Wp/yua/Etiopía

U Noj Molay Lu'umile' Etiopía
የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዴሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ
ye-Ītyōṗṗyā Fēdēralāwī Dīmōkrāsīyāwī Rīpeblīk

Lakam Chimal
Kajnáalilo’ob	113,656,596 (2022)
Nojochil	1,104,300 km²
Nojchúumukkaajil	Adís Abeba
Jala’ach Wíinik	Sahle-Work Zewde
T’aan	Afar, amárico, oromo, somalí yéetel tigrinya
Taak’in	U Etiopiail birr
Huso horario	UTC+3

Etiopíae' chíimpoolta'an tumen u mola'ayil República Democrática Federal de Etiopía (amárico t'aan: ኢትዮጵያ, Ityop'iya), úuch k'aóota'ak tumen u noj kaajil Abisinia wáa Alta Etiopía, tu'ux yaan u kaajil ti' u Cuerno de Africa.

U yóox lu'umil ya'akabkach máako'ob kajakbal ti' Áfricao' ku ts'o'ok'ol ti' Nigeriae' yéetel Egipto. Ku xot'ol ti' lu'umil xaman yéetel Eritrea, ti' u xaman lak'in yéetel Yibuti, ti u lak'inil yéetel Somalia, ti' nojol yéetel Kenia, yéetel tak chik'in yéetel Sudán yéetel Sudán del Sur.

Chéen unon lu'umil Africano'obe Etiopíae' mix juntéen káajlaj uláak taanxel kaajob tu kanáabto'ob ma' u xo'ot'ol u lu'umil Africa ichil 5 ja'abo'ob (1926-1941) kaabal úuch tumen u kaajil Italia. Úuch ka'ache' u ka'aj jast'il yóok'ol kaab ikil tu kano'ob óok'ol óolal ch'impoolta'an tumen jump'éel u mola'ayil ku tso'okol ti Armenia y yáax ajawil ikil káambanajiko'ob ti u mola'ayil 'ook'om óolal ti' u túukulil israelita'ob noj. Beyxan, Etiopiae' takpaj ichil u mola'ayil ti' u noj muuchtámbalil jejeláaj kaajo'oob, joronts'iibta'ab je'echi'i' Declaración ti' u mola'ayil ONU ti u no noj lu'umil Africa, tu yóok'ol 51 ku yaax chuumpajal ti' múuchtáambalil (Naciones Unidas) yéetel letio'ob yáax kaajs u tuukulil OUA úuch kaách yéetel bejlae UA. Noj kaaj yéetel jach nojoch yéetel ya'ab kabeh máako'ob kajaakbalo'ob ti' Adis Abeba.

U k'aaba' Etiopiae ku taal ti' griegoe' Αἰθιοπία (Æthiopia) ku taal ti' Αἰθίοψ (Æthiops) ‘etíope’ ti bin griegoe' u ya'ale' boox u taan ich (αιθ- boox, ὄψ ich) je'ets' kunta'an u tspiibil ti junp'éel úuchben áanalte' tu'ux ku taal ti' u mootsil le t'aano' 'Ityopp'is (u paalil Cush tu kili'ich ts'íibil) leti' yáax kaajs ti un nojoch kaajil Axum.