Wp/tly/Portal:Həmə portalon

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | tly
(Redirected from Wp/tly/Portal:Həmmə portalon)
Wp > tly > Portal:Həmə portalon


Həmə portalon


Tolış

Tolışon - Azərbaycani nıso-xəşəxuni inən İroni Gilon ostanədə jimon kardə xəlğe. Çı Kaspi dıyo nıso-kobəson marzi dırozi zəminon inən Tolışə bandon çı xəlği tarixi məskəne. Tolışon Azərbaycanədə Lankon, Ostoro, Lik, Masal (Az), Vərqədiz, Biləsıvo, Həmoşəru, Səlyon, Natəçolə, Saatlı, Sabirabad; İronədə isə Masal, Ostoro (İr), Rezvanşəhr, Həştpər (Taleş), Nəmin, Şəft, Fumən, Some-e-Səra, Rəşt. Rudbar, Biləsıvo (İr), Parsabad, Xəlxal(Heroabad), şəhərondə kompakt jimon kardən. Tolışon zıvon Hind-Avropə zıvoni qrup aid bıə Tolışə zıvone. Tolışon veyni bə İslom dini Şiə, kami isə bə Sünni məzhəbi etiqad kardeydən. Əcdadon Kadusion hesob kardə buə ım xəlği həxədə tarixədə antik muəllifon əsərondə rast oməydə.

Mədəniyət

Mədəniyət – çı insoni iyən cəmiyyəti inkişafi müasir səviyyəye, insoni ofəyə kardə və nəsliku bə nəsl dəvardə maddi iyən mənəvi dəyəronin.
"Mədəniyət" sıxani latini zıvonədə tərcüməş "julture" – kaşte, perosnie, çok kardeye. Im sıxanon navko mənaş – zəmini kaşte, zəminədə ko karde be. Tədricən insonon fəaliyyət dairə hovuj be və “mədəniyyət” sıxanən məna dəmande co mənaonənən ıştə dılədə ehtiva karde: maarifpərvərəti, səvod, tərbiyə.
Məşhur urusə zıvonşunas Vladimir Dal ıştə “İzahinə lüğət”ədə nıvıştedə: “Mədəniyyət –kaşte, çiçisə səpe ko kardeye, ım əqli iyən əxlaği səvode”. Mədəniyyət – çı sivilizasiyaon iyən etnoson əsas cəhətonku qıləyniye. Çəmə planetədə çı mədəniyyəton müxtəlifəti inson ibemonon ən yolə dəyəre; bımi kali vaxton inteqral mədəniyyətən votedən. İnson de mədəniyyəti vasitə ıştəmustəqil fərd, çı cəmiyyəti uzv be dərk kardedə.

Ədəbiyot

Ədəbiyot ərəbi sıxane. Ədəbiyot-insonon, cəmiyyəti hisson, fikon, orzuon inən piətion de obrazi əks kardə sıxanə sənəte. Ədəbiyot de dı ro bəməl omə, perəsə: Şifahi inən dı nıvışte. Həm şifahi həmən nıvışteon bə se vırə co bedən: Lirik, Epik, Dramatik. Ədəbiyoti bəştə məxsusi qanunəuyğunətiş heste. Im qanunəuyğunəti, prinsipon omutə elm ədəbiyotşunasəti votedən.

Fəlsəfə

Fəlsəfə - ğədimə yunanon zıvonədə filo-piye, sofiya-mudrikəti sıxanədə peqətə bə. Fəlsəfə 2 formədə bedə materialist, idealist. Materialist fəlsəfə Xıdo ğəbul kardəni, idealist fəlsəfə həmmə ofayə kardəkəs Xıdoy votedə. Materialist fəlsəfə Darvinizmi, təkamül nəzəriyyə əsas peqətedə.

Tarıx

Tarıx - Ğədimədə insonon çoko jimon karde, çəvon jimonədə kon hodison bəsə ome, jimonondə çoko inən çoknəy dəqiş be bə şikil eqınie omutə ictimai elme.

Coğrafiya

Template:Wp/tly/CoğrafiyaS

Cəmyət

Cəmyət. Çe ərəbon sıxani çe cəm sıxaniku ofayə bıə. Cəmiyət har vırə hisob karde bəbe. Cəmiyyət çe insonon i vırədə qırdə bıə vırəye. Çe cəmiyyəti kəşon, məktəbi, Ailə hisob karde bəbe. Cəmiyyətədə ıştəni barde ğanunon Etiket votedən.

Şəxsiyəton

Kali odəmon çe dınyo tarixədə ve yolə koşon kardəşone. Im koon hejo çokə ko bıə nin. Ve vaxton canq kardəşone. Dınyo, bə inson jimoni ve təsir kardə odəmon jimoni həxədə iyo məlumaton hestin.

Memarəti

Memarəti çı odəmon binomoniku jıqo çı jimoni kıçbəkıç həmə vırədə de rujıqari nırəsəyon olığne koy ğale. Kə ejəne,kəybə-pencə peğandey iyən bə soxtemoni dair kom ko hestebu,əvon həmə bəçəvon kardəyon dairin. Hələ ğədimə Roma memar həmən çe memarəti bino ənəyondə qıləyni, Viruvi jıqo votedəbe: Memarəti çı seqlə suni səpeye. 1.Durum varde. 2.Ovand (xəyr) 3.Reçinəti. Ədəbiyatonədə “ Virtuvi sequl” nomədə bə ım ray XV əsrdə Alberti qıləyışən sunış ziyodəş kardışe. Im sunən de -məqsəddairəti nomi memarətiədə cər bey.

Texnika

Template:Wp/tly/TexnikaS

Bioloqiyə

Bioloqiyə -ə elme ki, əv bəyjiyə cınəvon de əçəvon bə təbiəti təsiri umutedə. Bioloqiyə jimoni həmmə tərəfon, əçəy rişə, yol be, funksiya, zəminədə bə bəyjiyə orqanizmon umutedə. Bəyjiyə cınəvon, əçəvon de təbiəti bəyəndı təsiron co kardedə. Bioloqiya çı təbiət elmiku 1800-inə soronədə co be bə vaxtnə alimon bəyjiyə cınəvon bəyəndı nezyəti pəydo kaşone. Bənə ozodə termin Bioloqiya sıxani kali alimon ofayə kardşone. Fridrix Burdax 1800-inə, Qotfild Reynxold de Jan Batist Lamarki 1802-inə sorədə Bioloqiyə sıxani nıvıştşone. Isətnə Bioloqiyə 5 qılə əsos prinsipış heste: çı əzəlon teoriya, çı genetika yol be, qomoestaz de enerqiya.

Tibb

Tibb. Çe insoni noxəşiyon səbəbi umutə elme. Tibb noxəşiyon səbəbi umeteku ziyodə həmən çe noxəşiyon təyin karde, əçəyku ıştəni çko noğo doy bəbe əvoniyən umutedə. Tibb həmən noxəşon çok karde roon umutə elme. Çetibbi tarix ve ğədime. İnson bə dınyo omə rujiku de noxəşiyon canq kardəşe. Çəməku bə xəlqi təbabəti tırkəçarə votedən.

Vərzış

Vərzış. Çe insoni jimonədə ve əsosə vırə qətedə. Çe vərzışi tarix ve ğədime. Ğədimə soronədə sığ rost karde, dəçke, mıştə dave co vərzışon bıən. Vərzışon 2 formadə bedən olimpiya vərzışon, qıləyən, olimpiya nıbə vərzışonin. İminə olimpiya hənəkon 1896-inə sorədə çe Yunanistoni Afina şəhərədə bıə. Çe vərzışi dılədə hənək bıə, betonədə hənək bıə, pot-əpot vərzışon, komanda vərzışon, canq vərzışon kəşonış heste.

Zıvonon

Template:Wp/tly/ZıvononS

Elm

Həmmə elmon iyo aidin