Wt/kbd/гун

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [gʷǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [гу] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "гун"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	гун
щымыӀэныгъэ:	мыгун

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згун	бгун	игун	дгун	вгун	ягун
щымыӀэныгъэ:	сымыгун	умыгун	имыгун	дымыгун	фымыгун	ямыгун

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	гу!	вгу!
щымыӀэныгъэ:	умыгу!	фымыгу!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	срегу	урегу	ирегу	дрегу	фрегу	ирегу
щымыӀэныгъэ:	сремыгу	уремыгу	иремыгу	дремыгу	фремыгу	иремыгу

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	согу(р)	уогу(р) / богу(р)	егу(р)	догу(р)	фогу(р)	ягу(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згуркъым	бгуркъым	игуркъым	дгуркъым	вгуркъым	ягуркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	згу(р)т	бгу(р)т	игу(р)т	дгу(р)т	вгу(р)т	ягу(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	згу(р)тэкъым	бгу(р)тэкъым	игу(р)тэкъым	дгу(р)тэкъым	вгу(р)тэкъым	ягу(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згуащ	бгуащ	игуащ	дгуащ	вгуащ	ягуащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	згуакъым	бгуакъым	игуакъым	дгуакъым	вгуакъым	ягуакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	згуат	бгуат	игуат	дгуат	вгуат	ягуат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згуатэкъым	бгуатэкъым	игуатэкъым	дгуатэкъым	вгуатэкъым	ягуатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	згугъащ	бгугъащ	игугъащ	дгугъащ	вгугъащ	ягугъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	згугъакъым	бгугъакъым	игугъакъым	дгугъакъым	вгугъакъым	ягугъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	згугъат	бгугъат	игугъат	дгугъат	вгугъат	ягугъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згугъатэкъым	бгугъатэкъым	игугъатэкъым	дгугъатэкъым	вгугъатэкъым	ягугъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	згущ	бгущ	игущ	дгущ	вгущ	ягущ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	згукъым	бгукъым	игукъым	дгукъым	вгукъым	ягукъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	згут	бгут	игут	дгут	вгут	ягут
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	згутэкъым	бгутэкъым	игутэкъым	дгутэкъым	вгутэкъым	ягутэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунщ	бгунщ	игунщ	дгунщ	вгунщ	ягунщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згункъым	бгункъым	игункъым	дгункъым	вгункъым	ягункъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунущ	бгунущ	игунущ	дгунущ	вгунущ	ягунущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згунукъым	бгунукъым	игунукъым	дгунукъым	вгунукъым	ягунукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згурэ	бгурэ	игурэ	дгурэ	вгурэ	ягурэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	згуркъэ	бгуркъэ	игуркъэ	дгуркъэ	вгуркъэ	ягуркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	згу(р)т	бгу(р)т	игу(р)т	дгу(р)т	вгу(р)т	ягу(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	згу(р)тэкъэ	бгу(р)тэкъэ	игу(р)тэкъэ	дгу(р)тэкъэ	вгу(р)тэкъэ	ягу(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згуа	бгуа	игуа	дгуа	вгуа	ягуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	згуакъэ	бгуакъэ	игуакъэ	дгуакъэ	вгуакъэ	ягуакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	згуат	бгуат	игуат	дгуат	вгуат	ягуат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згуатэкъэ	бгуатэкъэ	игуатэкъэ	дгуатэкъэ	вгуатэкъэ	ягуатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	згугъа	бгугъа	игугъа	дгугъа	вгугъа	ягугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	згугъакъэ	бгугъакъэ	игугъакъэ	дгугъакъэ	вгугъакъэ	ягугъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	згугъат	бгугъат	игугъат	дгугъат	вгугъат	ягугъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	згугъатэкъэ	бгугъатэкъэ	игугъатэкъэ	дгугъатэкъэ	вгугъатэкъэ	ягугъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	згу	бгу	игу	дгу	вгу	ягу
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	згукъэ	бгукъэ	игукъэ	дгукъэ	вгукъэ	ягукъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	згут	бгут	игут	дгут	вгут	ягут
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	згутэкъэ	бгутэкъэ	игутэкъэ	дгутэкъэ	вгутэкъэ	ягутэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згун	бгун	игун	дгун	вгун	ягун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згункъэ	бгункъэ	игункъэ	дгункъэ	вгункъэ	ягункъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згуну	бгуну	игуну	дгуну	вгуну	ягуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згунукъэ	бгунукъэ	игунукъэ	дгунукъэ	вгунукъэ	ягунукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згумэ	бгумэ	игумэ	дгумэ	вгумэ	ягумэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгумэ	умыгумэ	имыгумэ	дымыгумэ	фымыгумэ	ямыгумэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згуамэ	бгуамэ	игуамэ	дгуамэ	вгуамэ	ягуамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгуамэ	умыгуамэ	имыгуамэ	дымыгуамэ	фымыгуамэ	ямыгуамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згугъамэ	бгугъамэ	игугъамэ	дгугъамэ	вгугъамэ	ягугъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгугъамэ	умыгугъамэ	имыгугъамэ	дымыгугъамэ	фымыгугъамэ	ямыгугъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунмэ	бгунмэ	игунмэ	дгунмэ	вгунмэ	ягунмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгунмэ	умыгунмэ	имыгунмэ	дымыгунмэ	фымыгунмэ	ямыгунмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунумэ	бгунумэ	игунумэ	дгунумэ	вгунумэ	ягунумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгунумэ	умыгунумэ	имыгунумэ	дымыгунумэ	фымыгунумэ	ямыгунумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згутэмэ	бгутэмэ	игутэмэ	дгутэмэ	вгутэмэ	ягутэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгутэмэ	умыгутэмэ	имыгутэмэ	дымыгутэмэ	фымыгутэмэ	ямыгутэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згуатэмэ	бгуатэмэ	игуатэмэ	дгуатэмэ	вгуатэмэ	ягуатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгуатэмэ	умыгуатэмэ	имыгуатэмэ	дымыгуатэмэ	фымыгуатэмэ	ямыгуатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згугъатэмэ	бгугъатэмэ	игугъатэмэ	дгугъатэмэ	вгугъатэмэ	ягугъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгугъатэмэ	умыгугъатэмэ	имыгугъатэмэ	дымыгугъатэмэ	фымыгугъатэмэ	ямыгугъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунтэмэ	бгунтэмэ	игунтэмэ	дгунтэмэ	вгунтэмэ	ягунтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгунтэмэ	умыгунтэмэ	имыгунтэмэ	дымыгунтэмэ	фымыгунтэмэ	ямыгунтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунутэмэ	бгунутэмэ	игунутэмэ	дгунутэмэ	вгунутэмэ	ягунутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгунутэмэ	умыгунутэмэ	имыгунутэмэ	дымыгунутэмэ	фымыгунутэмэ	ямыгунутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунт	бгунт	игунт	дгунт	вгунт	ягунт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згунтэкъым	бгунтэкъым	игунтэкъым	дгунтэкъым	вгунтэкъым	ягунтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунут	бгунут	игунут	дгунут	вгунут	ягунут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	згунутэкъым	бгунутэкъым	игунутэкъым	дгунутэкъым	вгунутэкъым	ягунутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згуми	бгуми	игуми	дгуми	вгуми	ягуми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгуми	умыгуми	имыгуми	дымыгуми	фымыгуми	ямыгуми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згуами	бгуами	игуами	дгуами	вгуами	ягуами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгуами	умыгуами	имыгуами	дымыгуами	фымыгуами	ямыгуами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згугъами	бгугъами	игугъами	дгугъами	вгугъами	ягугъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгугъами	умыгугъами	имыгугъами	дымыгугъами	фымыгугъами	ямыгугъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунми	бгунми	игунми	дгунми	вгунми	ягунми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгунми	умыгунми	имыгунми	дымыгунми	фымыгунми	ямыгунми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунуми	бгунуми	игунуми	дгунуми	вгунуми	ягунуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгунуми	умыгунуми	имыгунуми	дымыгунуми	фымыгунуми	ямыгунуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	згутэми	бгутэми	игутэми	дгутэми	вгутэми	ягутэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгутэми	умыгутэми	имыгутэми	дымыгутэми	фымыгутэми	ямыгутэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	згуатэми	бгуатэми	игуатэми	дгуатэми	вгуатэми	ягуатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгуатэми	умыгуатэми	имыгуатэми	дымыгуатэми	фымыгуатэми	ямыгуатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	згугъатэми	бгугъатэми	игугъатэми	дгугъатэми	вгугъатэми	ягугъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сымыгугъатэми	умыгугъатэми	имыгугъатэми	дымыгугъатэми	фымыгугъатэми	ямыгугъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунтэми	бгунтэми	игунтэми	дгунтэми	вгунтэми	ягунтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгунтэми	умыгунтэми	имыгунтэми	дымыгунтэми	фымыгунтэми	ямыгунтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	згунутэми	бгунутэми	игунутэми	дгунутэми	вгуэнутэми	ягуэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сымыгунутэми	умыгунутэми	имыгунутэми	дымыгунутэми	фымыгунутэми	ямыгунутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згуаи	бгуаи	игуаи	дгуаи	вгуаи	ягуаи
щымыӀэныгъэ:	сымыгуаи	умыгуаи	имыгуаи	дымыгуаи	фымыгуаи	ямыгуаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	згуащэрэт	бгуащэрэт	игуащэрэт	дгуащэрэт	вгуащэрэт	ягуащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сымыгуащэрэт	умыгуащэрэт	имыгуащэрэт	дымыгуащэрэт	фымыгуащэрэт	ямыгуащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згуагъэнщ	бгуагъэнщ	игуагъэнщ	дгуагъэнщ	вгуагъэнщ	ягуагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згуагъэнкъым	бгуагъэнкъым	игуагъэнкъым	дгуагъэнкъым	вгуагъэнкъым	ягуагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згуагъэнт	бгуагъэнт	игуагъэнт	дгуагъэнт	вгуагъэнт	ягуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згуагъэнтэкъым	бгуагъэнтэкъым	игуагъэнтэкъым	дгуагъэнтэкъым	вгуагъэнтэкъым	ягуагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згуагъэн	бгуагъэн	игуагъэн	дгуагъэн	вгуагъэн	ягуагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згуагъэнкъэ	бгуагъэнкъэ	игуагъэнкъэ	дгуагъэнкъэ	вгуагъэнкъэ	ягуагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згуагъэнт	бгуагъэнт	игуагъэнт	дгуагъэнт	вгуагъэнт	ягуагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згуагъэнтэкъэ	бгуагъэнтэкъэ	игуагъэнтэкъэ	дгуагъэнтэкъэ	вгуагъэнтэкъэ	ягуагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згуагъэнущ	бгуагъэнущ	игуагъэнущ	дгуагъэнущ	вгуагъэнущ	ягуагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згуагъэнукъым	бгуагъэнукъым	игуагъэнукъым	дгуагъэнукъым	вгуагъэнукъым	ягуагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	згуагъэнут	бгуагъэнут	игуагъэнут	дгуагъэнут	вгуагъэнут	ягуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	згуагъэнутэкъым	бгуагъэнутэкъым	игуагъэнутэкъым	дгуагъэнутэкъым	вгуагъэнутэкъым	ягуагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згуагъэну	бгуагъэну	игуагъэну	дгуагъэну	вгуагъэну	ягуагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згуагъэнукъэ	бгуагъэнукъэ	игуагъэнукъэ	дгуагъэнукъэ	вгуагъэнукъэ	ягуагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	згуагъэнут	бгуагъэнут	игуагъэнут	дгуагъэнут	вгуагъэнут	ягуагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	згуагъэнутэкъэ	бгуагъэнутэкъэ	игуагъэнутэкъэ	дгуагъэнутэкъэ	вгуагъэнутэкъэ	ягуагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зыгу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгу
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыгуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зыгугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыгун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зыгуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зымыгуну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	згу	бгу	игу	дгу	вгу	ягу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгу	умыгу	имыгу	дымыгу	фымыгу	ямыгу
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згуа	бгуа	игуа	дгуа	вгуа	ягуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгуа	умыгуа	имыгуа	дымыгуа	фымыгуа	ямыгуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згугъа	бгугъа	игугъа	дгугъа	вгугъа	ягугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгугъа	умыгугъа	имыгугъа	дымыгугъа	фымыгугъа	ямыгугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	згун	бгун	игун	дгун	вгун	ягун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгун	умыгун	имыгун	дымыгун	фымыгун	ямыгун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	згуну	бгуну	игуну	дгуну	вгуну	ягуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгуну	умыгуну	имыгуну	дымыгуну	фымыгуну	ямыгуну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	гу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	мыгу
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	гуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мыгуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	гугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	мыгугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	гун
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мыгун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	гуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	мыгуну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгу	зэрыбгу	зэригу	зэрыдгу	зэрывгу	зэрагу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгу	зэрумыгу	зэримыгу	зэрыдмыгу	зэрывмыгу	зэрамыгу
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгуа	зэрыбгуа	зэригуа	зэрыдгуа	зэрывгуа	зэрагуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгуа	зэрумыгуа	зэримыгуа	зэрыдмыгуа	зэрывмыгуа	зэрамыгуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгугъа	зэрыбгугъа	зэригугъа	зэрыдгугъа	зэрывгугъа	зэрагугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгугъа	зэрумыгугъа	зэримыгугъа	зэрыдмыгугъа	зэрывмыгугъа	зэрамыгугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгун	зэрыбгун	зэригун	зэрыдгун	зэрывгун	зэрагун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгун	зэрумыгун	зэримыгун	зэрыдмыгун	зэрывмыгун	зэрамыгун
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрызгуну	зэрыбгуну	зэригуну	зэрыдгуну	зэрывгуну	зэрагуну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрызмыгуну	зэрумыгуну	зэримыгуну	зэрыдмыгуну	зэрывмыгуну	зэрамыгуну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щызгу	щыбгу	щигу	щыдгу	щывгу	щагу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгу	щумыгу	щимыгу	щыдмыгу	щывмыгу	щамыгу
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щызгуа	щыбгуа	щигуа	щыдгуа	щывгуа	щагуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгуа	щумыгуа	щимыгуа	щыдмыгуа	щывмыгуа	щамыгуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щызгугъа	щыбгугъа	щигугъа	щыдгугъа	щывгугъа	щагугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгугъа	щумыгугъа	щимыгугъа	щыдмыгугъа	щывмыгугъа	щамыгугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щызгун	щыбгун	щигун	щыдгун	щывгун	щагун
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгун	щумыгун	щимыгун	щыдмыгун	щывмыгун	щамыгун
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щызгуну	щыбгуну	щигуну	щыдгуну	щывгуну	щагуну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щызмыгуну	щумыгуну	щимыгуну	щыдмыгуну	щывмыгуну	щамыгуну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здэзгу	здэбгу	здигу	здэдгу	здэвгу	здагу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгу	здумыгу	здимыгу	здэдмыгу	здэвмыгу	здамыгу
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэзгуа	здэбгуа	здигуа	здэдгуа	здэвгуа	здагуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгуа	здумыгуа	здимыгуа	здэдмыгуа	здэвмыгуа	здамыгуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэзгугъа	здэбгугъа	здигугъа	здэдгугъа	здэвгугъа	здагугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгугъа	здумыгугъа	здимыгугъа	здэдмыгугъа	здэвмыгугъа	здамыгугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэзгун	здэбгун	здигун	здэдгун	здэвгун	здагун
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгун	здумыгун	здимыгун	здэдмыгун	здэвмыгун	здамыгун
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэзгуну	здэбгуну	здигуну	здэдгуну	здэвгуну	здагуну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэзмыгуну	здумыгуну	здимыгуну	здэдмыгуну	здэвмыгуну	здамыгуну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгу	щӀэбгу	щӀигу	щӀэдгу	щӀэвгу	щӀагу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгу	щӀумыгу	щӀимыгу	щӀэдмыгу	щӀэвмыгу	щӀамыгу
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгуа	щӀэбгуа	щӀигуа	щӀэдгуа	щӀэвгуа	щӀагуа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгуа	щӀумыгуа	щӀимыгуа	щӀэдмыгуа	щӀэвмыгуа	щӀамыгуа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгугъа	щӀэбгугъа	щӀигугъа	щӀэдгугъа	щӀэвгугъа	щӀагугъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгугъа	щӀумыгугъа	щӀимыгугъа	щӀэдмыгугъа	щӀэвмыгугъа	щӀамыгугъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгун	щӀэбгун	щӀигун	щӀэдгун	щӀэвгун	щӀагун
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгун	щӀумыгун	щӀимыгун	щӀэдмыгун	щӀэвмыгун	щӀамыгун
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀэзгуну	щӀэбгуну	щӀигуну	щӀэдгуну	щӀэвгуну	щӀагуэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀэзмыгуну	щӀумыгуну	щӀимыгуну	щӀэдмыгуну	щӀэвмыгуну	щӀамыгуну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	згууэ	бгууэ	игуу	дгууэ	вгууэ	ягуу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгуу	умыгуу	имыгуу	дымыгуу	фымыгуу	ямыгуу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	згуауэ	бгуауэ	игуауэ	дгуауэ	вгуауэ	ягуауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сымыгуауэ	умыгуауэ	имыгуауэ	дымыгуауэ	фымыгуауэ	ямыгуауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	згуурэ	бгуурэ	игуурэ	дгуурэ	вгуурэ	ягуурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сымыгуурэ	умыгуурэ	имыгуурэ	дымыгуурэ	фымыгуурэ	ямыгуурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэн
Подлежащэ
сэ	--	узогу	согу	--	фызогу	согу(хэ)
уэ	сыбогу	--	уогу / богу	дыбогу	--	уогу(хэ) / богу(хэ)
абы	сегу	уегу	егу	дегу	фегу	егу(хэ)
дэ	--	удогу	догу	--	фыдогу	догу(хэ)
фэ	сывогу	--	фогу	дывогу	--	фогу(хэ)
абыхэм	сагу	уагу	ягу	дагу	фагу	ягу(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Подлежащэ
сэ	--	уз[гурэ]	з[гурэ]	--	фыз[гурэ]	з[гу(хэ)рэ]
уэ	сыб[гурэ]	--	б[гурэ]	дыб[гурэ]	--	б[гу(хэ)рэ]
абы	си[гурэ]	уи[гурэ]	и[гурэ]	ди[гурэ]	фи[гурэ]	и[гу(хэ)рэ]
дэ	--	уд[гурэ]	д[гурэ]	--	фыд[гурэ]	д[гу(хэ)рэ]
фэ	сыв[гурэ]	--	в[гурэ]	дыв[гурэ]	--	в[гу(хэ)рэ]
абыхэм	са[гурэ]	уа[гурэ]	я[гурэ]	да[гурэ]	фа[гурэ]	я[гу(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гу]	[гу]р	--	[гу]хэр
Эргативнэ:	[гу]	[гу]м	--	[гу]хэм
Послеложнэ:	[гу]кӀэ	[гу]мкӀэ	[гу]хэкӀэ	[гу]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гу]у	[гу]рауэ	[гу]хэу	[гу]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гу]а	[гу]ар	--	[гу]ахэр
Эргативнэ:	[гу]а	[гу]ам	--	[гу]ахэм
Послеложнэ:	[гу]акӀэ	[гу]амкӀэ	[гу]ахэкӀэ	[гу]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гу]ауэ	[гу]арауэ	[гу]ахэу	[гу]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гу]н	[гу]ныр	--	[гу]нхэр
Эргативнэ:	[гу]н	[гу]ным	--	[гу]нхэм
Послеложнэ:	[гу]нкӀэ	[гу]нымкӀэ	[гу]нхэкӀэ	[гу]нхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[гу]ну	[гу]нырауэ	[гу]нхэу	[гу]нхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[гу]ну	[гу]нур	--	[гу]нухэр
Эргативнэ:	[гу]ну	[гу]нум	--	[гу]нухэм
Послеложнэ:	[гу]нукӀэ	[гу]нумкӀэ	[гу]нухэкӀэ	[гу]нухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[гу]нууэ	[гу]нурауэ	[гу]нухэу	[гу]нухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. ГухъущхьэкӀэ хэуэурэ гъавэ хьэдзэхэм я напӀэр тегъэкӀын.

ЩАПХЪЭХЭР

• Мэз нанэм асыхьэту хугу матэшхуэр игури пӀастэ шыуанри ищӀащ, бланэлри игъэжьащ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр

Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,	«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984	нап. 54
адыгэбзэ	урысыбзэ/русский	инджылыбзэ/English
Пагуэ хугу игуащ.	Пагуа растолок просо.	Pagwa has ground the millet.
		нап. 100
Хугур гухъукӀэ ягу.	Пшено толкут пестом.	Millet flour is ground with a pestle.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Хугур гун.
• Нартыхур гун.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• гун: grind, crush, (grain in a mortar)
• Хугур гун: grind millet
• Нартыхур гун: grind corn

УРЫСЫБЗЭ

• гун: толочь (зерно в ступе)
• Хугур гун: толочь просо
• Нартыхур гун: толочь кукурузу

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.