Wp/tly/Tolışə Xanəti

Tolışə Xanəti

1747- nə sor maya manqi 9-də Nadir Şahi mardi bəpeşt Ozərboyconədə xanəti ofəyə bino be. Im devrədə bino beə xanəti iqləən Tolışə Xanəti bə. Tolışə xanəti binoəkəs Seyid Əbbos xan bə. 1749-nə sorədə tolışi xonəti taxt Seyid Əbbosi zoə Cəmoləddin Əli xan oməy. Cəmoləddin Əli xan tolışi torixədə bənə "Siyoli" xan nomədə şə. Siyolı xani hıkmruəti vaxtədə kali hadison beə. Tolışi poytaxt ostoroku bə Lankon kuç bə, tolışı maddi, mədəni, iğtisodi xəyli inkişof kardajbe. Poytaxt Lankonədə tolışi ən yola vijoron oj bə.Mayak iyən Lankoni ğalə çəy vaxtədə dutə bə. Tolışı mıqəddəsə ocəğon, piron tojədən peçınyə bə.Tojə məscidon dutə bə. 1768-nə sorədə Giloni xan Hidoyət xan bə Siyoli xani tabe bedəni. Bə tolışi xanəti hucum kardışe. Ostoro tərəfədə beə canqədə tılişi ləşgər bə Şindon ğələdə mıdofiə bedə. Ğələdə harde se manq vəs bedə. Peşo Siyoli xan Hidoyət xani təslim bedə. Hidoyət xan Siyoli xani Gilonədə həbs kardedə. Zindonədə dı ışdə zoon nışdə Siyoəli, dı yola siyosəti vəyo vitedə. Tolışi omə roədə Hidoyət xani qətım kardə ərazion ozod kardə iyən bə Hidoyət xani məxsusə kali diyon sutdə. Bə tolış omə bəpeşt ıştə hakimiyəti dümo oqırniyedə. Yola ləşgəri Bə Hidayət xani hucum kardə. Hidoyət xan in ləşgəri vindeədə tarsiki vitdə bə Həştərxon. Roədə Siyoli xani odəmon əy kışdən. Siyoli 1784- nə sorədə Quba xani Fətəli xan Tolışi xanəti bəşdə tabe kardə. 1787-nə sorədə Siyoli xan vəfat kardə. Çəy taxt çəy zoə Mir Mustafa nıştedə. Mir Mustafa xani devrədə İroni şahon Əğəməmməd Şah Qıcə iyən Fətəli Şah Qıcə Tolışi şəş kərə hucum kardaşbe. Mir Mustafa xon dı Urusiya siyosi muttəfiq beə.

Mir Mustafa xani peşo bə taxt çəy zoə Mir Həsən xan oməy. Mir Həsən xan mıstəqilə siyosət bardaşe. Nə İroni nə Urusiyə tabe bə ni. Bə çəy ğoroş in dı devlət əy dışmen elan kardaşbe. 1826-nə sorədə Urusiyə Tolışi xanəti qətım kardə. Və Tolışi xanətı suqut kardə. Tolışi oxonə xan Mir Həsən xani dı İroni Şah Fətəli Şahı əmri Tehronədə 1832-nə sorədə dı zəhəri kişdən.

Xonəti ərozi Ozərboycon Respublikə esətnə Ostoro, Lankon, Lik, Yardımlı, Masal rayonon ərazi və esətnə İroni Gilon iyən co vıron beə. Tolışi ərozi esətnə Ozərboyconi Səlyoniku ta esətnə İroni Giloni Dənyaçal viloyəti ğədər beə.

Tolışə xonon sulalə həxədə Mirzə Əhməd Mirzə Xudaverdi zoə muəllif beə "Əxbərnomə" əsərədə və Seyid Əli Kazım bəy zoə "Cəvahirnameyi Lənkəran" əsərədə nıvışdəşone.

Tolışə Xanon

Mir Abbas xan (?- 1736/47); Seyyid Cemaleddin Xan (Siyo Ali,Qaraxan) (1718-1787); Mir Mustafa Xan (1747-1814); Mir Hasan xan (? - 1832)