Wt/kbd/дзэ

From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > дзэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [dzɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [дз] + -э

СКЛОНЕНЭ

Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: дзэ дзэр -- дзэхэр
Эргативнэ: дзэ дзэм -- дзэхэм
Послеложнэ: дзэкӀэ дзэмкӀэ дзэхэкӀэ дзэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: дзэуэ дзэрауэ дзэхэу дзэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Шхыныр ирашхыу, ирагъэныщкӀуу дзэлым къыхэкӀ къупщхьэхэкӀ цӀыкӀухэр.
  2. Дзэ щӀыкӀэу жьэдэха, дзэм ещхьу, щӀа гуэр.
  3. ИрыпаупщӀӀауэ къагъэсэбэп гуэрым и жаныпӀэ.

ЩАПХЪЭХЭР

  • ЗэкъуэшитӀрэ дзитӀ зыӀутрэ. Псалъэжьхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Дзэр къэкӀын.
  • Дзэр Ӏухун.
  • Пхъэхым и дзэр ӀущӀыкӀащ.
  • Сэм и дзэ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • дзэ: 1. tooth (people and animals) 2. tooth (saw) 3. blade (knive, etc.)
  • Дзэр къэкӀын: grow (a tooth)
  • Дзэр Ӏухун: fall out (a tooth)
  • Пхъэхым и дзэр ӀущӀыкӀащ: a saw tooth broke.
  • Сэм и дзэ: knife blade
УРЫСЫБЗЭ
  • дзэ: 1. зуб (у человека, животных) 2. зуб, зубец (напр. пилы) 3. лезвие (ножа и т. п.)
  • Дзэр къэкӀын: расти (зуб)
  • Дзэр Ӏухун: выпасть (зуб)
  • Пхъэхым и дзэр ӀущӀыкӀащ: сломался зуб у пилы.
  • Сэм и дзэ: лезвие ножа

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [dzɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [дз] + -э

СКЛОНЕНЭ

Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: дзэ дзэр -- дзэхэр
Эргативнэ: дзэ дзэм -- дзэхэм
Послеложнэ: дзэкӀэ дзэмкӀэ дзэхэкӀэ дзэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: дзэуэ дзэрауэ дзэхэу дзэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Зауэ хуэӀухуэщӀэм хуэгъэхьэзыра, хузэщӀэузэда и къарухэр.

ЩАПХЪЭХЭР

  • Хъаным и дзэр унэ къэсыху цӀыху плӀырыплӀу къуажэм ятриугуэшащ. Нэгумэ Шорэ
  • Зым тӀур и дзэщ. Псалъэжьхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • дзэ: army, troops
УРЫСЫБЗЭ
  • дзэ: войско

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.