Wt/kbd/дамэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
-
дамэ (1)
-
дамэ (2)
-
дамэ (3)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['dɑ:mɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [дам] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | дамэ | дамэр | -- | дамэхэр |
Эргативнэ: | дамэ | дамэм | -- | дамэхэм |
Послеложнэ: | дамэкӀэ | дамэмкӀэ | дамэхэкӀэ | дамэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | дамэу | дамэрауэ | дамэхэу | дамэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Къуалэбзу, джэдкъаз хуэдэхэр зэрылъатэ.
- Кхъухьлъатэр хьэуам зэрыщес, и бгъуитӀымкӀэ иӀэ гуэшиикӀахэр.
- Пщэдакъэм къыщӀэдзауэ блыпкъым нэс.
ЩАПХЪЭХЭР
- Бгъэр куэдрэ уэмэ, и дамэр мэкъутэ. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 90 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Бадзэм дамэ тетщ. | У мухи есть крылья. | Flies have got wings. |
нап. 105 | ||
ЦӀывхэм дамэ цӀыкӀу ятетщ. | Жуки имеют маленькие крылья. | Beetles have little wings. |
Дамэ зытет цӀывхэр мэлъатэ. | Жуки с крыльями летают. | Beetles with wings fly. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Матэр дамэм тегъэувэн.
- Къэпыр дамэкӀэ хьын.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- дамэ: 1. wing (bird) 2. wing (for example, of an aeroplane) 3. shoulder (human)
- Матэр дамэм тегъэувэн: to place the basket on your shoulder
- Къэпыр дамэкӀэ хьын: carry a bag on your shoulder
УРЫСЫБЗЭ
- дамэ: 1. крыло (птицы) 2. крыло (напр. самолета) 3. плечо (человека)
- Матэр дамэм тегъэувэн: положить корзину на плечо
- Къэпыр дамэкӀэ хьын: носить мешок на плече
псалъафэ зэпыщӀахэр
Дамэр дэшеин
1.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: shrug one`s shoulders (when not knowing sth) Урысыбзэ: пожимать плечами (при незнании чего-л.) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
2.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: look pathetic Урысыбзэ: иметь жалкий вид. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Дамэ къытекӀэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: be very happy or glad about sth Урысыбзэ: сильно радоваться чему-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Хьэрун дамэ къытекӀауэ тешанкӀэм долъеижри йожьэж. Щомахуэ Амырхъан
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.