Wp/shi/Tigmmi Tumlilt
Sfld i mayllan ɣ tasna ad Awal ad ittuyskar f yat lvirsyun izrin n umgrad ad . Ur dis kcmn isnfal lli d-t-id iḍfarn |
Tigmmi Tumlilt الدار البيضاء (taɛrabt) Casablanca (talatint) | |
Ismawn | |
Ism aqbuṛ | ⴰⵏⴼⴰ |
Ism amaziɣ | ⵜⵉⴳⵎⵎⵉ ⵜⵓⵎⵍⵉⵍⵜ |
Ism aɛrab | الدار البيضاء |
Ism afransis | Casablanca |
Tamssugurt | |
Tamazirt | ![]() |
Tasga | Tigmmi Tumlilt-Sṭṭat |
Tamnbaḍt | Tigmmi Tumlilt |
Anbbaḍ | Ɛabd lɛaziz Alɛumari |
Inigl asaway | 20000 ar 20700 |
Taraɣrft | |
Asmɣrf | Ayt kaẓa - Ikaẓawiyn |
Imzdaɣ | 3 359 818 (2014) |
Tanẓẓi | 8 750 hab./km2 |
Akk imzdaɣ | 4 270 750 (2014) |
Tanẓẓi | 2 644 hab./km2 |
Tarakalt | |
Amsidg | 33°32′N 7°35′W |
Tajumma | 384 km2 |
Tattuyt | Min.0m-Max.150m |
Takarḍa | |
![]() | |
Asit n lweb | |
http://casablanca.ma/ |
Tigmmi Tumlilt nɣd Kaẓa nɣd Kaẓablanka nɣd Ḍḍarbiḍa (Zik tkkatin tga s yism s tamaziɣt : ⴰⵏⴼⴰ Anfa , s tutlayt taɛrabt : الدار البيضاء Ad-dar Al-Bayḍa , s tutlayt tafransist d tutlayin yaḍnin : Casablanca) tga yat tiɣrmt nɣd tamdint illan ɣ Lmɣrib, nttat ad akk imqqurn ɣ tmazirt ula ɣ tmazɣa. Tlla tiɣrmt ad ɣ utaram d gr ugafa d tuẓẓumt n tmazirt. Tlla ɣ tama n yill Aṭlasi s 338 km ɣ iffus n Ṭanja d s 243km ɣ ugafa n Mrrakc. Ar ittini usiḍn lli ittyuskar ɣ usggʷas n 2014 mas tiɣrmt ad zdɣn gis 3 359 818 umzdaɣ, ama iɣ nn nucka ad nḥasb ula idwarn d timdinin mẓẓiyn lli as iqrrbn d lli as itabɛan, rad naf 4 270 750 umzdaɣ.
Tlla ɣ Tigmmi Tumlilt yat timzgid imqurn ism nns Timzgida Ḥassan wiss sin.
Ar nqqar imzdaɣn n Tigmmi Tumlilt " biḍawa " d " kazawa " s darija d " ayt kaza " s tamaziɣt.
Amzruy[edit | edit source]
Tigmmi tumlilt tettuska ɣ yan n wansa ɣ tn tkka zikk yat tiɣrmt ism nns Anfa, ikka-tt-inn dars yan waddur mqqurn ɣ umzruy n lmɣrib ɣ tgira n tasut tis sat d mraw d tizwura n tasut tiss tamt. Tiɣrmt ad ikka d ansbaɣur innḍ s tmizar n tkrza, ikka-tt-inn gis ula asllalu, acku ill nns ittwassn s tugt n islman.
Ibrṭqizn rad rdln tiɣrmt n anfa ɣ tasut tiss smus id mraw d tis sḍis d mraw. Agllid Muḥmmad Bn Ɛbdllah (1757-1790) ay d as yulsn tuṣka ɣ tasut tiss tamt d mraw, ifka as ism n ddar lbiḍa (s tɛrabt: الدار البيضاء) ɣ wammas n tasut tiss tẓat d mraw, ikka-tt-inn gis ɣar yan ifḍ n imzdaɣn.
Imikk s imikk , yurri i tiɣrmt amllal innurẓm s usllalu nns f tmizar yaḍn n umaḍal , usan d dars kigan n irumiyn ad gis ttggan tatggart, igad adɣar n tatggart ɣ tafriqt n ugafa , asllalu nns iga amzwaru ɣ usifḍ n tmsɣiwin n tmazir n Lmɣrib.
Tawada s dat n imuknan n iɣrruba nna ittddun s irugga , d imuknan n tzṭṭa n tḍuft , ssmɣurn amussu ɣ usllalu aylliɣ igad yan zɣ idɣarn imqqurn n usufɣ n tḍuft ɣ wfraw n gr ikalln.
Ɣ usggwas n 1862 ittuga uzday s uɣrrabu gr marsay d tigmmi tumlilt.
Asllalu amaynu n tgmmi tumlilt ittuṣka ɣ usggwas n 1912. Iga asllalu amzwaru nna imqqurn, aha iga atrar n tgldit, ɣ tiɣrmt ula attayn nns imqqurd umussu admsan nnd, ɣayad ad yujja kigan n middn ad sis ddun, acku ggutnt twuriwin nna zḍarn ad gis skrn, ɣilad nẓra manik as tga tiɣrmt n Ḍḍar lbiḍa nna ikkan ɣar yat tiɣrmt imẓẓiyn, adɣar imqqurn n tdamsa d wansa axatar n uẓrf ɣ tmazirt n Lmɣrib.
Aẓur n wawal[edit | edit source]
Ism waɛrab n tamdint ad igat "الدار البيضاء" ddar lbiḍa , tga usuɣl n ism abrtqizi "Casablanca" kazablanka, d aṣblyuni "Casablanca" kazablanka nna igan taddart tumlilt nɣd tigmmi tumlilt , ɛnan gis ixrban n yat tgmmi iqburn itawsbaɣn s umlil kantin iwlaln ibiriyn nna tdwarn ɣ nawaḥi ann tga yasn zund kra n usddag
ikattin asagn n tamdint ad yan usagn nna bahra gis tlla taɣult ɣ tizi n tagldit n burɣwaṭa, tamdint ad tkattin ɣakudan ism nns anfa
Tarakalt[edit | edit source]
Tlla Tigmmi Tumlilt ɣ iggi wakal n tqbilt n Ccawiya lli yad ittuyssan s tanfllaḥt zɣ tisutin izaykutn, s ɣilad nit illa sul gis anaw ad n umussu. Acku Tugmmi Tumlilt ar taggw f yill Aṭlasi, han llan gis kigan n wanawn n islman, ɣwid iggran ar skcamn i tmazirt n Lmɣrib kigan n iqqariḍn.
Anzwi[edit | edit source]
Anzwi ɣ tiɣrmt n Tigmmi Tumlilt iga yan unzwi lli igan muɛtadil, yeɛni ur iḥmi bzzaf, ur daɣ ibrrd bzzaf.
Ayyur | Innayer | Fibrayr | Mars | Abril | Mayu | Yunyu | Yulyuz | Ɣuct | Cutambir | Uktubr | Nuwanbir | Dujanbir |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aklis n lḥma | 17.3 | 18.0 | 19.6 | 20.2 | 21.9 | 24.1 | 25.8 | 26.3 | 25.7 | 23.8 | 20.9 | 18.7 |
Aklis n uṣmmiḍ | 9.2 | 10.4 | 11.8 | 13.2 | 15.6 | 18.7 | 20.5 | 20.9 | 19.7 | 16.8 | 13.3 | 11.1 |
Innayer | Fibrayr | Mars | Abril | Mayu | Yunyu | Yulyuz | Ɣuct | Cutambir | Uktubr | Nuwanbir | Dujanbir |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
17.5 °C | 17.0 °C | 17.1 °C | 18.4 °C | 19.5 °C | 21.8 °C | 22.7 °C | 23.3 °C | 23.1 °C | 22.5 °C | 20.4 °C | 18.5 °C |
Tudrt[edit | edit source]
Tiɣri[edit | edit source]
Tiɣmrt tamzwarut ɣ usslmd yattuyn ɣ lmɣrib, Tigmmi tumlilt tga ansa n sin yigran n usslmd, asslmd agdudan d usslmd uslig : tisdawiyin, tinmal mqqurnin d tdaliwin n usḥiyyl s ukayad n tfransist fad ad tkcmt s tinmt n tugt n tiknikt, HEC,ESSEC, ENS…
Asslmd amrrukiy ar issnkad tamnnawt n ismuttgn d urẓẓum n tugt n islkinn lli d dar illa uswir a maḍlan (win wammas, asinag anamur n tẓuṛi win d tazzulin…) tugt n istay da ttuwfkin i imzrawn. Tẓḍaṛt ad tɣrt ula assgnf, anjinyur n udwas, mad iẓlin s umssudsn, asuttg n tzmmar ɣ wib, ddizayn, amsasa, tasbbabt d uzrf…. Ɣayad rad t inn taft ɣ tfadiwin yufn.
Tawada d tɣawsa n tmaḍlant, timrsalin timattuyin lli llanin ɣ lmrɣib ssattuyint asnfl asdawan ɣ brra n tmazirt. Kraygat usggwas tugt n imzrawn dat ttidun s tmrsalin lli d tlla tdrawt ɣ Ccinwa , Sbanya, Fransa, Inglatirra, Swisra, Marikan, d Jjabbun….
Tudrt n imzrawn s ɣmk ad ar ilmma ttbuɣli, Tigmmi tumlilt tmmaɣ ad tg adɣar lli rad isnubbg iɛrrimn lli d iddan zɣ ku tasga. Tugt n middn ar tt zrran tga ansa n tsimant d tmassayt tg ula ansa lli rad taft tawsna d usmuttg.
Umzdɣ[edit | edit source]
iɣ ar tsiggilt s twisi tizi nna tsiggilt s tigmmi, ɣ mmnid nnk astay ɣ tugt n isitn ɣ lantirnit d iɣmisn n ilɣutn n tzduɣt, ɣmk lli rad taft tama nnk ula isaritn n trqqast. Assgmi d usslmd n tarwa nnun issiḥl kn ? timrsalin ttussannin s uswir nnsnt yattuyn zund asinan n ussmdi n Muḥmmad wiss smmus, d win Mula ɛblla d win l-Xawarizmi ku asggwas ar d ttawin mad yufn n islmdn, ɣmk lli llant ula tmsirin n usḥiyyl ɣ tinmal mqqurnin n Lmɣrib ula Fransa. Ɣwid ad iglin asslmd agdudan fad ad ifk yan udm iẓil i lmɣrib. Surn f iɣawasn naḥya n fransa, sbanya, biljikka d win marikan d awd asslmd uslig lli illan ɣ tmazirt.
Imsniyn[edit | edit source]
Acku tamdint ad tga yat zɣ timdinin nna akk imqqurn ɣ tafriqt n ugafa , lan gis kigan n imsniyn
Izagzn[edit | edit source]
Tigmmi tumlilt gis yan uzagz nna bahra istawhman ɣ tamazirt n lmrruk , igat azagz n Muḥmmad wis-smmus, yaggug f tiɣrmt s kran 15 km , gis uggar n 50 timttiyin ugnwan ar tawin s uggar n 80 n lblayṣ.
Tigmmi tumlilt gis yan uzagz yaḍni , igat unafag n Tiṭṭ mlliln , iga ɣar i isafagn ibnabakn d win tasgiwin , ama uzagz n anfa ɣwan iqn wahli zɣ usggas n 2017.
Talmacint[edit | edit source]
Tamdint n tigmmi tumlilt gis abrid n talmacint, ar nn ittawi s kigan n timdinin yaḍnin n tmazirt n lmrruk, tamdint ad gis kigan n israsn zund win "Tigmmi tumlilt - asagz " , " Tigmmi tumlilt - imuddan " , " Ɛin ssbɛ " ...
Tramway[edit | edit source]
Illa ɣ tigmmi tumlilt aɣaras n Tramway ar izray ɣ tuggt n idɣarn ɣ tmdint ad, ar ɣilan llan sin iɣarasn nɣ ibrdan, yili Abrid amzwaru illa s ddu yism n T1 ar ittawi zɣ Sidi Mumn ar Lisasfa d ar izray f asuk n Muḥmmad V, asays n Marical, asuk n Ḥasan wis-sin d kigan n idɣarn istawhman ɣ tmdint ad. Yili abrid wis-sin illa ddu yism n T2 , ɣwad ar ittawi zɣ Sidi Lbrnuṣi s Ɛin dyab, ar izray f Ɛin ssbɛ, Drb Ṣlṭan, Anwal, Drb ɣllf...
Igmamn[edit | edit source]
Lɛamalat[edit | edit source]
Tiɣrmt n tigmmi tumlilt gis tamt n lɛamalat zund:
- Ɛin ccuq
- Ɛin Ssbɛ - Ḥay muḥmmadi
- Anfa
- Bn msik
- Sidi Lbrnuṣi
- Al Fida - Mrs Ṣulṭan
- Ḥay Ḥasani
- Mulay Rcid
Lmuqaṭaɛat[edit | edit source]
Ɣ lɛamalat ad daɣ gisn sḍiṣ d mraw n lmuqaṭaɛat:
- Anfa
- Mɛarif
- Sidi Blyuṭ
- Al Fida
- Mrs ṣulṭan
- Ɛin Ssbɛ
- Iẓṛan Sggannin
- Ḥay Muḥmadi
- Ḥay Ḥasani
- Ɛin Ccuq
- Sidi Lbrnuṣi
- Sidi Mumn
- Bn Msik
- Sbata
- Mulay Rcid
- Sidi Ɛtman
Tiwlafin[edit | edit source]
Aïn Diab ɣ yiḍ.
Timdinin tistmatin[edit | edit source]
Tigmmi Tumlilt tga tamdint tistmat d:[2][3]
Isaɣuln[edit | edit source]
- ↑ Seatemperature.org http://www.seatemperature.org/africa/morocco/casablanca-may.htm%7Ctitle=Monthly Dakar water temperature chart
- ↑ http://casablanca.ma/Page_Centrale.aspx?Id_Page=5277
- ↑ https://english.busan.go.kr/SisterCities