Wp/sro/Alfabetu

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | sro
Wp > sro > Alfabetu

S'alfabetu (de su latinu trigadiu alphabetum, gregu trigadiu ἀλφάβητος, cumpostu de is primus duas lìteras ἄλφα e βῆτα) est sa lista de is sinnus chi inditant donniunu unu sonu consonànticu o vocàlicu in d-una lìngua o truma de lìnguas particularis.

Alfabetu de su campidanesu[edit | edit source]

S'alfabetu de su campidanesu est su pròpiu de su logudoresu, poita ca ambaduas custas macrobariedadis imperant cussu de su sardu etotu. Est cumpostu de 22 lìteras a caràteris latinus simpris: faci a s'italianu si diferèntziat po s'aciunta de duas lìteras stràngias (J e X) e po s'ausèntzia de sa lìtera Q.

Alfabetu de su sardu[edit | edit source]

lìteras nòmini fueddus
A, a a anadi
B, b bi bentu
C, c ci cani
D, d di domu
E, e e erba
F, f efa fogu
G, g gi gatu
H, h aca chilu
I, i i imbudu
J, j jota maju
L, l ella luna
M, m ema mela
N, n enna nuxi
O, o o origa
P, p pi padenti
R, r erra arrùbiu
S, s essa soli
T, t ti tostoinu
U, u u umbra
V, v vu vida
X, x scèscia àxina
Z, z zeta ziru
Sebald Beham, Genius with Alphabet (1542)

Comenti fait a biri in sa tauledda, is duas lìteras stràngias jota (j) e scèscia (x) podint andai scéti aìnturu de fueddu a mesu de duas vocalis e sa aca (h) serbit pruschetotu po fai su sonu velari de ci (c) e gi (g) ananti de e e i. Totu is àteras lìteras podint andai a inghitzu e a mesu de fueddu, ma tocat a nai ca in fueddus sintzillus de su connotu campidanesu sa erra (r) no andat mai a cumentzu de fueddu, ca sighit apustis de una a prostètica chi dda fait afortiai (e difatis est scrita allobada). A acabbu de fueddu intamis in campidanesu s'agatant de norma 3 vocalis scéti (a, i, u) cun s'aciunta de sa e in 5 prepositzionis (de, me, intre, chene, sene) e is 2 consonantis essa (s) e ti (t) in is pluralis e in is formas verbalis.

A custas lìteras a caràteris simpris si depint aciungi is cincu vocalis acentadas (à, è, é, ì, ò, ó, ù: càstia is arrègulas de acentadura in sa pàgina de s'ortografia); comenti si biit, sa e e sa o, giai chi in medas atopus s'abertura o serradura insoru est unu caràteri fonemàticu chi podit distinghi fueddus chi iant a essi omògrafus, podint pigai ambaduas arratzas de acentu: s'acutzu po su sonu serrau e su grai po su sonu abertu.

Àtera vocali cun sinnu diacrìticu chi fait a agatai in campidanesu est sa ï cun sa dièresi: serbit a distinghi sa i candu, apustis de is consonantis c, g, sc e ananti de àteras vocalis, espressat unu sonu vocàlicu cumpriu e no est feti unu sinnu gràficu chi serbit a palatalisai sa consonanti. Dd'agataus pruschetotu me is particìpius passaus de is verbus de sa segundu cungiugadura, po ddu distinghi de is personis de su presenti inditadori o congiuntivu (càstia po is esemprus sa pàgina de s'ortografia).

Nodas e arreferimentus[edit | edit source]

Boxis arrelatadas[edit | edit source]

Àterus progetus[edit | edit source]

Acàpius de foras[edit | edit source]

Category:Alphabets [1]