Wt/kbd/дэлъху
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [dɐɬxʷ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- дэ- + [лъху]
СКЛОНЕНЭ
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
|---|---|---|---|---|
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | дэлъху | дэлъхур | -- | дэлъхухэр |
| Эргативнэ: | дэлъху | дэлъхум | -- | дэлъхухэм |
| Послеложнэ: | дэлъхукӀэ | дэлъхумкӀэ | дэлъхухэкӀэ | дэлъхухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | дэлъхуу | дэлъхурауэ | дэлъхухэу | дэлъхухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Адэ-анэкӀэ (е тӀум язкӀэ) бзылъхугъэм къыгухьэ цӀыхухъу.
ЩАПХЪЭХЭР
- Иныжьым и шыпхъур къаплъэри и дэлъхур илъагъужакъым. Адыгэ ӀуэрыӀуатэхэр, сборник
- Шыпхъу тхьэмыщкӀэм дэлъхум хуимыгъэгъуну сыт щыӀэ. КӀэрашэ Тембот
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
| Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 84 |
|---|---|---|
| адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
| Губгъуэм си дэлъхур щолажьэ. | Мой брат работает в поле. | My brother is working in the field. |
| нап. 108 | ||
| Сэ зы шыпхъурэ дэлъхуитӀрэ сиӀэщ. | У меня одна сестра и два брата. | I have got one sister and two brothers. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- дэлъху: brother (in relation to sister)
УРЫСЫБЗЭ
- дэлъху: брат (по отношению к сестре)
псалъафэ зэпыщӀахэр
Дэлъху щӀын
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: consider sb a brother, call sb your brother (about a woman)
Урысыбзэ: считать кого-л. братом, назвать кого-л. братом (о женщине).
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.