|
 Tolış
Tolışon - Azərbaycani nıso-xəşəxuni inən İroni Gilon ostanədə jimon kardə xəlğe. Çı Kaspi dıyo nıso-kobəson marzi dırozi zəminon inən Tolışə bandon çı xəlği tarixi məskəne. Tolışon Azərbaycanədə Lankon, Ostoro, Lik, Masal (Az), Vərqədiz, Biləsıvo, Həmoşəru, Səlyon, Natəçolə, Saatlı, Sabirabad; İronədə isə Masal, Ostoro (İr), Rezvanşəhr, Həştpər (Taleş), Nəmin, Şəft, Fumən, Some-e-Səra, Rəşt. Rudbar, Biləsıvo (İr), Parsabad, Xəlxal(Heroabad), şəhərondə kompakt jimon kardən. Tolışon zıvon Hind-Avropə zıvoni qrup aid bıə Tolışə zıvone. Tolışon veyni bə İslom dini Şiə, kami isə bə Sünni məzhəbi etiqad kardeydən. Əcdadon Kadusion hesob kardə buə ım xəlği həxədə tarixədə antik muəllifon əsərondə rast oməydə.
|
|
 Mədəniyət
Mədəniyət – çı insoni iyən cəmiyyəti inkişafi müasir səviyyəye, insoni ofəyə kardə və nəsliku bə nəsl dəvardə maddi iyən mənəvi dəyəronin.
"Mədəniyət" sıxani latini zıvonədə tərcüməş "julture" – kaşte, perosnie, çok kardeye. Im sıxanon navko mənaş – zəmini kaşte, zəminədə ko karde be. Tədricən insonon fəaliyyət dairə hovuj be və “mədəniyyət” sıxanən məna dəmande co mənaonənən ıştə dılədə ehtiva karde: maarifpərvərəti, səvod, tərbiyə.
Məşhur urusə zıvonşunas Vladimir Dal ıştə “İzahinə lüğət”ədə nıvıştedə: “Mədəniyyət –kaşte, çiçisə səpe ko kardeye, ım əqli iyən əxlaği səvode”. Mədəniyyət – çı sivilizasiyaon iyən etnoson əsas cəhətonku qıləyniye. Çəmə planetədə çı mədəniyyəton müxtəlifəti inson ibemonon ən yolə dəyəre; bımi kali vaxton inteqral mədəniyyətən votedən. İnson de mədəniyyəti vasitə ıştəmustəqil fərd, çı cəmiyyəti uzv be dərk kardedə.
|
|
 Ədəbiyot
Ədəbiyot ərəbi sıxane. Ədəbiyot-insonon, cəmiyyəti hisson, fikon, orzuon inən piətion de obrazi əks kardə sıxanə sənəte. Ədəbiyot de dı ro bəməl omə, perəsə: Şifahi inən dı nıvışte. Həm şifahi həmən nıvışteon bə se vırə co bedən: Lirik, Epik, Dramatik.
Ədəbiyoti bəştə məxsusi qanunəuyğunətiş heste. Im qanunəuyğunəti, prinsipon omutə elm ədəbiyotşunasəti votedən.
|
|
 Fəlsəfə
Fəlsəfə - ğədimə yunanon zıvonədə filo-piye, sofiya-mudrikəti sıxanədə peqətə bə. Fəlsəfə 2 formədə bedə materialist, idealist. Materialist fəlsəfə Xıdo ğəbul kardəni, idealist fəlsəfə həmmə ofayə kardəkəs Xıdoy votedə. Materialist fəlsəfə Darvinizmi, təkamül nəzəriyyə əsas peqətedə.
|
|
 Tarıx
Tarıx - Ğədimədə insonon çoko jimon karde, çəvon jimonədə kon hodison bəsə ome, jimonondə çoko inən çoknəy dəqiş be bə şikil eqınie omutə ictimai elme.
|
|
 Cəmyət
Cəmyət. Çe ərəbon sıxani çe cəm sıxaniku ofayə bıə. Cəmiyət har vırə hisob karde bəbe. Cəmiyyət çe insonon i vırədə qırdə bıə vırəye. Çe cəmiyyəti kəşon, məktəbi, Ailə hisob karde bəbe. Cəmiyyətədə ıştəni barde ğanunon Etiket votedən.
|
|
Həmə portalon
