Wp/tig/ክታብ - ሜራስ - ድግም

መእተዪ

አድጋማት

አድጋማት ዎሮት እሙር ወፍንቱይ ኖዕ ምን ድግም-በሀል ትግረይት ቱ። መንፈዐቱ ህዬ ብዝሕት ዐለት ወህሌት። እትሊ ለተሌ መእተዪ ህዬ፡ አድጋማት ሚ ቱ? ዔማቱ ምን ሚ ዐለት? ሸዐብ ህዬ እግል ሚ ልትነፈዕ እቡ ነብረ? አድጋማት ትግረይት ምን ብዕድ አድጋማት ዐለም ሚ ዕላመት ፍንቲት ቡ? ወለመስሎም ስኣላት በሊስ እግል ንርከብ እግሉ ቱ። ...

እት ዘበን ቅዱም፡ እለ ጥውር ትትበሀል ለህሌት ገበይ አድረሶት ትትአመር ይዐለት። ላመ “ወሳእል እዕላም” እምብሉ ለህሌነ ይዐለ። ሸዐብ ህዬ፡ ምህሮ ልግበእ ወብዕድ ወቅት ፈዶቱ ለልሓልፍ እቡ ጋራት ብዞሕ ይዐለ እግሉ። ለእብ አፍ ለዳግሙ ድግም-በሀል ለአግዳ ዔማት ድራሰቱ ወፋግዖቱ ዐለ። አድጋማት ህዬ ዎሮ ምኑ ቱ።

አድጋማት ምን ልውሕድ እግል ክልኦት ቀረድ ልትነፍዖ እቡ ነብረው። ህቱ ህዬ፡ እበ እንክር ለዎሮት እግል ለውቀት ወፋግዖት፡ እበ እንክር ለካልእ ህዬ፡ ደለ ሰኒ ቱ ለልቡሉ አደብ ወቅየም እግል አጅኒቶም እግል ልአድርሶ ልትነፍዖ እቡ ዐለው።

እግል መሰል፡ ለጅነ፡ ሓጥር፡ ጸጋይ፡ ዐባዪሁ ለልሐሽም፡ ነአይሹ ለልርዔ፡ አዳም እምበል ፈርግ ወሌለ ለፈቴ ወለሰዴ፡ ወብዕድ እግል ሊደዉ ሐዘው ምን ገብእ እብለ ገበይ እለ ቶም ለረብዉ _ ወለዓብዉ። እሊ በህለት ህዬ፡ እባሀ እብ ክብት-ክሪት “ክእና ውዴ! ወክእና ኢትውዴ!” እንዴ ቤለው አማውር ለሀዩቡ በህለት ኢኮን። እብ ገበይ ፈናኒት እብ ቅሰስ ወአድጋማት ቶም ለአስኡሉ ለነብረው።

ቀሻሽ፡ ውሕር፡ ሰራቅ፡ ሐሳይ፡ ፈረህ…. እግል ኢልግበእ ሐዘዉ ምን ገብእ፡ እተ ለለአመጽእዉ ቅሰስ፡ እሊ ጠባዬዕ እሊ ለቡ ነፈር ከልቆ። እት ደንጎበ ህዬ እግል እሊ ነፈር ለትሳድፍ ወለዲበ ወድቅ ምሽክለት ለአርእዉ። ምን እለ ድግም እለ ህዬ ፍገሪት ናይ ቅሽሽ፡ ሐሰት፡ ስርቅ ወለመስሉ አከይ-መዋዲት ሚ ክምሰል ቱ እግል ልፍሀም ወልድረስ ቀድር።

እሊ ቱ ህዬ፡ ለደርስ ወተዕሊም ተርብየት ለእምቤሉ። ምነ ድግም እብ ዐባየ ልትለወቆ _ ወምነ ፍገሪት ህዬ ሐሰት፡ ስርቅ ወቅሽሽ ኣክረቱ ወዲቅ ወደማር ክምሰል ቱ ሰበት ልርኡ፡ እት መዋዲት ለክእነ መስል ኢልትፈረሮ።

አጀኒት እብ ጠቢዐቶም፡ እብ ረቴዕ ለመጽኦም ነሳዬሕ ኢፈቱ። ዲብ ምጅተመዕ ትግሬ ህዬ እለ ጋሪት እለ ሰኒ ለፈህመወ መስሎ። ሰበቡ ህዬ፡ ዲብ አድጋማት ርኤነ ምን ገብእ፡ እግል ጅነ እብ ዱቅሪ እንዴ ኢገብእ፡ እብ ገበይ ሔዋናት ወብዕድ ሓጃት ቶም አድጋማት ለልአቀርቦ እግሉ። ላመ ለለአቀሩቡ ፈን ለተሓበረ ዲቡ ቱ።

ዔማት አድጋማት ትግረይት፤

ገቢል ትግሬ፡ ደለ ዲብ ድዋሩ ህሌት ሓጀት እብ ገበይ ፈን ወድግም እግል ለአቅርበ ቀድር። ለበዜሕ ምን ድግም ትግሬ ህዬ፡ እብ ክሱስ ሔዋናት ወጠቢዐት ለልትደገም ቱ። ገሌመ ሔዋናት ክምሰል ዳገመዉ እንዴ ገብአ ለቀርብ ሀለ።

ሸዐብ ትግሬ ላኪን እት ቅሩቡ እበ ሀለው ሓጃት ሌጠ ዳግም ኢነብረ። እግላመ ምን አካናት ሰኒ ረዪም ለልርእወ ሓጀት ዲብ ድግሞም ለኣትወ ወዳግሞ እበ።

[ዔማት (references): ሜራስ (ምን ዓዳት ገበይል ትግሬ ለትሐየበት ዝሕረት እብ ሙሳ አሮን ወ ደሳሌ በረኸት)].

አርእስ እላ ድግም ሚቱ፧

እት መደት ቀዳሚት ሳንድሬላ ለትትበሀል ወለት ሽምብሬብ ዐለት፣ ሳንድሬላ ሐቆ ሞት እማ ምስል አቡሃ ወምን አቡሃ ለተልያሃ ክልኤ ሐዋታ ወእሲት አቡሃ ትነብር ዐለት፣ ሐዋታ ወቅተን ሐዲስ ለበብስ እት ልትዛበያ ወለብሳ ክምሰልሁማ እት አካናት ዕዱማት ወሐፍላት እት ገይሳ ለሓልፋሁ እት ህለያ። ሳንድሬላ ላታ ለበብስ ባሊ እንዴ ለብሰት ክሉ አሽቃል ከሺነት እግል ትሽቄ ዲብ ቤት ተርፍ ዐለት፣ ለክልኤ ሐዋታ ግሉላት ወመአበይ ክምሰል ተን ረአየት ወጅሀን ትሸርሕ፣ ግሩም ልባስ ምንማ ለብሳ ወልትካሐላ ወልትሻመታ። ክማ ባርህ ገጻ ወመፈተይ ሳንድሬላ እግል ልምሰላ ላታ በታተንኢቀድራ፣ ሐቴ ምዕል ምና “ሕሽምት ዓኢለት” ለልትበሀሎ ዐድ ሹም ዎሮ ነፈር እንዴ ትለአካ ዲባ ባካትላ ቤት ሹም።

ናይ አምሱይ ሐፍለት ክምሰል ህሌት እግላ ሸዐበ ድዋራቱ ለአስእል ዐለ፣ ለሐፍለት እግል ሕሽመት ናይለ ዎሮ በኑ ሑ ወ ሕትለአለቡ ወድለ ሹም እግሉ ታ ትገብእ ለዐለት፣ ሐዋት ሳንድሬላ እላ ክም ሰምዐያ መራ ፈርሐያ፣ ወድለ ሹም ሰኒ ስዩስ ወበዐል ጀላል ቱ ወአስክ አዜ ሃዲ ኢኮን ልትባሀላ ዐለያ፣ ሳዐት ለሐፍለት ትትአንበት ዲባ ክም ቀርበት ሳንድሬላ ዲብ አዳለዮት ሐዋታ ገብአት፣ ለበናጂርዬ ሀቢኒ ሽፈጊ! ትብላ ለሕታ ለሐቴ፣ ለደሀብዬ አያ ሀለ! ትትጣራሕ ላማ ካልአይት፣ ሳንድሬላ ሕተን ምስለን እግል ቲጊስ ክም ተሐዜ ወላ እት ሐንገለን ኢሐስበያሃ፣ ሐዋታ ተማም እንዴ ትላበሰያ ወትዳለያ ምና ቤት ዶል ፈግረያ ወገበየን ዶል ትገራበተያ። ሳንድሬላ በኔታያ እታ ቤት ክም ተርፈት። እታ ምድር ግሲ ትቤ ከእንዴ አምረረት በኬት፣ ሚ ገብአኪ ትበኪ ህሌኪ?” ለትብል ቃሎት ለትመስል ክርን ሰምዐት፣ ሳንድሬላ ምና ዳምአት እቱ ለዐለት ብራካ እምበዓታ እት ሻልት ለዐል ምን አቅመተት። ሰኒ ለለአትዐጅብ ተምሳል ናይ መርሑመት እማ መላእከት እት መስል እብ ፋርሕ ገጽ እት ለአቀምታ ርኤቱ፣ ሰኒ ፋርሐት ወዕጅብት እት እንታ እግላ ሰኣል እማ ክእኒ እት ትብል በልሰት እቱ፣ “እትላ አካና ሐፍለት እግል ኢጊስ ወእግላ ወድለ ሹም እግል እርአዩ ሐዜ ዐልኮ፣ ሐዋቼ ላኪን እት ቤት በይንዬ አትረፈያኒ” ዶል ቴላ። “ደሐንቱ ኢትብከይ እግል ቲጊሲ ቱ፣ ምናታ ደለ እለ እቤለኪ እግል ቲደይ ብኪ” ቤለየ ለተምሳል ናይ እማ፣ “ጠዋሊ! ኩለ ለእለ ቴልኪኒ እግል እውዴ ዱሊት አና” በልሰት ሳንድሬላ፣ “ዲባ ጃርዲን እንዴ ጊስኪ ምና ዕጨይላ ኣራንሺ ለዐቤት ፍሬተት ኣራንሺ አምጺ” ቴለ፣ ሳንድሬላ እት ትስዔ ዲባ ጃርዲን እንዴ አቴት እንዴ ተሐዜ ዐለት ሐቴ ሰኒ ዐባይ አራንሺተት ረክበት፣ ወእት ፎቃያ እንዴ ረፍዐታ ዲባ ተምሳል ናይ እማ መጸት ከሀበታታ፣ ተምሳል ናይ እማ እግላ ኣራንሺተት እብ ለለአትዐጅብ በሰር ዲብ አዳም ለልትጸዐን ዲባ እብ አፍሩስ ለትትሰሐብ ዐረብየት ደሀብየት ዲባ ቀየረታ እግላ፣ አዜማ እግል ሳንድሬላ።

ድግም ሐየት ወወድ-ሐሺል

ሐየት እግል ወድ-ሐሺል ድሙ'ል እቱ' ዐለ። ደአም እበ ቆት'ሎ˙ ምን ኢረክበ፤ “ንትዓሬ ገድም፡” እንዴ ቤለ ልኡክ ነድአ እቱ'። ወዕሪት ክምሰል ወደው፡ ሐየት፤ “አዜ እረክ'ቦ˚ እንዴ ቤለ፤ “ሐመምኮ ወዕደደኒ‛፡‛ ቤሌከ ሐየት ቦሎ” እንዴ ቤለ ልኡክ ለአከ እቱ'።

ወድ-ሐሺል ክምሰል ሰምዐ፤ “ሰኒ‛ እመጽ'ኦ፡” ቤለ፡ ወጸገት ረያ'ም እንዶ ነስአ ዲብ ቤት ሐየት መጽአ፤ “ወሰኒ‛ ዐልኩም፡ ከአፎ ሀሌ'ከ ሐየት?” እት ልብል ትሳለመዩ። ወሐየት፤ “መርሐበ ዓምር፡ እቴ እንዜ ሕለፍ፡” ቤሎ˚ ወወድ ሐሺል፤ “እሸፈግ ህሌኮ፡” ቤለ።

ሐየት ህዬ፤ “ተምትመኒ' ሌጠ፡ ሐዝ ድቁብ ሀለ˚ እቼ'፡” ቤሎ። ደአም ህቱ ምን ለአፌ'ት ለጸገ'ት እት ሐየት ኣተ ከከረየ እቱ'፤ “አማንካ ቱ ለሐዝ እግልዬመ ምን ሐረስ ለጸገ'ት ለአነደ'ኒ ሀለ˚፡” ቤሎ።

ወሐየት መትሰማ'ድ አቤ’ ክምሰል ረአዩ እግል ልቅተሉ‛ ሰዐ እቱ'። ደአም ወድ-ሐሺል እንዴ ሰከ ፈግረ ምኑ˚። ወክእና‛ ሐሺል እብ ለባበቱ፡ ከይነት ሐየት ምን ኣመረ ነፍሱ አንገፈ፡ ልትበሀል። [ዔማት(reference): ሜራስ (ምን ዓዳት ገበይል ትግሬ ለትሐየበት ዝሕረት እብ ሙሳ አሮን ወ ደሳሌ በረኸት)].

ድግም ክልኦት ሰብ አዱግ

አለ ድግም ምን ክታብ " Publications Of the Princeton Expeditions to Abyssinia" ቱ፡ ድግም ሸዐብ ትግረ እብ ነፈዕ ወ ኢኖ ለትአከባቱ፡፡

" ክልኦት ፡ እናስ ፡ ሕድ ፡ ትከበተው ፡ እት ፡ ገበይ ። ወክል ፡ ምኖ ም ፡ አድግ ፡ ዐላ ፡ እሉ ፡ ከለሰብ ፡ እግል ፡ ሕድ፣ትሳለመው። ለአዱ ግ ፡ ሀዬ ፡ እት ፡ አፍ ፡ ሕድ ፡ እንዶ ፡ ደነው፣ እግል ፡ ሕድ ፡ ጼነው። 5 ወለዎሮት ፡ እናስ ፡ እግል ፡ ለመለሀዩ ፡ ትሰአላ ፣ እት ፡ ልብል ፡ ሕና ዲ ፡ እግል ፡ ሕድ ፡ ትሳለምና ፡ ለአዱግ ፡ ሀዬ ፡ እግል ፡ ሚ ፡ እት ፡ አ ፍ ፡ ዐድ ፡ ሕድ ፡ ደነው ፧ ለሀይ ፧ ሀዬ ፡ በልሳ ፡ እቱ፣ እሊ፡ኢተአም ር ፧ አዱግ ፡ ዎሮት ፡ አድግ ፡ ፈዳብ ፡ እት ፡ ረቢ ፡ ልእካም ፡ ሀለው፤ እቱ ፡ እግል ፡ ልጥራዕ ፡ እሎም፡በሀለት፣ረቢ፡ምን፡ሐንተ፡አዳም ፡ 10 ሐራ ፡ እግል ፡ ለፍግሮም :: ከለአድግ ፡ ለትለአካ፤አቅበላ፣ማ፡ኢፋ ሉ ፧ እንዶ ፡ ቤለው ፡ እግል ፡ ሕድ ፡ ልሰአሎ ፡ ሀለው፡ ቤሎ። ከአዱ ግ ፡ ኩሉ ፡ እብላ ፡ ጋሪት ፡ እግል ፡ ሕድ ፡ እት ፡ ልሰአል፣ እት፡አፍ፡ ሕድ ፡ ደንን ፣ ልትበሀል ። እብሊ ፡ ድግም ፡ ልትርኤ ፣ ክላ ፡ ለፍጥረ ት ፡ ሐራ ፡ ክም ፡ ትሰፍለል ።"

ዔማት፡ " Publications Of the Princeton Expeditions to Abyssinia

ቮሌም(ሙጀለድ) 1-2 "

ድግም ባርህ ወ ጣልም ፡

ክልኦት መልህያም ምስል መግየስ ዐለ እግሎም።

እት ገበዮም ላሊ እብ ጽልመተ ክምሰል ከርዐቶም እግል ልስከቦ አመመው ወ አካን እንዴ ገንሐው እግል ስካብ ከአትካረረው ። ለዎሮ ምኖም ለአካን ገበይ ሰበት ገብአት እንዴ ጀፈርኮ ምን እሰክብ ለሐይሰኒ ቤለ ፡ ከምንለ አካን ርይም እንዴ ወደ ሰክበ ፡ ምናተ እግለ መልሀዩ እተ ገበይ ሐድገዩ ። ሐየት ህዬ እበ ገበይ መጽአ ከእግለ ዲበ ገበይ ካርር ለዐለ እንዴ ሐድገ እግለ ጅፉር ለዐለ እናስ በልዐ ልብሎ ።

ወ ምን እለ አምዕል እለ ባርህ ግባእ ወ እት ገበይ ስከብ ለትብል መሰል ተርፈት ወ አስክ እለ ዮም ንትነፋዕ እበ ህሌነ ።