АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
дэ- + [кӏэрэхъу] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "дэкӏэрэхъуэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
дэкӏэрэхъуэн
щымыӀэныгъэ:
дэмыкӏэрэхъуэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэн
удэкӏэрэхъуэн
дэкӏэрэхъуэн
дыдэкӏэрэхъуэн
фыдэкӏэрэхъуэн
дэкӏэрэхъуэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэн
удэмыкӏэрэхъуэн
дэмыкӏэрэхъуэн
дыдэмыкӏэрэхъуэн
фыдэмыкӏэрэхъуэн
дэмыкӏэрэхъуэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
дэкӏэрахъуэ!
фыдэкӏэрахъуэ!
щымыӀэныгъэ:
удэмыкӏэрахъуэ!
фыдэмыкӏэрахъуэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдрекӏэрахъуэ
удрекӏэрахъуэ
дрекӏэрахъуэ
дыдрекӏэрахъуэ
фыдрекӏэрахъуэ
дрекӏэрахъуэ
щымыӀэныгъэ:
сыдремыкӏэрахъуэ
удремыкӏэрахъуэ
дремыкӏэрахъуэ
дыдремыкӏэрахъуэ
фыдремыкӏэрахъуэ
дремыкӏэрахъуэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдокӏэрахъуэ(р)
удокӏэрахъуэ(р)
докӏэрахъуэ(р)
дыдокӏэрахъуэ(р)
фыдокӏэрахъуэ(р)
докӏэрахъуэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэркъым
удэкӏэрахъуэркъым
дэкӏэрахъуэркъым
дыдэкӏэрахъуэркъым
фыдэкӏэрахъуэркъым
дэкӏэрахъуэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэ(р)т
удэкӏэрахъуэ(р)т
дэкӏэрахъуэ(р)т
дыдэкӏэрахъуэ(р)т
фыдэкӏэрахъуэ(р)т
дэкӏэрахъуэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэ(р)тэкъым
удэкӏэрахъуэ(р)тэкъым
дэкӏэрахъуэ(р)тэкъым
дыдэкӏэрахъуэ(р)тэкъым
фыдэкӏэрахъуэ(р)тэкъым
дэкӏэрахъуэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуащ
удэкӏэрэхъуащ
дэкӏэрэхъуащ
дыдэкӏэрэхъуащ
фыдэкӏэрэхъуащ
дэкӏэрэхъуа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуакъым
удэкӏэрэхъуакъым
дэкӏэрэхъуакъым
дыдэкӏэрэхъуакъым
фыдэкӏэрэхъуакъым
дэкӏэрэхъуа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуат
удэкӏэрэхъуат
дэкӏэрэхъуат
дыдэкӏэрэхъуат
фыдэкӏэрэхъуат
дэкӏэрэхъуа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуатэкъым
удэкӏэрэхъуатэкъым
дэкӏэрэхъуатэкъым
дыдэкӏэрэхъуатэкъым
фыдэкӏэрэхъуатэкъым
дэкӏэрэхъуа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъащ
удэкӏэрэхъуэгъащ
дэкӏэрэхъуэгъащ
дыдэкӏэрэхъуэгъащ
фыдэкӏэрэхъуэгъащ
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъакъым
удэкӏэрэхъуэгъакъым
дэкӏэрэхъуэгъакъым
дыдэкӏэрэхъуэгъакъым
фыдэкӏэрэхъуэгъакъым
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъат
удэкӏэрэхъуэгъат
дэкӏэрэхъуэгъат
дыдэкӏэрэхъуэгъат
фыдэкӏэрэхъуэгъат
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъатэкъым
удэкӏэрэхъуэгъатэкъым
дэкӏэрэхъуэгъатэкъым
дыдэкӏэрэхъуэгъатэкъым
фыдэкӏэрэхъуэгъатэкъым
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэщ
удэкӏэрахъуэщ
дэкӏэрахъуэщ
дыдэкӏэрахъуэщ
фыдэкӏэрахъуэщ
дэкӏэрахъуэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэкъым
удэкӏэрахъуэкъым
дэкӏэрахъуэкъым
дыдэкӏэрахъуэкъым
фыдэкӏэрахъуэкъым
дэкӏэрахъуэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэт
удэкӏэрахъуэт
дэкӏэрахъуэт
дыдэкӏэрахъуэт
фыдэкӏэрахъуэт
дэкӏэрахъуэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэтэкъым
удэкӏэрахъуэтэкъым
дэкӏэрахъуэтэкъым
дыдэкӏэрахъуэтэкъым
фыдэкӏэрахъуэтэкъым
дэкӏэрахъуэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнщ
удэкӏэрэхъуэнщ
дэкӏэрэхъуэнщ
дыдэкӏэрэхъуэнщ
фыдэкӏэрэхъуэнщ
дэкӏэрэхъуэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнкъым
удэкӏэрэхъуэнкъым
дэкӏэрэхъуэнкъым
дыдэкӏэрэхъуэнкъым
фыдэкӏэрэхъуэнкъым
дэкӏэрэхъуэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнущ
удэкӏэрэхъуэнущ
дэкӏэрэхъуэнущ
дыдэкӏэрэхъуэнущ
фыдэкӏэрэхъуэнущ
дэкӏэрэхъуэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнукъым
удэкӏэрэхъуэнукъым
дэкӏэрэхъуэнукъым
дыдэкӏэрэхъуэнукъым
фыдэкӏэрэхъуэнукъым
дэкӏэрэхъуэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэрэ
удэкӏэрахъуэрэ
дэкӏэрахъуэрэ
дыдэкӏэрахъуэрэ
фыдэкӏэрахъуэрэ
дэкӏэрахъуэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэркъэ
удэкӏэрахъуэркъэ
дэкӏэрахъуэркъэ
дыдэкӏэрахъуэркъэ
фыдэкӏэрахъуэркъэ
дэкӏэрахъуэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэ(р)т
удэкӏэрахъуэ(р)т
дэкӏэрахъуэ(р)т
дыдэкӏэрахъуэ(р)т
фыдэкӏэрахъуэ(р)т
дэкӏэрахъуэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэ(р)тэкъэ
удэкӏэрахъуэ(р)тэкъэ
дэкӏэрахъуэ(р)тэкъэ
дыдэкӏэрахъуэ(р)тэкъэ
фыдэкӏэрахъуэ(р)тэкъэ
дэкӏэрахъуэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуа
удэкӏэрэхъуа
дэкӏэрэхъуа
дыдэкӏэрэхъуа
фыдэкӏэрэхъуа
дэкӏэрэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуакъэ
удэкӏэрэхъуакъэ
дэкӏэрэхъуакъэ
дыдэкӏэрэхъуакъэ
фыдэкӏэрэхъуакъэ
дэкӏэрэхъуа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуат
удэкӏэрэхъуат
дэкӏэрэхъуат
дыдэкӏэрэхъуат
фыдэкӏэрэхъуат
дэкӏэрэхъуа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуатэкъэ
удэкӏэрэхъуатэкъэ
дэкӏэрэхъуатэкъэ
дыдэкӏэрэхъуатэкъэ
фыдэкӏэрэхъуатэкъэ
дэкӏэрэхъуа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъа
удэкӏэрэхъуэгъа
дэкӏэрэхъуэгъа
дыдэкӏэрэхъуэгъа
фыдэкӏэрэхъуэгъа
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъакъэ
удэкӏэрэхъуэгъакъэ
дэкӏэрэхъуэгъакъэ
дыдэкӏэрэхъуэгъакъэ
фыдэкӏэрэхъуэгъакъэ
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъат
удэкӏэрэхъуэгъат
дэкӏэрэхъуэгъат
дыдэкӏэрэхъуэгъат
фыдэкӏэрэхъуэгъат
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъатэкъэ
удэкӏэрэхъуэгъатэкъэ
дэкӏэрэхъуэгъатэкъэ
дыдэкӏэрэхъуэгъатэкъэ
фыдэкӏэрэхъуэгъатэкъэ
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэ
удэкӏэрахъуэ
дэкӏэрахъуэ
дыдэкӏэрахъуэ
фыдэкӏэрахъуэ
дэкӏэрахъуэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэкъэ
удэкӏэрахъуэкъэ
дэкӏэрахъуэкъэ
дыдэкӏэрахъуэкъэ
фыдэкӏэрахъуэкъэ
дэкӏэрахъуэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэт
удэкӏэрахъуэт
дэкӏэрахъуэт
дыдэкӏэрахъуэт
фыдэкӏэрахъуэт
дэкӏэрахъуэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэтэкъэ
удэкӏэрахъуэтэкъэ
дэкӏэрахъуэтэкъэ
дыдэкӏэрахъуэтэкъэ
фыдэкӏэрахъуэтэкъэ
дэкӏэрахъуэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэн
удэкӏэрэхъуэн
дэкӏэрэхъуэн
дыдэкӏэрэхъуэн
фыдэкӏэрэхъуэн
дэкӏэрэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнкъэ
удэкӏэрэхъуэнкъэ
дэкӏэрэхъуэнкъэ
дыдэкӏэрэхъуэнкъэ
фыдэкӏэрэхъуэнкъэ
дэкӏэрэхъуэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэну
удэкӏэрэхъуэну
дэкӏэрэхъуэну
дыдэкӏэрэхъуэну
фыдэкӏэрэхъуэну
дэкӏэрэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнукъэ
удэкӏэрэхъуэнукъэ
дэкӏэрэхъуэнукъэ
дыдэкӏэрэхъуэнукъэ
фыдэкӏэрэхъуэнукъэ
дэкӏэрэхъуэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэмэ
удэкӏэрахъуэмэ
дэкӏэрахъуэмэ
дыдэкӏэрахъуэмэ
фыдэкӏэрахъуэмэ
дэкӏэрахъуэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрахъуэмэ
удэмыкӏэрахъуэмэ
дэмыкӏэрахъуэмэ
дыдэмыкӏэрахъуэмэ
фыдэмыкӏэрахъуэмэ
дэмыкӏэрахъуэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуамэ
удэкӏэрэхъуамэ
дэкӏэрэхъуамэ
дыдэкӏэрэхъуамэ
фыдэкӏэрэхъуамэ
дэкӏэрэхъуа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуамэ
удэмыкӏэрэхъуамэ
дэмыкӏэрэхъуамэ
дыдэмыкӏэрэхъуамэ
фыдэмыкӏэрэхъуамэ
мыкӏэрэхъуа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъамэ
удэкӏэрэхъуэгъамэ
дэкӏэрэхъуэгъамэ
дыдэкӏэрэхъуэгъамэ
фыдэкӏэрэхъуэгъамэ
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэгъамэ
удэмыкӏэрэхъуэгъамэ
дэмыкӏэрэхъуэгъамэ
дыдэмыкӏэрэхъуэгъамэ
фыдэмыкӏэрэхъуэгъамэ
дэмыкӏэрэхъуэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнмэ
удэкӏэрэхъуэнмэ
дэкӏэрэхъуэнмэ
дыдэкӏэрэхъуэнмэ
фыдэкӏэрэхъуэнмэ
дэкӏэрэхъуэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэнмэ
удэмыкӏэрэхъуэнмэ
дэмыкӏэрэхъуэнмэ
дыдэмыкӏэрэхъуэнмэ
фыдэмыкӏэрэхъуэнмэ
дэмыкӏэрэхъуэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнумэ
удэкӏэрэхъуэнумэ
дэкӏэрэхъуэнумэ
дыдэкӏэрэхъуэнумэ
фыдэкӏэрэхъуэнумэ
дэкӏэрэхъуэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэнумэ
удэмыкӏэрэхъуэнумэ
дэмыкӏэрэхъуэнумэ
дыдэмыкӏэрэхъуэнумэ
фыдэмыкӏэрэхъуэнумэ
дэмыкӏэрэхъуэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэтэмэ
удэкӏэрахъуэтэмэ
дэкӏэрахъуэтэмэ
дыдэкӏэрахъуэтэмэ
фыдэкӏэрахъуэтэмэ
дэкӏэрахъуэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрахъуэтэмэ
удэмыкӏэрахъуэтэмэ
дэмыкӏэрахъуэтэмэ
дыдэмыкӏэрахъуэтэмэ
фыдэмыкӏэрахъуэтэмэ
дэмыкӏэрахъуэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуатэмэ
удэкӏэрэхъуатэмэ
дэкӏэрэхъуатэмэ
дыдэкӏэрэхъуатэмэ
фыдэкӏэрэхъуатэмэ
дэкӏэрэхъуа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуатэмэ
удэмыкӏэрэхъуатэмэ
дэмыкӏэрэхъуатэмэ
дыдэмыкӏэрэхъуатэмэ
фыдэмыкӏэрэхъуатэмэ
дэмыкӏэрэхъуа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъатэмэ
удэкӏэрэхъуэгъатэмэ
дэкӏэрэхъуэгъатэмэ
дыдэкӏэрэхъуэгъатэмэ
фыдэкӏэрэхъуэгъатэмэ
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэгъатэмэ
удэмыкӏэрэхъуэгъатэмэ
дэмыкӏэрэхъуэгъатэмэ
дыдэмыкӏэрэхъуэгъатэмэ
фыдэмыкӏэрэхъуэгъатэмэ
дэмыкӏэрэхъуэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнтэмэ
удэкӏэрэхъуэнтэмэ
дэкӏэрэхъуэнтэмэ
дыдэкӏэрэхъуэнтэмэ
фыдэкӏэрэхъуэнтэмэ
дэкӏэрэхъуэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэнтэмэ
удэмыкӏэрэхъуэнтэмэ
дэмыкӏэрэхъуэнтэмэ
дыдэмыкӏэрэхъуэнтэмэ
фыдэмыкӏэрэхъуэнтэмэ
дэмыкӏэрэхъуэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнутэмэ
удэкӏэрэхъуэнутэмэ
дэкӏэрэхъуэнутэмэ
дыдэкӏэрэхъуэнутэмэ
фыдэкӏэрэхъуэнутэмэ
дэкӏэрэхъуэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэнутэмэ
удэмыкӏэрэхъуэнутэмэ
дэмыкӏэрэхъуэнутэмэ
дыдэмыкӏэрэхъуэнутэмэ
фыдэмыкӏэрэхъуэнутэмэ
дэмыкӏэрэхъуэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнт
удэкӏэрэхъуэнт
дэкӏэрэхъуэнт
дыдэкӏэрэхъуэнт
фыдэкӏэрэхъуэнт
дэкӏэрэхъуэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнтэкъым
удэкӏэрэхъуэнтэкъым
дэкӏэрэхъуэнтэкъым
дыдэкӏэрэхъуэнтэкъым
фыдэкӏэрэхъуэнтэкъым
дэкӏэрэхъуэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнут
удэкӏэрэхъуэнут
дэкӏэрэхъуэнут
дыдэкӏэрэхъуэнут
фыдэкӏэрэхъуэнут
дэкӏэрэхъуэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнутэкъым
удэкӏэрэхъуэнутэкъым
дэкӏэрэхъуэнутэкъым
дыдэкӏэрэхъуэнутэкъым
фыдэкӏэрэхъуэнутэкъым
дэкӏэрэхъуэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэми
удэкӏэрахъуэми
дэкӏэрахъуэми
дыдэкӏэрахъуэми
фыдэкӏэрахъуэми
дэкӏэрахъуэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрахъуэми
удэмыкӏэрахъуэми
дэмыкӏэрахъуэми
дыдэмыкӏэрахъуэми
фыдэмыкӏэрахъуэми
дэмыкӏэрахъуэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуами
удэкӏэрэхъуами
дэкӏэрэхъуами
дыдэкӏэрэхъуами
фыдэкӏэрэхъуами
дэкӏэрэхъуа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуами
удэмыкӏэрэхъуами
дэмыкӏэрэхъуами
дыдэмыкӏэрэхъуами
фыдэмыкӏэрэхъуами
дэмыкӏэрэхъуа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъами
удэкӏэрэхъуэгъами
дэкӏэрэхъуэгъами
дыдэкӏэрэхъуэгъами
фыдэкӏэрэхъуэгъами
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэгъами
удэмыкӏэрэхъуэгъами
дэмыкӏэрэхъуэгъами
дыдэмыкӏэрэхъуэгъами
фыдэмыкӏэрэхъуэгъами
дэмыкӏэрэхъуэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнми
удэкӏэрэхъуэнми
дэкӏэрэхъуэнми
дыдэкӏэрэхъуэнми
фыдэкӏэрэхъуэнми
дэкӏэрэхъуэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэнми
удэмыкӏэрэхъуэнми
дэмыкӏэрэхъуэнми
дыдэмыкӏэрэхъуэнми
фыдэмыкӏэрэхъуэнми
дэмыкӏэрэхъуэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнуми
удэкӏэрэхъуэнуми
дэкӏэрэхъуэнуми
дыдэкӏэрэхъуэнуми
фыдэкӏэрэхъуэнуми
дэкӏэрэхъуэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэнуми
удэмыкӏэрэхъуэнуми
дэмыкӏэрэхъуэнуми
дыдэмыкӏэрэхъуэнуми
фыдэмыкӏэрэхъуэнуми
дэмыкӏэрэхъуэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрахъуэтэми
удэкӏэрахъуэтэми
дэкӏэрахъуэтэми
дыдэкӏэрахъуэтэми
фыдэкӏэрахъуэтэми
дэкӏэрахъуэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрахъуэтэми
удэмыкӏэрахъуэтэми
дэмыкӏэрахъуэтэми
дыдэмыкӏэрахъуэтэми
фыдэмыкӏэрахъуэтэми
дэмыкӏэрахъуэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуатэми
удэкӏэрэхъуатэми
дэкӏэрэхъуатэми
дыдэкӏэрэхъуатэми
фыдэкӏэрэхъуатэми
дэкӏэрэхъуа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуатэми
удэмыкӏэрэхъуатэми
дэмыкӏэрэхъуатэми
дыдэмыкӏэрэхъуатэми
фыдэмыкӏэрэхъуатэми
дэмыкӏэрэхъуа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэгъатэми
удэкӏэрэхъуэгъатэми
дэкӏэрэхъуэгъатэми
дыдэкӏэрэхъуэгъатэми
фыдэкӏэрэхъуэгъатэми
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэгъатэми
удэмыкӏэрэхъуэгъатэми
дэмыкӏэрэхъуэгъатэми
дыдэмыкӏэрэхъуэгъатэми
фыдэмыкӏэрэхъуэгъатэми
дэмыкӏэрэхъуэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнтэми
удэкӏэрэхъуэнтэми
дэкӏэрэхъуэнтэми
дыдэкӏэрэхъуэнтэми
фыдэкӏэрэхъуэнтэми
дэкӏэрэхъуэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэнтэми
удэмыкӏэрэхъуэнтэми
дэмыкӏэрэхъуэнтэми
дыдэмыкӏэрэхъуэнтэми
фыдэмыкӏэрэхъуэнтэми
дэмыкӏэрэхъуэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуэнутэми
удэкӏэрэхъуэнутэми
дэкӏэрэхъуэнутэми
дыдэкӏэрэхъуэнутэми
фыдэкӏэрэхъуэнутэми
дэкӏэрэхъуэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуэнутэми
удэмыкӏэрэхъуэнутэми
дэмыкӏэрэхъуэнутэми
дыдэмыкӏэрэхъуэнутэми
фыдэмыкӏэрэхъуэнутэми
дэмыкӏэрэхъуэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуаи
удэкӏэрэхъуаи
дэкӏэрэхъуаи
дыдэкӏэрэхъуаи
фыдэкӏэрэхъуаи
дэкӏэрэхъуаи
щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуаи
удэмыкӏэрэхъуаи
дэмыкӏэрэхъуаи
дыдэмыкӏэрэхъуаи
фыдэмыкӏэрэхъуаи
дэмыкӏэрэхъуаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуащэрэт
удэкӏэрэхъуащэрэт
дэкӏэрэхъуащэрэт
дыдэкӏэрэхъуащэрэт
фыдэкӏэрэхъуащэрэт
дэкӏэрэхъуащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыдэмыкӏэрэхъуащэрэт
удэмыкӏэрэхъуащэрэт
дэмыкӏэрэхъуащэрэт
дыдэмыкӏэрэхъуащэрэт
фыдэмыкӏэрэхъуащэрэт
дэмыкӏэрэхъуащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнщ
удэкӏэрэхъуагъэнщ
дэкӏэрэхъуагъэнщ
дыдэкӏэрэхъуагъэнщ
фыдэкӏэрэхъуагъэнщ
дэкӏэрэхъуагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнкъым
удэкӏэрэхъуагъэнкъым
дэкӏэрэхъуагъэнкъым
дыдэкӏэрэхъуагъэнкъым
фыдэкӏэрэхъуагъэнкъым
дэкӏэрэхъуагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнт
удэкӏэрэхъуагъэнт
дэкӏэрэхъуагъэнт
дыдэкӏэрэхъуагъэнт
фыдэкӏэрэхъуагъэнт
дэкӏэрэхъуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнтэкъым
удэкӏэрэхъуагъэнтэкъым
дэкӏэрэхъуагъэнтэкъым
дыдэкӏэрэхъуагъэнтэкъым
фыдэкӏэрэхъуагъэнтэкъым
дэкӏэрэхъуагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэн
удэкӏэрэхъуагъэн
дэкӏэрэхъуагъэн
дыдэкӏэрэхъуагъэн
фыдэкӏэрэхъуагъэн
дэкӏэрэхъуагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнкъэ
удэкӏэрэхъуагъэнкъэ
дэкӏэрэхъуагъэнкъэ
дыдэкӏэрэхъуагъэнкъэ
фыдэкӏэрэхъуагъэнкъэ
дэкӏэрэхъуагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнт
удэкӏэрэхъуагъэнт
дэкӏэрэхъуагъэнт
дыдэкӏэрэхъуагъэнт
фыдэкӏэрэхъуагъэнт
дэкӏэрэхъуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнтэкъэ
удэкӏэрэхъуагъэнтэкъэ
дэкӏэрэхъуагъэнтэкъэ
дыдэкӏэрэхъуагъэнтэкъэ
фыдэкӏэрэхъуагъэнтэкъэ
дэкӏэрэхъуагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнущ
удэкӏэрэхъуагъэнущ
дэкӏэрэхъуагъэнущ
дыдэкӏэрэхъуагъэнущ
фыдэкӏэрэхъуагъэнущ
дэкӏэрэхъуагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнукъым
удэкӏэрэхъуагъэнукъым
дэкӏэрэхъуагъэнукъым
дыдэкӏэрэхъуагъэнукъым
фыдэкӏэрэхъуагъэнукъым
дэкӏэрэхъуагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнут
удэкӏэрэхъуагъэнут
дэкӏэрэхъуагъэнут
дыдэкӏэрэхъуагъэнут
фыдэкӏэрэхъуагъэнут
дэкӏэрэхъуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнутэкъым
удэкӏэрэхъуагъэнутэкъым
дэкӏэрэхъуагъэнутэкъым
дыдэкӏэрэхъуагъэнутэкъым
фыдэкӏэрэхъуагъэнутэкъым
дэкӏэрэхъуагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэну
удэкӏэрэхъуагъэну
дэкӏэрэхъуагъэну
дыдэкӏэрэхъуагъэну
фыдэкӏэрэхъуагъэну
дэкӏэрэхъуагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнукъэ
удэкӏэрэхъуагъэнукъэ
дэкӏэрэхъуагъэнукъэ
дыдэкӏэрэхъуагъэнукъэ
фыдэкӏэрэхъуагъэнукъэ
дэкӏэрэхъуагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнут
удэкӏэрэхъуагъэнут
дэкӏэрэхъуагъэнут
дыдэкӏэрэхъуагъэнут
фыдэкӏэрэхъуагъэнут
дэкӏэрэхъуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэкӏэрэхъуагъэнутэкъэ
удэкӏэрэхъуагъэнутэкъэ
дэкӏэрэхъуагъэнутэкъэ
дыдэкӏэрэхъуагъэнутэкъэ
фыдэкӏэрэхъуагъэнутэкъэ
дэкӏэрэхъуагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыдэкӏэрахъуэ
удэкӏэрахъуэ
дэкӏэрахъуэ
дыдэкӏэрахъуэ
фыдэкӏэрахъуэ
дэкӏэрахъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыкӏэрахъуэ
удэмыкӏэрахъуэ
дэмыкӏэрахъуэ
дыдэмыкӏэрахъуэ
фыдэмыкӏэрахъуэ
дэмыкӏэрахъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдэкӏэрэхъуа
удэкӏэрэхъуа
дэкӏэрэхъуа
дыдэкӏэрэхъуа
фыдэкӏэрэхъуа
дэкӏэрэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыкӏэрэхъуа
удэмыкӏэрэхъуа
дэмыкӏэрэхъуа
дыдэмыкӏэрэхъуа
фыдэмыкӏэрэхъуа
дэмыкӏэрэхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдэкӏэрэхъуэгъа
удэкӏэрэхъуэгъа
дэкӏэрэхъуэгъа
дыдэкӏэрэхъуэгъа
фыдэкӏэрэхъуэгъа
дэкӏэрэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыкӏэрэхъуэгъа
удэмыкӏэрэхъуэгъа
дэмыкӏэрэхъуэгъа
дыдэмыкӏэрэхъуэгъа
фыдэмыкӏэрэхъуэгъа
дэмыкӏэрэхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыдэкӏэрэхъуэн
удэкӏэрэхъуэн
дэкӏэрэхъуэн
дыдэкӏэрэхъуэн
фыдэкӏэрэхъуэн
дэкӏэрэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыкӏэрэхъуэн
удэмыкӏэрэхъуэн
дэмыкӏэрэхъуэн
дыдэмыкӏэрэхъуэн
фыдэмыкӏэрэхъуэн
дэмыкӏэрэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыдэкӏэрэхъуэну
удэкӏэрэхъуэну
дэкӏэрэхъуэну
дыдэкӏэрэхъуэну
фыдэкӏэрэхъуэну
дэкӏэрэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыкӏэрэхъуэну
удэмыкӏэрэхъуэну
дэмыкӏэрэхъуэну
дыдэмыкӏэрэхъуэну
фыдэмыкӏэрэхъуэну
дэмыкӏэрэхъуэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэкӏэрахъуэ
узэрыдэкӏэрахъуэ
зэрыдэкӏэрахъуэ
дызэрыдэкӏэрахъуэ
фызэрыдэкӏэрахъуэ
зэрыдэкӏэрахъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмыкӏэрахъуэ
узэрыдэмыкӏэрахъуэ
зэрыдэмыкӏэрахъуэ
дызэрыдэмыкӏэрахъуэ
фызэрыдэмыкӏэрахъуэ
зэрыдэмыкӏэрахъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэкӏэрэхъуа
узэрыдэкӏэрэхъуа
зэрыдэкӏэрэхъуа
дызэрыдэкӏэрэхъуа
фызэрыдэкӏэрэхъуа
зэрыдэкӏэрэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмыкӏэрэхъуа
узэрыдэмыкӏэрэхъуа
зэрыдэмыкӏэрэхъуа
дызэрыдэмыкӏэрэхъуа
фызэрыдэмыкӏэрэхъуа
зэрыдэмыкӏэрэхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэкӏэрэхъуэгъа
узэрыдэкӏэрэхъуэгъа
зэрыдэкӏэрэхъуэгъа
дызэрыдэкӏэрэхъуэгъа
фызэрыдэкӏэрэхъуэгъа
зэрыдэкӏэрэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмыкӏэрэхъуэгъа
узэрыдэмыкӏэрэхъуэгъа
зэрыдэмыкӏэрэхъуэгъа
дызэрыдэмыкӏэрэхъуэгъа
фызэрыдэмыкӏэрэхъуэгъа
зэрыдэмыкӏэрэхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэкӏэрэхъуэн
узэрыдэкӏэрэхъуэн
зэрыдэкӏэрэхъуэн
дызэрыдэкӏэрэхъуэн
фызэрыдэкӏэрэхъуэн
зэрыдэкӏэрэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмыкӏэрэхъуэн
узэрыдэмыкӏэрэхъуэн
зэрыдэмыкӏэрэхъуэн
дызэрыдэмыкӏэрэхъуэн
фызэрыдэмыкӏэрэхъуэн
зэрыдэмыкӏэрэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэкӏэрэхъуэну
узэрыдэкӏэрэхъуэну
зэрыдэкӏэрэхъуэну
дызэрыдэкӏэрэхъуэну
фызэрыдэкӏэрэхъуэну
зэрыдэкӏэрэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмыкӏэрэхъуэну
узэрыдэмыкӏэрэхъуэну
зэрыдэмыкӏэрэхъуэну
дызэрыдэмыкӏэрэхъуэну
фызэрыдэмыкӏэрэхъуэну
зэрыдэмыкӏэрэхъуэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэкӏэрахъуэ
ущыдэкӏэрахъуэ
щыдэкӏэрахъуэ
дыщыдэкӏэрахъуэ
фыщыдэкӏэрахъуэ
щыдэкӏэрахъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмыкӏэрахъуэ
ущыдэмыкӏэрахъуэ
щыдэмыкӏэрахъуэ
дыщыдэмыкӏэрахъуэ
фыщыдэмыкӏэрахъуэ
щыдэмыкӏэрахъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэкӏэрэхъуа
ущыдэкӏэрэхъуа
щыдэкӏэрэхъуа
дыщыдэкӏэрэхъуа
фыщыдэкӏэрэхъуа
щыдэкӏэрэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмыкӏэрэхъуа
ущыдэмыкӏэрэхъуа
щыдэмыкӏэрэхъуа
дыщыдэмыкӏэрэхъуа
фыщыдэмыкӏэрэхъуа
щыдэмыкӏэрэхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэкӏэрэхъуэгъа
ущыдэкӏэрэхъуэгъа
щыдэкӏэрэхъуэгъа
дыщыдэкӏэрэхъуэгъа
фыщыдэкӏэрэхъуэгъа
щыдэкӏэрэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмыкӏэрэхъуэгъа
ущыдэмыкӏэрэхъуэгъа
щыдэмыкӏэрэхъуэгъа
дыщыдэмыкӏэрэхъуэгъа
фыщыдэмыкӏэрэхъуэгъа
щыдэмыкӏэрэхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэкӏэрэхъуэн
ущыдэкӏэрэхъуэн
щыдэкӏэрэхъуэн
дыщыдэкӏэрэхъуэн
фыщыдэкӏэрэхъуэн
щыдэкӏэрэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмыкӏэрэхъуэн
ущыдэмыкӏэрэхъуэн
щыдэмыкӏэрэхъуэн
дыщыдэмыкӏэрэхъуэн
фыщыдэмыкӏэрэхъуэн
щыдэмыкӏэрэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэкӏэрэхъуэну
ущыдэкӏэрэхъуэну
щыдэкӏэрэхъуэну
дыщыдэкӏэрэхъуэну
фыщыдэкӏэрэхъуэну
щыдэкӏэрэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмыкӏэрэхъуэну
ущыдэмыкӏэрэхъуэну
щыдэмыкӏэрэхъуэну
дыщыдэмыкӏэрэхъуэну
фыщыдэмыкӏэрэхъуэну
щыдэмыкӏэрэхъуэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэкӏэрахъуэ
уздэдэкӏэрахъуэ
здэдэкӏэрахъуэ
дыздэдэкӏэрахъуэ
фыздэдэкӏэрахъуэ
здэдэкӏэрахъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмыкӏэрахъуэ
уздэдэмыкӏэрахъуэ
здэдэмыкӏэрахъуэ
дыздэдэмыкӏэрахъуэ
фыздэдэмыкӏэрахъуэ
здэдэмыкӏэрахъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэкӏэрэхъуа
уздэдэкӏэрэхъуа
здэдэкӏэрэхъуа
дыздэдэкӏэрэхъуа
фыздэдэкӏэрэхъуа
здэдэкӏэрэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмыкӏэрэхъуа
уздэдэмыкӏэрэхъуа
здэдэмыкӏэрэхъуа
дыздэдэмыкӏэрэхъуа
фыздэдэмыкӏэрэхъуа
здэдэмыкӏэрэхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэкӏэрэхъуэгъа
уздэдэкӏэрэхъуэгъа
здэдэкӏэрэхъуэгъа
дыздэдэкӏэрэхъуэгъа
фыздэдэкӏэрэхъуэгъа
здэдэкӏэрэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмыкӏэрэхъуэгъа
уздэдэмыкӏэрэхъуэгъа
здэдэмыкӏэрэхъуэгъа
дыздэдэмыкӏэрэхъуэгъа
фыздэдэмыкӏэрэхъуэгъа
здэдэмыкӏэрэхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэкӏэрэхъуэн
уздэдэкӏэрэхъуэн
здэдэкӏэрэхъуэн
дыздэдэкӏэрэхъуэн
фыздэдэкӏэрэхъуэн
здэдэкӏэрэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмыкӏэрэхъуэн
уздэдэмыкӏэрэхъуэн
здэдэмыкӏэрэхъуэн
дыздэдэмыкӏэрэхъуэн
фыздэдэмыкӏэрэхъуэн
здэдэмыкӏэрэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэкӏэрэхъуэну
уздэдэкӏэрэхъуэну
здэдэкӏэрэхъуэну
дыздэдэкӏэрэхъуэну
фыздэдэкӏэрэхъуэну
здэдэкӏэрэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмыкӏэрэхъуэну
уздэдэмыкӏэрэхъуэну
здэдэмыкӏэрэхъуэну
дыздэдэмыкӏэрэхъуэну
фыздэдэмыкӏэрэхъуэну
здэдэмыкӏэрэхъуэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэкӏэрахъуэ
ущӀыдэкӏэрахъуэ
щӀыдэкӏэрахъуэ
дыщӀыдэкӏэрахъуэ
фыщӀыдэкӏэрахъуэ
щӀыдэкӏэрахъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмыкӏэрахъуэ
ущӀыдэмыкӏэрахъуэ
щӀыдэмыкӏэрахъуэ
дыщӀыдэмыкӏэрахъуэ
фыщӀыдэмыкӏэрахъуэ
щӀыдэмыкӏэрахъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэкӏэрэхъуа
ущӀыдэкӏэрэхъуа
щӀыдэкӏэрэхъуа
дыщӀыдэкӏэрэхъуа
фыщӀыдэкӏэрэхъуа
щӀыдэкӏэрэхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмыкӏэрэхъуа
ущӀыдэмыкӏэрэхъуа
щӀыдэмыкӏэрэхъуа
дыщӀыдэмыкӏэрэхъуа
фыщӀыдэмыкӏэрэхъуа
щӀыдэмыкӏэрэхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэкӏэрэхъуэгъа
ущӀыдэкӏэрэхъуэгъа
щӀыдэкӏэрэхъуэгъа
дыщӀыдэкӏэрэхъуэгъа
фыщӀыдэкӏэрэхъуэгъа
щӀыдэкӏэрэхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмыкӏэрэхъуэгъа
ущӀыдэмыкӏэрэхъуэгъа
щӀыдэмыкӏэрэхъуэгъа
дыщӀыдэмыкӏэрэхъуэгъа
фыщӀыдэмыкӏэрэхъуэгъа
щӀыдэмыкӏэрэхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэкӏэрэхъуэн
ущӀыдэкӏэрэхъуэн
щӀыдэкӏэрэхъуэн
дыщӀыдэкӏэрэхъуэн
фыщӀыдэкӏэрэхъуэн
щӀыдэкӏэрэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмыкӏэрэхъуэн
ущӀыдэмыкӏэрэхъуэн
щӀыдэмыкӏэрэхъуэн
дыщӀыдэмыкӏэрэхъуэн
фыщӀыдэмыкӏэрэхъуэн
щӀыдэмыкӏэрэхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэкӏэрэхъуэну
ущӀыдэкӏэрэхъуэну
щӀыдэкӏэрэхъуэну
дыщӀыдэкӏэрэхъуэну
фыщӀыдэкӏэрэхъуэну
щӀыдэкӏэрэхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмыкӏэрэхъуэну
ущӀыдэмыкӏэрэхъуэну
щӀыдэмыкӏэрэхъуэну
дыщӀыдэмыкӏэрэхъуэну
фыщӀыдэмыкӏэрэхъуэну
щӀыдэмыкӏэрэхъуэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыдэкӏэрахъуэу
удэкӏэрахъуэу
дэкӏэрахъуэу
дыдэкӏэрахъуэу
фыдэкӏэрахъуэу
дэкӏэрахъуэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыкӏэрахъуэу
удэмыкӏэрахъуэу
дэмыкӏэрахъуэу
дыдэмыкӏэрахъуэу
фыдэмыкӏэрахъуэу
дэмыкӏэрахъуэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдэкӏэрэхъуауэ
удэкӏэрэхъуауэ
дэкӏэрэхъуауэ
дыдэкӏэрэхъуауэ
фыдэкӏэрэхъуауэ
дэкӏэрэхъуауэ / дэкӏэрэхъуа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыкӏэрэхъуауэ
удэмыкӏэрэхъуауэ
дэмыкӏэрэхъуауэ
дыдэмыкӏэрэхъуауэ
фыдэмыкӏэрэхъуауэ
дэмыкӏэрэхъуауэ(хэ) / дэмыкӏэрэхъуа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыдэкӏэрахъуэурэ
удэкӏэрахъуэурэ
дэкӏэрахъуэурэ
дыдэкӏэрахъуэурэ
фыдэкӏэрахъуэурэ
дэкӏэрахъуэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыдэмыкӏэрахъуэурэ
удэмыкӏэрахъуэурэ
дэмыкӏэрахъуэурэ
дыдэмыкӏэрахъуэурэ
фыдэмыкӏэрахъуэурэ
дэмыкӏэрахъуэ(хэ)урэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыбдокӏэрахъуэ
сыдокӏэрахъуэ
--
сывдокӏэрахъуэ
садокӏэрахъуэ(хэ)
уэ
уздокӏэрахъуэ
--
удокӏэрахъуэ
уддокӏэрахъуэ
--
уадокӏэрахъуэ(хэ)
ар
здокӏэрахъуэ
бдокӏэрахъуэ
докӏэрахъуэ
ддокӏэрахъуэ
вдокӏэрахъуэ
ядокӏэрахъуэ(хэ)
дэ
--
дыбдокӏэрахъуэ
дыдокӏэрахъуэ
--
дывдокӏэрахъуэ
дадокӏэрахъуэ(хэ)
фэ
фыздокӏэрахъуэ
--
фыдокӏэрахъуэ
фыддокӏэрахъуэ
--
фадокӏэрахъуэ(хэ)
ахэр
здокӏэрахъуэ
бдокӏэрахъуэ
докӏэрахъуэ
ддокӏэрахъуэ
вдокӏэрахъуэ
ядокӏэрахъуэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыбдэ[кӏэрахъуэрэ]
сыдэ[кӏэрахъуэрэ]
--
сывдэ[кӏэрахъуэрэ]
садэ[кӏэрахъуэ(хэ)рэ]
уэ
уздэ[кӏэрахъуэрэ]
--
удэ[кӏэрахъуэрэ]
уддэ[кӏэрахъуэрэ]
--
уадэ[кӏэрахъуэ(хэ)рэ]
ар
здэ[кӏэрахъуэрэ]
бдэ[кӏэрахъуэрэ]
дэ[кӏэрахъуэрэ]
ддэ[кӏэрахъуэрэ]
вдэ[кӏэрахъуэрэ]
ядэ[кӏэрахъуэ(хэ)рэ]
дэ
--
дыбдэ[кӏэрахъуэрэ]
дыдэ[кӏэрахъуэрэ]
--
дывдэ[кӏэрахъуэрэ]
дадэ[кӏэрахъуэ(хэ)рэ]
фэ
фыздэ[кӏэрахъуэрэ]
--
фыбъэдэ[кӏэрахъуэрэ]
фыддэ[кӏэрахъуэрэ]
--
фадэ[кӏэрахъуэ(хэ)рэ]
ахэр
здэ[кӏэрахъуэрэ]
бдэ[кӏэрахъуэрэ]
дэ[кӏэрахъуэрэ]
ддэ[кӏэрахъуэрэ]
вдэ[кӏэрахъуэрэ]
ядэ[кӏэрахъуэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[кӏэрахъу]э
[кӏэрахъу]эр
--
[кӏэрахъу]эхэр
Эргативнэ:
[кӏэрахъу]э
[кӏэрахъу]эм
--
[кӏэрахъу]эхэм
Послеложнэ:
[кӏэрахъу]экӀэ
[кӏэрахъу]эмкӀэ
[кӏэрахъу]эхэкӀэ
[кӏэрахъу]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[кӏэрахъу]эуэ
[кӏэрахъу]эрауэ
[кӏэрахъу]эхэу
[кӏэрахъу]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[кӏэрэхъу]а
[кӏэрэхъу]ар
--
[кӏэрэхъу]ахэр
Эргативнэ:
[кӏэрэхъу]а
[кӏэрэхъу]ам
--
[кӏэрэхъу]ахэм
Послеложнэ:
[кӏэрэхъу]акӀэ
[кӏэрэхъу]амкӀэ
[кӏэрэхъу]ахэкӀэ
[кӏэрэхъу]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[кӏэрэхъу]ауэ
[кӏэрэхъу]арауэ
[кӏэрэхъу]ахэу
[кӏэрэхъу]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[кӏэрэхъу]эн
[кӏэрэхъу]эныр
--
[кӏэрэхъу]энхэр
Эргативнэ:
[кӏэрэхъу]эн
[кӏэрэхъу]эным
--
[кӏэрэхъу]энхэм
Послеложнэ:
[кӏэрэхъу]энкӀэ
[кӏэрэхъу]энымкӀэ
[кӏэрэхъу]энхэкӀэ
[кӏэрэхъу]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[кӏэрэхъу]эну
[кӏэрэхъу]энырауэ
[кӏэрэхъу]энхэу
[кӏэрэхъу]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[кӏэрэхъу]эну
[кӏэрэхъу]энур
--
[кӏэрэхъу]энухэр
Эргативнэ:
[кӏэрэхъу]эну
[кӏэрэхъу]энум
--
[кӏэрэхъу]энухэм
Послеложнэ:
[кӏэрэхъу]энукӀэ
[кӏэрэхъу]энумкӀэ
[кӏэрэхъу]энухэкӀэ
[кӏэрэхъу]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[кӏэрэхъу]энууэ
[кӏэрэхъу]энурауэ
[кӏэрэхъу]энухэу
[кӏэрэхъу]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Зыгуэрым и гъусэу кӀэрэхъуэн.
ЗыщӀыпӀэ джэрэзу зыгуэр дыхьэн.
ЗыщӀыпӀэ щхьэрыуэу къыщыхутэн.
ЩАПХЪЭХЭР
Си бостей цӀыкӀур къыздокӀэрахъуэ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
дэкӏэрэхъуэн: 1. spin, turn, rotate together with sb or sth 2. roll swh, between sth 3. find yourself swh, wander swh by mistake
ПщӀантӀэм дэкӀэрэхъуэн: wander into a courtyard by mistake.
УРЫСЫБЗЭ
дэкӏэрэхъуэн: 1. вращаться вместе с кем-чем-л. 2. закатиться куда-л., между чем-л. 3. очутиться где-л., забрести куда-л. по ошибке
ПщӀантӀэм дэкӀэрэхъуэн: забрести во двор по ошибке.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.