Wp/shi/Tutlayt tamaziɣt taqburt
Tutlayt tamaziɣt taqburt | |
---|---|
| |
Ingaln n tutlayt | |
ISO 639-3 | – |
Tutlayt tamaziɣt taqburt nɣ tamaziɣt tamzwarut (s tanglizt: Proto-Berber, Proto-Libyan) tga yat tutlayt tazaykut d nttat aɣ d ffaɣn tutlayin timaziɣin lli nssn ɣilad. Tkka tt inn tga tamaziɣt taqburt yat tutlayt tafrusyawit, ɣayn af gan tutlayin timaziɣin lli gis iffɣn istiss n ɛmmis n tutlayt tamiṣrit d tutlayin tikuciyin d tutlayin tisamiyin d tutlayin titcadiyin d tutlayin tumuṭiyin.[1]
Amzruy[edit | edit source]
Teṭṭaf tutlayt tamaziɣt taqburt kran tɣawsiwin ur llin ɣ ammas n tutlayin tifrusyawiyin yaḍni, mac tutlayin timaziɣin n ɣilad mrwasn ingratsn yan imikk. Tbayn-d tutlayt tamaziɣt tamzwarut ɣar ɣ 3000 isggwasn aya mqqar tibḍit f tutlayin timaziɣin tkka tt inn gr 9000 d 10 000 isggwasn aya. Iɣ-d nucka ad nẓr mad ttini tussna n usmzazal n tutlayin d umzruy[2], rad naf is nnan id butussna mas tzri tutlayt ad f sin tikliwin n tmhazt atn igan[3]:
- Tamaziɣt taqburt tamzwarut 1 (PB1) nna ibayyn ɣ tqriban kran 7000 isggwasn aya.
- Tamaziɣt taqburt tis-snat 2 (PB2) xtad tga illis n tay-zwarn d nttat aɣ d uckan akk tutlayin timaziɣin lli sul illan ɣilad.
Ɣ tasut tis-30 qbl ad iggz ɛisa, bḍan middn lli isawaln s tmaziɣt taqburt ɣ tfriqt n ugafa gr Lmɣrib d Miṣra. Ɣ tasut tis-10 qbl ad iggz ɛisa, ijra yan ttawassuɛ yaḍn nttan ad aɣ iskrn ma mu nttini ɣila igdudn imaziɣn lli-nn iqyydn ɣ dar irumiyn. Ijra ttawassuɛ iggran ɣ ifḍ d kra bɛd ɛisa, lliɣ nnucgn imuhaɣ nɣ itwargiyn lli yumẓn ɣila tanzruft imqqurn n tfriqt lli mu nttini Ssaḥra.[4]
Ẓr ula[edit | edit source]
Tinidlisn[edit | edit source]
- Allati, Abdelaziz (2002). Diachronie tamazighte ou berbere (en francés). Publications de L'Universite Abdelmalek Essaâdi. p. 296. ISBN 9981-61-015-1.
- Blench, R. (2006). Archaeology, language, and the African past. Rowman Altamira. p. 361. ISBN 0-7591-0466-2.
- Boukouss, Ahmed (2009). Phonologie de l'amazigh. Institut Royal de la Culture Amazigh. p. 445. ISBN 9954-28-019-7. Archivado desde el original el 26 de noviembre de 2013.
- Ehret, Christopher (1995). Reconstructing Proto-Afroasiatic (Proto-Afrasian): vowels, tone, consonants, and vocabulary. University of California Press. p. 557. ISBN 0-520-09799-8.
- Heath, Jeffrey (2005). A grammar of Tamashek (Tuareg of Mali). Walter de Gruyter. p. 745. ISBN 3-11-018484-2.
- Heine, Bernd; Derek Nurse (2000). African languages: an introduction. Cambridge University Press. p. 396. ISBN 0-521-66629-5.
- Kossmann, Maarten (2001a), «L'origine du vocalisme en zénaga de Mauritanie», en Ibriszimow, Dymitr; Vossen, Rainer, eds., Etudes berbères, pp. 89-95
- Kossmann, Maarten (2001b), «The Origin of the Glottal Stop in Zenaga and its Reflexes in the other Berber Languages», Afrika und Übersee 84: 61-100
- König, Christa (2008). Case in Africa. Oxford University Press. p. 343. ISBN 0-19-923282-2.
- Prasse, Karl G. (1972-1974). Manuel de grammaire touarègue (tăhăggart) 3. Copenhagen.
Izdayn n brra[edit | edit source]
- Proto-Berber etymologies (Alexander Militarev)
- Berber languages and Berber peoples: genetic and linguistic diversity
- Berber languages — PDF (4.2 MB)
- Proto-Berber kindship words — PDF (23.8 KB)
Iɣbula[edit | edit source]
- ↑ Abdl Aziz Alati (2002). Diachronie tamazighte ou berbere (s tfransist). منشورات جامعة عبد المالك السعدي. p. 296. ISBN 9981-61-015-1. ↑
- ↑ Militarev, A. (1984), "Sovremennoe sravnitel'no-istoricheskoe afrazijskoe jazykoznanie: chto ono mozhet dat' istoricheskoj nauke?", Lingvisticheskaja rekonstrukcija i drevnejshaja istorija Vostoka, Moscow, pp. 3–26, 44–5
- ↑ Louali & Philippson 2003, "Les Protoméditerranéens Capsiens sont-ils des protoberbères ? Interrogations de linguiste.", GALF (Groupement des Anthropologues de Langue Française), Mrrakc، 22-25 Cutanbir 2003. ↑
- ↑ Heine 2000, p. 292.
Tutlayin timaziɣin | |
---|---|
Muritanya : Taznagt - Lmɣrib : Taclḥit • Tamaziɣt • Tarifit • Snhaja n Srair • Figig • Taɣumarit - Dzayr : Taqbaylit • Tacawit • Tumẓabt • Taggargrnt • Tacnwit • Qsur n Wahran • Taznatit n Gurara - Tuns : Tasndit • Matmata • Tajrbit • Tamaẓrt • Dwirt - Libya : Tanfusit • Zwara • Ɣadams • Ɣat • Tasuknit • Al Fogaha • Augila - Miṣra : Tasiwit - Tiniri : Tamahaq • Tayart - Tigzirin Tiknariyin : Tagwancit† |