Wt/kbd/джэрыщӏэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [dᶎɐ'rǝɕʹɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [дж] + -э + -р + -ы + [щӀ] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | джэрыщӏэ | джэрыщӏэр | -- | джэрыщӏэхэр |
Эргативнэ: | джэрыщӏэ | джэрыщӏэм | -- | джэрыщӏэхэм |
Послеложнэ: | джэрыщӏэкӀэ | джэрыщӏэмкӀэ | джэрыщӏэхэкӀэ | джэрыщӏэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | джэрыщӏэу | джэрыщӏэрауэ | джэрыщӏэхэу | джэрыщӏэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Уанэр и плӀэмкӀэ мыкӀуэтэн папщӀэ, шым и кӀэпкъым щӀэдзауэ зи кӀапитӀыр уанэпхъафэм епхыжа фэ кӀапсэ, и кум деж щызэхуэшарэ щызэрыдзауэ.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Уанэм джэрыщӀэ илъмэ иригъэплӀакӀуэркъым.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- джэрыщӏэ: crupper (belt at the back of a saddle to keep it from slipping when riding downhill)
- Уанэм джэрыщӀэ илъмэ иригъэплӀакӀуэркъым:if a saddle has a crupper, it doesn't slip.
УРЫСЫБЗЭ
- джэрыщӏэ: подхвостник (ремень для удержания седла при спуске с горы)
- Уанэм джэрыщӀэ илъмэ иригъэплӀакӀуэркъым: Если седло с подхвостником, то оно хорошо держится (не съезжает)
псалъафэ зэпыщӀахэр
джэрыщӀэ тхьэгъу
Мыхьэнэ: ДжэрыщӀэм тет дыжьын мет. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: a silver decoration on the uppoer part of a crupper. ДжэрыщӀэ тхьэгъум сауткӀэ тхыпхъэ тещӀыхьат. the was a silver decoration on the crupper. Урысыбзэ: серебряная бляшка на верхней части подхвостника ДжэрыщӀэ тхьэгъум сауткӀэ тхыпхъэ тещӀыхьат. на подхвостнике была серебряная бляшка. Псалъэ зэпхахэр: ДжэрыщӀэ тхьэгъум сауткӀэ тхыпхъэ тещӀыхьат. Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.