Wt/kbd/бий
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [bi:j]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [бий]
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | бий | бийр | -- | бийхэр |
Эргативнэ: | бий | бийм | -- | бийхэм |
Послеложнэ: | бийкӀэ | биймкӀэ | бийхэкӀэ | бийхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | бийуэ | бийрауэ | бийхэу | бийхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Ӏей зигу къыпхуилъ, фӀыкӀэ уяужь къимыт, жэгъуэгъу; зауэ къозыщӀылӀауэ къыппэщӀэт; ныкъуэкъуэгъу; зэран къэзышэ, хъу.
ЩАПХЪЭХЭР
- Уэркъхэмрэ и адэмрэ бий зэрызэхуэхъуа щӀыкӀэри щӀызэхуэхъуари Локъан ищӀэртэкъым, ауэ фӀыуэ ищӀэжырт и адэм и шыр трахыну уэркъхэр яужь къыщихьам, я унагъуэр зэрыщыту гузэвэгъуэм зэщӀищтауэ зэрыщытар. КӀэрашэ Тембот
- Бийм ущысхькӀэ къыпщысхьыжыркъым. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 110 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
ЛӀы мышынэу ар бий бзаджэм езэуащ, и Хэкури ихъумэжащ. | Как бесстрашный мужчина, он воевал против лютого врага, свою Родину защитил. | He fought as a fearless man against the fierce enemy and protected his homeland. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- бий: enemy, foe, adversary, opponent
УРЫСЫБЗЭ
- бий: враг; противник
псалъафэ зэпыщӀахэр
Бий и бииж
Мыхьэнэ: Хуабжьу уи бий; куэд щӀауэ уи бий. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: archenemy, bitter enemy, extreme enemy, sworn enemy Урысыбзэ: заклятый враг Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Бий зыхуэщӀын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: argue with, quarrel with, fall out with, break up with Урысыбзэ: поссориться с кем-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Бий кӀэуфӀыцӀ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: archenemy, bitter enemy, extreme enemy, sworn enemy Урысыбзэ: заклятый враг. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Ефэндыр Хьэмид бий кӀэуфӀыцӀ къыхуэхъуащ. ДыщэкӀ Мухьэмэд
Бий хуэхъун
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: become sb’s enemy, foe Урысыбзэ: стать чьим-л. врагом. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Бий щӀын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: consider sb one’s enemy, foe Урысыбзэ: считать кого-л. врагом. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.