АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
дэ- + [бжьэнтхъу] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "дэбжьэнтхъуэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
дэбжьэнтхъуэн
щымыӀэныгъэ:
дэмыбжьэнтхъуэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэн
удэбжьэнтхъуэн
дэбжьэнтхъуэн
дыдэбжьэнтхъуэн
фыдэбжьэнтхъуэн
дэбжьэнтхъуэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэн
удэмыбжьэнтхъуэн
дэмыбжьэнтхъуэн
дыдэмыбжьэнтхъуэн
фыдэмыбжьэнтхъуэн
дэмыбжьэнтхъуэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
дэбжьантхъуэ!
фыдэбжьантхъуэ!
щымыӀэныгъэ:
удэмыбжьантхъуэ!
фыдэмыбжьантхъуэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдребжьантхъуэ
удребжьантхъуэ
дребжьантхъуэ
дыдребжьантхъуэ
фыдребжьантхъуэ
дребжьантхъуэ
щымыӀэныгъэ:
сыдремыбжьантхъуэ
удремыбжьантхъуэ
дремыбжьантхъуэ
дыдремыбжьантхъуэ
фыдремыбжьантхъуэ
дремыбжьантхъуэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдобжьантхъуэ(р)
удобжьантхъуэ(р)
добжьантхъуэ(р)
дыдобжьантхъуэ(р)
фыдобжьантхъуэ(р)
добжьантхъуэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэркъым
удэбжьантхъуэркъым
дэбжьантхъуэркъым
дыдэбжьантхъуэркъым
фыдэбжьантхъуэркъым
дэбжьантхъуэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэ(р)т
удэбжьантхъуэ(р)т
дэбжьантхъуэ(р)т
дыдэбжьантхъуэ(р)т
фыдэбжьантхъуэ(р)т
дэбжьантхъуэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэ(р)тэкъым
удэбжьантхъуэ(р)тэкъым
дэбжьантхъуэ(р)тэкъым
дыдэбжьантхъуэ(р)тэкъым
фыдэбжьантхъуэ(р)тэкъым
дэбжьантхъуэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуащ
удэбжьэнтхъуащ
дэбжьэнтхъуащ
дыдэбжьэнтхъуащ
фыдэбжьэнтхъуащ
дэбжьэнтхъуа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуакъым
удэбжьэнтхъуакъым
дэбжьэнтхъуакъым
дыдэбжьэнтхъуакъым
фыдэбжьэнтхъуакъым
дэбжьэнтхъуа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуат
удэбжьэнтхъуат
дэбжьэнтхъуат
дыдэбжьэнтхъуат
фыдэбжьэнтхъуат
дэбжьэнтхъуа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуатэкъым
удэбжьэнтхъуатэкъым
дэбжьэнтхъуатэкъым
дыдэбжьэнтхъуатэкъым
фыдэбжьэнтхъуатэкъым
дэбжьэнтхъуа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъащ
удэбжьэнтхъуэгъащ
дэбжьэнтхъуэгъащ
дыдэбжьэнтхъуэгъащ
фыдэбжьэнтхъуэгъащ
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъакъым
удэбжьэнтхъуэгъакъым
дэбжьэнтхъуэгъакъым
дыдэбжьэнтхъуэгъакъым
фыдэбжьэнтхъуэгъакъым
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъат
удэбжьэнтхъуэгъат
дэбжьэнтхъуэгъат
дыдэбжьэнтхъуэгъат
фыдэбжьэнтхъуэгъат
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъатэкъым
удэбжьэнтхъуэгъатэкъым
дэбжьэнтхъуэгъатэкъым
дыдэбжьэнтхъуэгъатэкъым
фыдэбжьэнтхъуэгъатэкъым
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэщ
удэбжьантхъуэщ
дэбжьантхъуэщ
дыдэбжьантхъуэщ
фыдэбжьантхъуэщ
дэбжьантхъуэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэкъым
удэбжьантхъуэкъым
дэбжьантхъуэкъым
дыдэбжьантхъуэкъым
фыдэбжьантхъуэкъым
дэбжьантхъуэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэт
удэбжьантхъуэт
дэбжьантхъуэт
дыдэбжьантхъуэт
фыдэбжьантхъуэт
дэбжьантхъуэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэтэкъым
удэбжьантхъуэтэкъым
дэбжьантхъуэтэкъым
дыдэбжьантхъуэтэкъым
фыдэбжьантхъуэтэкъым
дэбжьантхъуэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнщ
удэбжьэнтхъуэнщ
дэбжьэнтхъуэнщ
дыдэбжьэнтхъуэнщ
фыдэбжьэнтхъуэнщ
дэбжьэнтхъуэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнкъым
удэбжьэнтхъуэнкъым
дэбжьэнтхъуэнкъым
дыдэбжьэнтхъуэнкъым
фыдэбжьэнтхъуэнкъым
дэбжьэнтхъуэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнущ
удэбжьэнтхъуэнущ
дэбжьэнтхъуэнущ
дыдэбжьэнтхъуэнущ
фыдэбжьэнтхъуэнущ
дэбжьэнтхъуэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнукъым
удэбжьэнтхъуэнукъым
дэбжьэнтхъуэнукъым
дыдэбжьэнтхъуэнукъым
фыдэбжьэнтхъуэнукъым
дэбжьэнтхъуэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэрэ
удэбжьантхъуэрэ
дэбжьантхъуэрэ
дыдэбжьантхъуэрэ
фыдэбжьантхъуэрэ
дэбжьантхъуэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэркъэ
удэбжьантхъуэркъэ
дэбжьантхъуэркъэ
дыдэбжьантхъуэркъэ
фыдэбжьантхъуэркъэ
дэбжьантхъуэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэ(р)т
удэбжьантхъуэ(р)т
дэбжьантхъуэ(р)т
дыдэбжьантхъуэ(р)т
фыдэбжьантхъуэ(р)т
дэбжьантхъуэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэ(р)тэкъэ
удэбжьантхъуэ(р)тэкъэ
дэбжьантхъуэ(р)тэкъэ
дыдэбжьантхъуэ(р)тэкъэ
фыдэбжьантхъуэ(р)тэкъэ
дэбжьантхъуэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуа
удэбжьэнтхъуа
дэбжьэнтхъуа
дыдэбжьэнтхъуа
фыдэбжьэнтхъуа
дэбжьэнтхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуакъэ
удэбжьэнтхъуакъэ
дэбжьэнтхъуакъэ
дыдэбжьэнтхъуакъэ
фыдэбжьэнтхъуакъэ
дэбжьэнтхъуа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуат
удэбжьэнтхъуат
дэбжьэнтхъуат
дыдэбжьэнтхъуат
фыдэбжьэнтхъуат
дэбжьэнтхъуа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуатэкъэ
удэбжьэнтхъуатэкъэ
дэбжьэнтхъуатэкъэ
дыдэбжьэнтхъуатэкъэ
фыдэбжьэнтхъуатэкъэ
дэбжьэнтхъуа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъа
удэбжьэнтхъуэгъа
дэбжьэнтхъуэгъа
дыдэбжьэнтхъуэгъа
фыдэбжьэнтхъуэгъа
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъакъэ
удэбжьэнтхъуэгъакъэ
дэбжьэнтхъуэгъакъэ
дыдэбжьэнтхъуэгъакъэ
фыдэбжьэнтхъуэгъакъэ
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъат
удэбжьэнтхъуэгъат
дэбжьэнтхъуэгъат
дыдэбжьэнтхъуэгъат
фыдэбжьэнтхъуэгъат
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъатэкъэ
удэбжьэнтхъуэгъатэкъэ
дэбжьэнтхъуэгъатэкъэ
дыдэбжьэнтхъуэгъатэкъэ
фыдэбжьэнтхъуэгъатэкъэ
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэ
удэбжьантхъуэ
дэбжьантхъуэ
дыдэбжьантхъуэ
фыдэбжьантхъуэ
дэбжьантхъуэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэкъэ
удэбжьантхъуэкъэ
дэбжьантхъуэкъэ
дыдэбжьантхъуэкъэ
фыдэбжьантхъуэкъэ
дэбжьантхъуэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэт
удэбжьантхъуэт
дэбжьантхъуэт
дыдэбжьантхъуэт
фыдэбжьантхъуэт
дэбжьантхъуэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэтэкъэ
удэбжьантхъуэтэкъэ
дэбжьантхъуэтэкъэ
дыдэбжьантхъуэтэкъэ
фыдэбжьантхъуэтэкъэ
дэбжьантхъуэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэн
удэбжьэнтхъуэн
дэбжьэнтхъуэн
дыдэбжьэнтхъуэн
фыдэбжьэнтхъуэн
дэбжьэнтхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнкъэ
удэбжьэнтхъуэнкъэ
дэбжьэнтхъуэнкъэ
дыдэбжьэнтхъуэнкъэ
фыдэбжьэнтхъуэнкъэ
дэбжьэнтхъуэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэну
удэбжьэнтхъуэну
дэбжьэнтхъуэну
дыдэбжьэнтхъуэну
фыдэбжьэнтхъуэну
дэбжьэнтхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнукъэ
удэбжьэнтхъуэнукъэ
дэбжьэнтхъуэнукъэ
дыдэбжьэнтхъуэнукъэ
фыдэбжьэнтхъуэнукъэ
дэбжьэнтхъуэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэмэ
удэбжьантхъуэмэ
дэбжьантхъуэмэ
дыдэбжьантхъуэмэ
фыдэбжьантхъуэмэ
дэбжьантхъуэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьантхъуэмэ
удэмыбжьантхъуэмэ
дэмыбжьантхъуэмэ
дыдэмыбжьантхъуэмэ
фыдэмыбжьантхъуэмэ
дэмыбжьантхъуэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуамэ
удэбжьэнтхъуамэ
дэбжьэнтхъуамэ
дыдэбжьэнтхъуамэ
фыдэбжьэнтхъуамэ
дэбжьэнтхъуа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуамэ
удэмыбжьэнтхъуамэ
дэмыбжьэнтхъуамэ
дыдэмыбжьэнтхъуамэ
фыдэмыбжьэнтхъуамэ
мыбжьэнтхъуа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъамэ
удэбжьэнтхъуэгъамэ
дэбжьэнтхъуэгъамэ
дыдэбжьэнтхъуэгъамэ
фыдэбжьэнтхъуэгъамэ
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэгъамэ
удэмыбжьэнтхъуэгъамэ
дэмыбжьэнтхъуэгъамэ
дыдэмыбжьэнтхъуэгъамэ
фыдэмыбжьэнтхъуэгъамэ
дэмыбжьэнтхъуэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнмэ
удэбжьэнтхъуэнмэ
дэбжьэнтхъуэнмэ
дыдэбжьэнтхъуэнмэ
фыдэбжьэнтхъуэнмэ
дэбжьэнтхъуэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэнмэ
удэмыбжьэнтхъуэнмэ
дэмыбжьэнтхъуэнмэ
дыдэмыбжьэнтхъуэнмэ
фыдэмыбжьэнтхъуэнмэ
дэмыбжьэнтхъуэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнумэ
удэбжьэнтхъуэнумэ
дэбжьэнтхъуэнумэ
дыдэбжьэнтхъуэнумэ
фыдэбжьэнтхъуэнумэ
дэбжьэнтхъуэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэнумэ
удэмыбжьэнтхъуэнумэ
дэмыбжьэнтхъуэнумэ
дыдэмыбжьэнтхъуэнумэ
фыдэмыбжьэнтхъуэнумэ
дэмыбжьэнтхъуэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэтэмэ
удэбжьантхъуэтэмэ
дэбжьантхъуэтэмэ
дыдэбжьантхъуэтэмэ
фыдэбжьантхъуэтэмэ
дэбжьантхъуэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьантхъуэтэмэ
удэмыбжьантхъуэтэмэ
дэмыбжьантхъуэтэмэ
дыдэмыбжьантхъуэтэмэ
фыдэмыбжьантхъуэтэмэ
дэмыбжьантхъуэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуатэмэ
удэбжьэнтхъуатэмэ
дэбжьэнтхъуатэмэ
дыдэбжьэнтхъуатэмэ
фыдэбжьэнтхъуатэмэ
дэбжьэнтхъуа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуатэмэ
удэмыбжьэнтхъуатэмэ
дэмыбжьэнтхъуатэмэ
дыдэмыбжьэнтхъуатэмэ
фыдэмыбжьэнтхъуатэмэ
дэмыбжьэнтхъуа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъатэмэ
удэбжьэнтхъуэгъатэмэ
дэбжьэнтхъуэгъатэмэ
дыдэбжьэнтхъуэгъатэмэ
фыдэбжьэнтхъуэгъатэмэ
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэгъатэмэ
удэмыбжьэнтхъуэгъатэмэ
дэмыбжьэнтхъуэгъатэмэ
дыдэмыбжьэнтхъуэгъатэмэ
фыдэмыбжьэнтхъуэгъатэмэ
дэмыбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнтэмэ
удэбжьэнтхъуэнтэмэ
дэбжьэнтхъуэнтэмэ
дыдэбжьэнтхъуэнтэмэ
фыдэбжьэнтхъуэнтэмэ
дэбжьэнтхъуэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэнтэмэ
удэмыбжьэнтхъуэнтэмэ
дэмыбжьэнтхъуэнтэмэ
дыдэмыбжьэнтхъуэнтэмэ
фыдэмыбжьэнтхъуэнтэмэ
дэмыбжьэнтхъуэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнутэмэ
удэбжьэнтхъуэнутэмэ
дэбжьэнтхъуэнутэмэ
дыдэбжьэнтхъуэнутэмэ
фыдэбжьэнтхъуэнутэмэ
дэбжьэнтхъуэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэнутэмэ
удэмыбжьэнтхъуэнутэмэ
дэмыбжьэнтхъуэнутэмэ
дыдэмыбжьэнтхъуэнутэмэ
фыдэмыбжьэнтхъуэнутэмэ
дэмыбжьэнтхъуэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнт
удэбжьэнтхъуэнт
дэбжьэнтхъуэнт
дыдэбжьэнтхъуэнт
фыдэбжьэнтхъуэнт
дэбжьэнтхъуэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнтэкъым
удэбжьэнтхъуэнтэкъым
дэбжьэнтхъуэнтэкъым
дыдэбжьэнтхъуэнтэкъым
фыдэбжьэнтхъуэнтэкъым
дэбжьэнтхъуэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнут
удэбжьэнтхъуэнут
дэбжьэнтхъуэнут
дыдэбжьэнтхъуэнут
фыдэбжьэнтхъуэнут
дэбжьэнтхъуэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнутэкъым
удэбжьэнтхъуэнутэкъым
дэбжьэнтхъуэнутэкъым
дыдэбжьэнтхъуэнутэкъым
фыдэбжьэнтхъуэнутэкъым
дэбжьэнтхъуэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэми
удэбжьантхъуэми
дэбжьантхъуэми
дыдэбжьантхъуэми
фыдэбжьантхъуэми
дэбжьантхъуэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьантхъуэми
удэмыбжьантхъуэми
дэмыбжьантхъуэми
дыдэмыбжьантхъуэми
фыдэмыбжьантхъуэми
дэмыбжьантхъуэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуами
удэбжьэнтхъуами
дэбжьэнтхъуами
дыдэбжьэнтхъуами
фыдэбжьэнтхъуами
дэбжьэнтхъуа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуами
удэмыбжьэнтхъуами
дэмыбжьэнтхъуами
дыдэмыбжьэнтхъуами
фыдэмыбжьэнтхъуами
дэмыбжьэнтхъуа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъами
удэбжьэнтхъуэгъами
дэбжьэнтхъуэгъами
дыдэбжьэнтхъуэгъами
фыдэбжьэнтхъуэгъами
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэгъами
удэмыбжьэнтхъуэгъами
дэмыбжьэнтхъуэгъами
дыдэмыбжьэнтхъуэгъами
фыдэмыбжьэнтхъуэгъами
дэмыбжьэнтхъуэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнми
удэбжьэнтхъуэнми
дэбжьэнтхъуэнми
дыдэбжьэнтхъуэнми
фыдэбжьэнтхъуэнми
дэбжьэнтхъуэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэнми
удэмыбжьэнтхъуэнми
дэмыбжьэнтхъуэнми
дыдэмыбжьэнтхъуэнми
фыдэмыбжьэнтхъуэнми
дэмыбжьэнтхъуэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнуми
удэбжьэнтхъуэнуми
дэбжьэнтхъуэнуми
дыдэбжьэнтхъуэнуми
фыдэбжьэнтхъуэнуми
дэбжьэнтхъуэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэнуми
удэмыбжьэнтхъуэнуми
дэмыбжьэнтхъуэнуми
дыдэмыбжьэнтхъуэнуми
фыдэмыбжьэнтхъуэнуми
дэмыбжьэнтхъуэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьантхъуэтэми
удэбжьантхъуэтэми
дэбжьантхъуэтэми
дыдэбжьантхъуэтэми
фыдэбжьантхъуэтэми
дэбжьантхъуэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьантхъуэтэми
удэмыбжьантхъуэтэми
дэмыбжьантхъуэтэми
дыдэмыбжьантхъуэтэми
фыдэмыбжьантхъуэтэми
дэмыбжьантхъуэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуатэми
удэбжьэнтхъуатэми
дэбжьэнтхъуатэми
дыдэбжьэнтхъуатэми
фыдэбжьэнтхъуатэми
дэбжьэнтхъуа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуатэми
удэмыбжьэнтхъуатэми
дэмыбжьэнтхъуатэми
дыдэмыбжьэнтхъуатэми
фыдэмыбжьэнтхъуатэми
дэмыбжьэнтхъуа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэгъатэми
удэбжьэнтхъуэгъатэми
дэбжьэнтхъуэгъатэми
дыдэбжьэнтхъуэгъатэми
фыдэбжьэнтхъуэгъатэми
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэгъатэми
удэмыбжьэнтхъуэгъатэми
дэмыбжьэнтхъуэгъатэми
дыдэмыбжьэнтхъуэгъатэми
фыдэмыбжьэнтхъуэгъатэми
дэмыбжьэнтхъуэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнтэми
удэбжьэнтхъуэнтэми
дэбжьэнтхъуэнтэми
дыдэбжьэнтхъуэнтэми
фыдэбжьэнтхъуэнтэми
дэбжьэнтхъуэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэнтэми
удэмыбжьэнтхъуэнтэми
дэмыбжьэнтхъуэнтэми
дыдэмыбжьэнтхъуэнтэми
фыдэмыбжьэнтхъуэнтэми
дэмыбжьэнтхъуэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуэнутэми
удэбжьэнтхъуэнутэми
дэбжьэнтхъуэнутэми
дыдэбжьэнтхъуэнутэми
фыдэбжьэнтхъуэнутэми
дэбжьэнтхъуэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуэнутэми
удэмыбжьэнтхъуэнутэми
дэмыбжьэнтхъуэнутэми
дыдэмыбжьэнтхъуэнутэми
фыдэмыбжьэнтхъуэнутэми
дэмыбжьэнтхъуэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуаи
удэбжьэнтхъуаи
дэбжьэнтхъуаи
дыдэбжьэнтхъуаи
фыдэбжьэнтхъуаи
дэбжьэнтхъуаи
щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуаи
удэмыбжьэнтхъуаи
дэмыбжьэнтхъуаи
дыдэмыбжьэнтхъуаи
фыдэмыбжьэнтхъуаи
дэмыбжьэнтхъуаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуащэрэт
удэбжьэнтхъуащэрэт
дэбжьэнтхъуащэрэт
дыдэбжьэнтхъуащэрэт
фыдэбжьэнтхъуащэрэт
дэбжьэнтхъуащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыдэмыбжьэнтхъуащэрэт
удэмыбжьэнтхъуащэрэт
дэмыбжьэнтхъуащэрэт
дыдэмыбжьэнтхъуащэрэт
фыдэмыбжьэнтхъуащэрэт
дэмыбжьэнтхъуащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнщ
удэбжьэнтхъуагъэнщ
дэбжьэнтхъуагъэнщ
дыдэбжьэнтхъуагъэнщ
фыдэбжьэнтхъуагъэнщ
дэбжьэнтхъуагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнкъым
удэбжьэнтхъуагъэнкъым
дэбжьэнтхъуагъэнкъым
дыдэбжьэнтхъуагъэнкъым
фыдэбжьэнтхъуагъэнкъым
дэбжьэнтхъуагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнт
удэбжьэнтхъуагъэнт
дэбжьэнтхъуагъэнт
дыдэбжьэнтхъуагъэнт
фыдэбжьэнтхъуагъэнт
дэбжьэнтхъуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнтэкъым
удэбжьэнтхъуагъэнтэкъым
дэбжьэнтхъуагъэнтэкъым
дыдэбжьэнтхъуагъэнтэкъым
фыдэбжьэнтхъуагъэнтэкъым
дэбжьэнтхъуагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэн
удэбжьэнтхъуагъэн
дэбжьэнтхъуагъэн
дыдэбжьэнтхъуагъэн
фыдэбжьэнтхъуагъэн
дэбжьэнтхъуагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнкъэ
удэбжьэнтхъуагъэнкъэ
дэбжьэнтхъуагъэнкъэ
дыдэбжьэнтхъуагъэнкъэ
фыдэбжьэнтхъуагъэнкъэ
дэбжьэнтхъуагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнт
удэбжьэнтхъуагъэнт
дэбжьэнтхъуагъэнт
дыдэбжьэнтхъуагъэнт
фыдэбжьэнтхъуагъэнт
дэбжьэнтхъуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнтэкъэ
удэбжьэнтхъуагъэнтэкъэ
дэбжьэнтхъуагъэнтэкъэ
дыдэбжьэнтхъуагъэнтэкъэ
фыдэбжьэнтхъуагъэнтэкъэ
дэбжьэнтхъуагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнущ
удэбжьэнтхъуагъэнущ
дэбжьэнтхъуагъэнущ
дыдэбжьэнтхъуагъэнущ
фыдэбжьэнтхъуагъэнущ
дэбжьэнтхъуагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнукъым
удэбжьэнтхъуагъэнукъым
дэбжьэнтхъуагъэнукъым
дыдэбжьэнтхъуагъэнукъым
фыдэбжьэнтхъуагъэнукъым
дэбжьэнтхъуагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнут
удэбжьэнтхъуагъэнут
дэбжьэнтхъуагъэнут
дыдэбжьэнтхъуагъэнут
фыдэбжьэнтхъуагъэнут
дэбжьэнтхъуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнутэкъым
удэбжьэнтхъуагъэнутэкъым
дэбжьэнтхъуагъэнутэкъым
дыдэбжьэнтхъуагъэнутэкъым
фыдэбжьэнтхъуагъэнутэкъым
дэбжьэнтхъуагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэну
удэбжьэнтхъуагъэну
дэбжьэнтхъуагъэну
дыдэбжьэнтхъуагъэну
фыдэбжьэнтхъуагъэну
дэбжьэнтхъуагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнукъэ
удэбжьэнтхъуагъэнукъэ
дэбжьэнтхъуагъэнукъэ
дыдэбжьэнтхъуагъэнукъэ
фыдэбжьэнтхъуагъэнукъэ
дэбжьэнтхъуагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнут
удэбжьэнтхъуагъэнут
дэбжьэнтхъуагъэнут
дыдэбжьэнтхъуагъэнут
фыдэбжьэнтхъуагъэнут
дэбжьэнтхъуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдэбжьэнтхъуагъэнутэкъэ
удэбжьэнтхъуагъэнутэкъэ
дэбжьэнтхъуагъэнутэкъэ
дыдэбжьэнтхъуагъэнутэкъэ
фыдэбжьэнтхъуагъэнутэкъэ
дэбжьэнтхъуагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыдэбжьантхъуэ
удэбжьантхъуэ
дэбжьантхъуэ
дыдэбжьантхъуэ
фыдэбжьантхъуэ
дэбжьантхъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыбжьантхъуэ
удэмыбжьантхъуэ
дэмыбжьантхъуэ
дыдэмыбжьантхъуэ
фыдэмыбжьантхъуэ
дэмыбжьантхъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдэбжьэнтхъуа
удэбжьэнтхъуа
дэбжьэнтхъуа
дыдэбжьэнтхъуа
фыдэбжьэнтхъуа
дэбжьэнтхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыбжьэнтхъуа
удэмыбжьэнтхъуа
дэмыбжьэнтхъуа
дыдэмыбжьэнтхъуа
фыдэмыбжьэнтхъуа
дэмыбжьэнтхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдэбжьэнтхъуэгъа
удэбжьэнтхъуэгъа
дэбжьэнтхъуэгъа
дыдэбжьэнтхъуэгъа
фыдэбжьэнтхъуэгъа
дэбжьэнтхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыбжьэнтхъуэгъа
удэмыбжьэнтхъуэгъа
дэмыбжьэнтхъуэгъа
дыдэмыбжьэнтхъуэгъа
фыдэмыбжьэнтхъуэгъа
дэмыбжьэнтхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыдэбжьэнтхъуэн
удэбжьэнтхъуэн
дэбжьэнтхъуэн
дыдэбжьэнтхъуэн
фыдэбжьэнтхъуэн
дэбжьэнтхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыбжьэнтхъуэн
удэмыбжьэнтхъуэн
дэмыбжьэнтхъуэн
дыдэмыбжьэнтхъуэн
фыдэмыбжьэнтхъуэн
дэмыбжьэнтхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыдэбжьэнтхъуэну
удэбжьэнтхъуэну
дэбжьэнтхъуэну
дыдэбжьэнтхъуэну
фыдэбжьэнтхъуэну
дэбжьэнтхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыбжьэнтхъуэну
удэмыбжьэнтхъуэну
дэмыбжьэнтхъуэну
дыдэмыбжьэнтхъуэну
фыдэмыбжьэнтхъуэну
дэмыбжьэнтхъуэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэбжьантхъуэ
узэрыдэбжьантхъуэ
зэрыдэбжьантхъуэ
дызэрыдэбжьантхъуэ
фызэрыдэбжьантхъуэ
зэрыдэбжьантхъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмыбжьантхъуэ
узэрыдэмыбжьантхъуэ
зэрыдэмыбжьантхъуэ
дызэрыдэмыбжьантхъуэ
фызэрыдэмыбжьантхъуэ
зэрыдэмыбжьантхъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэбжьэнтхъуа
узэрыдэбжьэнтхъуа
зэрыдэбжьэнтхъуа
дызэрыдэбжьэнтхъуа
фызэрыдэбжьэнтхъуа
зэрыдэбжьэнтхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмыбжьэнтхъуа
узэрыдэмыбжьэнтхъуа
зэрыдэмыбжьэнтхъуа
дызэрыдэмыбжьэнтхъуа
фызэрыдэмыбжьэнтхъуа
зэрыдэмыбжьэнтхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэбжьэнтхъуэгъа
узэрыдэбжьэнтхъуэгъа
зэрыдэбжьэнтхъуэгъа
дызэрыдэбжьэнтхъуэгъа
фызэрыдэбжьэнтхъуэгъа
зэрыдэбжьэнтхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмыбжьэнтхъуэгъа
узэрыдэмыбжьэнтхъуэгъа
зэрыдэмыбжьэнтхъуэгъа
дызэрыдэмыбжьэнтхъуэгъа
фызэрыдэмыбжьэнтхъуэгъа
зэрыдэмыбжьэнтхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэбжьэнтхъуэн
узэрыдэбжьэнтхъуэн
зэрыдэбжьэнтхъуэн
дызэрыдэбжьэнтхъуэн
фызэрыдэбжьэнтхъуэн
зэрыдэбжьэнтхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмыбжьэнтхъуэн
узэрыдэмыбжьэнтхъуэн
зэрыдэмыбжьэнтхъуэн
дызэрыдэмыбжьэнтхъуэн
фызэрыдэмыбжьэнтхъуэн
зэрыдэмыбжьэнтхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдэбжьэнтхъуэну
узэрыдэбжьэнтхъуэну
зэрыдэбжьэнтхъуэну
дызэрыдэбжьэнтхъуэну
фызэрыдэбжьэнтхъуэну
зэрыдэбжьэнтхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыдэмыбжьэнтхъуэну
узэрыдэмыбжьэнтхъуэну
зэрыдэмыбжьэнтхъуэну
дызэрыдэмыбжьэнтхъуэну
фызэрыдэмыбжьэнтхъуэну
зэрыдэмыбжьэнтхъуэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэбжьантхъуэ
ущыдэбжьантхъуэ
щыдэбжьантхъуэ
дыщыдэбжьантхъуэ
фыщыдэбжьантхъуэ
щыдэбжьантхъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмыбжьантхъуэ
ущыдэмыбжьантхъуэ
щыдэмыбжьантхъуэ
дыщыдэмыбжьантхъуэ
фыщыдэмыбжьантхъуэ
щыдэмыбжьантхъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэбжьэнтхъуа
ущыдэбжьэнтхъуа
щыдэбжьэнтхъуа
дыщыдэбжьэнтхъуа
фыщыдэбжьэнтхъуа
щыдэбжьэнтхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмыбжьэнтхъуа
ущыдэмыбжьэнтхъуа
щыдэмыбжьэнтхъуа
дыщыдэмыбжьэнтхъуа
фыщыдэмыбжьэнтхъуа
щыдэмыбжьэнтхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэбжьэнтхъуэгъа
ущыдэбжьэнтхъуэгъа
щыдэбжьэнтхъуэгъа
дыщыдэбжьэнтхъуэгъа
фыщыдэбжьэнтхъуэгъа
щыдэбжьэнтхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмыбжьэнтхъуэгъа
ущыдэмыбжьэнтхъуэгъа
щыдэмыбжьэнтхъуэгъа
дыщыдэмыбжьэнтхъуэгъа
фыщыдэмыбжьэнтхъуэгъа
щыдэмыбжьэнтхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэбжьэнтхъуэн
ущыдэбжьэнтхъуэн
щыдэбжьэнтхъуэн
дыщыдэбжьэнтхъуэн
фыщыдэбжьэнтхъуэн
щыдэбжьэнтхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмыбжьэнтхъуэн
ущыдэмыбжьэнтхъуэн
щыдэмыбжьэнтхъуэн
дыщыдэмыбжьэнтхъуэн
фыщыдэмыбжьэнтхъуэн
щыдэмыбжьэнтхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдэбжьэнтхъуэну
ущыдэбжьэнтхъуэну
щыдэбжьэнтхъуэну
дыщыдэбжьэнтхъуэну
фыщыдэбжьэнтхъуэну
щыдэбжьэнтхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыдэмыбжьэнтхъуэну
ущыдэмыбжьэнтхъуэну
щыдэмыбжьэнтхъуэну
дыщыдэмыбжьэнтхъуэну
фыщыдэмыбжьэнтхъуэну
щыдэмыбжьэнтхъуэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэбжьантхъуэ
уздэдэбжьантхъуэ
здэдэбжьантхъуэ
дыздэдэбжьантхъуэ
фыздэдэбжьантхъуэ
здэдэбжьантхъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмыбжьантхъуэ
уздэдэмыбжьантхъуэ
здэдэмыбжьантхъуэ
дыздэдэмыбжьантхъуэ
фыздэдэмыбжьантхъуэ
здэдэмыбжьантхъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэбжьэнтхъуа
уздэдэбжьэнтхъуа
здэдэбжьэнтхъуа
дыздэдэбжьэнтхъуа
фыздэдэбжьэнтхъуа
здэдэбжьэнтхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмыбжьэнтхъуа
уздэдэмыбжьэнтхъуа
здэдэмыбжьэнтхъуа
дыздэдэмыбжьэнтхъуа
фыздэдэмыбжьэнтхъуа
здэдэмыбжьэнтхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэбжьэнтхъуэгъа
уздэдэбжьэнтхъуэгъа
здэдэбжьэнтхъуэгъа
дыздэдэбжьэнтхъуэгъа
фыздэдэбжьэнтхъуэгъа
здэдэбжьэнтхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмыбжьэнтхъуэгъа
уздэдэмыбжьэнтхъуэгъа
здэдэмыбжьэнтхъуэгъа
дыздэдэмыбжьэнтхъуэгъа
фыздэдэмыбжьэнтхъуэгъа
здэдэмыбжьэнтхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэбжьэнтхъуэн
уздэдэбжьэнтхъуэн
здэдэбжьэнтхъуэн
дыздэдэбжьэнтхъуэн
фыздэдэбжьэнтхъуэн
здэдэбжьэнтхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмыбжьэнтхъуэн
уздэдэмыбжьэнтхъуэн
здэдэмыбжьэнтхъуэн
дыздэдэмыбжьэнтхъуэн
фыздэдэмыбжьэнтхъуэн
здэдэмыбжьэнтхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдэбжьэнтхъуэну
уздэдэбжьэнтхъуэну
здэдэбжьэнтхъуэну
дыздэдэбжьэнтхъуэну
фыздэдэбжьэнтхъуэну
здэдэбжьэнтхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэдэмыбжьэнтхъуэну
уздэдэмыбжьэнтхъуэну
здэдэмыбжьэнтхъуэну
дыздэдэмыбжьэнтхъуэну
фыздэдэмыбжьэнтхъуэну
здэдэмыбжьэнтхъуэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэбжьантхъуэ
ущӀыдэбжьантхъуэ
щӀыдэбжьантхъуэ
дыщӀыдэбжьантхъуэ
фыщӀыдэбжьантхъуэ
щӀыдэбжьантхъуэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмыбжьантхъуэ
ущӀыдэмыбжьантхъуэ
щӀыдэмыбжьантхъуэ
дыщӀыдэмыбжьантхъуэ
фыщӀыдэмыбжьантхъуэ
щӀыдэмыбжьантхъуэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэбжьэнтхъуа
ущӀыдэбжьэнтхъуа
щӀыдэбжьэнтхъуа
дыщӀыдэбжьэнтхъуа
фыщӀыдэбжьэнтхъуа
щӀыдэбжьэнтхъуа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмыбжьэнтхъуа
ущӀыдэмыбжьэнтхъуа
щӀыдэмыбжьэнтхъуа
дыщӀыдэмыбжьэнтхъуа
фыщӀыдэмыбжьэнтхъуа
щӀыдэмыбжьэнтхъуа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэбжьэнтхъуэгъа
ущӀыдэбжьэнтхъуэгъа
щӀыдэбжьэнтхъуэгъа
дыщӀыдэбжьэнтхъуэгъа
фыщӀыдэбжьэнтхъуэгъа
щӀыдэбжьэнтхъуэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмыбжьэнтхъуэгъа
ущӀыдэмыбжьэнтхъуэгъа
щӀыдэмыбжьэнтхъуэгъа
дыщӀыдэмыбжьэнтхъуэгъа
фыщӀыдэмыбжьэнтхъуэгъа
щӀыдэмыбжьэнтхъуэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэбжьэнтхъуэн
ущӀыдэбжьэнтхъуэн
щӀыдэбжьэнтхъуэн
дыщӀыдэбжьэнтхъуэн
фыщӀыдэбжьэнтхъуэн
щӀыдэбжьэнтхъуэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмыбжьэнтхъуэн
ущӀыдэмыбжьэнтхъуэн
щӀыдэмыбжьэнтхъуэн
дыщӀыдэмыбжьэнтхъуэн
фыщӀыдэмыбжьэнтхъуэн
щӀыдэмыбжьэнтхъуэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыдэбжьэнтхъуэну
ущӀыдэбжьэнтхъуэну
щӀыдэбжьэнтхъуэну
дыщӀыдэбжьэнтхъуэну
фыщӀыдэбжьэнтхъуэну
щӀыдэбжьэнтхъуэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыдэмыбжьэнтхъуэну
ущӀыдэмыбжьэнтхъуэну
щӀыдэмыбжьэнтхъуэну
дыщӀыдэмыбжьэнтхъуэну
фыщӀыдэмыбжьэнтхъуэну
щӀыдэмыбжьэнтхъуэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыдэбжьантхъуэу
удэбжьантхъуэу
дэбжьантхъуэу
дыдэбжьантхъуэу
фыдэбжьантхъуэу
дэбжьантхъуэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыбжьантхъуэу
удэмыбжьантхъуэу
дэмыбжьантхъуэу
дыдэмыбжьантхъуэу
фыдэмыбжьантхъуэу
дэмыбжьантхъуэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдэбжьэнтхъуауэ
удэбжьэнтхъуауэ
дэбжьэнтхъуауэ
дыдэбжьэнтхъуауэ
фыдэбжьэнтхъуауэ
дэбжьэнтхъуауэ / дэбжьэнтхъуа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдэмыбжьэнтхъуауэ
удэмыбжьэнтхъуауэ
дэмыбжьэнтхъуауэ
дыдэмыбжьэнтхъуауэ
фыдэмыбжьэнтхъуауэ
дэмыбжьэнтхъуауэ(хэ) / дэмыбжьэнтхъуа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыдэбжьантхъуэурэ
удэбжьантхъуэурэ
дэбжьантхъуэурэ
дыдэбжьантхъуэурэ
фыдэбжьантхъуэурэ
дэбжьантхъуэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыдэмыбжьантхъуэурэ
удэмыбжьантхъуэурэ
дэмыбжьантхъуэурэ
дыдэмыбжьантхъуэурэ
фыдэмыбжьантхъуэурэ
дэмыбжьантхъуэ(хэ)урэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыбдобжьантхъуэ
сыдобжьантхъуэ
--
сывдобжьантхъуэ
садобжьантхъуэ(хэ)
уэ
уздобжьантхъуэ
--
удобжьантхъуэ
уддобжьантхъуэ
--
уадобжьантхъуэ(хэ)
ар
здобжьантхъуэ
бдобжьантхъуэ
добжьантхъуэ
ддобжьантхъуэ
вдобжьантхъуэ
ядобжьантхъуэ(хэ)
дэ
--
дыбдобжьантхъуэ
дыдобжьантхъуэ
--
дывдобжьантхъуэ
дадобжьантхъуэ(хэ)
фэ
фыздобжьантхъуэ
--
фыдобжьантхъуэ
фыддобжьантхъуэ
--
фадобжьантхъуэ(хэ)
ахэр
здобжьантхъуэ
бдобжьантхъуэ
добжьантхъуэ
ддобжьантхъуэ
вдобжьантхъуэ
ядобжьантхъуэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыбдэ[бжьантхъуэрэ]
сыдэ[бжьантхъуэрэ]
--
сывдэ[бжьантхъуэрэ]
садэ[бжьантхъуэ(хэ)рэ]
уэ
уздэ[бжьантхъуэрэ]
--
удэ[бжьантхъуэрэ]
уддэ[бжьантхъуэрэ]
--
уадэ[бжьантхъуэ(хэ)рэ]
ар
здэ[бжьантхъуэрэ]
бдэ[бжьантхъуэрэ]
дэ[бжьантхъуэрэ]
ддэ[бжьантхъуэрэ]
вдэ[бжьантхъуэрэ]
ядэ[бжьантхъуэ(хэ)рэ]
дэ
--
дыбдэ[бжьантхъуэрэ]
дыдэ[бжьантхъуэрэ]
--
дывдэ[бжьантхъуэрэ]
дадэ[бжьантхъуэ(хэ)рэ]
фэ
фыздэ[бжьантхъуэрэ]
--
фыбъэдэ[бжьантхъуэрэ]
фыддэ[бжьантхъуэрэ]
--
фадэ[бжьантхъуэ(хэ)рэ]
ахэр
здэ[бжьантхъуэрэ]
бдэ[бжьантхъуэрэ]
дэ[бжьантхъуэрэ]
ддэ[бжьантхъуэрэ]
вдэ[бжьантхъуэрэ]
ядэ[бжьантхъуэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[бжьантхъу]э
[бжьантхъу]эр
--
[бжьантхъу]эхэр
Эргативнэ:
[бжьантхъу]э
[бжьантхъу]эм
--
[бжьантхъу]эхэм
Послеложнэ:
[бжьантхъу]экӀэ
[бжьантхъу]эмкӀэ
[бжьантхъу]эхэкӀэ
[бжьантхъу]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[бжьантхъу]эуэ
[бжьантхъу]эрауэ
[бжьантхъу]эхэу
[бжьантхъу]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[бжьэнтхъу]а
[бжьэнтхъу]ар
--
[бжьэнтхъу]ахэр
Эргативнэ:
[бжьэнтхъу]а
[бжьэнтхъу]ам
--
[бжьэнтхъу]ахэм
Послеложнэ:
[бжьэнтхъу]акӀэ
[бжьэнтхъу]амкӀэ
[бжьэнтхъу]ахэкӀэ
[бжьэнтхъу]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[бжьэнтхъу]ауэ
[бжьэнтхъу]арауэ
[бжьэнтхъу]ахэу
[бжьэнтхъу]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[бжьэнтхъу]эн
[бжьэнтхъу]эныр
--
[бжьэнтхъу]энхэр
Эргативнэ:
[бжьэнтхъу]эн
[бжьэнтхъу]эным
--
[бжьэнтхъу]энхэм
Послеложнэ:
[бжьэнтхъу]энкӀэ
[бжьэнтхъу]энымкӀэ
[бжьэнтхъу]энхэкӀэ
[бжьэнтхъу]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[бжьэнтхъу]эну
[бжьэнтхъу]энырауэ
[бжьэнтхъу]энхэу
[бжьэнтхъу]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[бжьэнтхъу]эну
[бжьэнтхъу]энур
--
[бжьэнтхъу]энухэр
Эргативнэ:
[бжьэнтхъу]эну
[бжьэнтхъу]энум
--
[бжьэнтхъу]энухэм
Послеложнэ:
[бжьэнтхъу]энукӀэ
[бжьэнтхъу]энумкӀэ
[бжьэнтхъу]энухэкӀэ
[бжьэнтхъу]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[бжьэнтхъу]энууэ
[бжьэнтхъу]энурауэ
[бжьэнтхъу]энухэу
[бжьэнтхъу]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
ЗыдэмыӀэбапхъэ гуэрым дэӀэбэн.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
Сабийр сумкэм дэбжьантхъуэри ахъшэр къыдихащ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
дэбжьэнтхъуэн: reach into sth with your hands (for example, into a trunk or a bag)
Сабийр сумкэм дэбжьантхъуэри ахъшэр къыдихащ: the child reached into the bag with his hand and took out the money.
УРЫСЫБЗЭ
дэбжьэнтхъуэн: забраться, залезть рукой куда-л. (напр. в сундук, сумку)
Сабийр сумкэм дэбжьантхъуэри ахъшэр къыдихащ: ребенок залез рукой в сумку и достал деньги.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.