Wt/kbd/гъуэхъуэн
{Wt/kbd/псалъащхьэ}}
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ʁʷɐ'χʷɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [гъуэхъу] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "гъуэхъуэн"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | гъуэхъуэн |
| щымыӀэныгъэ: | мыгъуэхъуэн |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэн | угъуэхъуэн | гъуэхъуэн | дыгъуэхъуэн | фыгъуэхъуэн | гъуэхъуэн(хэ) |
| щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэн | умыгъуэхъуэн | мыгъуэхъуэн | дымыгъуэхъуэн | фымыгъуэхъуэн | мыгъуэхъуэн(хэ) |
| унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | гъуахъуэ! | фыгъуахъуэ! |
| щымыӀэныгъэ: | умыгъуахъуэ! | фымыгъуахъуэ! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | срегъуахъуэ | урегъуахъуэ | ирегъуахъуэ | дрегъуахъуэ | фрегъуахъуэ | ирегъуахъуэ |
| щымыӀэныгъэ: | сремыгъуахъуэ | уремыгъуахъуэ | иремыгъуахъуэ | дремыгъуахъуэ | фремыгъуахъуэ | иремыгъуахъуэ |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | согъуахъуэ(р) | уогъуахъуэ(р) | мэгъуахъуэ(р) | догъуахъуэ(р) | фогъуахъуэ(р) | мэгъуахъуэ(хэ)(р) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэркъым | угъуахъуэркъым | гъуахъуэркъым | дыгъуахъуэркъым | фыгъуахъуэркъым | гъуахъуэ(хэ)ркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэ(р)т | угъуахъуэ(р)т | гъуахъуэ(р)т | дыгъуахъуэ(р)т | фыгъуахъуэ(р)т | гъуахъуэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэ(р)тэкъым | угъуахъуэ(р)тэкъым | гъуахъуэ(р)тэкъым | дыгъуахъуэ(р)тэкъым | фыгъуахъуэ(р)тэкъым | гъуахъуэ(хэ)(р)тэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуащ | угъуэхъуащ | гъуэхъуащ | дыгъуэхъуащ | фыгъуэхъуащ | гъуэхъуа(хэ)щ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуакъым | угъуэхъуакъым | гъуэхъуакъым | дыгъуэхъуакъым | фыгъуэхъуакъым | гъуэхъуа(хэ)къым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуат | угъуэхъуат | гъуэхъуат | дыгъуэхъуат | фыгъуэхъуат | гъуэхъуа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуатэкъым | угъуэхъуатэкъым | гъуэхъуатэкъым | дыгъуэхъуатэкъым | фыгъуэхъуатэкъым | гъуэхъуа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъащ | угъуэхъуэгъащ | гъуэхъуэгъащ | дыгъуэхъуэгъащ | фыгъуэхъуэгъащ | гъуэхъуэгъа(хэ)щ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъакъым | угъуэхъуэгъакъым | гъуэхъуэгъакъым | дыгъуэхъуэгъакъым | фыгъуэхъуэгъакъым | гъуэхъуэгъа(хэ)къым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъат | угъуэхъуэгъат | гъуэхъуэгъат | дыгъуэхъуэгъат | фыгъуэхъуэгъат | гъуэхъуэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъатэкъым | угъуэхъуэгъатэкъым | гъуэхъуэгъатэкъым | дыгъуэхъуэгъатэкъым | фыгъуэхъуэгъатэкъым | гъуэхъуэгъа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэщ | угъуахъуэщ | гъуахъуэщ | дыгъуахъуэщ | фыгъуахъуэщ | гъуахъуэ(хэ)щ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэкъым | угъуахъуэкъым | гъуахъуэкъым | дыгъуахъуэкъым | фыгъуахъуэкъым | гъуахъуэ(хэ)къым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэт | угъуахъуэт | гъуахъуэт | дыгъуахъуэт | фыгъуахъуэт | гъуахъуэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэтэкъым | угъуахъуэтэкъым | гъуахъуэтэкъым | дыгъуахъуэтэкъым | фыгъуахъуэтэкъым | гъуахъуэ(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнщ | угъуэхъуэнщ | гъуэхъуэнщ | дыгъуэхъуэнщ | фыгъуэхъуэнщ | гъуэхъуэн(хэ)щ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнкъым | угъуэхъуэнкъым | гъуэхъуэнкъым | дыгъуэхъуэнкъым | фыгъуэхъуэнкъым | гъуэхъуэн(хэ)къым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнущ | угъуэхъуэнущ | гъуэхъуэнущ | дыгъуэхъуэнущ | фыгъуэхъуэнущ | гъуэхъуэну(хэ)щ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнукъым | угъуэхъуэнукъым | гъуэхъуэнукъым | дыгъуэхъуэнукъым | фыгъуэхъуэнукъым | гъуэхъуэну(хэ)къым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэрэ | угъуахъуэрэ | гъуахъуэрэ | дыгъуахъуэрэ | фыгъуахъуэрэ | гъуахъуэ(хэ)рэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэркъэ | угъуахъуэркъэ | гъуахъуэркъэ | дыгъуахъуэркъэ | фыгъуахъуэркъэ | гъуахъуэ(хэ)ркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэ(р)т | угъуахъуэ(р)т | гъуахъуэ(р)т | дыгъуахъуэ(р)т | фыгъуахъуэ(р)т | гъуахъуэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэ(р)тэкъэ | угъуахъуэ(р)тэкъэ | гъуахъуэ(р)тэкъэ | дыгъуахъуэ(р)тэкъэ | фыгъуахъуэ(р)тэкъэ | гъуахъуэ(хэ)(р)тэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуа | угъуэхъуа | гъуэхъуа | дыгъуэхъуа | фыгъуэхъуа | гъуэхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуакъэ | угъуэхъуакъэ | гъуэхъуакъэ | дыгъуэхъуакъэ | фыгъуэхъуакъэ | гъуэхъуа(хэ)къэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуат | угъуэхъуат | гъуэхъуат | дыгъуэхъуат | фыгъуэхъуат | гъуэхъуа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуатэкъэ | угъуэхъуатэкъэ | гъуэхъуатэкъэ | дыгъуэхъуатэкъэ | фыгъуэхъуатэкъэ | гъуэхъуа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъа | угъуэхъуэгъа | гъуэхъуэгъа | дыгъуэхъуэгъа | фыгъуэхъуэгъа | гъуэхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъакъэ | угъуэхъуэгъакъэ | гъуэхъуэгъакъэ | дыгъуэхъуэгъакъэ | фыгъуэхъуэгъакъэ | гъуэхъуэгъа(хэ)къэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъат | угъуэхъуэгъат | гъуэхъуэгъат | дыгъуэхъуэгъат | фыгъуэхъуэгъат | гъуэхъуэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъатэкъэ | угъуэхъуэгъатэкъэ | гъуэхъуэгъатэкъэ | дыгъуэхъуэгъатэкъэ | фыгъуэхъуэгъатэкъэ | гъуэхъуэгъа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэ | угъуахъуэ | гъуахъуэ | дыгъуахъуэ | фыгъуахъуэ | гъуахъуэ(хэ) |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэкъэ | угъуахъуэкъэ | гъуахъуэкъэ | дыгъуахъуэкъэ | фыгъуахъуэкъэ | гъуахъуэ(хэ)къэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэт | угъуахъуэт | гъуахъуэт | дыгъуахъуэт | фыгъуахъуэт | гъуахъуэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэтэкъэ | угъуахъуэтэкъэ | гъуахъуэтэкъэ | дыгъуахъуэтэкъэ | фыгъуахъуэтэкъэ | гъуахъуэ(хэ)тэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэн | угъуэхъуэн | гъуэхъуэн | дыгъуэхъуэн | фыгъуэхъуэн | гъуэхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнкъэ | угъуэхъуэнкъэ | гъуэхъуэнкъэ | дыгъуэхъуэнкъэ | фыгъуэхъуэнкъэ | гъуэхъуэн(хэ)къэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэну | угъуэхъуэну | гъуэхъуэну | дыгъуэхъуэну | фыгъуэхъуэну | гъуэхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнукъэ | угъуэхъуэнукъэ | гъуэхъуэнукъэ | дыгъуэхъуэнукъэ | фыгъуэхъуэнукъэ | гъуэхъуэну(хэ)къэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэмэ | угъуахъуэмэ | гъуахъуэмэ | дыгъуахъуэмэ | фыгъуахъуэмэ | гъуахъуэ(хэ)мэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуахъуэмэ | умыгъуахъуэмэ | мыгъуахъуэмэ | дымыгъуахъуэмэ | фымыгъуахъуэмэ | мыгъуахъуэ(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуамэ | угъуэхъуамэ | гъуэхъуамэ | дыгъуэхъуамэ | фыгъуэхъуамэ | гъуэхъуа(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуамэ | умыгъуэхъуамэ | мыгъуэхъуамэ | дымыгъуэхъуамэ | фымыгъуэхъуамэ | мыгъуэхъуа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъамэ | угъуэхъуэгъамэ | гъуэхъуэгъамэ | дыгъуэхъуэгъамэ | фыгъуэхъуэгъамэ | гъуэхъуэгъа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэгъамэ | умыгъуэхъуэгъамэ | мыгъуэхъуэгъамэ | дымыгъуэхъуэгъамэ | фымыгъуэхъуэгъамэ | мыгъуэхъуэгъа(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнмэ | угъуэхъуэнмэ | гъуэхъуэнмэ | дыгъуэхъуэнмэ | фыгъуэхъуэнмэ | гъуэхъуэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэнмэ | умыгъуэхъуэнмэ | мыгъуэхъуэнмэ | дымыгъуэхъуэнмэ | фымыгъуэхъуэнмэ | мыгъуэхъуэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнумэ | угъуэхъуэнумэ | гъуэхъуэнумэ | дыгъуэхъуэнумэ | фыгъуэхъуэнумэ | гъуэхъуэну(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэнумэ | умыгъуэхъуэнумэ | мыгъуэхъуэнумэ | дымыгъуэхъуэнумэ | фымыгъуэхъуэнумэ | мыгъуэхъуэну(хэ)мэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэтэмэ | угъуахъуэтэмэ | гъуахъуэтэмэ | дыгъуахъуэтэмэ | фыгъуахъуэтэмэ | гъуахъуэ(хэ)тэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуахъуэтэмэ | умыгъуахъуэтэмэ | мыгъуахъуэтэмэ | дымыгъуахъуэтэмэ | фымыгъуахъуэтэмэ | мыгъуахъуэ(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуатэмэ | угъуэхъуатэмэ | гъуэхъуатэмэ | дыгъуэхъуатэмэ | фыгъуэхъуатэмэ | гъуэхъуа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуатэмэ | умыгъуэхъуатэмэ | мыгъуэхъуатэмэ | дымыгъуэхъуатэмэ | фымыгъуэхъуатэмэ | мыгъуэхъуа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъатэмэ | угъуэхъуэгъатэмэ | гъуэхъуэгъатэмэ | дыгъуэхъуэгъатэмэ | фыгъуэхъуэгъатэмэ | гъуэхъуэгъа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэгъатэмэ | умыгъуэхъуэгъатэмэ | мыгъуэхъуэгъатэмэ | дымыгъуэхъуэгъатэмэ | фымыгъуэхъуэгъатэмэ | мыгъуэхъуэгъа(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнтэмэ | угъуэхъуэнтэмэ | гъуэхъуэнтэмэ | дыгъуэхъуэнтэмэ | фыгъуэхъуэнтэмэ | гъуэхъуэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэнтэмэ | умыгъуэхъуэнтэмэ | мыгъуэхъуэнтэмэ | дымыгъуэхъуэнтэмэ | фымыгъуэхъуэнтэмэ | мыгъуэхъуэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнутэмэ | угъуэхъуэнутэмэ | гъуэхъуэнутэмэ | дыгъуэхъуэнутэмэ | фыгъуэхъуэнутэмэ | гъуэхъуэну(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэнутэмэ | умыгъуэхъуэнутэмэ | мыгъуэхъуэнутэмэ | дымыгъуэхъуэнутэмэ | фымыгъуэхъуэнутэмэ | мыгъуэхъуэну(хэ)тэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнт | угъуэхъуэнт | гъуэхъуэнт | дыгъуэхъуэнт | фыгъуэхъуэнт | гъуэхъуэн(хэ)т |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнтэкъым | угъуэхъуэнтэкъым | гъуэхъуэнтэкъым | дыгъуэхъуэнтэкъым | фыгъуэхъуэнтэкъым | гъуэхъуэн(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнут | угъуэхъуэнут | гъуэхъуэнут | дыгъуэхъуэнут | фыгъуэхъуэнут | гъуэхъуэну(хэ)т |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнутэкъым | угъуэхъуэнутэкъым | гъуэхъуэнутэкъым | дыгъуэхъуэнутэкъым | фыгъуэхъуэнутэкъым | гъуэхъуэну(хэ)тэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэми | угъуахъуэми | гъуахъуэми | дыгъуахъуэми | фыгъуахъуэми | гъуахъуэ(хэ)ми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуахъуэми | умыгъуахъуэми | мыгъуахъуэми | дымыгъуахъуэми | фымыгъуахъуэми | мыгъуахъуэ(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуами | угъуэхъуами | гъуэхъуами | дыгъуэхъуами | фыгъуэхъуами | гъуэхъуа(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуами | умыгъуэхъуами | мыгъуэхъуами | дымыгъуэхъуами | фымыгъуэхъуами | мыгъуэхъуа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъами | угъуэхъуэгъами | гъуэхъуэгъами | дыгъуэхъуэгъами | фыгъуэхъуэгъами | гъуэхъуэгъа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэгъами | умыгъуэхъуэгъами | мыгъуэхъуэгъами | дымыгъуэхъуэгъами | фымыгъуэхъуэгъами | мыгъуэхъуэгъа(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнми | угъуэхъуэнми | гъуэхъуэнми | дыгъуэхъуэнми | фыгъуэхъуэнми | гъуэхъуэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэнми | умыгъуэхъуэнми | мыгъуэхъуэнми | дымыгъуэхъуэнми | фымыгъуэхъуэнми | мыгъуэхъуэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнуми | угъуэхъуэнуми | гъуэхъуэнуми | дыгъуэхъуэнуми | фыгъуэхъуэнуми | гъуэхъуэну(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэнуми | умыгъуэхъуэнуми | мыгъуэхъуэнуми | дымыгъуэхъуэнуми | фымыгъуэхъуэнуми | мыгъуэхъуэну(хэ)ми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуахъуэтэми | угъуахъуэтэми | гъуахъуэтэми | дыгъуахъуэтэми | фыгъуахъуэтэми | гъуахъуэ(хэ)тэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуахъуэтэми | умыгъуахъуэтэми | мыгъуахъуэтэми | дымыгъуахъуэтэми | фымыгъуахъуэтэми | мыгъуахъуэ(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуатэми | угъуэхъуатэми | гъуэхъуатэми | дыгъуэхъуатэми | фыгъуэхъуатэми | гъуэхъуа(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуатэми | умыгъуэхъуатэми | мыгъуэхъуатэми | дымыгъуэхъуатэми | фымыгъуэхъуатэми | мыгъуэхъуа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэгъатэми | угъуэхъуэгъатэми | гъуэхъуэгъатэми | дыгъуэхъуэгъатэми | фыгъуэхъуэгъатэми | гъуэхъуэгъа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэгъатэми | умыгъуэхъуэгъатэми | мыгъуэхъуэгъатэми | дымыгъуэхъуэгъатэми | фымыгъуэхъуэгъатэми | мыгъуэхъуэгъа(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнтэми | угъуэхъуэнтэми | гъуэхъуэнтэми | дыгъуэхъуэнтэми | фыгъуэхъуэнтэми | гъуэхъуэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэнтэми | умыгъуэхъуэнтэми | мыгъуэхъуэнтэми | дымыгъуэхъуэнтэми | фымыгъуэхъуэнтэми | мыгъуэхъуэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуэнутэми | угъуэхъуэнутэми | гъуэхъуэнутэми | дыгъуэхъуэнутэми | фыгъуэхъуэнутэми | гъуэхъуэну(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуэнутэми | умыгъуэхъуэнутэми | мыгъуэхъуэнутэми | дымыгъуэхъуэнутэми | фымыгъуэхъуэнутэми | мыгъуэхъуэну(хэ)тэми |
| гъэщӀэгъгъуэхъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуаи | угъуэхъуаи | гъуэхъуаи | дыгъуэхъуаи | фыгъуэхъуаи | гъуэхъуаи |
| щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуакъыми | угъуэхъуакъыми | гъуэхъуакъыми | дыгъуэхъуакъыми | фыгъуэхъуакъыми | гъуэхъуакъыми |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуащэрэт | угъуэхъуащэрэт | гъуэхъуащэрэт | дыгъуэхъуащэрэт | фыгъуэхъуащэрэт | гъуэхъуащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | сымыгъуэхъуащэрэт | умыгъуэхъуащэрэт | мыгъуэхъуащэрэт | дымыгъуэхъуащэрэт | фымыгъуэхъуащэрэт | мыгъуэхъуащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнщ | угъуэхъуагъэнщ | гъуэхъуагъэнщ | дыгъуэхъуагъэнщ | фыгъуэхъуагъэнщ | гъуэхъуагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнкъым | угъуэхъуагъэнкъым | гъуэхъуагъэнкъым | дыгъуэхъуагъэнкъым | фыгъуэхъуагъэнкъым | гъуэхъуагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнт | угъуэхъуагъэнт | гъуэхъуагъэнт | дыгъуэхъуагъэнт | фыгъуэхъуагъэнт | гъуэхъуагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнтэкъым | угъуэхъуагъэнтэкъым | гъуэхъуагъэнтэкъым | дыгъуэхъуагъэнтэкъым | фыгъуэхъуагъэнтэкъым | гъуэхъуагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэн | угъуэхъуагъэн | гъуэхъуагъэн | дыгъуэхъуагъэн | фыгъуэхъуагъэн | гъуэхъуагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнкъэ | угъуэхъуагъэнкъэ | гъуэхъуагъэнкъэ | дыгъуэхъуагъэнкъэ | фыгъуэхъуагъэнкъэ | гъуэхъуагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнт | угъуэхъуагъэнт | гъуэхъуагъэнт | дыгъуэхъуагъэнт | фыгъуэхъуагъэнт | гъуэхъуагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнтэкъэ | угъуэхъуагъэнтэкъэ | гъуэхъуагъэнтэкъэ | дыгъуэхъуагъэнтэкъэ | фыгъуэхъуагъэнтэкъэ | гъуэхъуагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнущ | угъуэхъуагъэнущ | гъуэхъуагъэнущ | дыгъуэхъуагъэнущ | фыгъуэхъуагъэнущ | гъуэхъуагъэнущ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнукъым | угъуэхъуагъэнукъым | гъуэхъуагъэнукъым | дыгъуэхъуагъэнукъым | фыгъуэхъуагъэнукъым | гъуэхъуагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнут | угъуэхъуагъэнут | гъуэхъуагъэнут | дыгъуэхъуагъэнут | фыгъуэхъуагъэнут | гъуэхъуагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнутэкъым | угъуэхъуагъэнутэкъым | гъуэхъуагъэнутэкъым | дыгъуэхъуагъэнутэкъым | фыгъуэхъуагъэнутэкъым | гъуэхъуагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэну | угъуэхъуагъэну | гъуэхъуагъэну | дыгъуэхъуагъэну | фыгъуэхъуагъэну | гъуэхъуагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнукъэ | угъуэхъуагъэнукъэ | гъуэхъуагъэнукъэ | дыгъуэхъуагъэнукъэ | фыгъуэхъуагъэнукъэ | гъуэхъуагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнут | угъуэхъуагъэнут | гъуэхъуагъэнут | дыгъуэхъуагъэнут | фыгъуэхъуагъэнут | гъуэхъуагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыгъуэхъуагъэнутэкъэ | угъуэхъуагъэнутэкъэ | гъуэхъуагъэнутэкъэ | дыгъуэхъуагъэнутэкъэ | фыгъуэхъуагъэнутэкъэ | гъуэхъуагъэнутэкъэ |
| Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыгъуахъуэ | угъуахъуэ | гъуахъуэ | дыгъуахъуэ | фыгъуахъуэ | гъуахъуэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымыгъуахъуэ | умыгъуахъуэ | мыгъуахъуэ | дымыгъуахъуэ | фымыгъуахъуэ | мыгъуахъуэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыгъуэхъуа | угъуэхъуа | гъуэхъуа | дыгъуэхъуа | фыгъуэхъуа | гъуэхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыгъуэхъуа | умыгъуэхъуа | мыгъуэхъуа | дымыгъуэхъуа | фымыгъуэхъуа | мыгъуэхъуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыгъуэхъуэгъа | угъуэхъуэгъа | гъуэхъуэгъа | дыгъуэхъуэгъа | фыгъуэхъуэгъа | гъуэхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыгъуэхъуэгъа | умыгъуэхъуэгъа | мыгъуэхъуэгъа | дымыгъуэхъуэгъа | фымыгъуэхъуэгъа | мыгъуэхъуэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыгъуэхъуэн | угъуэхъуэн | гъуэхъуэн | дыгъуэхъуэн | фыгъуэхъуэн | гъуэхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымыгъуэхъуэн | умыгъуэхъуэн | мыгъуэхъуэн | дымыгъуэхъуэн | фымыгъуэхъуэн | мыгъуэхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыгъуэхъуэну | угъуэхъуэну | гъуэхъуэну | дыгъуэхъуэну | фыгъуэхъуэну | гъуэхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сымыгъуэхъуэну | умыгъуэхъуэну | мыгъуэхъуэну | дымыгъуэхъуэну | фымыгъуэхъуэну | мыгъуэхъуэну(хэ) |
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыгъуахъуэ | узэрыгъуахъуэ | зэрыгъуахъуэ | дызэрыгъуахъуэ | фызэрыгъуахъуэ | зэрыгъуахъуэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыгъуахъуэ | узэрымыгъуахъуэ | зэрымыгъуахъуэ | дызэрымыгъуахъуэ | фызэрымыгъуахъуэ | мызэрыгъуахъуэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыгъуэхъуа | узэрыгъуэхъуа | зэрыгъуэхъуа | дызэрыгъуэхъуа | фызэрыгъуэхъуа | зэрыгъуэхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыгъуэхъуа | узэрымыгъуэхъуа | зэрымыгъуэхъуа | дызэрымыгъуэхъуа | фызэрымыгъуэхъуа | зэрымыгъуэхъуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыгъуэхъуэгъа | узэрыгъуэхъуэгъа | зэрыгъуэхъуэгъа | дызэрыгъуэхъуэгъа | фызэрыгъуэхъуэгъа | зэрыгъуэхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыгъуэхъуэгъа | узэрымыгъуэхъуэгъа | зэрымыгъуэхъуэгъа | дызэрымыгъуэхъуэгъа | фызэрымыгъуэхъуэгъа | зэрымыгъуэхъуэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыгъуэхъуэн | узэрыгъуэхъуэн | зэрыгъуэхъуэн | дызэрыгъуэхъуэн | фызэрыгъуэхъуэн | зэрыгъуэхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыгъуэхъуэн | узэрымыгъуэхъуэн | зэрымыгъуэхъуэн | дызэрымыгъуэхъуэн | фызэрымыгъуэхъуэн | зэрымыгъуэхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыгъуэхъуэну | узэрыгъуэхъуэну | зэрыгъуэхъуэну | дызэрыгъуэхъуэну | фызэрыгъуэхъуэну | зэрыгъуэхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрымыгъуэхъуэну | узэрымыгъуэхъуэну | зэрымыгъуэхъуэну | дызэрымыгъуэхъуэну | фызэрымыгъуэхъуэну | зэрымыгъуэхъуэну(хэ) |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщыгъуахъуэ | ущыгъуахъуэ | щыгъуахъуэ | дыщыгъуахъуэ | фыщыгъуахъуэ | щыгъуахъуэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыгъуахъуэ | ущымыгъуахъуэ | щымыгъуахъуэ | дыщымыгъуахъуэ | фыщымыгъуахъуэ | щымыгъуахъуэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыгъуэхъуа | ущыгъуэхъуа | щыгъуэхъуа | дыщыгъуэхъуа | фыщыгъуэхъуа | щыгъуэхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыгъуэхъуа | ущымыгъуэхъуа | щымыгъуэхъуа | дыщымыгъуэхъуа | фыщымыгъуэхъуа | щымыгъуэхъуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыгъуэхъуэгъа | ущыгъуэхъуэгъа | щыгъуэхъуэгъа | дыщыгъуэхъуэгъа | фыщыгъуэхъуэгъа | щыгъуэхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыгъуэхъуэгъа | ущымыгъуэхъуэгъа | щымыгъуэхъуэгъа | дыщымыгъуэхъуэгъа | фыщымыгъуэхъуэгъа | щымыгъуэхъуэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыгъуэхъуэн | ущыгъуэхъуэн | щыгъуэхъуэн | дыщыгъуэхъуэн | фыщыгъуэхъуэн | щыгъуэхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыгъуэхъуэн | ущымыгъуэхъуэн | щымыгъуэхъуэн | дыщымыгъуэхъуэн | фыщымыгъуэхъуэн | щымыгъуэхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыгъуэхъуэну | ущыгъуэхъуэну | щыгъуэхъуэну | дыщыгъуэхъуэну | фыщыгъуэхъуэну | щыгъуэхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщымыгъуэхъуэну | ущымыгъуэхъуэну | щымыгъуэхъуэну | дыщымыгъуэхъуэну | фыщымыгъуэхъуэну | щымыгъуэхъуэну(хэ) |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздэгъуахъуэ | уздэгъуахъуэ | здэгъуахъуэ | дыздэгъуахъуэ | фыздэгъуахъуэ | здэгъуахъуэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыгъуахъуэ | уздэмыгъуахъуэ | здэмыгъуахъуэ | дыздэмыгъуахъуэ | фыздэмыгъуахъуэ | здэмыгъуахъуэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэгъуэхъуа | уздэгъуэхъуа | здэгъуэхъуа | дыздэгъуэхъуа | фыздэгъуэхъуа | здэгъуэхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыгъуэхъуа | уздэмыгъуэхъуа | здэмыгъуэхъуа | дыздэмыгъуэхъуа | фыздэмыгъуэхъуа | здэмыгъуэхъуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздэгъуэхъуэгъа | уздэгъуэхъуэгъа | здэгъуэхъуэгъа | дыздэгъуэхъуэгъа | фыздэгъуэхъуэгъа | здэгъуэхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыгъуэхъуэгъа | уздэмыгъуэхъуэгъа | здэмыгъуэхъуэгъа | дыздэмыгъуэхъуэгъа | фыздэмыгъуэхъуэгъа | здэмыгъуэхъуэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэгъуэхъуэн | уздэгъуэхъуэн | здэгъуэхъуэн | дыздэгъуэхъуэн | фыздэгъуэхъуэн | здэгъуэхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыгъуэхъуэн | уздэмыгъуэхъуэн | здэмыгъуэхъуэн | дыздэмыгъуэхъуэн | фыздэмыгъуэхъуэн | здэмыгъуэхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздэгъуэхъуэну | уздэгъуэхъуэну | здэгъуэхъуэну | дыздэгъуэхъуэну | фыздэгъуэхъуэну | здэгъуэхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздэмыгъуэхъуэну | уздэмыгъуэхъуэну | здэмыгъуэхъуэну | дыздэмыгъуэхъуэну | фыздэмыгъуэхъуэну | здэмыгъуэхъуэну(хэ) |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэгъуахъуэ | ущӀэгъуахъуэ | щӀэгъуахъуэ | дыщӀэгъуахъуэ | фыщӀэгъуахъуэ | щӀэгъуахъуэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыгъуахъуэ | ущӀэмыгъуахъуэ | щӀэмыгъуахъуэ | дыщӀэмыгъуахъуэ | фыщӀэмыгъуахъуэ | щӀэмыгъуахъуэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэгъуэхъуа | ущӀэгъуэхъуа | щӀэгъуэхъуа | дыщӀэгъуэхъуа | фыщӀэгъуэхъуа | щӀэгъуэхъуа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыгъуэхъуа | ущӀэмыгъуэхъуа | щӀэмыгъуэхъуа | дыщӀэмыгъуэхъуа | фыщӀэмыгъуэхъуа | щӀэмыгъуэхъуа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэгъуэхъуэгъа | ущӀэгъуэхъуэгъа | щӀэгъуэхъуэгъа | дыщӀэгъуэхъуэгъа | фыщӀэгъуэхъуэгъа | щӀэгъуэхъуэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыгъуэхъуэгъа | ущӀэмыгъуэхъуэгъа | щӀэмыгъуэхъуэгъа | дыщӀэмыгъуэхъуэгъа | фыщӀэмыгъуэхъуэгъа | щӀэмыгъуэхъуэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэгъуэхъуэн | ущӀэгъуэхъуэн | щӀэгъуэхъуэн | дыщӀэгъуэхъуэн | фыщӀэгъуэхъуэн | щӀэгъуэхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыгъуэхъуэн | ущӀэмыгъуэхъуэн | щӀэмыгъуэхъуэн | дыщӀэмыгъуэхъуэн | фыщӀэмыгъуэхъуэн | щӀэмыгъуэхъуэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀэгъуэхъуэну | ущӀэгъуэхъуэну | щӀэгъуэхъуэну | дыщӀэгъуэхъуэну | фыщӀэгъуэхъуэну | щӀэгъуэхъуэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀэмыгъуэхъуэну | ущӀэмыгъуэхъуэну | щӀэмыгъуэхъуэну | дыщӀэмыгъуэхъуэну | фыщӀэмыгъуэхъуэну | щӀэмыгъуэхъуэну(хэ) |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыгъуахъуэу | угъуахъуэу | гъуахъуэу | дыгъуахъуэу | фыгъуахъуэу | гъуахъуэ(хэ)у |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сымыгъуахъуэу | умыгъуахъуэу | мыгъуахъуэу | дымыгъуахъуэу | фымыгъуахъуэу | мыгъуахъуэ(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыгъуэхъуауэ | угъуэхъуауэ | гъуэхъуауэ | дыгъуэхъуауэ | фыгъуэхъуауэ | гъуэхъуауэ / гъуэхъуа(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сымыгъуэхъуауэ | умыгъуэхъуауэ | мыгъуэхъуауэ | дымыгъуэхъуауэ | фымыгъуэхъуауэ | мыгъуэхъуауэ(хэ) / мыгъуэхъуа(хэ)у |
| -урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сыгъуахъуэурэ | угъуахъуэурэ | гъуахъуэурэ | дыгъуахъуэурэ | фыгъуахъуэурэ | гъуахъуэ(хэ)урэ |
| -урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сымыгъуахъуэурэ | умыгъуахъуэурэ | мыгъуахъуэурэ | дымыгъуахъуэурэ | фымыгъуахъуэурэ | мыгъуахъуэ(хэ)урэ |
| -э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуахъу]э | [гъуахъу]эр | -- | [гъуахъу]эхэр |
| Эргативнэ: | [гъуахъу]э | [гъуахъу]эм | -- | [гъуахъу]эхэм |
| Послеложнэ: | [гъуахъу]экӀэ | [гъуахъу]эмкӀэ | [гъуахъу]эхэкӀэ | [гъуахъу]эхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гъуахъу]эуэ | [гъуахъу]эрауэ | [гъуахъу]эхэу | [гъуахъу]эхэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуэхъу]а | [гъуэхъу]ар | -- | [гъуэхъу]ахэр |
| Эргативнэ: | [гъуэхъу]а | [гъуэхъу]ам | -- | [гъуэхъу]ахэм |
| Послеложнэ: | [гъуэхъу]акӀэ | [гъуэхъу]амкӀэ | [гъуэхъу]ахэкӀэ | [гъуэхъу]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гъуэхъу]ауэ | [гъуэхъу]арауэ | [гъуэхъу]ахэу | [гъуэхъу]ахэрауэ |
| -эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуэхъу]эн | [гъуэхъу]эныр | -- | [гъуэхъу]энхэр |
| Эргативнэ: | [гъуэхъу]эн | [гъуэхъу]эным | -- | [гъуэхъу]энхэм |
| Послеложнэ: | [гъуэхъу]энкӀэ | [гъуэхъу]энымкӀэ | [гъуэхъу]энхэкӀэ | [гъуэхъу]энхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [гъуэхъу]эну | [гъуэхъу]энырауэ | [гъуэхъу]энхэу | [гъуэхъу]энхэрауэ |
| -эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуэхъу]эну | [гъуэхъу]энур | -- | [гъуэхъу]энухэр |
| Эргативнэ: | [гъуэхъу]эну | [гъуэхъу]энум | -- | [гъуэхъу]энухэм |
| Послеложнэ: | [гъуэхъу]энукӀэ | [гъуэхъу]энумкӀэ | [гъуэхъу]энухэкӀэ | [гъуэхъу]энухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гъуэхъу]энууэ | [гъуэхъу]энурауэ | [гъуэхъу]энухэу | [гъуэхъу]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Макъ ин ищӀу ӀукӀэ джэн (Ӏэщым, хьэкӀэкхъуэкӀэм хужаӀэ).
- Ину гъын.
- Макъ ин гъэӀун (машинэ, трактор сыт хуэдэхэм щхьэкӀэ жаӀэ).
ЩАПХЪЭХЭР
- Гуэрэныгум сынихъэри, щыблэ выщӀэу сыгъуахъуэщ. Нартхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Мыщэр мэгъуахъуэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- гъуэхъуэн: 1. roar, growl, snarl, bray, bellow (about animals) 2. cry, sob, weep, houl loudly 3. roar (about engines and machines)
- Мыщэр мэгъуахъуэ: the bear grows
УРЫСЫБЗЭ
- гъуэхъуэн: 1. рычать, реветь (о животных) 2. громко плакать, рыдать 3. реветь (о машинах)
- Мыщэр мэгъуахъуэ: медведь ревет
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.