Wp/shi/Tarifit
Tarifit | ||
Tamazirt : | ![]() | |
---|---|---|
Adɣar : | Rrif | |
Amḍan n imsawaln : | Gr 1.47 d 3 id mlyun | |
Tawja : | Tutlayin timaziɣin | |
Takat : | Tutlayin timaziɣin tiznatiyin | |
Agmmay n tirra : | Tifinaɣ - Alatin - Aɛrab | |
Isngal n tutlayt | ||
ISO 639-3 : | rif | |
Glottolog : | tari1263 | |
Takarḍa | ||
Tga Tarifit awal amaziɣ nna s sawaln ayt rrif. ɣf usiḍn amrrukiy n 2004, uṭṭun n imssiwln n trifiyt ɣ umrruk iga t attayn n 1,270,000 umlyun, ilkm attayn n 1,5 umlyun ɣ umaḍal akkʷ. zɣ dar isugam yaḍnin, ittwasitg wuṭṭun n imssiwn nns s wattayn n 3 imlyunn.
Llan tuggt n imssiwln n trifiyt ɣ urubba nna s d uckan dffir n uzwag nnsn imqqurn zɣ wammas n isggʷasn n 1960. hulanḍa, abljik, d waliman, gan timizar nna ɣ bahra llan.
Waxxa ittwassn ism ad n "tarifiyt", ig yan yirm ubɣir (ilan abɣur), imaziɣn n rrif ar ttinin i wawal nnsn tamaziɣt.
Tiqbilin timslmaziɣin nna isawaln s trifiyt gan tnt: ibqquyn, ayt uryaɣl, ayt tmsaman, ayt tuzin, ayt ɛmmart, igznnayn, (metalsa, ibdarsn?), ayt sɛid, iqlɛiyn, tafrsit, ayt Oulichek(?), ayt buyḥyi, ikbdanen, ayt gmil.
Isnfiln Imsislitn[edit | edit source]
Ittwassn wawal arifiy s isnfiln nns imsislitn sis iẓlin. isnfiln ad imsislitn gan zɣ tɣawsiwin iskarn tanmart ɣ urmas dar imaziɣn ann yaḍn.
askkil | manik s ittwasusru | amdya |
---|---|---|
l | r | awal [awar]; aɣyul [aɣyur]; ul [ur] |
k | c | nkk [ncc]; akal [acal]; mamk [mamc] |
ll | ddj | illi [iddji]; taẓallit [taẓaddjit] |
g | j | agllid [ajddjid]; agḍiḍ [ajḍiḍ] |
g | y | agm [aym] |
lt | tc | ultma [utcma]; taɣyult [taɣyutc] |
r | aa | ur [waa]; tamɣart [tamɣaat]; tamurt [tamwaat] |
sk | cc | isk [icc]; tiskrt [ticcrt] |
Amata n walsiwn irifiyn, slawan akkʷ win tsggʷin tinammasin n rrif amslmaziɣ, gisn isnfiln ad imsislitn, mac ur kullu gis ttwaɛmmemn; ur llin dar walsiwn n ugmmuḍ n rrif (ikbdann, iznasn...) nna yaẓn uggar i tntaliwin ann yaḍn ɣ uswir amsisli.
Imgirrden gr Tarifit d tutlayin timaziɣin yaḍni:
- /l/ ar tgga /ř/, zund : aɣyul -> aɣyuř
- Ur aɣ tntaqn /r/ asmi illan qbel askkil: taddart -> taddaat.
Lemmer tlla tiɣra mbeɛd /r/ ar t ntntaq, zund : ar tnṭaqn /r/ n tamara.
- /ll/ ar itgga /ǧ/, Amedya : yelli -> yeǧi.
- /lt/ ar itgga /č/, Amedya : weltma -> wečma.
- S umata /k/ ar itgga /c/.
- Mnck n twal, ur aɣ tntaqn awṣil a-, zund : afus -> fus
Asekkil ɣ tmaziɣt n arrif | Awal ɣ tarifit | Awal ann ɣ tantalawin tiyaḍ | Anamek s taclḥit |
---|---|---|---|
Ř ř | uř | ul | ul |
aɣyuř | aɣyul | aɣyul | |
awař | awal | awal | |
dj | azeǧif | ixf | agayyu/ixf |
yeǧa | yella | illa | |
ajeǧid | agellid | agllid | |
Č č | wečma | weltma | ultma |
tacemřač | tamllalt | tumlilt | |
taɣyuč | taɣyult | taɣyult |
Isaɣuln[edit | edit source]
Ẓr ula Tarifit ɣ Wikipidya lli illan ɣ Wikimidya Incubator |
Tutlayin timaziɣin | |
---|---|
Muritanya : Taznagt - Lmɣrib : Taclḥit • Tamaziɣt • Tarifit • Snhaja n Srair • Figig • Taɣumarit - Dzayr : Taqbaylit • Tacawit • Tumẓabt • Taggargrnt • Tacnwit • Qsur n Wahran • Taznatit n Gurara - Tuns : Tasndit • Matmata • Tajrbit • Tamaẓrt • Dwirt - Libya : Tanfusit • Zwara • Ɣadams • Ɣat • Tasuknit • Al Fogaha • Augila - Miṣra : Tasiwit - Tiniri : Tamahaq • Tayart - Tigzirin Tiknariyin : Tagwancit† |