Wt/kbd/гъэпцӏэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӏЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ʁɐp'tʹsɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• гъэ- + [пцӏ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "гъэпцӏэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	гъэпцӏэн
щымыӀэныгъэ:	мыгъэпцӏэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэн	бгъэпцӏэн	игъэпцӏэн	дгъэпцӏэн	вгъэпцӏэн	ягъэпцӏэн
щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэн	умыгъэпцӏэн	имыгъэпцӏэн	дымыгъэпцӏэн	фымыгъэпцӏэн	ямыгъэпцӏэн

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	гъапцӏэ!	вгъапцӏэ!
щымыӀэныгъэ:	умыгъапцӏэ!	фымыгъапцӏэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	срегъапцӏэ	урегъапцӏэ	ирегъапцӏэ	дрегъапцӏэ	фрегъапцӏэ	ирегъапцӏэ
щымыӀэныгъэ:	сремыгъапцӏэ	уремыгъапцӏэ	иремыгъапцӏэ	дремыгъапцӏэ	фремыгъапцӏэ	иремыгъапцӏэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	согъапцӏэ(р)	уогъапцӏэ(р) / богъапцӏэ(р)	егъапцӏэ(р)	догъапцӏэ(р)	фогъапцӏэ(р)	ягъапцӏэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэркъым	бгъапцӏэркъым	игъапцӏэркъым	дгъапцӏэркъым	вгъапцӏэркъым	ягъапцӏэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэ(р)т	бгъапцӏэ(р)т	игъапцӏэ(р)т	дгъапцӏэ(р)т	вгъапцӏэ(р)т	ягъапцӏэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэ(р)тэкъым	бгъапцӏэ(р)тэкъым	игъапцӏэ(р)тэкъым	дгъапцӏэ(р)тэкъым	вгъапцӏэ(р)тэкъым	ягъапцӏэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏащ	бгъэпцӏащ	игъэпцӏащ	дгъэпцӏащ	вгъэпцӏащ	ягъэпцӏащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏакъым	бгъэпцӏакъым	игъэпцӏакъым	дгъэпцӏакъым	вгъэпцӏакъым	ягъэпцӏакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏат	бгъэпцӏат	игъэпцӏат	дгъэпцӏат	вгъэпцӏат	ягъэпцӏат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏатэкъым	бгъэпцӏатэкъым	игъэпцӏатэкъым	дгъэпцӏатэкъым	вгъэпцӏатэкъым	ягъэпцӏатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъащ	бгъэпцӏэгъащ	игъэпцӏэгъащ	дгъэпцӏэгъащ	вгъэпцӏэгъащ	ягъэпцӏэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъакъым	бгъэпцӏэгъакъым	игъэпцӏэгъакъым	дгъэпцӏэгъакъым	вгъэпцӏэгъакъым	ягъэпцӏэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъат	бгъэпцӏэгъат	игъэпцӏэгъат	дгъэпцӏэгъат	вгъэпцӏэгъат	ягъэпцӏэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъатэкъым	бгъэпцӏэгъатэкъым	игъэпцӏэгъатэкъым	дгъэпцӏэгъатэкъым	вгъэпцӏэгъатэкъым	ягъэпцӏэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэщ	бгъапцӏэщ	игъапцӏэщ	дгъапцӏэщ	вгъапцӏэщ	ягъапцӏэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэкъым	бгъапцӏэкъым	игъапцӏэкъым	дгъапцӏэкъым	вгъапцӏэкъым	ягъапцӏэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэт	бгъапцӏэт	игъапцӏэт	дгъапцӏэт	вгъапцӏэт	ягъапцӏэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэтэкъым	бгъапцӏэтэкъым	игъапцӏэтэкъым	дгъапцӏэтэкъым	вгъапцӏэтэкъым	ягъапцӏэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнщ	бгъэпцӏэнщ	игъэпцӏэнщ	дгъэпцӏэнщ	вгъэпцӏэнщ	ягъэпцӏэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнкъым	бгъэпцӏэнкъым	игъэпцӏэнкъым	дгъэпцӏэнкъым	вгъэпцӏэнкъым	ягъэпцӏэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнущ	бгъэпцӏэнущ	игъэпцӏэнущ	дгъэпцӏэнущ	вгъэпцӏэнущ	ягъэпцӏэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнукъым	бгъэпцӏэнукъым	игъэпцӏэнукъым	дгъэпцӏэнукъым	вгъэпцӏэнукъым	ягъэпцӏэнукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэрэ	бгъапцӏэрэ	игъапцӏэрэ	дгъапцӏэрэ	вгъапцӏэрэ	ягъапцӏэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэркъэ	бгъапцӏэркъэ	игъапцӏэркъэ	дгъапцӏэркъэ	вгъапцӏэркъэ	ягъапцӏэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэ(р)т	бгъапцӏэ(р)т	игъапцӏэ(р)т	дгъапцӏэ(р)т	вгъапцӏэ(р)т	ягъапцӏэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэ(р)тэкъэ	бгъапцӏэ(р)тэкъэ	игъапцӏэ(р)тэкъэ	дгъапцӏэ(р)тэкъэ	вгъапцӏэ(р)тэкъэ	ягъапцӏэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏа	бгъэпцӏа	игъэпцӏа	дгъэпцӏа	вгъэпцӏа	ягъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏакъэ	бгъэпцӏакъэ	игъэпцӏакъэ	дгъэпцӏакъэ	вгъэпцӏакъэ	ягъэпцӏакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏат	бгъэпцӏат	игъэпцӏат	дгъэпцӏат	вгъэпцӏат	ягъэпцӏат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏатэкъэ	бгъэпцӏатэкъэ	игъэпцӏатэкъэ	дгъэпцӏатэкъэ	вгъэпцӏатэкъэ	ягъэпцӏатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъа	бгъэпцӏэгъа	игъэпцӏэгъа	дгъэпцӏэгъа	вгъэпцӏэгъа	ягъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъакъэ	бгъэпцӏэгъакъэ	игъэпцӏэгъакъэ	дгъэпцӏэгъакъэ	вгъэпцӏэгъакъэ	ягъэпцӏэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъат	бгъэпцӏэгъат	игъэпцӏэгъат	дгъэпцӏэгъат	вгъэпцӏэгъат	ягъэпцӏэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъатэкъэ	бгъэпцӏэгъатэкъэ	игъэпцӏэгъатэкъэ	дгъэпцӏэгъатэкъэ	вгъэпцӏэгъатэкъэ	ягъэпцӏэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэ	бгъапцӏэ	игъапцӏэ	дгъапцӏэ	вгъапцӏэ	ягъапцӏэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэкъэ	бгъапцӏэкъэ	игъапцӏэкъэ	дгъапцӏэкъэ	вгъапцӏэкъэ	ягъапцӏэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэт	бгъапцӏэт	игъапцӏэт	дгъапцӏэт	вгъапцӏэт	ягъапцӏэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэтэкъэ	бгъапцӏэтэкъэ	игъапцӏэтэкъэ	дгъапцӏэтэкъэ	вгъапцӏэтэкъэ	ягъапцӏэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэн	бгъэпцӏэн	игъэпцӏэн	дгъэпцӏэн	вгъэпцӏэн	ягъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнкъэ	бгъэпцӏэнкъэ	игъэпцӏэнкъэ	дгъэпцӏэнкъэ	вгъэпцӏэнкъэ	ягъэпцӏэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэну	бгъэпцӏэну	игъэпцӏэну	дгъэпцӏэну	вгъэпцӏэну	ягъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнукъэ	бгъэпцӏэнукъэ	игъэпцӏэнукъэ	дгъэпцӏэнукъэ	вгъэпцӏэнукъэ	ягъэпцӏэнукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэмэ	бгъапцӏэмэ	игъапцӏэмэ	дгъапцӏэмэ	вгъапцӏэмэ	ягъапцӏэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъапцӏэмэ	умыгъапцӏэмэ	имыгъапцӏэмэ	дымыгъапцӏэмэ	фымыгъапцӏэмэ	ямыгъапцӏэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏамэ	бгъэпцӏамэ	игъэпцӏамэ	дгъэпцӏамэ	вгъэпцӏамэ	ягъэпцӏамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏамэ	умыгъэпцӏамэ	имыгъэпцӏамэ	дымыгъэпцӏамэ	фымыгъэпцӏамэ	ямыгъэпцӏамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъамэ	бгъэпцӏэгъамэ	игъэпцӏэгъамэ	дгъэпцӏэгъамэ	вгъэпцӏэгъамэ	ягъэпцӏэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэгъамэ	умыгъэпцӏэгъамэ	имыгъэпцӏэгъамэ	дымыгъэпцӏэгъамэ	фымыгъэпцӏэгъамэ	ямыгъэпцӏэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнмэ	бгъэпцӏэнмэ	игъэпцӏэнмэ	дгъэпцӏэнмэ	вгъэпцӏэнмэ	ягъэпцӏэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнмэ	умыгъэпцӏэнмэ	имыгъэпцӏэнмэ	дымыгъэпцӏэнмэ	фымыгъэпцӏэнмэ	ямыгъэпцӏэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнумэ	бгъэпцӏэнумэ	игъэпцӏэнумэ	дгъэпцӏэнумэ	вгъэпцӏэнумэ	ягъэпцӏэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнумэ	умыгъэпцӏэнумэ	имыгъэпцӏэнумэ	дымыгъэпцӏэнумэ	фымыгъэпцӏэнумэ	ямыгъэпцӏэнумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэтэмэ	бгъапцӏэтэмэ	игъапцӏэтэмэ	дгъапцӏэтэмэ	вгъапцӏэтэмэ	ягъапцӏэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъапцӏэтэмэ	умыгъапцӏэтэмэ	имыгъапцӏэтэмэ	дымыгъапцӏэтэмэ	фымыгъапцӏэтэмэ	ямыгъапцӏэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏатэмэ	бгъэпцӏатэмэ	игъэпцӏатэмэ	дгъэпцӏатэмэ	вгъэпцӏатэмэ	ягъэпцӏатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏатэмэ	умыгъэпцӏатэмэ	имыгъэпцӏатэмэ	дымыгъэпцӏатэмэ	фымыгъэпцӏатэмэ	ямыгъэпцӏатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъатэмэ	бгъэпцӏэгъатэмэ	игъэпцӏэгъатэмэ	дгъэпцӏэгъатэмэ	вгъэпцӏэгъатэмэ	ягъэпцӏэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэгъатэмэ	умыгъэпцӏэгъатэмэ	имыгъэпцӏэгъатэмэ	дымыгъэпцӏэгъатэмэ	фымыгъэпцӏэгъатэмэ	ямыгъэпцӏэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнтэмэ	бгъэпцӏэнтэмэ	игъэпцӏэнтэмэ	дгъэпцӏэнтэмэ	вгъэпцӏэнтэмэ	ягъэпцӏэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнтэмэ	умыгъэпцӏэнтэмэ	имыгъэпцӏэнтэмэ	дымыгъэпцӏэнтэмэ	фымыгъэпцӏэнтэмэ	ямыгъэпцӏэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнутэмэ	бгъэпцӏэнутэмэ	игъэпцӏэнутэмэ	дгъэпцӏэнутэмэ	вгъэпцӏэнутэмэ	ягъэпцӏэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнутэмэ	умыгъэпцӏэнутэмэ	имыгъэпцӏэнутэмэ	дымыгъэпцӏэнутэмэ	фымыгъэпцӏэнутэмэ	ямыгъэпцӏэнутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнт	бгъэпцӏэнт	игъэпцӏэнт	дгъэпцӏэнт	вгъэпцӏэнт	ягъэпцӏэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнтэкъым	бгъэпцӏэнтэкъым	игъэпцӏэнтэкъым	дгъэпцӏэнтэкъым	вгъэпцӏэнтэкъым	ягъэпцӏэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнут	бгъэпцӏэнут	игъэпцӏэнут	дгъэпцӏэнут	вгъэпцӏэнут	ягъэпцӏэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнутэкъым	бгъэпцӏэнутэкъым	игъэпцӏэнутэкъым	дгъэпцӏэнутэкъым	вгъэпцӏэнутэкъым	ягъэпцӏэнутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэми	бгъапцӏэми	игъапцӏэми	дгъапцӏэми	вгъапцӏэми	ягъапцӏэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъапцӏэми	умыгъапцӏэми	имыгъапцӏэми	дымыгъапцӏэми	фымыгъапцӏэми	ямыгъапцӏэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏами	бгъэпцӏами	игъэпцӏами	дгъэпцӏами	вгъэпцӏами	ягъэпцӏами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏами	умыгъэпцӏами	имыгъэпцӏами	дымыгъэпцӏами	фымыгъэпцӏами	ямыгъэпцӏами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъами	бгъэпцӏэгъами	игъэпцӏэгъами	дгъэпцӏэгъами	вгъэпцӏэгъами	ягъэпцӏэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэгъами	умыгъэпцӏэгъами	имыгъэпцӏэгъами	дымыгъэпцӏэгъами	фымыгъэпцӏэгъами	ямыгъэпцӏэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнми	бгъэпцӏэнми	игъэпцӏэнми	дгъэпцӏэнми	вгъэпцӏэнми	ягъэпцӏэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнми	умыгъэпцӏэнми	имыгъэпцӏэнми	дымыгъэпцӏэнми	фымыгъэпцӏэнми	ямыгъэпцӏэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнуми	бгъэпцӏэнуми	игъэпцӏэнуми	дгъэпцӏэнуми	вгъэпцӏэнуми	ягъэпцӏэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнуми	умыгъэпцӏэнуми	имыгъэпцӏэнуми	дымыгъэпцӏэнуми	фымыгъэпцӏэнуми	ямыгъэпцӏэнуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэтэми	бгъапцӏэтэми	игъапцӏэтэми	дгъапцӏэтэми	вгъапцӏэтэми	ягъапцӏэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъапцӏэтэми	умыгъапцӏэтэми	имыгъапцӏэтэми	дымыгъапцӏэтэми	фымыгъапцӏэтэми	ямыгъапцӏэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏатэми	бгъэпцӏатэми	игъэпцӏатэми	дгъэпцӏатэми	вгъэпцӏатэми	ягъэпцӏатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏатэми	умыгъэпцӏатэми	имыгъэпцӏатэми	дымыгъэпцӏатэми	фымыгъэпцӏатэми	ямыгъэпцӏатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъатэми	бгъэпцӏэгъатэми	игъэпцӏэгъатэми	дгъэпцӏэгъатэми	вгъэпцӏэгъатэми	ягъэпцӏэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэгъатэми	умыгъэпцӏэгъатэми	имыгъэпцӏэгъатэми	дымыгъэпцӏэгъатэми	фымыгъэпцӏэгъатэми	ямыгъэпцӏэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнтэми	бгъэпцӏэнтэми	игъэпцӏэнтэми	дгъэпцӏэнтэми	вгъэпцӏэнтэми	ягъэпцӏэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнтэми	умыгъэпцӏэнтэми	имыгъэпцӏэнтэми	дымыгъэпцӏэнтэми	фымыгъэпцӏэнтэми	ямыгъэпцӏэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнутэми	бгъэпцӏэнутэми	игъэпцӏэнутэми	дгъэпцӏэнутэми	вгъэпцӏэнутэми	ягъэпцӏэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнутэми	умыгъэпцӏэнутэми	имыгъэпцӏэнутэми	дымыгъэпцӏэнутэми	фымыгъэпцӏэнутэми	ямыгъэпцӏэнутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згъэпцӏаи	бгъэпцӏаи	игъэпцӏаи	дгъэпцӏаи	вгъэпцӏаи	ягъэпцӏаи
щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏаи	умыгъэпцӏаи	имыгъэпцӏаи	дымыгъэпцӏаи	фымыгъэпцӏаи	ямыгъэпцӏаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згъэпцӏащэрэт	бгъэпцӏащэрэт	игъэпцӏащэрэт	дгъэпцӏащэрэт	вгъэпцӏащэрэт	ягъэпцӏащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏащэрэт	умыгъэпцӏащэрэт	имыгъэпцӏащэрэт	дымыгъэпцӏащэрэт	фымыгъэпцӏащэрэт	ямыгъэпцӏащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнщ	бгъэпцӏагъэнщ	игъэпцӏагъэнщ	дгъэпцӏагъэнщ	вгъэпцӏагъэнщ	ягъэпцӏагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнкъым	бгъэпцӏагъэнкъым	игъэпцӏагъэнкъым	дгъэпцӏагъэнкъым	вгъэпцӏагъэнкъым	ягъэпцӏагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнт	бгъэпцӏагъэнт	игъэпцӏагъэнт	дгъэпцӏагъэнт	вгъэпцӏагъэнт	ягъэпцӏагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнтэкъым	бгъэпцӏагъэнтэкъым	игъэпцӏагъэнтэкъым	дгъэпцӏагъэнтэкъым	вгъэпцӏагъэнтэкъым	ягъэпцӏагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэн	бгъэпцӏагъэн	игъэпцӏагъэн	дгъэпцӏагъэн	вгъэпцӏагъэн	ягъэпцӏагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнкъэ	бгъэпцӏагъэнкъэ	игъэпцӏагъэнкъэ	дгъэпцӏагъэнкъэ	вгъэпцӏагъэнкъэ	ягъэпцӏагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнт	бгъэпцӏагъэнт	игъэпцӏагъэнт	дгъэпцӏагъэнт	вгъэпцӏагъэнт	ягъэпцӏагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнтэкъэ	бгъэпцӏагъэнтэкъэ	игъэпцӏагъэнтэкъэ	дгъэпцӏагъэнтэкъэ	вгъэпцӏагъэнтэкъэ	ягъэпцӏагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнущ	бгъэпцӏагъэнущ	игъэпцӏагъэнущ	дгъэпцӏагъэнущ	вгъэпцӏагъэнущ	ягъэпцӏагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнукъым	бгъэпцӏагъэнукъым	игъэпцӏагъэнукъым	дгъэпцӏагъэнукъым	вгъэпцӏагъэнукъым	ягъэпцӏагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнут	бгъэпцӏагъэнут	игъэпцӏагъэнут	дгъэпцӏагъэнут	вгъэпцӏагъэнут	ягъэпцӏагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнутэкъым	бгъэпцӏагъэнутэкъым	игъэпцӏагъэнутэкъым	дгъэпцӏагъэнутэкъым	вгъэпцӏагъэнутэкъым	ягъэпцӏагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэну	бгъэпцӏагъэну	игъэпцӏагъэну	дгъэпцӏагъэну	вгъэпцӏагъэну	ягъэпцӏагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнукъэ	бгъэпцӏагъэнукъэ	игъэпцӏагъэнукъэ	дгъэпцӏагъэнукъэ	вгъэпцӏагъэнукъэ	ягъэпцӏагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнут	бгъэпцӏагъэнут	игъэпцӏагъэнут	дгъэпцӏагъэнут	вгъэпцӏагъэнут	ягъэпцӏагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнутэкъэ	бгъэпцӏагъэнутэкъэ	игъэпцӏагъэнутэкъэ	дгъэпцӏагъэнутэкъэ	вгъэпцӏагъэнутэкъэ	ягъэпцӏагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зыгъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэпцӏэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	згъапцӏэ	бгъапцӏэ	игъапцӏэ	дгъапцӏэ	вгъапцӏэ	ягъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъапцӏэ	умыгъапцӏэ	имыгъапцӏэ	дымыгъапцӏэ	фымыгъапцӏэ	ямыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згъэпцӏа	бгъэпцӏа	игъэпцӏа	дгъэпцӏа	вгъэпцӏа	ягъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэпцӏа	умыгъэпцӏа	имыгъэпцӏа	дымыгъэпцӏа	фымыгъэпцӏа	ямыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згъэпцӏэгъа	бгъэпцӏэгъа	игъэпцӏэгъа	дгъэпцӏэгъа	вгъэпцӏэгъа	ягъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэпцӏэгъа	умыгъэпцӏэгъа	имыгъэпцӏэгъа	дымыгъэпцӏэгъа	фымыгъэпцӏэгъа	ямыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	згъэпцӏэн	бгъэпцӏэн	игъэпцӏэн	дгъэпцӏэн	вгъэпцӏэн	ягъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэпцӏэн	умыгъэпцӏэн	имыгъэпцӏэн	дымыгъэпцӏэн	фымыгъэпцӏэн	ямыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	згъэпцӏэну	бгъэпцӏэну	игъэпцӏэну	дгъэпцӏэну	вгъэпцӏэну	ягъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэпцӏэну	умыгъэпцӏэну	имыгъэпцӏэну	дымыгъэпцӏэну	фымыгъэпцӏэну	ямыгъэпцӏэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	гъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	гъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	гъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	гъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	гъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэпцӏэну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъапцӏэ	зэрыбгъапцӏэ	зэригъапцӏэ	зэрыдгъапцӏэ	зэрывгъапцӏэ	зэрагъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъапцӏэ	зэрумыгъапцӏэ	зэримыгъапцӏэ	зэрыдмыгъапцӏэ	зэрывмыгъапцӏэ	зэрамыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэпцӏа	зэрыбгъэпцӏа	зэригъэпцӏа	зэрыдгъэпцӏа	зэрывгъэпцӏа	зэрагъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэпцӏа	зэрумыгъэпцӏа	зэримыгъэпцӏа	зэрыдмыгъэпцӏа	зэрывмыгъэпцӏа	зэрамыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэпцӏэгъа	зэрыбгъэпцӏэгъа	зэригъэпцӏэгъа	зэрыдгъэпцӏэгъа	зэрывгъэпцӏэгъа	зэрагъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэпцӏэгъа	зэрумыгъэпцӏэгъа	зэримыгъэпцӏэгъа	зэрыдмыгъэпцӏэгъа	зэрывмыгъэпцӏэгъа	зэрамыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэпцӏэн	зэрыбгъэпцӏэн	зэригъэпцӏэн	зэрыдгъэпцӏэн	зэрывгъэпцӏэн	зэрагъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэпцӏэн	зэрумыгъэпцӏэн	зэримыгъэпцӏэн	зэрыдмыгъэпцӏэн	зэрывмыгъэпцӏэн	зэрамыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэпцӏэну	зэрыбгъэпцӏэну	зэригъэпцӏэну	зэрыдгъэпцӏэну	зэрывгъэпцӏэну	зэрагъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэпцӏэну	зэрумыгъэпцӏэну	зэримыгъэпцӏэну	зэрыдмыгъэпцӏэну	зэрывмыгъэпцӏэну	зэрамыгъэпцӏэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щызгъапцӏэ	щыбгъапцӏэ	щигъапцӏэ	щыдгъапцӏэ	щывгъапцӏэ	щагъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъапцӏэ	щумыгъапцӏэ	щимыгъапцӏэ	щыдмыгъапцӏэ	щывмыгъапцӏэ	щамыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэпцӏа	щыбгъэпцӏа	щигъэпцӏа	щыдгъэпцӏа	щывгъэпцӏа	щагъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэпцӏа	щумыгъэпцӏа	щимыгъэпцӏа	щыдмыгъэпцӏа	щывмыгъэпцӏа	щамыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэпцӏэгъа	щыбгъэпцӏэгъа	щигъэпцӏэгъа	щыдгъэпцӏэгъа	щывгъэпцӏэгъа	щагъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэпцӏэгъа	щумыгъэпцӏэгъа	щимыгъэпцӏэгъа	щыдмыгъэпцӏэгъа	щывмыгъэпцӏэгъа	щамыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэпцӏэн	щыбгъэпцӏэн	щигъэпцӏэн	щыдгъэпцӏэн	щывгъэпцӏэн	щагъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэпцӏэн	щумыгъэпцӏэн	щимыгъэпцӏэн	щыдмыгъэпцӏэн	щывмыгъэпцӏэн	щамыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэпцӏэну	щыбгъэпцӏэну	щигъэпцӏэну	щыдгъэпцӏэну	щывгъэпцӏэну	щагъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэпцӏэну	щумыгъэпцӏэну	щимыгъэпцӏэну	щыдмыгъэпцӏэну	щывмыгъэпцӏэну	щамыгъэпцӏэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъапцӏэ	здэбгъапцӏэ	здигъапцӏэ	здэдгъапцӏэ	здэвгъапцӏэ	здагъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъапцӏэ	здумыгъапцӏэ	здимыгъапцӏэ	здэдмыгъапцӏэ	здэвмыгъапцӏэ	здамыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэпцӏа	здэбгъэпцӏа	здигъэпцӏа	здэдгъэпцӏа	здэвгъэпцӏа	здагъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэпцӏа	здумыгъэпцӏа	здимыгъэпцӏа	здэдмыгъэпцӏа	здэвмыгъэпцӏа	здамыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэпцӏэгъа	здэбгъэпцӏэгъа	здигъэпцӏэгъа	здэдгъэпцӏэгъа	здэвгъэпцӏэгъа	здагъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэпцӏэгъа	здумыгъэпцӏэгъа	здимыгъэпцӏэгъа	здэдмыгъэпцӏэгъа	здэвмыгъэпцӏэгъа	здамыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэпцӏэн	здэбгъэпцӏэн	здигъэпцӏэн	здэдгъэпцӏэн	здэвгъэпцӏэн	здагъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэпцӏэн	здумыгъэпцӏэн	здимыгъэпцӏэн	здэдмыгъэпцӏэн	здэвмыгъэпцӏэн	здамыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэпцӏэну	здэбгъэпцӏэну	здигъэпцӏэну	здэдгъэпцӏэну	здэвгъэпцӏэну	здагъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэпцӏэну	здумыгъэпцӏэну	здимыгъэпцӏэну	здэдмыгъэпцӏэну	здэвмыгъэпцӏэну	здамыгъэпцӏэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъапцӏэ	щӀэбгъапцӏэ	щӀигъапцӏэ	щӀэдгъапцӏэ	щӀэвгъапцӏэ	щӀагъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъапцӏэ	щӀумыгъапцӏэ	щӀимыгъапцӏэ	щӀэдмыгъапцӏэ	щӀэвмыгъапцӏэ	щӀамыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэпцӏа	щӀэбгъэпцӏа	щӀигъэпцӏа	щӀэдгъэпцӏа	щӀэвгъэпцӏа	щӀагъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэпцӏа	щӀумыгъэпцӏа	щӀимыгъэпцӏа	щӀэдмыгъэпцӏа	щӀэвмыгъэпцӏа	щӀамыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэпцӏэгъа	щӀэбгъэпцӏэгъа	щӀигъэпцӏэгъа	щӀэдгъэпцӏэгъа	щӀэвгъэпцӏэгъа	щӀагъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэпцӏэгъа	щӀумыгъэпцӏэгъа	щӀимыгъэпцӏэгъа	щӀэдмыгъэпцӏэгъа	щӀэвмыгъэпцӏэгъа	щӀамыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэпцӏэн	щӀэбгъэпцӏэн	щӀигъэпцӏэн	щӀэдгъэпцӏэн	щӀэвгъэпцӏэн	щӀагъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэпцӏэн	щӀумыгъэпцӏэн	щӀимыгъэпцӏэн	щӀэдмыгъэпцӏэн	щӀэвмыгъэпцӏэн	щӀамыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэпцӏэну	щӀэбгъэпцӏэну	щӀигъэпцӏэну	щӀэдгъэпцӏэну	щӀэвгъэпцӏэну	щӀагъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэпцӏэну	щӀумыгъэпцӏэну	щӀимыгъэпцӏэну	щӀэдмыгъэпцӏэну	щӀэвмыгъэпцӏэну	щӀамыгъэпцӏэну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	згъапцӏэу	бгъапцӏэу	игъапцӏэу	дгъапцӏэу	вгъапцӏэу	ягъапцӏэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъапцӏэу	умыгъапцӏэу	имыгъапцӏэу	дымыгъапцӏэу	фымыгъапцӏэу	ямыгъапцӏэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згъэпцӏауэ	бгъэпцӏауэ	игъэпцӏауэ	дгъэпцӏауэ	вгъэпцӏауэ	ягъэпцӏауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэпцӏауэ	умыгъэпцӏауэ	имыгъэпцӏауэ	дымыгъэпцӏауэ	фымыгъэпцӏауэ	ямыгъэпцӏауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	згъапцӏэурэ	бгъапцӏэурэ	игъапцӏэурэ	дгъапцӏэурэ	вгъапцӏэурэ	ягъапцӏэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымыгъапцӏэурэ	умыгъапцӏэурэ	имыгъапцӏэурэ	дымыгъапцӏэурэ	фымыгъапцӏэурэ	ямыгъапцӏэурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Подлежащэ
сэ	--	узогъапцӏэ	согъапцӏэ	--	фызогъапцӏэ	согъапцӏэ(хэ)
уэ	сыбогъапцӏэ	--	уогъапцӏэ / богъапцӏэ	дыбогъапцӏэ	--	уогъапцӏэ(хэ) / богъапцӏэ(хэ)
абы	сегъапцӏэ	уегъапцӏэ	егъапцӏэ	дегъапцӏэ	фегъапцӏэ	егъапцӏэ(хэ)
дэ	--	удогъапцӏэ	догъапцӏэ	--	фыдогъапцӏэ	догъапцӏэ(хэ)
фэ	сывогъапцӏэ	--	фогъапцӏэ	дывогъапцӏэ	--	фогъапцӏэ(хэ)
абыхэм	сагъапцӏэ	уагъапцӏэ	ягъапцӏэ	дагъапцӏэ	фагъапцӏэ	ягъапцӏэ(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Подлежащэ
сэ	--	узгъа[пцӏэрэ]	згъа[пцӏэрэ]	--	фызгъа[пцӏэрэ]	згъа[пцӏэ(хэ)рэ]
уэ	сыбгъа[пцӏэрэ]	--	бгъа[пцӏэрэ]	дыбгъа[пцӏэрэ]	--	бгъа[пцӏэ(хэ)рэ]
абы	сигъа[пцӏэрэ]	уигъа[пцӏэрэ]	игъа[пцӏэрэ]	дигъа[пцӏэрэ]	фигъа[пцӏэрэ]	игъа[пцӏэ(хэ)рэ]
дэ	--	удгъа[пцӏэрэ]	дгъа[пцӏэрэ]	--	фыдгъа[пцӏэрэ]	дгъа[пцӏэ(хэ)рэ]
фэ	сывгъа[пцӏэрэ]	--	вгъа[пцӏэрэ]	дывгъа[пцӏэрэ]	--	вгъа[пцӏэ(хэ)рэ]
абыхэм	сагъа[пцӏэрэ]	уагъа[пцӏэрэ]	ягъа[пцӏэрэ]	дагъа[пцӏэрэ]	фагъа[пцӏэрэ]	ягъа[пцӏэ(хэ)рэ]

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъапцӏ]э	[гъапцӏ]эр	--	[гъапцӏ]эхэр
Эргативнэ:	[гъапцӏ]э	[гъапцӏ]эм	--	[гъапцӏ]эхэм
Послеложнэ:	[гъапцӏ]экӀэ	[гъапцӏ]эмкӀэ	[гъапцӏ]эхэкӀэ	[гъапцӏ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гъапцӏ]эуэ	[гъапцӏ]эрауэ	[гъапцӏ]эхэу	[гъапцӏ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъэпцӏ]а	[гъэпцӏ]ар	--	[гъэпцӏ]ахэр
Эргативнэ:	[гъэпцӏ]а	[гъэпцӏ]ам	--	[гъэпцӏ]ахэм
Послеложнэ:	[гъэпцӏ]акӀэ	[гъэпцӏ]амкӀэ	[гъэпцӏ]ахэкӀэ	[гъэпцӏ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гъэпцӏ]ауэ	[гъэпцӏ]арауэ	[гъэпцӏ]ахэу	[гъэпцӏ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъэпцӏ]эн	[гъэпцӏ]эныр	--	[гъэпцӏ]энхэр
Эргативнэ:	[гъэпцӏ]эн	[гъэпцӏ]эным	--	[гъэпцӏ]энхэм
Послеложнэ:	[гъэпцӏ]энкӀэ	[гъэпцӏ]энымкӀэ	[гъэпцӏ]энхэкӀэ	[гъэпцӏ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[гъэпцӏ]эну	[гъэпцӏ]энырауэ	[гъэпцӏ]энхэу	[гъэпцӏ]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъэпцӏ]эну	[гъэпцӏ]энур	--	[гъэпцӏ]энухэр
Эргативнэ:	[гъэпцӏ]эну	[гъэпцӏ]энум	--	[гъэпцӏ]энухэм
Послеложнэ:	[гъэпцӏ]энукӀэ	[гъэпцӏ]энумкӀэ	[гъэпцӏ]энухэкӀэ	[гъэпцӏ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гъэпцӏ]энууэ	[гъэпцӏ]энурауэ	[гъэпцӏ]энухэу	[гъэпцӏ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. пцӏэн псалъэм и каузатив.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Шху гъэпцӏэн.
• Цы гъэпцӏэн.
• Щӏакӏуапхъэ гъэпцӏэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• гъэпцӏэн: causative for пцӏэн: 1. ferment (milk) 2. felt, full (felt, felt boots, etc.)
• Шху гъэпцӏэн: ferment milk
• Цы гъэпцӏэн: full wool
• Щӏакӏуапхъэ гъэпцӏэн: ferment dough

УРЫСЫБЗЭ

• гъэпцӏэн: каузатив к пцӏэн: 1. заквасить (молоко) 2. свалять (валенки, войлок, и т.д.)
• Шху гъэпцӏэн: заквасить молоко
• Цы гъэпцӏэн: валять шерсть
• Щӏакӏуапхъэ гъэпцӏэн: заквасить тесто

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӏЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ʁɐp'tʹsɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• гъэ- + [пцӏ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "гъэпцӏэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	гъэпцӏэн
щымыӀэныгъэ:	мыгъэпцӏэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэн	бгъэпцӏэн	игъэпцӏэн	дгъэпцӏэн	вгъэпцӏэн	ягъэпцӏэн
щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэн	умыгъэпцӏэн	имыгъэпцӏэн	дымыгъэпцӏэн	фымыгъэпцӏэн	ямыгъэпцӏэн

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	гъапцӏэ!	вгъапцӏэ!
щымыӀэныгъэ:	умыгъапцӏэ!	фымыгъапцӏэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	срегъапцӏэ	урегъапцӏэ	ирегъапцӏэ	дрегъапцӏэ	фрегъапцӏэ	ирегъапцӏэ
щымыӀэныгъэ:	сремыгъапцӏэ	уремыгъапцӏэ	иремыгъапцӏэ	дремыгъапцӏэ	фремыгъапцӏэ	иремыгъапцӏэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	согъапцӏэ(р)	уогъапцӏэ(р) / богъапцӏэ(р)	егъапцӏэ(р)	догъапцӏэ(р)	фогъапцӏэ(р)	ягъапцӏэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэркъым	бгъапцӏэркъым	игъапцӏэркъым	дгъапцӏэркъым	вгъапцӏэркъым	ягъапцӏэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэ(р)т	бгъапцӏэ(р)т	игъапцӏэ(р)т	дгъапцӏэ(р)т	вгъапцӏэ(р)т	ягъапцӏэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэ(р)тэкъым	бгъапцӏэ(р)тэкъым	игъапцӏэ(р)тэкъым	дгъапцӏэ(р)тэкъым	вгъапцӏэ(р)тэкъым	ягъапцӏэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏащ	бгъэпцӏащ	игъэпцӏащ	дгъэпцӏащ	вгъэпцӏащ	ягъэпцӏащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏакъым	бгъэпцӏакъым	игъэпцӏакъым	дгъэпцӏакъым	вгъэпцӏакъым	ягъэпцӏакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏат	бгъэпцӏат	игъэпцӏат	дгъэпцӏат	вгъэпцӏат	ягъэпцӏат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏатэкъым	бгъэпцӏатэкъым	игъэпцӏатэкъым	дгъэпцӏатэкъым	вгъэпцӏатэкъым	ягъэпцӏатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъащ	бгъэпцӏэгъащ	игъэпцӏэгъащ	дгъэпцӏэгъащ	вгъэпцӏэгъащ	ягъэпцӏэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъакъым	бгъэпцӏэгъакъым	игъэпцӏэгъакъым	дгъэпцӏэгъакъым	вгъэпцӏэгъакъым	ягъэпцӏэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъат	бгъэпцӏэгъат	игъэпцӏэгъат	дгъэпцӏэгъат	вгъэпцӏэгъат	ягъэпцӏэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъатэкъым	бгъэпцӏэгъатэкъым	игъэпцӏэгъатэкъым	дгъэпцӏэгъатэкъым	вгъэпцӏэгъатэкъым	ягъэпцӏэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэщ	бгъапцӏэщ	игъапцӏэщ	дгъапцӏэщ	вгъапцӏэщ	ягъапцӏэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэкъым	бгъапцӏэкъым	игъапцӏэкъым	дгъапцӏэкъым	вгъапцӏэкъым	ягъапцӏэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэт	бгъапцӏэт	игъапцӏэт	дгъапцӏэт	вгъапцӏэт	ягъапцӏэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэтэкъым	бгъапцӏэтэкъым	игъапцӏэтэкъым	дгъапцӏэтэкъым	вгъапцӏэтэкъым	ягъапцӏэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнщ	бгъэпцӏэнщ	игъэпцӏэнщ	дгъэпцӏэнщ	вгъэпцӏэнщ	ягъэпцӏэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнкъым	бгъэпцӏэнкъым	игъэпцӏэнкъым	дгъэпцӏэнкъым	вгъэпцӏэнкъым	ягъэпцӏэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнущ	бгъэпцӏэнущ	игъэпцӏэнущ	дгъэпцӏэнущ	вгъэпцӏэнущ	ягъэпцӏэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнукъым	бгъэпцӏэнукъым	игъэпцӏэнукъым	дгъэпцӏэнукъым	вгъэпцӏэнукъым	ягъэпцӏэнукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэрэ	бгъапцӏэрэ	игъапцӏэрэ	дгъапцӏэрэ	вгъапцӏэрэ	ягъапцӏэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэркъэ	бгъапцӏэркъэ	игъапцӏэркъэ	дгъапцӏэркъэ	вгъапцӏэркъэ	ягъапцӏэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэ(р)т	бгъапцӏэ(р)т	игъапцӏэ(р)т	дгъапцӏэ(р)т	вгъапцӏэ(р)т	ягъапцӏэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэ(р)тэкъэ	бгъапцӏэ(р)тэкъэ	игъапцӏэ(р)тэкъэ	дгъапцӏэ(р)тэкъэ	вгъапцӏэ(р)тэкъэ	ягъапцӏэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏа	бгъэпцӏа	игъэпцӏа	дгъэпцӏа	вгъэпцӏа	ягъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏакъэ	бгъэпцӏакъэ	игъэпцӏакъэ	дгъэпцӏакъэ	вгъэпцӏакъэ	ягъэпцӏакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏат	бгъэпцӏат	игъэпцӏат	дгъэпцӏат	вгъэпцӏат	ягъэпцӏат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏатэкъэ	бгъэпцӏатэкъэ	игъэпцӏатэкъэ	дгъэпцӏатэкъэ	вгъэпцӏатэкъэ	ягъэпцӏатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъа	бгъэпцӏэгъа	игъэпцӏэгъа	дгъэпцӏэгъа	вгъэпцӏэгъа	ягъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъакъэ	бгъэпцӏэгъакъэ	игъэпцӏэгъакъэ	дгъэпцӏэгъакъэ	вгъэпцӏэгъакъэ	ягъэпцӏэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъат	бгъэпцӏэгъат	игъэпцӏэгъат	дгъэпцӏэгъат	вгъэпцӏэгъат	ягъэпцӏэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъатэкъэ	бгъэпцӏэгъатэкъэ	игъэпцӏэгъатэкъэ	дгъэпцӏэгъатэкъэ	вгъэпцӏэгъатэкъэ	ягъэпцӏэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэ	бгъапцӏэ	игъапцӏэ	дгъапцӏэ	вгъапцӏэ	ягъапцӏэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэкъэ	бгъапцӏэкъэ	игъапцӏэкъэ	дгъапцӏэкъэ	вгъапцӏэкъэ	ягъапцӏэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэт	бгъапцӏэт	игъапцӏэт	дгъапцӏэт	вгъапцӏэт	ягъапцӏэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	згъапцӏэтэкъэ	бгъапцӏэтэкъэ	игъапцӏэтэкъэ	дгъапцӏэтэкъэ	вгъапцӏэтэкъэ	ягъапцӏэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэн	бгъэпцӏэн	игъэпцӏэн	дгъэпцӏэн	вгъэпцӏэн	ягъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнкъэ	бгъэпцӏэнкъэ	игъэпцӏэнкъэ	дгъэпцӏэнкъэ	вгъэпцӏэнкъэ	ягъэпцӏэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэну	бгъэпцӏэну	игъэпцӏэну	дгъэпцӏэну	вгъэпцӏэну	ягъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнукъэ	бгъэпцӏэнукъэ	игъэпцӏэнукъэ	дгъэпцӏэнукъэ	вгъэпцӏэнукъэ	ягъэпцӏэнукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэмэ	бгъапцӏэмэ	игъапцӏэмэ	дгъапцӏэмэ	вгъапцӏэмэ	ягъапцӏэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъапцӏэмэ	умыгъапцӏэмэ	имыгъапцӏэмэ	дымыгъапцӏэмэ	фымыгъапцӏэмэ	ямыгъапцӏэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏамэ	бгъэпцӏамэ	игъэпцӏамэ	дгъэпцӏамэ	вгъэпцӏамэ	ягъэпцӏамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏамэ	умыгъэпцӏамэ	имыгъэпцӏамэ	дымыгъэпцӏамэ	фымыгъэпцӏамэ	ямыгъэпцӏамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъамэ	бгъэпцӏэгъамэ	игъэпцӏэгъамэ	дгъэпцӏэгъамэ	вгъэпцӏэгъамэ	ягъэпцӏэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэгъамэ	умыгъэпцӏэгъамэ	имыгъэпцӏэгъамэ	дымыгъэпцӏэгъамэ	фымыгъэпцӏэгъамэ	ямыгъэпцӏэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнмэ	бгъэпцӏэнмэ	игъэпцӏэнмэ	дгъэпцӏэнмэ	вгъэпцӏэнмэ	ягъэпцӏэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнмэ	умыгъэпцӏэнмэ	имыгъэпцӏэнмэ	дымыгъэпцӏэнмэ	фымыгъэпцӏэнмэ	ямыгъэпцӏэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнумэ	бгъэпцӏэнумэ	игъэпцӏэнумэ	дгъэпцӏэнумэ	вгъэпцӏэнумэ	ягъэпцӏэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнумэ	умыгъэпцӏэнумэ	имыгъэпцӏэнумэ	дымыгъэпцӏэнумэ	фымыгъэпцӏэнумэ	ямыгъэпцӏэнумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэтэмэ	бгъапцӏэтэмэ	игъапцӏэтэмэ	дгъапцӏэтэмэ	вгъапцӏэтэмэ	ягъапцӏэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъапцӏэтэмэ	умыгъапцӏэтэмэ	имыгъапцӏэтэмэ	дымыгъапцӏэтэмэ	фымыгъапцӏэтэмэ	ямыгъапцӏэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏатэмэ	бгъэпцӏатэмэ	игъэпцӏатэмэ	дгъэпцӏатэмэ	вгъэпцӏатэмэ	ягъэпцӏатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏатэмэ	умыгъэпцӏатэмэ	имыгъэпцӏатэмэ	дымыгъэпцӏатэмэ	фымыгъэпцӏатэмэ	ямыгъэпцӏатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъатэмэ	бгъэпцӏэгъатэмэ	игъэпцӏэгъатэмэ	дгъэпцӏэгъатэмэ	вгъэпцӏэгъатэмэ	ягъэпцӏэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэгъатэмэ	умыгъэпцӏэгъатэмэ	имыгъэпцӏэгъатэмэ	дымыгъэпцӏэгъатэмэ	фымыгъэпцӏэгъатэмэ	ямыгъэпцӏэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнтэмэ	бгъэпцӏэнтэмэ	игъэпцӏэнтэмэ	дгъэпцӏэнтэмэ	вгъэпцӏэнтэмэ	ягъэпцӏэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнтэмэ	умыгъэпцӏэнтэмэ	имыгъэпцӏэнтэмэ	дымыгъэпцӏэнтэмэ	фымыгъэпцӏэнтэмэ	ямыгъэпцӏэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнутэмэ	бгъэпцӏэнутэмэ	игъэпцӏэнутэмэ	дгъэпцӏэнутэмэ	вгъэпцӏэнутэмэ	ягъэпцӏэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнутэмэ	умыгъэпцӏэнутэмэ	имыгъэпцӏэнутэмэ	дымыгъэпцӏэнутэмэ	фымыгъэпцӏэнутэмэ	ямыгъэпцӏэнутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнт	бгъэпцӏэнт	игъэпцӏэнт	дгъэпцӏэнт	вгъэпцӏэнт	ягъэпцӏэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнтэкъым	бгъэпцӏэнтэкъым	игъэпцӏэнтэкъым	дгъэпцӏэнтэкъым	вгъэпцӏэнтэкъым	ягъэпцӏэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнут	бгъэпцӏэнут	игъэпцӏэнут	дгъэпцӏэнут	вгъэпцӏэнут	ягъэпцӏэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнутэкъым	бгъэпцӏэнутэкъым	игъэпцӏэнутэкъым	дгъэпцӏэнутэкъым	вгъэпцӏэнутэкъым	ягъэпцӏэнутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэми	бгъапцӏэми	игъапцӏэми	дгъапцӏэми	вгъапцӏэми	ягъапцӏэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъапцӏэми	умыгъапцӏэми	имыгъапцӏэми	дымыгъапцӏэми	фымыгъапцӏэми	ямыгъапцӏэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏами	бгъэпцӏами	игъэпцӏами	дгъэпцӏами	вгъэпцӏами	ягъэпцӏами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏами	умыгъэпцӏами	имыгъэпцӏами	дымыгъэпцӏами	фымыгъэпцӏами	ямыгъэпцӏами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъами	бгъэпцӏэгъами	игъэпцӏэгъами	дгъэпцӏэгъами	вгъэпцӏэгъами	ягъэпцӏэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэгъами	умыгъэпцӏэгъами	имыгъэпцӏэгъами	дымыгъэпцӏэгъами	фымыгъэпцӏэгъами	ямыгъэпцӏэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнми	бгъэпцӏэнми	игъэпцӏэнми	дгъэпцӏэнми	вгъэпцӏэнми	ягъэпцӏэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнми	умыгъэпцӏэнми	имыгъэпцӏэнми	дымыгъэпцӏэнми	фымыгъэпцӏэнми	ямыгъэпцӏэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнуми	бгъэпцӏэнуми	игъэпцӏэнуми	дгъэпцӏэнуми	вгъэпцӏэнуми	ягъэпцӏэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнуми	умыгъэпцӏэнуми	имыгъэпцӏэнуми	дымыгъэпцӏэнуми	фымыгъэпцӏэнуми	ямыгъэпцӏэнуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згъапцӏэтэми	бгъапцӏэтэми	игъапцӏэтэми	дгъапцӏэтэми	вгъапцӏэтэми	ягъапцӏэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъапцӏэтэми	умыгъапцӏэтэми	имыгъапцӏэтэми	дымыгъапцӏэтэми	фымыгъапцӏэтэми	ямыгъапцӏэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏатэми	бгъэпцӏатэми	игъэпцӏатэми	дгъэпцӏатэми	вгъэпцӏатэми	ягъэпцӏатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏатэми	умыгъэпцӏатэми	имыгъэпцӏатэми	дымыгъэпцӏатэми	фымыгъэпцӏатэми	ямыгъэпцӏатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэгъатэми	бгъэпцӏэгъатэми	игъэпцӏэгъатэми	дгъэпцӏэгъатэми	вгъэпцӏэгъатэми	ягъэпцӏэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэгъатэми	умыгъэпцӏэгъатэми	имыгъэпцӏэгъатэми	дымыгъэпцӏэгъатэми	фымыгъэпцӏэгъатэми	ямыгъэпцӏэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнтэми	бгъэпцӏэнтэми	игъэпцӏэнтэми	дгъэпцӏэнтэми	вгъэпцӏэнтэми	ягъэпцӏэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнтэми	умыгъэпцӏэнтэми	имыгъэпцӏэнтэми	дымыгъэпцӏэнтэми	фымыгъэпцӏэнтэми	ямыгъэпцӏэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згъэпцӏэнутэми	бгъэпцӏэнутэми	игъэпцӏэнутэми	дгъэпцӏэнутэми	вгъэпцӏэнутэми	ягъэпцӏэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏэнутэми	умыгъэпцӏэнутэми	имыгъэпцӏэнутэми	дымыгъэпцӏэнутэми	фымыгъэпцӏэнутэми	ямыгъэпцӏэнутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згъэпцӏаи	бгъэпцӏаи	игъэпцӏаи	дгъэпцӏаи	вгъэпцӏаи	ягъэпцӏаи
щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏаи	умыгъэпцӏаи	имыгъэпцӏаи	дымыгъэпцӏаи	фымыгъэпцӏаи	ямыгъэпцӏаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згъэпцӏащэрэт	бгъэпцӏащэрэт	игъэпцӏащэрэт	дгъэпцӏащэрэт	вгъэпцӏащэрэт	ягъэпцӏащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымыгъэпцӏащэрэт	умыгъэпцӏащэрэт	имыгъэпцӏащэрэт	дымыгъэпцӏащэрэт	фымыгъэпцӏащэрэт	ямыгъэпцӏащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнщ	бгъэпцӏагъэнщ	игъэпцӏагъэнщ	дгъэпцӏагъэнщ	вгъэпцӏагъэнщ	ягъэпцӏагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнкъым	бгъэпцӏагъэнкъым	игъэпцӏагъэнкъым	дгъэпцӏагъэнкъым	вгъэпцӏагъэнкъым	ягъэпцӏагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнт	бгъэпцӏагъэнт	игъэпцӏагъэнт	дгъэпцӏагъэнт	вгъэпцӏагъэнт	ягъэпцӏагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнтэкъым	бгъэпцӏагъэнтэкъым	игъэпцӏагъэнтэкъым	дгъэпцӏагъэнтэкъым	вгъэпцӏагъэнтэкъым	ягъэпцӏагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэн	бгъэпцӏагъэн	игъэпцӏагъэн	дгъэпцӏагъэн	вгъэпцӏагъэн	ягъэпцӏагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнкъэ	бгъэпцӏагъэнкъэ	игъэпцӏагъэнкъэ	дгъэпцӏагъэнкъэ	вгъэпцӏагъэнкъэ	ягъэпцӏагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнт	бгъэпцӏагъэнт	игъэпцӏагъэнт	дгъэпцӏагъэнт	вгъэпцӏагъэнт	ягъэпцӏагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнтэкъэ	бгъэпцӏагъэнтэкъэ	игъэпцӏагъэнтэкъэ	дгъэпцӏагъэнтэкъэ	вгъэпцӏагъэнтэкъэ	ягъэпцӏагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнущ	бгъэпцӏагъэнущ	игъэпцӏагъэнущ	дгъэпцӏагъэнущ	вгъэпцӏагъэнущ	ягъэпцӏагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнукъым	бгъэпцӏагъэнукъым	игъэпцӏагъэнукъым	дгъэпцӏагъэнукъым	вгъэпцӏагъэнукъым	ягъэпцӏагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнут	бгъэпцӏагъэнут	игъэпцӏагъэнут	дгъэпцӏагъэнут	вгъэпцӏагъэнут	ягъэпцӏагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнутэкъым	бгъэпцӏагъэнутэкъым	игъэпцӏагъэнутэкъым	дгъэпцӏагъэнутэкъым	вгъэпцӏагъэнутэкъым	ягъэпцӏагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэну	бгъэпцӏагъэну	игъэпцӏагъэну	дгъэпцӏагъэну	вгъэпцӏагъэну	ягъэпцӏагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнукъэ	бгъэпцӏагъэнукъэ	игъэпцӏагъэнукъэ	дгъэпцӏагъэнукъэ	вгъэпцӏагъэнукъэ	ягъэпцӏагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнут	бгъэпцӏагъэнут	игъэпцӏагъэнут	дгъэпцӏагъэнут	вгъэпцӏагъэнут	ягъэпцӏагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згъэпцӏагъэнутэкъэ	бгъэпцӏагъэнутэкъэ	игъэпцӏагъэнутэкъэ	дгъэпцӏагъэнутэкъэ	вгъэпцӏагъэнутэкъэ	ягъэпцӏагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зыгъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыгъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгъэпцӏэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	згъапцӏэ	бгъапцӏэ	игъапцӏэ	дгъапцӏэ	вгъапцӏэ	ягъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъапцӏэ	умыгъапцӏэ	имыгъапцӏэ	дымыгъапцӏэ	фымыгъапцӏэ	ямыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згъэпцӏа	бгъэпцӏа	игъэпцӏа	дгъэпцӏа	вгъэпцӏа	ягъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэпцӏа	умыгъэпцӏа	имыгъэпцӏа	дымыгъэпцӏа	фымыгъэпцӏа	ямыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згъэпцӏэгъа	бгъэпцӏэгъа	игъэпцӏэгъа	дгъэпцӏэгъа	вгъэпцӏэгъа	ягъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэпцӏэгъа	умыгъэпцӏэгъа	имыгъэпцӏэгъа	дымыгъэпцӏэгъа	фымыгъэпцӏэгъа	ямыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	згъэпцӏэн	бгъэпцӏэн	игъэпцӏэн	дгъэпцӏэн	вгъэпцӏэн	ягъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэпцӏэн	умыгъэпцӏэн	имыгъэпцӏэн	дымыгъэпцӏэн	фымыгъэпцӏэн	ямыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	згъэпцӏэну	бгъэпцӏэну	игъэпцӏэну	дгъэпцӏэну	вгъэпцӏэну	ягъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэпцӏэну	умыгъэпцӏэну	имыгъэпцӏэну	дымыгъэпцӏэну	фымыгъэпцӏэну	ямыгъэпцӏэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	гъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	гъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	гъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	гъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	гъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мыгъэпцӏэну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъапцӏэ	зэрыбгъапцӏэ	зэригъапцӏэ	зэрыдгъапцӏэ	зэрывгъапцӏэ	зэрагъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъапцӏэ	зэрумыгъапцӏэ	зэримыгъапцӏэ	зэрыдмыгъапцӏэ	зэрывмыгъапцӏэ	зэрамыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэпцӏа	зэрыбгъэпцӏа	зэригъэпцӏа	зэрыдгъэпцӏа	зэрывгъэпцӏа	зэрагъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэпцӏа	зэрумыгъэпцӏа	зэримыгъэпцӏа	зэрыдмыгъэпцӏа	зэрывмыгъэпцӏа	зэрамыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэпцӏэгъа	зэрыбгъэпцӏэгъа	зэригъэпцӏэгъа	зэрыдгъэпцӏэгъа	зэрывгъэпцӏэгъа	зэрагъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэпцӏэгъа	зэрумыгъэпцӏэгъа	зэримыгъэпцӏэгъа	зэрыдмыгъэпцӏэгъа	зэрывмыгъэпцӏэгъа	зэрамыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэпцӏэн	зэрыбгъэпцӏэн	зэригъэпцӏэн	зэрыдгъэпцӏэн	зэрывгъэпцӏэн	зэрагъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэпцӏэн	зэрумыгъэпцӏэн	зэримыгъэпцӏэн	зэрыдмыгъэпцӏэн	зэрывмыгъэпцӏэн	зэрамыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгъэпцӏэну	зэрыбгъэпцӏэну	зэригъэпцӏэну	зэрыдгъэпцӏэну	зэрывгъэпцӏэну	зэрагъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгъэпцӏэну	зэрумыгъэпцӏэну	зэримыгъэпцӏэну	зэрыдмыгъэпцӏэну	зэрывмыгъэпцӏэну	зэрамыгъэпцӏэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щызгъапцӏэ	щыбгъапцӏэ	щигъапцӏэ	щыдгъапцӏэ	щывгъапцӏэ	щагъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъапцӏэ	щумыгъапцӏэ	щимыгъапцӏэ	щыдмыгъапцӏэ	щывмыгъапцӏэ	щамыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэпцӏа	щыбгъэпцӏа	щигъэпцӏа	щыдгъэпцӏа	щывгъэпцӏа	щагъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэпцӏа	щумыгъэпцӏа	щимыгъэпцӏа	щыдмыгъэпцӏа	щывмыгъэпцӏа	щамыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэпцӏэгъа	щыбгъэпцӏэгъа	щигъэпцӏэгъа	щыдгъэпцӏэгъа	щывгъэпцӏэгъа	щагъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэпцӏэгъа	щумыгъэпцӏэгъа	щимыгъэпцӏэгъа	щыдмыгъэпцӏэгъа	щывмыгъэпцӏэгъа	щамыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэпцӏэн	щыбгъэпцӏэн	щигъэпцӏэн	щыдгъэпцӏэн	щывгъэпцӏэн	щагъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэпцӏэн	щумыгъэпцӏэн	щимыгъэпцӏэн	щыдмыгъэпцӏэн	щывмыгъэпцӏэн	щамыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щызгъэпцӏэну	щыбгъэпцӏэну	щигъэпцӏэну	щыдгъэпцӏэну	щывгъэпцӏэну	щагъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгъэпцӏэну	щумыгъэпцӏэну	щимыгъэпцӏэну	щыдмыгъэпцӏэну	щывмыгъэпцӏэну	щамыгъэпцӏэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъапцӏэ	здэбгъапцӏэ	здигъапцӏэ	здэдгъапцӏэ	здэвгъапцӏэ	здагъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъапцӏэ	здумыгъапцӏэ	здимыгъапцӏэ	здэдмыгъапцӏэ	здэвмыгъапцӏэ	здамыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэпцӏа	здэбгъэпцӏа	здигъэпцӏа	здэдгъэпцӏа	здэвгъэпцӏа	здагъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэпцӏа	здумыгъэпцӏа	здимыгъэпцӏа	здэдмыгъэпцӏа	здэвмыгъэпцӏа	здамыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэпцӏэгъа	здэбгъэпцӏэгъа	здигъэпцӏэгъа	здэдгъэпцӏэгъа	здэвгъэпцӏэгъа	здагъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэпцӏэгъа	здумыгъэпцӏэгъа	здимыгъэпцӏэгъа	здэдмыгъэпцӏэгъа	здэвмыгъэпцӏэгъа	здамыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэпцӏэн	здэбгъэпцӏэн	здигъэпцӏэн	здэдгъэпцӏэн	здэвгъэпцӏэн	здагъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэпцӏэн	здумыгъэпцӏэн	здимыгъэпцӏэн	здэдмыгъэпцӏэн	здэвмыгъэпцӏэн	здамыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэзгъэпцӏэну	здэбгъэпцӏэну	здигъэпцӏэну	здэдгъэпцӏэну	здэвгъэпцӏэну	здагъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгъэпцӏэну	здумыгъэпцӏэну	здимыгъэпцӏэну	здэдмыгъэпцӏэну	здэвмыгъэпцӏэну	здамыгъэпцӏэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъапцӏэ	щӀэбгъапцӏэ	щӀигъапцӏэ	щӀэдгъапцӏэ	щӀэвгъапцӏэ	щӀагъапцӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъапцӏэ	щӀумыгъапцӏэ	щӀимыгъапцӏэ	щӀэдмыгъапцӏэ	щӀэвмыгъапцӏэ	щӀамыгъапцӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэпцӏа	щӀэбгъэпцӏа	щӀигъэпцӏа	щӀэдгъэпцӏа	щӀэвгъэпцӏа	щӀагъэпцӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэпцӏа	щӀумыгъэпцӏа	щӀимыгъэпцӏа	щӀэдмыгъэпцӏа	щӀэвмыгъэпцӏа	щӀамыгъэпцӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэпцӏэгъа	щӀэбгъэпцӏэгъа	щӀигъэпцӏэгъа	щӀэдгъэпцӏэгъа	щӀэвгъэпцӏэгъа	щӀагъэпцӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэпцӏэгъа	щӀумыгъэпцӏэгъа	щӀимыгъэпцӏэгъа	щӀэдмыгъэпцӏэгъа	щӀэвмыгъэпцӏэгъа	щӀамыгъэпцӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэпцӏэн	щӀэбгъэпцӏэн	щӀигъэпцӏэн	щӀэдгъэпцӏэн	щӀэвгъэпцӏэн	щӀагъэпцӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэпцӏэн	щӀумыгъэпцӏэн	щӀимыгъэпцӏэн	щӀэдмыгъэпцӏэн	щӀэвмыгъэпцӏэн	щӀамыгъэпцӏэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгъэпцӏэну	щӀэбгъэпцӏэну	щӀигъэпцӏэну	щӀэдгъэпцӏэну	щӀэвгъэпцӏэну	щӀагъэпцӏэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгъэпцӏэну	щӀумыгъэпцӏэну	щӀимыгъэпцӏэну	щӀэдмыгъэпцӏэну	щӀэвмыгъэпцӏэну	щӀамыгъэпцӏэну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	згъапцӏэу	бгъапцӏэу	игъапцӏэу	дгъапцӏэу	вгъапцӏэу	ягъапцӏэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъапцӏэу	умыгъапцӏэу	имыгъапцӏэу	дымыгъапцӏэу	фымыгъапцӏэу	ямыгъапцӏэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згъэпцӏауэ	бгъэпцӏауэ	игъэпцӏауэ	дгъэпцӏауэ	вгъэпцӏауэ	ягъэпцӏауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгъэпцӏауэ	умыгъэпцӏауэ	имыгъэпцӏауэ	дымыгъэпцӏауэ	фымыгъэпцӏауэ	ямыгъэпцӏауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	згъапцӏэурэ	бгъапцӏэурэ	игъапцӏэурэ	дгъапцӏэурэ	вгъапцӏэурэ	ягъапцӏэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымыгъапцӏэурэ	умыгъапцӏэурэ	имыгъапцӏэурэ	дымыгъапцӏэурэ	фымыгъапцӏэурэ	ямыгъапцӏэурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Подлежащэ
сэ	--	узогъапцӏэ	согъапцӏэ	--	фызогъапцӏэ	согъапцӏэ(хэ)
уэ	сыбогъапцӏэ	--	уогъапцӏэ / богъапцӏэ	дыбогъапцӏэ	--	уогъапцӏэ(хэ) / богъапцӏэ(хэ)
абы	сегъапцӏэ	уегъапцӏэ	егъапцӏэ	дегъапцӏэ	фегъапцӏэ	егъапцӏэ(хэ)
дэ	--	удогъапцӏэ	догъапцӏэ	--	фыдогъапцӏэ	догъапцӏэ(хэ)
фэ	сывогъапцӏэ	--	фогъапцӏэ	дывогъапцӏэ	--	фогъапцӏэ(хэ)
абыхэм	сагъапцӏэ	уагъапцӏэ	ягъапцӏэ	дагъапцӏэ	фагъапцӏэ	ягъапцӏэ(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Подлежащэ
сэ	--	узгъа[пцӏэрэ]	згъа[пцӏэрэ]	--	фызгъа[пцӏэрэ]	згъа[пцӏэ(хэ)рэ]
уэ	сыбгъа[пцӏэрэ]	--	бгъа[пцӏэрэ]	дыбгъа[пцӏэрэ]	--	бгъа[пцӏэ(хэ)рэ]
абы	сигъа[пцӏэрэ]	уигъа[пцӏэрэ]	игъа[пцӏэрэ]	дигъа[пцӏэрэ]	фигъа[пцӏэрэ]	игъа[пцӏэ(хэ)рэ]
дэ	--	удгъа[пцӏэрэ]	дгъа[пцӏэрэ]	--	фыдгъа[пцӏэрэ]	дгъа[пцӏэ(хэ)рэ]
фэ	сывгъа[пцӏэрэ]	--	вгъа[пцӏэрэ]	дывгъа[пцӏэрэ]	--	вгъа[пцӏэ(хэ)рэ]
абыхэм	сагъа[пцӏэрэ]	уагъа[пцӏэрэ]	ягъа[пцӏэрэ]	дагъа[пцӏэрэ]	фагъа[пцӏэрэ]	ягъа[пцӏэ(хэ)рэ]

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъапцӏ]э	[гъапцӏ]эр	--	[гъапцӏ]эхэр
Эргативнэ:	[гъапцӏ]э	[гъапцӏ]эм	--	[гъапцӏ]эхэм
Послеложнэ:	[гъапцӏ]экӀэ	[гъапцӏ]эмкӀэ	[гъапцӏ]эхэкӀэ	[гъапцӏ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гъапцӏ]эуэ	[гъапцӏ]эрауэ	[гъапцӏ]эхэу	[гъапцӏ]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъэпцӏ]а	[гъэпцӏ]ар	--	[гъэпцӏ]ахэр
Эргативнэ:	[гъэпцӏ]а	[гъэпцӏ]ам	--	[гъэпцӏ]ахэм
Послеложнэ:	[гъэпцӏ]акӀэ	[гъэпцӏ]амкӀэ	[гъэпцӏ]ахэкӀэ	[гъэпцӏ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гъэпцӏ]ауэ	[гъэпцӏ]арауэ	[гъэпцӏ]ахэу	[гъэпцӏ]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъэпцӏ]эн	[гъэпцӏ]эныр	--	[гъэпцӏ]энхэр
Эргативнэ:	[гъэпцӏ]эн	[гъэпцӏ]эным	--	[гъэпцӏ]энхэм
Послеложнэ:	[гъэпцӏ]энкӀэ	[гъэпцӏ]энымкӀэ	[гъэпцӏ]энхэкӀэ	[гъэпцӏ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[гъэпцӏ]эну	[гъэпцӏ]энырауэ	[гъэпцӏ]энхэу	[гъэпцӏ]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гъэпцӏ]эну	[гъэпцӏ]энур	--	[гъэпцӏ]энухэр
Эргативнэ:	[гъэпцӏ]эну	[гъэпцӏ]энум	--	[гъэпцӏ]энухэм
Послеложнэ:	[гъэпцӏ]энукӀэ	[гъэпцӏ]энумкӀэ	[гъэпцӏ]энухэкӀэ	[гъэпцӏ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гъэпцӏ]энууэ	[гъэпцӏ]энурауэ	[гъэпцӏ]энухэу	[гъэпцӏ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. ПцӀы хуэупсын, бзаджагъэ кӀэлъызехьэн, хуэмыпэжу хущытын, къэгъэпцӏэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• гъэпцӏэн: deceive, outwit, cheat, fool sb.

УРЫСЫБЗЭ

• гъэпцӏэн: обмануть, перехитрить, обжулить, обдурачить кого-л.

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.