Wp/tsg/Listahan sin Kiyabus Kalimah

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | tsg
(Redirected from Wp/tsg/Lista sin manga Kalimah Utang)
Wp > tsg > Listahan sin Kiyabus Kalimah

Yari in lista sin manga kiyapagbūs kalimah ha Bahasa Sūg.

Pandu sin Paghidja' iban Pagdārā sin Kiyapagbūs Kalimah[edit | edit source]

Awn manga atulan bang makadārā sin manga kiyapagbūs kalimah, biya pagpinda sin hurup, pag'igun in hurup.

Igma' sin Pagpinda Hurup[edit | edit source]

Awn manga hurup sin bahasa dugaing amu in wala' ha Sinūg biya hurup Z, X iban dugaing pa. Subay in manga yan pindahun iban maagad in sistam punulugi iban murpulugi sin Sinug. Yari ha baba' in listahan sin manga hurup subay pagpindahun.

  1. c (hikahurup in katingug s) → s : cylinder (Anggalis) → silindar
  2. c (hikahurup in katingug ch) → ch : cheque (Kastila) → chik
  3. c (hikahurup in katingug k) → k : cartogram (Anggalis) → kartugram
  4. f → p : fonología (Kastila) → punulugi
  5. ia → ya : amfibia (Malayu) → ampibya
  6. q → k : qari (Malayu) → kari, quartz (Anggalis) → kwarts
  7. ua → wa :
  8. v (bang bukun ha ulihan kalimah) → b : votar (Kastila) → but (magbut)
  9. v (bang ha ulihan kalimah) → p : ultraconservative (Anggalis) → ultrakunsarbatip, productive (Anggalis) → pruduktip
  10. x (bukun ha unahan kalimah) → ks : látex (Kastila) → latiks
  11. x (ha unahan kalimah) → saliun pa : x-ray (Anggalis) → x-ray
  12. y (bang naguguna biya hurup bokal) → i : philosophy (Anggalis) → pilusupi
  13. z (bukun ha ulihan kalimah) → j : zoology (Anggalis) → juwlugi
  14. z (bang ha ulihan kalimah) → s : musica jazz (Kastila) → musik jas

Kiyabus Kalimah dayn ha Kastila[edit | edit source]

Awn mataud apiks sin Bahasa Kastila sawpama -dor, -o iban dugaing pa yaun subay makapinda lāgi' pag'īgun in pagmakusug jaman kulunyal. Hambuuk ginis sin Bahasa Kastila in piyag'awn in jindar sin manga kalimah biya usug atawa babai. Sagawa' wala' jindar in manga kalimah Bahasa Sūg, Kagunahan pag'īgun in jindar bakas hikabūs in kalimah dugaing yan.

  1. bang mag-ahil in hurup o atawa a ha ahil kalimah, pag'iguna sila. (Sawpama: caso → kas, ranggo → rang, cerveza → sirbis)
  2. bang mag-ahil in hurup e ha ahil kalimah, pagpinda'a ha hurup i : presidente → prisidinti
  3. paghawpu'a in -cion ha -si : administración → administrasi
  4. pag'īguna in -ar, -er iban -or : votar → but (magbut), sabotear → sabut (magsabut, sabutun)
  5. pag'īguna in apiks -no iban -ino : termino → tirma,
  6. pag'īguna in -os iban -as : religioso → riligi, eskandaloso → iskandal
  7. pagpindaha in -bre ha -ber : noviembre → nubimbir, febrero → pebrer pibrir.
  8. paggunggunga in apiks -dad : probabilidad → prubabilidad, oportunidad → upurtunidad
  9. pagpindaha in apiks -dor → -dur : gobernador → gubirnadur, emperador → impiradur
  10. pagpindaha in apiks -ma, -mo, -me → -m atawa -ma : demonym → dimunim, histograma → histugram, patriotismo → patryutisma

Pagkiyabūs kalimah dayn ha Anggalis

Yari in listahan pagpinda sin hurup.

  1. bang awn kunsunan napukilit, subay pagduganga hambuuk bukal ha gitung sin manga kunsunan yan : silable → silabal
  2. hawpuun in -cion ha -si : revolution → ribulusi
  3. igun in apiks -al (duwal kalimah awn duwa atawa tu silabal sadja) : agricultural → agrikultur
  4. pindahun in hurup e ha a : silable → silabla → silabal, longitude → lungituda
  5. pindahun in apiks -tor ha -dur : numerator and denominator → numiradur iban dinuminadur.

Pagpapapihak sin Kiyabus Kalimah[edit | edit source]

Bang awn 2 atawa 3 silibal sadja in kiyabus kalimah, iban awn hurup e iban o ini kalimah yan. Manjari pindahun in hurup e iban o ha hurup i iban u. Biya:

  • estrecho → estrech → estrek → istrik (bagu terma: Istrik sin Basilan)
  • sabotear → sabote → sabot → sabut (bagu terma: magsabut, sabutun, sabutan)
  • golfo → golp → gulpu

Indanan: Bang awn deribatip in kalimah yan, minsan awn duwa iban tu silabal in kalimah yan, di manjari papihakun. Sabab mapinda in manga pagkahidja sin kalimah yan katan. Biya kalimah 'awtonom', malaynkan awn tu silabal sadja, sagawa di manjari pindahun sabab in deribatip niya, in 'awtonomi' awn upat silabal na. In pagpapapihak sin kalimah manjari sulakun bang in bagu pagkahidja sin hikabus kalimah di maluuy iban maluhay in paghuhurup niya. Biya: eleksi vs iliksi. In ahil kalimah di maluuy in paghuhurup niya dayn ha awwal.

Lagi, awn duwa hal para pindahun in pagkahidja sin kalimah, yari:

  • Di maluuy iban maluhay in pagkahidja bagu sin kallimah. (Politik vs pulitik)
  • Awn hurup e,i ataw u,o ha lawm kalimah sali. (eleksi vs iliksi)

Sawpama manga kalimah in di pindanun in pagkahidja:

  • eleksi, di illiksi.
  • presiden, di prisidin

Tabal sin Kiyabus Kalimah[edit | edit source]

Kalimah Dayn Bahasa Kalimah Puun Kalimah

Alternatip

(Hinang ha Sinug)

administrasi Kastila administración pagpaparagan

(dayn ha pag + paragan)

administratip Kastila administrativo/administrativa pamagpaparagan
ampibya Latin (dayn Malayu) amphibia
awtonom Kastila autonomo
awtonomi Kastila autonomi
bank Kastila banco
bukal Kastila vocal
demonima Grik demonym
demograpi Kastila demografía kamaghuhulaan

(dayn ha Malayu, kependudukan)

denominadur Anggalis denominator
densidat Kastila densidad kadasukan

(dayn ha Malayu, kepadatan)

distrit Kastila distrito kawman
edukasi Kastila educación paghihindu
ekonomi Kastila economía
eleksi Kastila elección pagpipi

(dayn ha Malayu, pemilihan)

elektabilidat Kastila electa/electo - bilidad kamapian

(dayn ha Malayu, keterpilihan)

istrik Kastila estrecho
etimologi Kastila etimología
etnolinguystik Kastila etnolingüístico
finans Kastila finanzas kasinan

(dayn ha Malayu, keuangan)

gewgrapi Kastila geografía
gobernadur Kastila gobernador/gobernadora nakura sin probinsi, tagmagpoprobinsi
gramatik Kastila gramática
gulpu Kastila golfo/golfa
hari-daira (royal capital) Malayu bandar diraja (daira nahari)
histuri Kastila historia usulan

(dayn ha usul + an)

histurik Kastila histórica/histórico mausul

(dayn ha ma + usul)

iklim Kastila clima kabanuwaan
ina-daira (capital) Malayu ibu kota kapital

(dayn ha Kastila, capital)

inprastruktur Anggalis infrastructure
kandidat Kastila candidato/candidata
katunguran

(position, in ranking)

Malayu kedudukan atawa rang (dayn ha Kastila, ranggo)
klab Anggalis club
klasipikasi Kastila clasificación pagkaklasun
koda Anggalis code
kumpunan Kastila componente
kunsunan Kastila consonante
kultur Kastila cultura kaartihan

(dayn ha apiks ka- -an, iban arti)

lamud

katag-upisyalan

Malayu ahli jawatankuasa katag-upisyalan =

in hambuuk organisasi sin tau awn upisyal (tag-upisyal)

lukal Kastila local pampasisil
maksima Kastila máxima/máximo
minima Kastila mínima/mínimo
mamaliya Latin (dayn Malayu) mamalia binatang magduduru
nasyonal Kastila nacional
nul (wala, zero) Kastila nulo
numeradur Anggalis numerator
lupa-dunya Malayu rupa bumi tereyn (dayn ha Anggalis, terrain)
organisasi Kastila organización pag-iisahan

(dayn ha Malayu, per-satu-an)

pagbabank Malayu pembankan

(dayn ha peM-bank-an)

parka Kastila parque
pista Kastila fiesta
plura iban pawna Kastila flora y fauna tumbu-tumbuhan iban binatang
politik Kastila politico
ponologi Kastila fonología
probinsi Kastila provincia
rang Kastila ranggo
religi Kastila religioso maagama

(dayn ha ma + agama)

reptiliya Latin (dayn Malayu) reptilia
sita Anggalis site
suku kalimah Malayu suku kata atawa silabal (dayn ha Anggalis, silable)
tabal Kastila tabla atwa jadwal (dayn ha Malayu, Jjdwal)
tagaran kasap

(gross income)

Malayu pendapatan kasar

(tagaran + kasar)

tagaran lissin

(net income)

Malayu pendapatan bersih

(tagaran + lissin)

tag-upisyal

(officeholders)

Tausug tag + upisyal
terma Kastila término
turisma Kastila turismo
upisyal Kastila oficial
utilidat Kastila utilidad kagunahan

(dayn ha Malayu, kegunaan)

wakil gobernadur Malayu + Kastila wakil gubernur
wilaya Arab ولاية / wilayatun

In Ngan sin manga Bulan[edit | edit source]

Kiyabus Kalimah dayn ha Kastila Kiyabus Kalimah dayn ha Anggalis
Napapanjari Kalimah/

Kiyabus Kalimah

Puun Napapanjari Kalimah/

Kiyabus kalimah

Puun
Inir Enero Janwari January
Pibir Febrero Pibwari February
Mars Marzo March March
Abril Abril April April
May Mayo May May
Juni Junio Juna June
Juli Julio Juli July
Agus Agosto Awgus August
Siptimbir Septiembre Siptimbar September
Uktubir Octubre Uktubar October
Nubimbir Noviembre Nubimbar November
Disimbir Diciembre Disimbar December

In kalangan sin Lubi-Lubi ha bersi Sinug:

Inir, Pibir, Mars, Abril, May,
Juni, Juli, Agus,
Siptiymbir, Uktibir,
Nubiymbir, Disiymbir,
Lubi-Lubi.

Kari na 'ban paghapalan,
Ngan sin hangpu tagduwa buwan,
Isab-isabun ta hurupun,
Agad-agarun ta kalangun.

In Ngan sin manga Musim[edit | edit source]

Ngan Puun Bahasa Puun Kalimah
timpu panuga Tausug pihak kalimah*
timpu pangulan
musim pamukul Malayu musim semi (spring)
musim pamasu' musim panas (summer)
musim panglulu musim luruh (autumn or fall)
musim panghagpay musim dingin (winter)