АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "гувэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар):
щыӀэныгъэ:
гувэн
щымыӀэныгъэ:
мыгувэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыгувэн
угувэн
гувэн
дыгувэн
фыгувэн
гувэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сымыгувэн
умыгувэн
мыгувэн
дымыгувэн
фымыгувэн
мыгувэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
гувэ!
фыгувэ!
щымыӀэныгъэ:
умыгувэ!
фымыгувэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
срегувэ
урегувэ
ирегувэ
дрегувэ
фрегувэ
ирегувэ
щымыӀэныгъэ:
сремыгувэ
уремыгувэ
иремыгувэ
дремыгувэ
фремыгувэ
иремыгувэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
согувэ(р)
уогувэ(р)
мэгувэ(р)
догувэ(р)
фогувэ(р)
мэгувэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыгувэркъым
угувэркъым
гувэркъым
дыгувэркъым
фыгувэркъым
гувэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыгувэ(р)т
угувэ(р)т
гувэ(р)т
дыгувэ(р)т
фыгувэ(р)т
гувэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыгувэ(р)тэкъым
угувэ(р)тэкъым
гувэ(р)тэкъым
дыгувэ(р)тэкъым
фыгувэ(р)тэкъым
гувэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыгуващ
угуващ
гуващ
дыгуващ
фыгуващ
гува(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыгувакъым
угувакъым
гувакъым
дыгувакъым
фыгувакъым
гува(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыгуват
угуват
гуват
дыгуват
фыгуват
гува(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыгуватэкъым
угуватэкъым
гуватэкъым
дыгуватэкъым
фыгуватэкъым
гува(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэгъащ
угувэгъащ
гувэгъащ
дыгувэгъащ
фыгувэгъащ
гувэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыгувэгъакъым
угувэгъакъым
гувэгъакъым
дыгувэгъакъым
фыгувэгъакъым
гувэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэгъат
угувэгъат
гувэгъат
дыгувэгъат
фыгувэгъат
гувэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыгувэгъатэкъым
угувэгъатэкъым
гувэгъатэкъым
дыгувэгъатэкъым
фыгувэгъатэкъым
гувэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыгувэщ
угувэщ
гувэщ
дыгувэщ
фыгувэщ
гувэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыгувэкъым
угувэкъым
гувэкъым
дыгувэкъым
фыгувэкъым
гувэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыгувэт
угувэт
гувэт
дыгувэт
фыгувэт
гувэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыгувэтэкъым
угувэтэкъым
гувэтэкъым
дыгувэтэкъым
фыгувэтэкъым
гувэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнщ
угувэнщ
гувэнщ
дыгувэнщ
фыгувэнщ
гувэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыгувэнкъым
угувэнкъым
гувэнкъым
дыгувэнкъым
фыгувэнкъым
гувэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнущ
угувэнущ
гувэнущ
дыгувэнущ
фыгувэнущ
гувэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыгувэнукъым
угувэнукъым
гувэнукъым
дыгувэнукъым
фыгувэнукъым
гувэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэрэ
угувэрэ
гувэрэ
дыгувэрэ
фыгувэрэ
гувэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыгувэркъэ
угувэркъэ
гувэркъэ
дыгувэркъэ
фыгувэркъэ
гувэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыгувэ(р)т
угувэ(р)т
гувэ(р)т
дыгувэ(р)т
фыгувэ(р)т
гувэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыгувэ(р)тэкъэ
угувэ(р)тэкъэ
гувэ(р)тэкъэ
дыгувэ(р)тэкъэ
фыгувэ(р)тэкъэ
гувэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыгува
угува
гува
дыгува
фыгува
гува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыгувакъэ
угувакъэ
гувакъэ
дыгувакъэ
фыгувакъэ
гува(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыгуват
угуват
гуват
дыгуват
фыгуват
гува(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыгуватэкъэ
угуватэкъэ
гуватэкъэ
дыгуватэкъэ
фыгуватэкъэ
гува(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэгъа
угувэгъа
гувэгъа
дыгувэгъа
фыгувэгъа
гувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыгувэгъакъэ
угувэгъакъэ
гувэгъакъэ
дыгувэгъакъэ
фыгувэгъакъэ
гувэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэгъат
угувэгъат
гувэгъат
дыгувэгъат
фыгувэгъат
гувэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыгувэгъатэкъэ
угувэгъатэкъэ
гувэгъатэкъэ
дыгувэгъатэкъэ
фыгувэгъатэкъэ
гувэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыгувэ
угувэ
гувэ
дыгувэ
фыгувэ
гувэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыгувэкъэ
угувэкъэ
гувэкъэ
дыгувэкъэ
фыгувэкъэ
гувэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыгувэт
угувэт
гувэт
дыгувэт
фыгувэт
гувэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыгувэтэкъэ
угувэтэкъэ
гувэтэкъэ
дыгувэтэкъэ
фыгувэтэкъэ
гувэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэн
угувэн
гувэн
дыгувэн
фыгувэн
гувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыгувэнкъэ
угувэнкъэ
гувэнкъэ
дыгувэнкъэ
фыгувэнкъэ
гувэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэну
угувэну
гувэну
дыгувэну
фыгувэну
гувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыгувэнукъэ
угувэнукъэ
гувэнукъэ
дыгувэнукъэ
фыгувэнукъэ
гувэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэмэ
угувэмэ
гувэмэ
дыгувэмэ
фыгувэмэ
гувэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэмэ
умыгувэмэ
мыгувэмэ
дымыгувэмэ
фымыгувэмэ
мыгувэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыгувамэ
угувамэ
гувамэ
дыгувамэ
фыгувамэ
гува(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыгувамэ
умыгувамэ
мыгувамэ
дымыгувамэ
фымыгувамэ
мыгува(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыгувэгъамэ
угувэгъамэ
гувэгъамэ
дыгувэгъамэ
фыгувэгъамэ
гувэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэгъамэ
умыгувэгъамэ
мыгувэгъамэ
дымыгувэгъамэ
фымыгувэгъамэ
мыгувэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнмэ
угувэнмэ
гувэнмэ
дыгувэнмэ
фыгувэнмэ
гувэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэнмэ
умыгувэнмэ
мыгувэнмэ
дымыгувэнмэ
фымыгувэнмэ
мыгувэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнумэ
угувэнумэ
гувэнумэ
дыгувэнумэ
фыгувэнумэ
гувэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэнумэ
умыгувэнумэ
мыгувэнумэ
дымыгувэнумэ
фымыгувэнумэ
мыгувэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэтэмэ
угувэтэмэ
гувэтэмэ
дыгувэтэмэ
фыгувэтэмэ
гувэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэтэмэ
умыгувэтэмэ
мыгувэтэмэ
дымыгувэтэмэ
фымыгувэтэмэ
мыгувэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыгуватэмэ
угуватэмэ
гуватэмэ
дыгуватэмэ
фыгуватэмэ
гува(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыгуватэмэ
умыгуватэмэ
мыгуватэмэ
дымыгуватэмэ
фымыгуватэмэ
мыгува(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыгувэгъатэмэ
угувэгъатэмэ
гувэгъатэмэ
дыгувэгъатэмэ
фыгувэгъатэмэ
гувэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэгъатэмэ
умыгувэгъатэмэ
мыгувэгъатэмэ
дымыгувэгъатэмэ
фымыгувэгъатэмэ
мыгувэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнтэмэ
угувэнтэмэ
гувэнтэмэ
дыгувэнтэмэ
фыгувэнтэмэ
гувэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэнтэмэ
умыгувэнтэмэ
мыгувэнтэмэ
дымыгувэнтэмэ
фымыгувэнтэмэ
мыгувэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнутэмэ
угувэнутэмэ
гувэнутэмэ
дыгувэнутэмэ
фыгувэнутэмэ
гувэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэнутэмэ
умыгувэнутэмэ
мыгувэнутэмэ
дымыгувэнутэмэ
фымыгувэнутэмэ
мыгувэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнт
угувэнт
гувэнт
дыгувэнт
фыгувэнт
гувэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыгувэнтэкъым
угувэнтэкъым
гувэнтэкъым
дыгувэнтэкъым
фыгувэнтэкъым
гувэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнут
угувэнут
гувэнут
дыгувэнут
фыгувэнут
гувэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыгувэнутэкъым
угувэнутэкъым
гувэнутэкъым
дыгувэнутэкъым
фыгувэнутэкъым
гувэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэми
угувэми
гувэми
дыгувэми
фыгувэми
гувэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэми
умыгувэми
мыгувэми
дымыгувэми
фымыгувэми
мыгувэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыгувами
угувами
гувами
дыгувами
фыгувами
гува(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыгувами
умыгувами
мыгувами
дымыгувами
фымыгувами
мыгува(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыгувэгъами
угувэгъами
гувэгъами
дыгувэгъами
фыгувэгъами
гувэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэгъами
умыгувэгъами
мыгувэгъами
дымыгувэгъами
фымыгувэгъами
мыгувэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнми
угувэнми
гувэнми
дыгувэнми
фыгувэнми
гувэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэнми
умыгувэнми
мыгувэнми
дымыгувэнми
фымыгувэнми
мыгувэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнуми
угувэнуми
гувэнуми
дыгувэнуми
фыгувэнуми
гувэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэнуми
умыгувэнуми
мыгувэнуми
дымыгувэнуми
фымыгувэнуми
мыгувэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэтэми
угувэтэми
гувэтэми
дыгувэтэми
фыгувэтэми
гувэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэтэми
умыгувэтэми
мыгувэтэми
дымыгувэтэми
фымыгувэтэми
мыгувэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыгуватэми
угуватэми
гуватэми
дыгуватэми
фыгуватэми
гува(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыгуватэми
умыгуватэми
мыгуватэми
дымыгуватэми
фымыгуватэми
мыгува(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыгувэгъатэми
угувэгъатэми
гувэгъатэми
дыгувэгъатэми
фыгувэгъатэми
гувэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэгъатэми
умыгувэгъатэми
мыгувэгъатэми
дымыгувэгъатэми
фымыгувэгъатэми
мыгувэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнтэми
угувэнтэми
гувэнтэми
дыгувэнтэми
фыгувэнтэми
гувэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэнтэми
умыгувэнтэми
мыгувэнтэми
дымыгувэнтэми
фымыгувэнтэми
мыгувэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыгувэнутэми
угувэнутэми
гувэнутэми
дыгувэнутэми
фыгувэнутэми
гувэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыгувэнутэми
умыгувэнутэми
мыгувэнутэми
дымыгувэнутэми
фымыгувэнутэми
мыгувэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыгуваи
угуваи
гуваи
дыгуваи
фыгуваи
гуваи
щымыӀэныгъэ:
сыгувакъыми
угувакъыми
гувакъыми
дыгувакъыми
фыгувакъыми
гувакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыгуващэрэт
угуващэрэт
гуващэрэт
дыгуващэрэт
фыгуващэрэт
гуващэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымыгуващэрэт
умыгуващэрэт
мыгуващэрэт
дымыгуващэрэт
фымыгуващэрэт
мыгуващэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыгувагъэнщ
угувагъэнщ
гувагъэнщ
дыгувагъэнщ
фыгувагъэнщ
гувагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыгувагъэнкъым
угувагъэнкъым
гувагъэнкъым
дыгувагъэнкъым
фыгувагъэнкъым
гувагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыгувагъэнт
угувагъэнт
гувагъэнт
дыгувагъэнт
фыгувагъэнт
гувагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыгувагъэнтэкъым
угувагъэнтэкъым
гувагъэнтэкъым
дыгувагъэнтэкъым
фыгувагъэнтэкъым
гувагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыгувагъэн
угувагъэн
гувагъэн
дыгувагъэн
фыгувагъэн
гувагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыгувагъэнкъэ
угувагъэнкъэ
гувагъэнкъэ
дыгувагъэнкъэ
фыгувагъэнкъэ
гувагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыгувагъэнт
угувагъэнт
гувагъэнт
дыгувагъэнт
фыгувагъэнт
гувагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыгувагъэнтэкъэ
угувагъэнтэкъэ
гувагъэнтэкъэ
дыгувагъэнтэкъэ
фыгувагъэнтэкъэ
гувагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыгувагъэнущ
угувагъэнущ
гувагъэнущ
дыгувагъэнущ
фыгувагъэнущ
гувагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыгувагъэнукъым
угувагъэнукъым
гувагъэнукъым
дыгувагъэнукъым
фыгувагъэнукъым
гувагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыгувагъэнут
угувагъэнут
гувагъэнут
дыгувагъэнут
фыгувагъэнут
гувагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыгувагъэнутэкъым
угувагъэнутэкъым
гувагъэнутэкъым
дыгувагъэнутэкъым
фыгувагъэнутэкъым
гувагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыгувагъэну
угувагъэну
гувагъэну
дыгувагъэну
фыгувагъэну
гувагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыгувагъэнукъэ
угувагъэнукъэ
гувагъэнукъэ
дыгувагъэнукъэ
фыгувагъэнукъэ
гувагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыгувагъэнут
угувагъэнут
гувагъэнут
дыгувагъэнут
фыгувагъэнут
гувагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыгувагъэнутэкъэ
угувагъэнутэкъэ
гувагъэнутэкъэ
дыгувагъэнутэкъэ
фыгувагъэнутэкъэ
гувагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыгувэ
угувэ
гувэ
дыгувэ
фыгувэ
гувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыгувэ
умыгувэ
мыгувэ
дымыгувэ
фымыгувэ
мыгувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыгува
угува
гува
дыгува
фыгува
гува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыгува
умыгува
мыгува
дымыгува
фымыгува
мыгува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыгувэгъа
угувэгъа
гувэгъа
дыгувэгъа
фыгувэгъа
гувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыгувэгъа
умыгувэгъа
мыгувэгъа
дымыгувэгъа
фымыгувэгъа
мыгувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыгувэн
угувэн
гувэн
дыгувэн
фыгувэн
гувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыгувэн
умыгувэн
мыгувэн
дымыгувэн
фымыгувэн
мыгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыгувэну
угувэну
гувэну
дыгувэну
фыгувэну
гувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыгувэну
умыгувэну
мыгувэну
дымыгувэну
фымыгувэну
мыгувэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыгувэ
узэрыгувэ
зэрыгувэ
дызэрыгувэ
фызэрыгувэ
зэрыгувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыгувэ
узэрымыгувэ
зэрымыгувэ
дызэрымыгувэ
фызэрымыгувэ
мызэрыгувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыгува
узэрыгува
зэрыгува
дызэрыгува
фызэрыгува
зэрыгува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыгува
узэрымыгува
зэрымыгува
дызэрымыгува
фызэрымыгува
зэрымыгува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыгувэгъа
узэрыгувэгъа
зэрыгувэгъа
дызэрыгувэгъа
фызэрыгувэгъа
зэрыгувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыгувэгъа
узэрымыгувэгъа
зэрымыгувэгъа
дызэрымыгувэгъа
фызэрымыгувэгъа
зэрымыгувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыгувэн
узэрыгувэн
зэрыгувэн
дызэрыгувэн
фызэрыгувэн
зэрыгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыгувэн
узэрымыгувэн
зэрымыгувэн
дызэрымыгувэн
фызэрымыгувэн
зэрымыгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыгувэну
узэрыгувэну
зэрыгувэну
дызэрыгувэну
фызэрыгувэну
зэрыгувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыгувэну
узэрымыгувэну
зэрымыгувэну
дызэрымыгувэну
фызэрымыгувэну
зэрымыгувэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыгувэ
ущыгувэ
щыгувэ
дыщыгувэ
фыщыгувэ
щыгувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыгувэ
ущымыгувэ
щымыгувэ
дыщымыгувэ
фыщымыгувэ
щымыгувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыгува
ущыгува
щыгува
дыщыгува
фыщыгува
щыгува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыгува
ущымыгува
щымыгува
дыщымыгува
фыщымыгува
щымыгува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыгувэгъа
ущыгувэгъа
щыгувэгъа
дыщыгувэгъа
фыщыгувэгъа
щыгувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыгувэгъа
ущымыгувэгъа
щымыгувэгъа
дыщымыгувэгъа
фыщымыгувэгъа
щымыгувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыгувэн
ущыгувэн
щыгувэн
дыщыгувэн
фыщыгувэн
щыгувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыгувэн
ущымыгувэн
щымыгувэн
дыщымыгувэн
фыщымыгувэн
щымыгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыгувэну
ущыгувэну
щыгувэну
дыщыгувэну
фыщыгувэну
щыгувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыгувэну
ущымыгувэну
щымыгувэну
дыщымыгувэну
фыщымыгувэну
щымыгувэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэгувэ
уздэгувэ
здэгувэ
дыздэгувэ
фыздэгувэ
здэгувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыгувэ
уздэмыгувэ
здэмыгувэ
дыздэмыгувэ
фыздэмыгувэ
здэмыгувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэгува
уздэгува
здэгува
дыздэгува
фыздэгува
здэгува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыгува
уздэмыгува
здэмыгува
дыздэмыгува
фыздэмыгува
здэмыгува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэгувэгъа
уздэгувэгъа
здэгувэгъа
дыздэгувэгъа
фыздэгувэгъа
здэгувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыгувэгъа
уздэмыгувэгъа
здэмыгувэгъа
дыздэмыгувэгъа
фыздэмыгувэгъа
здэмыгувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэгувэн
уздэгувэн
здэгувэн
дыздэгувэн
фыздэгувэн
здэгувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыгувэн
уздэмыгувэн
здэмыгувэн
дыздэмыгувэн
фыздэмыгувэн
здэмыгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэгувэну
уздэгувэну
здэгувэну
дыздэгувэну
фыздэгувэну
здэгувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыгувэну
уздэмыгувэну
здэмыгувэну
дыздэмыгувэну
фыздэмыгувэну
здэмыгувэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэгувэ
ущӀэгувэ
щӀэгувэ
дыщӀэгувэ
фыщӀэгувэ
щӀэгувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыгувэ
ущӀэмыгувэ
щӀэмыгувэ
дыщӀэмыгувэ
фыщӀэмыгувэ
щӀэмыгувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэгува
ущӀэгува
щӀэгува
дыщӀэгува
фыщӀэгува
щӀэгува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыгува
ущӀэмыгува
щӀэмыгува
дыщӀэмыгува
фыщӀэмыгува
щӀэмыгува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэгувэгъа
ущӀэгувэгъа
щӀэгувэгъа
дыщӀэгувэгъа
фыщӀэгувэгъа
щӀэгувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыгувэгъа
ущӀэмыгувэгъа
щӀэмыгувэгъа
дыщӀэмыгувэгъа
фыщӀэмыгувэгъа
щӀэмыгувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэгувэн
ущӀэгувэн
щӀэгувэн
дыщӀэгувэн
фыщӀэгувэн
щӀэгувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыгувэн
ущӀэмыгувэн
щӀэмыгувэн
дыщӀэмыгувэн
фыщӀэмыгувэн
щӀэмыгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэгувэну
ущӀэгувэну
щӀэгувэну
дыщӀэгувэну
фыщӀэгувэну
щӀэгувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыгувэну
ущӀэмыгувэну
щӀэмыгувэну
дыщӀэмыгувэну
фыщӀэмыгувэну
щӀэмыгувэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыгувэу
угувэу
гувэу
дыгувэу
фыгувэу
гувэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыгувэу
умыгувэу
мыгувэу
дымыгувэу
фымыгувэу
мыгувэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыгувауэ
угувауэ
гувауэ
дыгувауэ
фыгувауэ
гувауэ / гува(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыгувауэ
умыгувауэ
мыгувауэ
дымыгувауэ
фымыгувауэ
мыгувауэ(хэ) / мыгува(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыгувэурэ
угувэурэ
гувэурэ
дыгувэурэ
фыгувэурэ
гувэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымыгувэурэ
умыгувэурэ
мыгувэурэ
дымыгувэурэ
фымыгувэурэ
мыгувэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гув]э
[гув]эр
--
[гув]эхэр
Эргативнэ:
[гув]э
[гув]эм
--
[гув]эхэм
Послеложнэ:
[гув]экӀэ
[гув]эмкӀэ
[гув]эхэкӀэ
[гув]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[гув]эу
[гув]эрауэ
[гув]эхэу
[гув]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гув]а
[гув]ар
--
[гув]ахэр
Эргативнэ:
[гув]а
[гув]ам
--
[гув]ахэм
Послеложнэ:
[гув]акӀэ
[гув]амкӀэ
[гув]ахэкӀэ
[гув]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[гув]ауэ
[гув]арауэ
[гув]ахэу
[гув]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гув]эн
[гув]эныр
--
[гув]энхэр
Эргативнэ:
[гув]эн
[гув]эным
--
[гув]энхэм
Послеложнэ:
[гув]энкӀэ
[гув]энымкӀэ
[гув]энхэкӀэ
[гув]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[гув]эну
[гув]энырауэ
[гув]энхэу
[гув]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гув]эну
[гув]энур
--
[гув]энухэр
Эргативнэ:
[гув]эну
[гув]энум
--
[гув]энухэм
Послеложнэ:
[гув]энукӀэ
[гув]энумкӀэ
[гув]энухэкӀэ
[гув]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[гув]энуэ
[гув]энурауэ
[гув]энухэу
[гув]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
И пӀалъэм хунэмысын, къыкӀэрыхун, иримыхьэлӀэн; хэкӀуэтауэ зыгуэр лэжьын.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
ХьэщӀэхэр гуващ.
Абы фӀэкӀмэ, гуэдз хыныр мэгувэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
гувэн: be late, be delayed; stay until late, linger, tarry
ХьэщӀэхэр гуващ: the guests were late.
Абы фӀэкӀмэ, гуэдз хыныр мэгувэ: the reaping of the wheat is late.
УРЫСЫБЗЭ
гувэн: опоздать, задержаться
ХьэщӀэхэр гуващ:
Абы фӀэкӀмэ, гуэдз хыныр мэгувэ: жатва пшеницы запаздывает.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.