагъэнут вдагъэнут ядагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: здагъэнутэкъым бдагъэнутэкъым идагъэнутэкъым ддагъэнутэкъым вдагъэнутэкъым ядагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: здагъэну бдагъэну идагъэну ддагъэну вдагъэну ядагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: здагъэнукъэ бдагъэнукъэ идагъэнукъэ ддагъэнукъэ вдагъэнукъэ ядагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: здагъэнут бдагъэнут идагъэнут ддагъэнут вдагъэнут ядагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: здагъэнутэкъэ бдагъэнутэкъэ идагъэнутэкъэ ддагъэнутэкъэ вдагъэнутэкъэ ядагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зыдэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ зымыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зыда
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зыдэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зыдэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымыдэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зыдэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымыдэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ здэ бдэ идэ ддэ вдэ ядэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымыдэ умыдэ имыдэ дымыдэ фымыдэ ямыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зда бда ида дда вда яда
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыда умыда имыда дымыда фымыда ямыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэгъа бдэгъа идэгъа ддэгъа вдэгъа ядэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыдэгъа умыдэгъа имыдэгъа дымыдэгъа фымыдэгъа ямыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ здэн бдэн идэн ддэн вдэн ядэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымыдэн умыдэн имыдэн дымыдэн фымыдэн ямыдэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ здэну бдэну идэну ддэну вдэну ядэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымыдэну умыдэну имыдэну дымыдэну фымыдэну ямыдэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ дэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ мыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ да
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ дэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ дэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мыдэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ дэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мыдэну
Обстоятельственнэ причастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зэрыздэ зэрыбдэ зэридэ зэрыддэ зэрывдэ зэрадэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыдэ зэрумыдэ зэримыдэ зэрыдмыдэ зэрывмыдэ зэрамыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрызда зэрыбда зэрида зэрыдда зэрывда зэрада
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыда зэрумыда зэримыда зэрыдмыда зэрывмыда зэрамыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрыздэгъа зэрыбдэгъа зэридэгъа зэрыддэгъа зэрывдэгъа зэрадэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыдэгъа зэрумыдэгъа зэримыдэгъа зэрыдмыдэгъа зэрывмыдэгъа зэрамыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрыздэн зэрыбдэн зэридэн зэрыддэн зэрывдэн зэрадэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыдэн зэрумыдэн зэримыдэн зэрыдмыдэн зэрывмыдэн зэрамыдэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрыздэну зэрыбдэну зэридэну зэрыддэну зэрывдэну зэрадэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыдэну зэрумыдэну зэримыдэну зэрыдмыдэну зэрывмыдэну зэрамыдэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щыздэ щыбдэ щидэ щыддэ щывдэ щадэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щызмыдэ щумыдэ щимыдэ щыдмыдэ щывмыдэ щамыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щызда щыбда щида щыдда щывда щада
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмыда щумыда щимыда щыдмыда щывмыда щамыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щыздэгъа щыбдэгъа щидэгъа щыддэгъа щывдэгъа щадэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмыдэгъа щумыдэгъа щимыдэгъа щыдмыдэгъа щывмыдэгъа щамыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щыздэн щыбдэн щидэн щыддэн щывдэн щадэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмыдэн щумыдэн щимыдэн щыдмыдэн щывмыдэн щамыдэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щыздэну щыбдэну щидэну щыддэну щывдэну щадэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмыдэну щумыдэну щимыдэну щыдмыдэну щывмыдэну щамыдэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ здэздэ здэбдэ здидэ здэддэ здэвдэ здадэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыдэ здумыдэ здимыдэ здэдмыдэ здэвмыдэ здамыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэзда здэбда здида здэдда здэвда здада
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыда здумыда здимыда здэдмыда здэвмыда здамыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэздэгъа здэбдэгъа здидэгъа здэддэгъа здэвдэгъа здадэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыдэгъа здумыдэгъа здимыдэгъа здэдмыдэгъа здэвмыдэгъа здамыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэздэн здэбдэн здидэн здэддэн здэвдэн здадэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыдэн здумыдэн здимыдэн здэдмыдэн здэвмыдэн здамыдэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэздэну здэбдэну здидэну здэддэну здэвдэну здадэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыдэну здумыдэну здимыдэну здэдмыдэну здэвмыдэну здамыдэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щӀэздэ щӀэбдэ щӀидэ щӀэддэ щӀэвдэ щӀадэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыдэ щӀумыдэ щӀимыдэ щӀэдмыдэ щӀэвмыдэ щӀамыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэзда щӀэбда щӀида щӀэдда щӀэвда щӀада
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыда щӀумыда щӀимыда щӀэдмыда щӀэвмыда щӀамыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэздэгъа щӀэбдэгъа щӀидэгъа щӀэддэгъа щӀэвдэгъа щӀадэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыдэгъа щӀумыдэгъа щӀимыдэгъа щӀэдмыдэгъа щӀэвмыдэгъа щӀамыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэздэн щӀэбдэн щӀидэн щӀэддэн щӀэвдэн щӀадэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыдэн щӀумыдэн щӀимыдэн щӀэдмыдэн щӀэвмыдэн щӀамыдэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэздэну щӀэбдэну щӀидэну щӀэддэну щӀэвдэну щӀадэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыдэну щӀумыдэну щӀимыдэну щӀэдмыдэну щӀэвмыдэну щӀамыдэну
Деепричастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ здэуэ бдэуэ идэуэ ддэуэ вдэуэ ядэуэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымыдэуэ умыдэуэ имыдэуэ дымыдэуэ фымыдэуэ ямыдэуэ
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здауэ бдауэ идауэ ддауэ вдауэ ядауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыдауэ умыдауэ имыдауэ дымыдауэ фымыдауэ ямыдауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ здэурэ бдэурэ идэурэ ддэурэ вдэурэ ядэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сымыдэурэ умыдэурэ имыдэурэ дымыдэурэ фымыдэурэ ямыдэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- узодэ содэ -- фызодэ содэ(хэ)
уэ сыбодэ -- уодэ / бодэ дыбодэ -- уодэ(хэ) / бодэ(хэ)
абы седэ уедэ едэ дедэ федэ едэ(хэ)
дэ -- удодэ додэ -- фыдодэ додэ(хэ)
фэ сыводэ -- фодэ дыводэ -- фодэ(хэ)
абыхэм садэ уадэ ядэ дадэ фадэ ядэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- уз[дэрэ] з[дэрэ] -- фыз[дэрэ] з[дэ(хэ)рэ]
уэ сыб[дэрэ] -- б[дэрэ] дыб[дэрэ] -- б[дэ(хэ)рэ]
абы си[дэрэ] уи[дэрэ] и[дэрэ] ди[дэрэ] фи[дэрэ] и[дэ(хэ)рэ]
дэ -- уд[дэрэ] д[дэрэ] -- фыд[дэрэ] д[дэ(хэ)рэ]
фэ сыв[дэрэ] -- в[дэрэ] дыв[дэрэ] -- в[дэ(хэ)рэ]
абыхэм са[дэрэ] уа[дэрэ] я[дэрэ] да[дэрэ] фа[дэрэ] я[дэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]э [д]эр -- [д]эхэр
Эргативнэ: [д]э [д]эм -- [д]эхэм
Послеложнэ: [д]экӀэ [д]эмкӀэ [д]эхэкӀэ [д]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [д]эуэ [д]эрауэ [д]эхэу [д]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]а [д]ар -- [д]ахэр
Эргативнэ: [д]а [д]ам -- [д]ахэм
Послеложнэ: [д]акӀэ [д]амкӀэ [д]ахэкӀэ [д]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [д]ауэ [д]арауэ [д]ахэу [д]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]эн [д]эныр -- [д]энхэр
Эргативнэ: [д]эн [д]эным -- [д]энхэм
Послеложнэ: [д]энкӀэ [д]энымкӀэ [д]энхэкӀэ [д]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [д]эну [д]энырауэ [д]энхэу [д]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]эну [д]энур -- [д]энухэр
Эргативнэ: [д]эну [д]энум -- [д]энухэм
Послеложнэ: [д]энукӀэ [д]энумкӀэ [д]энухэкӀэ [д]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [д]энууэ [д]энурауэ [д]энухэу [д]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Зыгуэрым арэзы техъуэн, къэщтэн.

ЩАПХЪЭХЭР

  • Шэ зымыдэм шэжыпс иреф. Псалъэжьхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • дэн: agree with sth, allow sth, give permission, leave or authorisation to do sth
УРЫСЫБЗЭ
  • дэн: согласиться с чем-л., дать разрешение, позволение на что-л.

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wt/kbd/дэн&oldid=5321690"