Wp/vmf/Bärndreeg

Der Adigl is in Nämbercherisch gschriim.

Bärndreeg

Bärndreeg

Bärndreeg

A Bärndreeg (Glycyrrhyza glabra) ist a fesde schwarrze Woar, däi wou massdns dünn un´ zammgrolld wäi a Schneggn in anner Düdn verkaffd wärd. Des Word kummd vo derer Ulmer Säißßwoarnfabrigg Karl Bär ("ZuckerBär"), der wou ab 1913 in Nämberch-Leonhard (des "St." wärd in Nämberch nur seldn brauchd) däi Woar gmachd hodd. Der Bärndreeg wärd, haubdächli vo daäi Kinner, gschnulld odder gessn.

Härkunfd un Verbreidung in Frangn

Bärndreeg hodd an Säißhulzandeil, des is draditionell wos oriendalischss, desweeng gibds an Bärndreeg massdns in Küsdnländer, heid miidn höggsdn Bro-Kubf-Verbrauch in Holland.

In Frangn hodd sis nie richdich durchsedsn kenner, obber nochm Gräich hom däi Ameriganer, däi wou däi "Care"-Bageede gmachd ham, in die Bageede neeba andern Saißgram wäi Kaugummi odder manchmol a aweng an Schoglad an Bärndregg neibaggd, wals douderfier fiers gleiche Geld mehr vo geem hod. Im Geengsads zou an Kaugummi (des woar nei), woar des nix, des wou mer ned zuvur scho kennd hodd, obber der Bärndreeg woar ofd a Ersads für an andern Säißgram, den wous zu dera Zeid wenich geem hodd, obber mer hodds drodsdem zu schädzn gwissd. Am End vo däi värrzger Joar hom, wenns däi Bageede geem hodd, manchmoll gandse Schollglassn am Bausnhuuf iirn Bärndreeg gschnulld. Heid wärd er blouss nu weenich kaffd.

In 'ern Bärndreeg is a "Glycyrrhizin", des is a Mischung vo Kalium- und Kalziumsalze vo der Glycyrrhizinsäure. Des Glykosid, wou der Bärndreeg sein Gschmagg herhodd, hoddd ungfähr es fuchdsichfache vo der Säiß vom Rohrzugger. In Bamberch hodd mer ern Bärndreeg zur Masterbrüfung als Gärddner an am Stügg aus'm Bodn holln müssn.

Sonsdiches

• Seid nerm Middlalder gidds a an Gsundheidsasbegd, daudafier mou mer an Bärndregg geecher Bronchial- un Hussdnweweeler neemer, wall mid derer Woar kannsd naushussdn un der Schleim lösd si. Geecher Bagderien is des a goud un a nôôchgwiesn.
• Scho däi aldn Ägybder hom an Bärndreeg ageecher Hussdn und Dorschd drungn.
• Weecherm Salmjagg mou der Herschdeller af derer Woar miid vill Salmjagg draffschreim: "Erwachsenenlagritz — ka Kinderlagritz".
• Obber aa Bärndregg mid wenicher als wäi zwaa Brodzend sollerd mer däi Bobberlas ned geem, weecher di efenduellen Gsundheidsrisign fier däi Glanner, un dass' si ned verschluggn denna.
• Weidere Formen vo der Einnahme, beischbillsweis flüssich, wäi ewwa Lagritzlikör un Sonsdichs, hodd si in Frangn ned durchgseddsd.