АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "бырсэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар):
щыӀэныгъэ:
бырсэн
щымыӀэныгъэ:
мыбырсэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыбырсэн
убырсэн
бырсэн
дыбырсэн
фыбырсэн
бырсэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэн
умыбырсэн
мыбырсэн
дымыбырсэн
фымыбырсэн
мыбырсэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
бырсэ!
фыбырсэ!
щымыӀэныгъэ:
умыбырсэ!
фымыбырсэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сребырсэ
уребырсэ
иребырсэ
дребырсэ
фребырсэ
иребырсэ
щымыӀэныгъэ:
сремыбырсэ
уремыбырсэ
иремыбырсэ
дремыбырсэ
фремыбырсэ
иремыбырсэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
собырсэ(р)
уобырсэ(р)
мэбырсэ(р)
добырсэ(р)
фобырсэ(р)
мэбырсэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэркъым
убырсэркъым
бырсэркъым
дыбырсэркъым
фыбырсэркъым
бырсэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыбырсэ(р)т
убырсэ(р)т
бырсэ(р)т
дыбырсэ(р)т
фыбырсэ(р)т
бырсэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэ(р)тэкъым
убырсэ(р)тэкъым
бырсэ(р)тэкъым
дыбырсэ(р)тэкъым
фыбырсэ(р)тэкъым
бырсэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыбырсащ
убырсащ
бырсащ
дыбырсащ
фыбырсащ
бырса(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыбырсакъым
убырсакъым
бырсакъым
дыбырсакъым
фыбырсакъым
бырса(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыбырсат
убырсат
бырсат
дыбырсат
фыбырсат
бырса(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыбырсатэкъым
убырсатэкъым
бырсатэкъым
дыбырсатэкъым
фыбырсатэкъым
бырса(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэгъащ
убырсэгъащ
бырсэгъащ
дыбырсэгъащ
фыбырсэгъащ
бырсэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэгъакъым
убырсэгъакъым
бырсэгъакъым
дыбырсэгъакъым
фыбырсэгъакъым
бырсэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэгъат
убырсэгъат
бырсэгъат
дыбырсэгъат
фыбырсэгъат
бырсэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэгъатэкъым
убырсэгъатэкъым
бырсэгъатэкъым
дыбырсэгъатэкъым
фыбырсэгъатэкъым
бырсэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыбырсэщ
убырсэщ
бырсэщ
дыбырсэщ
фыбырсэщ
бырсэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэкъым
убырсэкъым
бырсэкъым
дыбырсэкъым
фыбырсэкъым
бырсэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыбырсэт
убырсэт
бырсэт
дыбырсэт
фыбырсэт
бырсэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэтэкъым
убырсэтэкъым
бырсэтэкъым
дыбырсэтэкъым
фыбырсэтэкъым
бырсэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнщ
убырсэнщ
бырсэнщ
дыбырсэнщ
фыбырсэнщ
бырсэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэнкъым
убырсэнкъым
бырсэнкъым
дыбырсэнкъым
фыбырсэнкъым
бырсэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнущ
убырсэнущ
бырсэнущ
дыбырсэнущ
фыбырсэнущ
бырсэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэнукъым
убырсэнукъым
бырсэнукъым
дыбырсэнукъым
фыбырсэнукъым
бырсэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэрэ
убырсэрэ
бырсэрэ
дыбырсэрэ
фыбырсэрэ
бырсэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэркъэ
убырсэркъэ
бырсэркъэ
дыбырсэркъэ
фыбырсэркъэ
бырсэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыбырсэ(р)т
убырсэ(р)т
бырсэ(р)т
дыбырсэ(р)т
фыбырсэ(р)т
бырсэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэ(р)тэкъэ
убырсэ(р)тэкъэ
бырсэ(р)тэкъэ
дыбырсэ(р)тэкъэ
фыбырсэ(р)тэкъэ
бырсэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыбырса
убырса
бырса
дыбырса
фыбырса
бырса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыбырсакъэ
убырсакъэ
бырсакъэ
дыбырсакъэ
фыбырсакъэ
бырса(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыбырсат
убырсат
бырсат
дыбырсат
фыбырсат
бырса(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыбырсатэкъэ
убырсатэкъэ
бырсатэкъэ
дыбырсатэкъэ
фыбырсатэкъэ
бырса(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэгъа
убырсэгъа
бырсэгъа
дыбырсэгъа
фыбырсэгъа
бырсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэгъакъэ
убырсэгъакъэ
бырсэгъакъэ
дыбырсэгъакъэ
фыбырсэгъакъэ
бырсэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэгъат
убырсэгъат
бырсэгъат
дыбырсэгъат
фыбырсэгъат
бырсэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэгъатэкъэ
убырсэгъатэкъэ
бырсэгъатэкъэ
дыбырсэгъатэкъэ
фыбырсэгъатэкъэ
бырсэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыбырсэ
убырсэ
бырсэ
дыбырсэ
фыбырсэ
бырсэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэкъэ
убырсэкъэ
бырсэкъэ
дыбырсэкъэ
фыбырсэкъэ
бырсэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыбырсэт
убырсэт
бырсэт
дыбырсэт
фыбырсэт
бырсэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэтэкъэ
убырсэтэкъэ
бырсэтэкъэ
дыбырсэтэкъэ
фыбырсэтэкъэ
бырсэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэн
убырсэн
бырсэн
дыбырсэн
фыбырсэн
бырсэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэнкъэ
убырсэнкъэ
бырсэнкъэ
дыбырсэнкъэ
фыбырсэнкъэ
бырсэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэну
убырсэну
бырсэну
дыбырсэну
фыбырсэну
бырсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэнукъэ
убырсэнукъэ
бырсэнукъэ
дыбырсэнукъэ
фыбырсэнукъэ
бырсэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэмэ
убырсэмэ
бырсэмэ
дыбырсэмэ
фыбырсэмэ
бырсэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэмэ
умыбырсэмэ
мыбырсэмэ
дымыбырсэмэ
фымыбырсэмэ
мыбырсэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыбырсамэ
убырсамэ
бырсамэ
дыбырсамэ
фыбырсамэ
бырса(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсамэ
умыбырсамэ
мыбырсамэ
дымыбырсамэ
фымыбырсамэ
мыбырса(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыбырсэгъамэ
убырсэгъамэ
бырсэгъамэ
дыбырсэгъамэ
фыбырсэгъамэ
бырсэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэгъамэ
умыбырсэгъамэ
мыбырсэгъамэ
дымыбырсэгъамэ
фымыбырсэгъамэ
мыбырсэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнмэ
убырсэнмэ
бырсэнмэ
дыбырсэнмэ
фыбырсэнмэ
бырсэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэнмэ
умыбырсэнмэ
мыбырсэнмэ
дымыбырсэнмэ
фымыбырсэнмэ
мыбырсэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнумэ
убырсэнумэ
бырсэнумэ
дыбырсэнумэ
фыбырсэнумэ
бырсэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэнумэ
умыбырсэнумэ
мыбырсэнумэ
дымыбырсэнумэ
фымыбырсэнумэ
мыбырсэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэтэмэ
убырсэтэмэ
бырсэтэмэ
дыбырсэтэмэ
фыбырсэтэмэ
бырсэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэтэмэ
умыбырсэтэмэ
мыбырсэтэмэ
дымыбырсэтэмэ
фымыбырсэтэмэ
мыбырсэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыбырсатэмэ
убырсатэмэ
бырсатэмэ
дыбырсатэмэ
фыбырсатэмэ
бырса(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсатэмэ
умыбырсатэмэ
мыбырсатэмэ
дымыбырсатэмэ
фымыбырсатэмэ
мыбырса(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыбырсэгъатэмэ
убырсэгъатэмэ
бырсэгъатэмэ
дыбырсэгъатэмэ
фыбырсэгъатэмэ
бырсэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэгъатэмэ
умыбырсэгъатэмэ
мыбырсэгъатэмэ
дымыбырсэгъатэмэ
фымыбырсэгъатэмэ
мыбырсэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнтэмэ
убырсэнтэмэ
бырсэнтэмэ
дыбырсэнтэмэ
фыбырсэнтэмэ
бырсэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэнтэмэ
умыбырсэнтэмэ
мыбырсэнтэмэ
дымыбырсэнтэмэ
фымыбырсэнтэмэ
мыбырсэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнутэмэ
убырсэнутэмэ
бырсэнутэмэ
дыбырсэнутэмэ
фыбырсэнутэмэ
бырсэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэнутэмэ
умыбырсэнутэмэ
мыбырсэнутэмэ
дымыбырсэнутэмэ
фымыбырсэнутэмэ
мыбырсэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнт
убырсэнт
бырсэнт
дыбырсэнт
фыбырсэнт
бырсэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэнтэкъым
убырсэнтэкъым
бырсэнтэкъым
дыбырсэнтэкъым
фыбырсэнтэкъым
бырсэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнут
убырсэнут
бырсэнут
дыбырсэнут
фыбырсэнут
бырсэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыбырсэнутэкъым
убырсэнутэкъым
бырсэнутэкъым
дыбырсэнутэкъым
фыбырсэнутэкъым
бырсэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэми
убырсэми
бырсэми
дыбырсэми
фыбырсэми
бырсэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэми
умыбырсэми
мыбырсэми
дымыбырсэми
фымыбырсэми
мыбырсэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыбырсами
убырсами
бырсами
дыбырсами
фыбырсами
бырса(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсами
умыбырсами
мыбырсами
дымыбырсами
фымыбырсами
мыбырса(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыбырсэгъами
убырсэгъами
бырсэгъами
дыбырсэгъами
фыбырсэгъами
бырсэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэгъами
умыбырсэгъами
мыбырсэгъами
дымыбырсэгъами
фымыбырсэгъами
мыбырсэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнми
убырсэнми
бырсэнми
дыбырсэнми
фыбырсэнми
бырсэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэнми
умыбырсэнми
мыбырсэнми
дымыбырсэнми
фымыбырсэнми
мыбырсэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнуми
убырсэнуми
бырсэнуми
дыбырсэнуми
фыбырсэнуми
бырсэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэнуми
умыбырсэнуми
мыбырсэнуми
дымыбырсэнуми
фымыбырсэнуми
мыбырсэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэтэми
убырсэтэми
бырсэтэми
дыбырсэтэми
фыбырсэтэми
бырсэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэтэми
умыбырсэтэми
мыбырсэтэми
дымыбырсэтэми
фымыбырсэтэми
мыбырсэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыбырсатэми
убырсатэми
бырсатэми
дыбырсатэми
фыбырсатэми
бырса(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсатэми
умыбырсатэми
мыбырсатэми
дымыбырсатэми
фымыбырсатэми
мыбырса(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыбырсэгъатэми
убырсэгъатэми
бырсэгъатэми
дыбырсэгъатэми
фыбырсэгъатэми
бырсэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэгъатэми
умыбырсэгъатэми
мыбырсэгъатэми
дымыбырсэгъатэми
фымыбырсэгъатэми
мыбырсэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнтэми
убырсэнтэми
бырсэнтэми
дыбырсэнтэми
фыбырсэнтэми
бырсэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэнтэми
умыбырсэнтэми
мыбырсэнтэми
дымыбырсэнтэми
фымыбырсэнтэми
мыбырсэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыбырсэнутэми
убырсэнутэми
бырсэнутэми
дыбырсэнутэми
фыбырсэнутэми
бырсэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыбырсэнутэми
умыбырсэнутэми
мыбырсэнутэми
дымыбырсэнутэми
фымыбырсэнутэми
мыбырсэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыбырсаи
убырсаи
бырсаи
дыбырсаи
фыбырсаи
бырсаи
щымыӀэныгъэ:
сыбырсакъыми
убырсакъыми
бырсакъыми
дыбырсакъыми
фыбырсакъыми
бырсакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыбырсащэрэт
убырсащэрэт
бырсащэрэт
дыбырсащэрэт
фыбырсащэрэт
бырсащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымыбырсащэрэт
умыбырсащэрэт
мыбырсащэрэт
дымыбырсащэрэт
фымыбырсащэрэт
мыбырсащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнщ
убырсагъэнщ
бырсагъэнщ
дыбырсагъэнщ
фыбырсагъэнщ
бырсагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнкъым
убырсагъэнкъым
бырсагъэнкъым
дыбырсагъэнкъым
фыбырсагъэнкъым
бырсагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнт
убырсагъэнт
бырсагъэнт
дыбырсагъэнт
фыбырсагъэнт
бырсагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнтэкъым
убырсагъэнтэкъым
бырсагъэнтэкъым
дыбырсагъэнтэкъым
фыбырсагъэнтэкъым
бырсагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыбырсагъэн
убырсагъэн
бырсагъэн
дыбырсагъэн
фыбырсагъэн
бырсагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнкъэ
убырсагъэнкъэ
бырсагъэнкъэ
дыбырсагъэнкъэ
фыбырсагъэнкъэ
бырсагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнт
убырсагъэнт
бырсагъэнт
дыбырсагъэнт
фыбырсагъэнт
бырсагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнтэкъэ
убырсагъэнтэкъэ
бырсагъэнтэкъэ
дыбырсагъэнтэкъэ
фыбырсагъэнтэкъэ
бырсагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнущ
убырсагъэнущ
бырсагъэнущ
дыбырсагъэнущ
фыбырсагъэнущ
бырсагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнукъым
убырсагъэнукъым
бырсагъэнукъым
дыбырсагъэнукъым
фыбырсагъэнукъым
бырсагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнут
убырсагъэнут
бырсагъэнут
дыбырсагъэнут
фыбырсагъэнут
бырсагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнутэкъым
убырсагъэнутэкъым
бырсагъэнутэкъым
дыбырсагъэнутэкъым
фыбырсагъэнутэкъым
бырсагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыбырсагъэну
убырсагъэну
бырсагъэну
дыбырсагъэну
фыбырсагъэну
бырсагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнукъэ
убырсагъэнукъэ
бырсагъэнукъэ
дыбырсагъэнукъэ
фыбырсагъэнукъэ
бырсагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнут
убырсагъэнут
бырсагъэнут
дыбырсагъэнут
фыбырсагъэнут
бырсагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыбырсагъэнутэкъэ
убырсагъэнутэкъэ
бырсагъэнутэкъэ
дыбырсагъэнутэкъэ
фыбырсагъэнутэкъэ
бырсагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыбырсэ
убырсэ
бырсэ
дыбырсэ
фыбырсэ
бырсэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыбырсэ
умыбырсэ
мыбырсэ
дымыбырсэ
фымыбырсэ
мыбырсэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыбырса
убырса
бырса
дыбырса
фыбырса
бырса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыбырса
умыбырса
мыбырса
дымыбырса
фымыбырса
мыбырса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыбырсэгъа
убырсэгъа
бырсэгъа
дыбырсэгъа
фыбырсэгъа
бырсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыбырсэгъа
умыбырсэгъа
мыбырсэгъа
дымыбырсэгъа
фымыбырсэгъа
мыбырсэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыбырсэн
убырсэн
бырсэн
дыбырсэн
фыбырсэн
бырсэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыбырсэн
умыбырсэн
мыбырсэн
дымыбырсэн
фымыбырсэн
мыбырсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыбырсэну
убырсэну
бырсэну
дыбырсэну
фыбырсэну
бырсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыбырсэну
умыбырсэну
мыбырсэну
дымыбырсэну
фымыбырсэну
мыбырсэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыбырсэ
узэрыбырсэ
зэрыбырсэ
дызэрыбырсэ
фызэрыбырсэ
зэрыбырсэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыбырсэ
узэрымыбырсэ
зэрымыбырсэ
дызэрымыбырсэ
фызэрымыбырсэ
мызэрыбырсэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыбырса
узэрыбырса
зэрыбырса
дызэрыбырса
фызэрыбырса
зэрыбырса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыбырса
узэрымыбырса
зэрымыбырса
дызэрымыбырса
фызэрымыбырса
зэрымыбырса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыбырсэгъа
узэрыбырсэгъа
зэрыбырсэгъа
дызэрыбырсэгъа
фызэрыбырсэгъа
зэрыбырсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыбырсэгъа
узэрымыбырсэгъа
зэрымыбырсэгъа
дызэрымыбырсэгъа
фызэрымыбырсэгъа
зэрымыбырсэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыбырсэн
узэрыбырсэн
зэрыбырсэн
дызэрыбырсэн
фызэрыбырсэн
зэрыбырсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыбырсэн
узэрымыбырсэн
зэрымыбырсэн
дызэрымыбырсэн
фызэрымыбырсэн
зэрымыбырсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыбырсэну
узэрыбырсэну
зэрыбырсэну
дызэрыбырсэну
фызэрыбырсэну
зэрыбырсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыбырсэну
узэрымыбырсэну
зэрымыбырсэну
дызэрымыбырсэну
фызэрымыбырсэну
зэрымыбырсэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыбырсэ
ущыбырсэ
щыбырсэ
дыщыбырсэ
фыщыбырсэ
щыбырсэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыбырсэ
ущымыбырсэ
щымыбырсэ
дыщымыбырсэ
фыщымыбырсэ
щымыбырсэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыбырса
ущыбырса
щыбырса
дыщыбырса
фыщыбырса
щыбырса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыбырса
ущымыбырса
щымыбырса
дыщымыбырса
фыщымыбырса
щымыбырса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыбырсэгъа
ущыбырсэгъа
щыбырсэгъа
дыщыбырсэгъа
фыщыбырсэгъа
щыбырсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыбырсэгъа
ущымыбырсэгъа
щымыбырсэгъа
дыщымыбырсэгъа
фыщымыбырсэгъа
щымыбырсэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыбырсэн
ущыбырсэн
щыбырсэн
дыщыбырсэн
фыщыбырсэн
щыбырсэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыбырсэн
ущымыбырсэн
щымыбырсэн
дыщымыбырсэн
фыщымыбырсэн
щымыбырсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыбырсэну
ущыбырсэну
щыбырсэну
дыщыбырсэну
фыщыбырсэну
щыбырсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыбырсэну
ущымыбырсэну
щымыбырсэну
дыщымыбырсэну
фыщымыбырсэну
щымыбырсэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэбырсэ
уздэбырсэ
здэбырсэ
дыздэбырсэ
фыздэбырсэ
здэбырсэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыбырсэ
уздэмыбырсэ
здэмыбырсэ
дыздэмыбырсэ
фыздэмыбырсэ
здэмыбырсэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэбырса
уздэбырса
здэбырса
дыздэбырса
фыздэбырса
здэбырса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыбырса
уздэмыбырса
здэмыбырса
дыздэмыбырса
фыздэмыбырса
здэмыбырса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэбырсэгъа
уздэбырсэгъа
здэбырсэгъа
дыздэбырсэгъа
фыздэбырсэгъа
здэбырсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыбырсэгъа
уздэмыбырсэгъа
здэмыбырсэгъа
дыздэмыбырсэгъа
фыздэмыбырсэгъа
здэмыбырсэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэбырсэн
уздэбырсэн
здэбырсэн
дыздэбырсэн
фыздэбырсэн
здэбырсэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыбырсэн
уздэмыбырсэн
здэмыбырсэн
дыздэмыбырсэн
фыздэмыбырсэн
здэмыбырсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэбырсэну
уздэбырсэну
здэбырсэну
дыздэбырсэну
фыздэбырсэну
здэбырсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыбырсэну
уздэмыбырсэну
здэмыбырсэну
дыздэмыбырсэну
фыздэмыбырсэну
здэмыбырсэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэбырсэ
ущӀэбырсэ
щӀэбырсэ
дыщӀэбырсэ
фыщӀэбырсэ
щӀэбырсэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыбырсэ
ущӀэмыбырсэ
щӀэмыбырсэ
дыщӀэмыбырсэ
фыщӀэмыбырсэ
щӀэмыбырсэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэбырса
ущӀэбырса
щӀэбырса
дыщӀэбырса
фыщӀэбырса
щӀэбырса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыбырса
ущӀэмыбырса
щӀэмыбырса
дыщӀэмыбырса
фыщӀэмыбырса
щӀэмыбырса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэбырсэгъа
ущӀэбырсэгъа
щӀэбырсэгъа
дыщӀэбырсэгъа
фыщӀэбырсэгъа
щӀэбырсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыбырсэгъа
ущӀэмыбырсэгъа
щӀэмыбырсэгъа
дыщӀэмыбырсэгъа
фыщӀэмыбырсэгъа
щӀэмыбырсэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэбырсэн
ущӀэбырсэн
щӀэбырсэн
дыщӀэбырсэн
фыщӀэбырсэн
щӀэбырсэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыбырсэн
ущӀэмыбырсэн
щӀэмыбырсэн
дыщӀэмыбырсэн
фыщӀэмыбырсэн
щӀэмыбырсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэбырсэну
ущӀэбырсэну
щӀэбырсэну
дыщӀэбырсэну
фыщӀэбырсэну
щӀэбырсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыбырсэну
ущӀэмыбырсэну
щӀэмыбырсэну
дыщӀэмыбырсэну
фыщӀэмыбырсэну
щӀэмыбырсэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыбырсэу
убырсэу
бырсэу
дыбырсэу
фыбырсэу
бырсэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыбырсэу
умыбырсэу
мыбырсэу
дымыбырсэу
фымыбырсэу
мыбырсэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыбырсауэ
убырсауэ
бырсауэ
дыбырсауэ
фыбырсауэ
бырсауэ / бырса(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыбырсауэ
умыбырсауэ
мыбырсауэ
дымыбырсауэ
фымыбырсауэ
мыбырсауэ(хэ) / мыбырса(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыбырсэурэ
убырсэурэ
бырсэурэ
дыбырсэурэ
фыбырсэурэ
бырсэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымыбырсэурэ
умыбырсэурэ
мыбырсэурэ
дымыбырсэурэ
фымыбырсэурэ
мыбырсэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[бырс]э
[бырс]эр
--
[бырс]эхэр
Эргативнэ:
[бырс]э
[бырс]эм
--
[бырс]эхэм
Послеложнэ:
[бырс]экӀэ
[бырс]эмкӀэ
[бырс]эхэкӀэ
[бырс]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[бырс]эу
[бырс]эрауэ
[бырс]эхэу
[бырс]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[бырс]а
[бырс]ар
--
[бырс]ахэр
Эргативнэ:
[бырс]а
[бырс]ам
--
[бырс]ахэм
Послеложнэ:
[бырс]акӀэ
[бырс]амкӀэ
[бырс]ахэкӀэ
[бырс]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[бырс]ауэ
[бырс]арауэ
[бырс]ахэу
[бырс]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[бырс]эн
[бырс]эныр
--
[бырс]энхэр
Эргативнэ:
[бырс]эн
[бырс]эным
--
[бырс]энхэм
Послеложнэ:
[бырс]энкӀэ
[бырс]энымкӀэ
[бырс]энхэкӀэ
[бырс]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[бырс]эну
[бырс]энырауэ
[бырс]энхэу
[бырс]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[бырс]эну
[бырс]энур
--
[бырс]энухэр
Эргативнэ:
[бырс]эну
[бырс]энум
--
[бырс]энухэм
Послеложнэ:
[бырс]энукӀэ
[бырс]энумкӀэ
[бырс]энухэкӀэ
[бырс]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[бырс]энуэ
[бырс]энурауэ
[бырс]энухэу
[бырс]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Удэфэн, щыкӀын. зыкъыфӀэщӀыжын.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
бырсэн: get a big head, become arrogant or conceited
ЩӀалэр бырсащ: the boy got a big head.
УРЫСЫБЗЭ
бырсэн: зазнаться
ЩӀалэр бырсащ: мальчик зазнался.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.