АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "диин"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
диин
щымыӀэныгъэ:
мыдиин
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдиин
удиин
диин
дыдиин
фыдиин
диин(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сымыдиин
умыдиин
мыдиин
дымыдиин
фымыдиин
мыдиин(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
дий!
фыдий!
щымыӀэныгъэ:
умыдий!
фымыдий!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
средий
уредий
иредий
дредий
фредий
иредий
щымыӀэныгъэ:
сремыдий
уремыдий
иремыдий
дремыдий
фремыдий
иремыдий
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
содий(р)
уодий(р)
мэдий(р)
додий(р)
фодий(р)
мэдий(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдийркъым
удийркъым
дийркъым
дыдийркъым
фыдийркъым
дий(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдийрт
удийрт
дийрт
дыдийрт
фыдийрт
дий(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдийртэкъым
удийртэкъым
дийртэкъым
дыдийртэкъым
фыдийртэкъым
дий(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдиящ
удиящ
диящ
дыдиящ
фыдиящ
дия(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдиякъым
удиякъым
диякъым
дыдиякъым
фыдиякъым
дия(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдият
удият
дият
дыдият
фыдият
дия(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдиятэкъым
удиятэкъым
диятэкъым
дыдиятэкъым
фыдиятэкъым
дия(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыдийгъащ
удийгъащ
дийгъащ
дыдийгъащ
фыдийгъащ
дийгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдийгъакъым
удийгъакъым
дийгъакъым
дыдийгъакъым
фыдийгъакъым
дийгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдийгъат
удийгъат
дийгъат
дыдийгъат
фыдийгъат
дийгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдийгъатэкъым
удийгъатэкъым
дийгъатэкъым
дыдийгъатэкъым
фыдийгъатэкъым
дийгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыдийщ
удийщ
дийщ
дыдийщ
фыдийщ
дий(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыдийкъым
удийкъым
дийкъым
дыдийкъым
фыдийкъым
дий(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыдийт
удийт
дийт
дыдийт
фыдийт
дий(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыдийтэкъым
удийтэкъым
дийтэкъым
дыдийтэкъым
фыдийтэкъым
дий(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинщ
удиинщ
диинщ
дыдиинщ
фыдиинщ
диин(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдиинкъым
удиинкъым
диинкъым
дыдиинкъым
фыдиинкъым
диин(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинущ
удиинуш
диинущ
дыдиинущ
фыдиинущ
диину(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдиинукъым
удиинукъым
диинукъым
дыдиинукъым
фыдиинукъым
диину(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдийрэ
удийрэ
дийрэ
дыдийрэ
фыдийрэ
дий(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдийркъэ
удийркъэ
дийркъэ
дыдийркъэ
фыдийркъэ
дий(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдийрт
удийрт
дийрт
дыдийрт
фыдийрт
ди(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдийртэкъэ
удийртэкъэ
дийртэкъэ
дыдийртэкъэ
фыдийртэкъэ
дийхэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдия
удия
дия
дыдия
фыдия
дия(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдиякъэ
удиякъэ
диякъэ
дыдиякъэ
фыдиякъэ
дия(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыдият
удият
дият
дыдият
фыдият
дия(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдиятэкъэ
удиятэкъэ
диятэкъэ
дыдиятэкъэ
фыдиятэкъэ
дия(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыдийгъа
удийгъа
дийгъа
дыдийгъа
фыдийгъа
дийгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдийгъакъэ
удийгъакъэ
дийгъакъэ
дыдийгъакъэ
фыдийгъакъэ
дийгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдийгъат
удийгъат
дийгъат
дыдийгъат
фыдийгъат
дийгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыдийгъатэкъэ
удийгъатэкъэ
дийгъатэкъэ
дыдийгъатэкъэ
фыдийгъатэкъэ
дийгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыдий
удий
дий
дыдий
фыдий
дий(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыдийкъэ
удийкъэ
дийкъэ
дыдийкъэ
фыдийкъэ
дий(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыдийт
удийт
дийт
дыдийт
фыдийт
дий(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыдийтэкъэ
удийтэкъэ
дийтэкъэ
дыдийтэкъэ
фыдийтэкъэ
дий(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиин
удиин
диин
дыдиин
фыдиин
диин(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдиинкъэ
удиинкъэ
диинкъэ
дыдиинкъэ
фыдиинкъэ
диин(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиину
удиину
диину
дыдиину
фыдиину
диину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдиинукъэ
удиинукъэ
диинукъэ
дыдиинукъэ
фыдиинукъэ
диину(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиймэ
удиймэ
диймэ
дыдиймэ
фыдиймэ
дий(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдиймэ
умыдиймэ
мыдиймэ
дымыдиймэ
фымыдиймэ
мыдий(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдиямэ
удиямэ
диямэ
дыдиямэ
фыдиямэ
дия(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыдиямэ
умыдиямэ
мыдиямэ
дымыдиямэ
фымыдиямэ
мыдия(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдийгъамэ
удийгъамэ
дийгъамэ
дыдийгъамэ
фыдийгъамэ
дийгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыдийгъамэ
умыдийгъамэ
мыдийгъамэ
дымыдийгъамэ
фымыдийгъамэ
мыдийгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинмэ
удиинмэ
диинмэ
дыдиинмэ
фыдиинмэ
диин(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдиинмэ
умыдиинмэ
мыдиинмэ
дымыдиинмэ
фымыдиинмэ
мыдиин(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинумэ
удиинумэ
диинумэ
дыдиинумэ
фыдиинумэ
диину(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдиинумэ
умыдиинумэ
мыдиинумэ
дымыдиинумэ
фымыдиинумэ
мыдиину(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдийтэмэ
удийтэмэ
дийтэмэ
дыдийтэмэ
фыдийтэмэ
дий(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдийтэмэ
умыдийтэмэ
мыдийтэмэ
дымыдийтэмэ
фымыдийтэмэ
мыдий(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдиятэмэ
удиятэмэ
диятэмэ
дыдиятэмэ
фыдиятэмэ
дия(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыдиятэмэ
умыдиятэмэ
мыдиятэмэ
дымыдиятэмэ
фымыдиятэмэ
мыдия(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдийгъатэмэ
удийгъатэмэ
дийгъатэмэ
дыдийгъатэмэ
фыдийгъатэмэ
дийгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыдийгъатэмэ
умыдийгъатэмэ
мыдийгъатэмэ
дымыдийгъатэмэ
фымыдийгъатэмэ
мыдийгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинтэмэ
удиинтэмэ
диинтэмэ
дыдиинтэмэ
фыдиинтэмэ
диин(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдиинтэмэ
умыдиинтэмэ
мыдиинтэмэ
дымыдиинтэмэ
фымыдиинтэмэ
мыдиин(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинутэмэ
удиинутэмэ
диинутэмэ
дыдиинутэмэ
фыдиинутэмэ
диину(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдиинутэмэ
умыдиинутэмэ
мыдиинутэмэ
дымыдиинутэмэ
фымыдиинутэмэ
мыдиину(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинт
удиинт
диинт
дыдиинт
фыдиинт
диин(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдиинтэкъым
удиинтэкъым
диинтэкъым
дыдиинтэкъым
фыдиинтэкъым
диин(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинут
удиинут
диинут
дыдиинут
фыдиинут
диину(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыдиинутэкъым
удиинутэкъым
диинутэкъым
дыдиинутэкъым
фыдиинутэкъым
диину(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдийми
удийми
дийми
дыдийми
фыдийми
дий(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдийми
умыдийми
мыдийми
дымыдийми
фымыдийми
мыдий(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдиями
удиями
диями
дыдиями
фыдиями
дия(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыдиями
умыдиями
мыдиями
дымыдиями
фымыдиями
мыдия(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдийгъами
удийгъами
дийгъами
дыдийгъами
фыдийгъами
дийгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыдийгъами
умыдийгъами
мыдийгъами
дымыдийгъами
фымыдийгъами
мыдийгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинми
удиинми
диинми
дыдиинми
фыдиинми
диин(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдиинми
умыдиинми
мыдиинми
дымыдиинми
фымыдиинми
мыдиин(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинуми
удиинуми
диинуми
дыдиинуми
фыдиинуми
диину(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдиинуми
умыдиинуми
мыдиинуми
дымыдиинуми
фымыдиинуми
мыдиину(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыдийтэми
удийтэми
дийтэми
дыдийтэми
фыдийтэми
дий(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдийтэми
умыдийтэми
мыдийтэми
дымыдийтэми
фымыдийтэми
мыдий(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыдиятэми
удиятэми
диятэми
дыдиятэми
фыдиятэми
дия(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыдиятэми
умыдиятэми
мыдиятэми
дымыдиятэми
фымыдиятэми
мыдия(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыдийгъатэми
удийгъатэми
дийгъатэми
дыдийгъатэми
фыдийгъатэми
дийгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыдийгъатэми
умыдийгъатэми
мыдийгъатэми
дымыдийгъатэми
фымыдийгъатэми
мыдийгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинтэми
удиинтэми
диинтэми
дыдиинтэми
фыдиинтэми
диин(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдиинтэми
умыдиинтэми
мыдиинтэми
дымыдиинтэми
фымыдиинтэми
мыдиин(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыдиинутэми
удиинутэми
диинутэми
дыдиинутэми
фыдиинутэми
диину(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыдиинутэми
умыдиинутэми
мыдиинутэми
дымыдиинутэми
фымыдиинутэми
мыдиину(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдияи
удияи
дияи
дыдияи
фыдияи
дияи
щымыӀэныгъэ:
сыдиякъыми
удиякъыми
диякъыми
дыдиякъыми
фыдиякъыми
диякъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыдиящэрэт
удиящэрэт
диящэрэт
дыдиящэрэт
фыдиящэрэт
диящэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымыдиящэрэт
умыдиящэрэт
мыдиящэрэт
дымыдиящэрэт
фымыдиящэрэт
мыдиящэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдиягъэнщ
удиягъэнщ
диягъэнщ
дыдиягъэнщ
фыдиягъэнщ
диягъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдиягъэнкъым
удиягъэнкъым
диягъэнкъым
дыдиягъэнкъым
фыдиягъэнкъым
диягъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдиягъэнт
удиягъэнт
диягъэнт
дыдиягъэнт
фыдиягъэнт
диягъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдиягъэнтэкъым
удиягъэнтэкъым
диягъэнтэкъым
дыдиягъэнтэкъым
фыдиягъэнтэкъым
диягъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдиягъэн
удиягъэн
диягъэн
дыдиягъэн
фыдиягъэн
диягъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдиягъэнкъэ
удиягъэнкъэ
диягъэнкъэ
дыдиягъэнкъэ
фыдиягъэнкъэ
диягъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдиягъэнт
удиягъэнт
диягъэнт
дыдиягъэнт
фыдиягъэнт
диягъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдиягъэнтэкъэ
удиягъэнтэкъэ
диягъэнтэкъэ
дыдиягъэнтэкъэ
фыдиягъэнтэкъэ
диягъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдиягъэндий
удиягъэндий
диягъэндий
дыдиягъэндий
фыдиягъэндий
диягъэндий
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдиягъэнукъым
удиягъэнукъым
диягъэнукъым
дыдиягъэнукъым
фыдиягъэнукъым
диягъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыдиягъэнут
удиягъэнут
диягъэнут
дыдиягъэнут
фыдиягъэнут
диягъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыдиягъэнутэкъым
удиягъэнутэкъым
диягъэнутэкъым
дыдиягъэнутэкъым
фыдиягъэнутэкъым
диягъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдиягъэну
удиягъэну
диягъэну
дыдиягъэну
фыдиягъэну
диягъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдиягъэнукъэ
удиягъэнукъэ
диягъэнукъэ
дыдиягъэнукъэ
фыдиягъэнукъэ
диягъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыдиягъэнут
удиягъэнут
диягъэнут
дыдиягъэнут
фыдиягъэнут
диягъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыдиягъэнутэкъэ
удиягъэнутэкъэ
диягъэнутэкъэ
дыдиягъэнутэкъэ
фыдиягъэнутэкъэ
диягъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыдий
удий
дий
дыдий
фыдий
дий(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыдий
умыдий
мыдий
дымыдий
фымыдий
мыдий(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдия
удия
дия
дыдия
фыдия
дия(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыдия
умыдия
мыдия
дымыдия
фымыдия
мыдия(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдийгъа
удийгъа
дийгъа
дыдийгъа
фыдийгъа
дийгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыдийгъа
умыдийгъа
мыдийгъа
дымыдийгъа
фымыдийгъа
мыдийгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыдиин
удиин
диин
дыдиин
фыдиин
диин(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыдиин
умыдиин
мыдиин
дымыдиин
фымыдиин
мыдиин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыдиину
удиину
диину
дыдиину
фыдиину
диину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыдиину
умыдиину
мыдиину
дымыдиину
фымыдиину
мыдиину(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдий
узэрыдий
зэрыдий
дызэрыдий
фызэрыдий
зэрыдий(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыдий
узэрымыдий
зэрымыдий
дызэрымыдий
фызэрымыдий
мызэрыдий(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдия
узэрыдия
зэрыдия
дызэрыдия
фызэрыдия
зэрыдия(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыдия
узэрымыдия
зэрымыдия
дызэрымыдия
фызэрымыдия
зэрымыдия(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдийгъа
узэрыдийгъа
зэрыдийгъа
дызэрыдийгъа
фызэрыдийгъа
зэрыдийгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыдийгъа
узэрымыдийгъа
зэрымыдийгъа
дызэрымыдийгъа
фызэрымыдийгъа
зэрымыдийгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдиин
узэрыдиин
зэрыдиин
дызэрыдиин
фызэрыдиин
зэрыдиин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыдиин
узэрымыдиин
зэрымыдиин
дызэрымыдиин
фызэрымыдиин
зэрымыдиин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыдиину
узэрыдиину
зэрыдиину
дызэрыдиину
фызэрыдиину
зэрыдиину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыдиину
узэрымыдиину
зэрымыдиину
дызэрымыдиину
фызэрымыдиину
зэрымыдиину(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдий
диыдий
щыдий
дыщыдий
фыщыдий
щыдий(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыдий
диымыдий
щымыдий
дыщымыдий
фыщымыдий
щымыдий(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдия
диыдия
щыдия
дыщыдия
фыщыдия
щыдия(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыдия
диымыдия
щымыдия
дыщымыдия
фыщымыдия
щымыдия(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдийгъа
диыдийгъа
щыдийгъа
дыщыдийгъа
фыщыдийгъа
щыдийгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыдийгъа
диымыдийгъа
щымыдийгъа
дыщымыдийгъа
фыщымыдийгъа
щымыдийгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдиин
диыдиин
щыдиин
дыщыдиин
фыщыдиин
щыдиин(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыдиин
диымыдиин
щымыдиин
дыщымыдиин
фыщымыдиин
щымыдиин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыдиину
диыдиину
щыдиину
дыщыдиину
фыщыдиину
щыдиину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыдиину
диымыдиину
щымыдиину
дыщымыдиину
фыщымыдиину
щымыдиину(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдий
уздэдий
здэдий
дыздэдий
фыздэдий
здэдий(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыдий
уздэмыдий
здэмыдий
дыздэмыдий
фыздэмыдий
здэмыдий(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдия
уздэдия
здэдия
дыздэдия
фыздэдия
здэдия(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыдия
уздэмыдия
здэмыдия
дыздэмыдия
фыздэмыдия
здэмыдия(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдийгъа
уздэдийгъа
здэдийгъа
дыздэдийгъа
фыздэдийгъа
здэдийгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыдийгъа
уздэмыдийгъа
здэмыдийгъа
дыздэмыдийгъа
фыздэмыдийгъа
здэмыдийгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдиин
уздэдиин
здэдиин
дыздэдиин
фыздэдиин
здэдиин(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыдиин
уздэмыдиин
здэмыдиин
дыздэмыдиин
фыздэмыдиин
здэмыдиин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэдиину
уздэдиину
здэдиину
дыздэдиину
фыздэдиину
здэдиину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыдиину
уздэмыдиину
здэмыдиину
дыздэмыдиину
фыздэмыдиину
здэмыдиину(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэдий
диӀэдий
щӀэдий
дыщӀэдий
фыщӀэдий
щӀэдий(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыдий
диӀэмыдий
щӀэмыдий
дыщӀэмыдий
фыщӀэмыдий
щӀэмыдий(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэдия
диӀэдия
щӀэдия
дыщӀэдия
фыщӀэдия
щӀэдия(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыдия
диӀэмыдия
щӀэмыдия
дыщӀэмыдия
фыщӀэмыдия
щӀэмыдия(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэдийгъа
диӀэдийгъа
щӀэдийгъа
дыщӀэдийгъа
фыщӀэдийгъа
щӀэдийгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыдийгъа
диӀэмыдийгъа
щӀэмыдийгъа
дыщӀэмыдийгъа
фыщӀэмыдийгъа
щӀэмыдийгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэдиин
диӀэдиин
щӀэдиин
дыщӀэдиин
фыщӀэдиин
щӀэдиин(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыдиин
диӀэмыдиин
щӀэмыдиин
дыщӀэмыдиин
фыщӀэмыдиин
щӀэмыдиин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэдиину
диӀэдиину
щӀэдиину
дыщӀэдиину
фыщӀэдиину
щӀэдиину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыдиину
диӀэмыдиину
щӀэмыдиину
дыщӀэмыдиину
фыщӀэмыдиину
щӀэмыдиину(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыдийу
удийу
дийу
дыдийу
фыдийу
дий(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыдийу
умыдийу
мыдийу
дымыдийу
фымыдийу
мыдий(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдияуэ
удияуэ
дияуэ
дыдияуэ
фыдияуэ
дияуэ / дияхэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыдияуэ
умыдияуэ
мыдияуэ
дымыдияуэ
фымыдияуэ
мыдияуэ / мыдияхэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыдийурэ
удийурэ
дийурэ
дыдийурэ
фыдийурэ
дий(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымыдийурэ
умыдийурэ
мыдийурэ
дымыдийурэ
фымыдийурэ
мыдий(хэ)урэ
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ди]й
[ди]йр
--
[ди]йхэр
Эргативнэ:
[ди]й
[ди]йм
--
[ди]йхэм
Послеложнэ:
[ди]йкӀэ
[ди]ймкӀэ
[ди]йхэкӀэ
[ди]йхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ди]йу
[ди]йрауэ
[ди]йхэу
[ди]йхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ди]я
[ди]яр
--
[ди]яхэр
Эргативнэ:
[ди]я
[ди]ям
--
[ди]яхэм
Послеложнэ:
[ди]якӀэ
[ди]ямкӀэ
[ди]яхэкӀэ
[ди]яхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ди]яуэ
[ди]ярауэ
[ди]яхэу
[ди]яхэрауэ
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ди]ин
[ди]иныр
--
[ди]инхэр
Эргативнэ:
[ди]ин
[ди]иным
--
[ди]инхэм
Послеложнэ:
[ди]инкӀэ
[ди]инымкӀэ
[ди]инхэкӀэ
[ди]инхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[ди]ину
[ди]инырауэ
[ди]инхэу
[ди]инхэрауэ
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ди]ину
[ди]инур
--
[ди]инухэр
Эргативнэ:
[ди]ину
[ди]инум
--
[ди]инухэм
Послеложнэ:
[ди]инукӀэ
[ди]инумкӀэ
[ди]инухэкӀэ
[ди]инухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ди]инууэ
[ди]инурауэ
[ди]инухэу
[ди]инухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Хуабагъэр зыгуэрым щӀэкӀын, упщӀыӀуу быдэ хъун.
ПӀыщӀэн, щӀыӀэм исын (цӀыхум, псэущхьэм хужаӀэ).
ЩАПХЪЭХЭР
Гъатхэ пасэм и нэщэнэу щӀыр дият. Къашыргъэ ХьэпащӀэ
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,
«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984
нап. 100
адыгэбзэ
урысыбзэ/русский
инджылыбзэ/English
Дия нэужь, пӀастэр сэкӀэ къыгуагъэж.
После того, как остынет , пасту нарезают ножом.
After it has cooled , the hominy is sliced with a knife.
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
Щэ дагъэр диящ.
ЩӀалэ цӀыкӀур дият.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
диин: 1. cool off, harden 2. feel chilly, freeze, suffer from the cold
Щэ дагъэр диящ: the melted fat hardened.
ЩӀалэ цӀыкӀур дият: the young boy felt chilly.
УРЫСЫБЗЭ
диин: 1. застыть, затвердеть 2. озябнуть, застыть
Щэ дагъэр диящ: вытопленный жир затвердело.
ЩӀалэ цӀыкӀур дият: маленький мальчик озяб.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.