Wp/shi/Tutlayin timaziɣin
|
Tamaziɣt ![]() ![]() | |
---|---|
Timizar: | ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Tasga: | Tamazɣa |
Amḍan n imsawaln: | 45-60 lmlayn ɣu amaḍlan. |
Tawanesnit | VSO |
Astay n tawja | |
tamaziɣt -
| |
Asngl Amddud: | |
Tutlayt tunṣibt: | Tamaziɣt |
Agraw n Tasnawal: | INALCO, AATT HCA |
Isngal n tutlayt: | |
ISO 639-2: | tmz |
SIL: | TMZ |
Zund | |
. | |
Bddel ![]() |
![]() Imukan n tutlayin timaziɣin deg Tamazɣa. | |
tamaziɣt Tamaciqt | Tamaziɣt n Atlas |
tamaziɣt Tarifit | tamaziɣt Tacnwit |
tamaziɣt Taqbaylit | tamaziɣt Tacawit |
tamaziɣt Tasusit | Tamaziɣt n tanzruft |
tamaziɣt niɣ (s tlatinit Tamaziγt) yat n tutlayt zi tutlayin n ifriqya idrn,sawaln zis imaziɣen ntnin di imzdaɣ n ẓlmḍ n ifriqya (tamazɣa) di 9 n tmizar lmɣrib dzayr tuns libya muriṭnya miṣṛa (siwa) d ẓlmḍ n mali d ẓlmḍ n nijer d ẓlmḍ n burkina fasu lan sin n lmlayn imzwagn imaziɣen isawaln s tmaziɣt di tmizar n uruba d amirika d kanada,
Tutlayin[edit | edit source]
Fɣnd zɣ tmaziɣt 7 n tutlayin tidslanin iẓḍar wanna isawal yat gisn ad ilmd tutlayin yaḍn s yat tɣarast irxan acku mrwasn ɣ kigan n tɣawsiwin.
Tutlayt taclḥit[edit | edit source]
taclḥit niɣ tasusit tga yat n tantala lli bahra itwasnen ɣ yfus n tamazirt n lmrruk d tisggiwin nu adrar n drn. mac ar tin ntafa tlluza ula ɣ timdinin timqqranin umrruk zund tigmmi tumlilt, d ṛbaṭ d sla. willi sawalnin taclḥit zdar ad tlkamn d dwilli sawalnin tamaziɣt nu adrar n drn
Tutlayt taqbaylit[edit | edit source]
taqbayli nɣd tazwawt tgatantala li sawaln imaziɣn iqbayliyn izdɣen ɣ tamazirt n lqbayl tamazirtn n dzayr. taqbaylit tga yat n tantal sg tantalayin n tmaziɣt lli bahra ittyassanen . tackid ɣ tiɣrdin n tantala tasusit s tuggut iwaliwn tnt sawalnin. tg yat ɣ tantala lli s tsn tanbaḍt n dzayr tgt ɣ dustur ns. mac taqbylit nttat tutlayt tanamurt urtga tutlayt tunṣibt
Tutlayt tamaziɣt n wammas[edit | edit source]
Tutlayt tarifit[edit | edit source]
tamaziɣt tarifit niɣ (s talatinit Tarifit) tantala isawaln imaziɣen irifiyn,imzdaɣ idurar d iɣrman narif id yusin di ugafa (iẓlmḍ)n umṛṛuk. lan jar 3 ar 4 n lmlayni n miden isawaln tarifin di lmṛṛuk d turuft
Tutlayt tacawit[edit | edit source]
tacawit tga tantala li sawaln imaziɣn n tmazirt n dzayr nttat aygan tantala tamaziɣt tiss snat tḍfr taqbaylit
Tutlayt tamaciq[edit | edit source]
Tutlayt tasndit[edit | edit source]
tasndit tga yat z tutlayin timaziɣin lli illan ɣ tamazirt n ṭuns. tg yat ɣ tutlayin lli iftan ad sul ur ilint. nnan masd z 1950 tutlayt ad, ur sul dar mast isawaln d mast ittaran. Γ tmazirt n ṭuns, mnnawt tutlayin ad illan agri skrt nit s tɣarast n usmḍal. Imbddadn iqawmiyn n w-aεrabn lli inbṭn ɣ tmazirt n tuns uggar 50 n usggas ayad gan tuggasin nsn ad nɣit tussna tamaziɣt d tutlayin timazighin
Tutlayt tamzabt[edit | edit source]
tamzabt tga yat ɣ tantala n tmaziɣt z tamazirt n dzayr ɣ tsggiwin n wilaytat ɣrdaya .
Tutlayt tanfust[edit | edit source]
tanfusit niɣd mazoɣ tga tantala isawaln imaziɣn n udrar n infusn nɣ (jabal naffusa)ɣ libya. adrar n infusn illa ɣ tamazirt n libya, tanfusit tga ula yat ntantala ɣ tutlayin timaziɣn lli ukan sul idrn, waxxa tbid tanbaḍt n libya ɣ ddu ifassn l-qddafi bac ast tmḍl. art sawaln uggar n 150 000 n umdan. tangalt (IṣO 639-3) ns igat: jbn. tawjan nns camitu-simitik z tutlayin tifrusyatin niɣd tutlayin tifrusyawiyin. mnck abdda tsmun id bu icnubcn n tutlayt mas tga z tutlayin n tuns. mac nttat naḥayat disnt.
Tutlayt taznatit[edit | edit source]
taznatit tga wp/shi/tantala tamaziɣt z tutlayin n imaziɣn lli sawaln imaziɣn ɣ tamazirt n dzayr. ar as nttini tamaziɣt n tigurarin niɣd tamaziɣt n tawat. tg awal n tqbilin tiznatiyin niɣ znata n iffus n tamazirt n dzayr . tantala ad tga yat ɣ tutlayin n dzayr lli ttini is tmmut ɣ tigira n 1985 ɣ iɣrman d iduwwarn n twat d tsggiwin tamntit d tittaf. lɛwayd n iggmaḍn n tmizar ad n tmdyazt d uẓawan s taznatit ttyuran d frurin ɣ warratn n muludmɛamri. ttuqyyad ɣ imṣṭirn imzwura n tussna n ufgan n UNEṣcO
Agmmay[edit | edit source]
Iskkiln n tifinaɣ[edit | edit source]
uran imzwura tamaziɣt s iskkiln n tfinaɣ d iskkiln n tarabt d iskkiln n tlatinit maca deg sgg°as n 2003 isidf (iskcm) usinag agldan n tussna tamaziɣt tifinaɣ deg uslmad n tmaziɣt; tdwel tifinaɣ niɣ Tifinaɣ) tunṣibt di lmɣrib;
tifinaɣ iggmayn iqburn ila di ẓlmḍ n ifriqya sxdmant imaziɣn d ṭawariq
Iskkiln talatinit[edit | edit source]
Iqbaylin n tamazirt d yan ugzzum mqqurn nimrukiyn ar tafan mas irxa bzzaf ad ttran s tirra tamaziɣt talitinit. tirra yad ar tnt bahra ntafa g lwib d-sitat imazi°n n - brra d tigzirin tiknariyin.
Iskkiln taɛrabt[edit | edit source]
Uran ṭlba d imhdarn n timzgadiwin n iffus n tamazirt lmrruk s-tirra nta3rabt ulla s igmmayn n taramaint, illin idllisn t tasanit ghid d ghin.
Tamaziɣt: Awal d Akal[edit | edit source]
Tamaziɣt tga tawja n tutlayin sawalnt Imaziɣn n iẓẓelmeḍ n Ifriqya li mu tini Tamazɣa : tamaziɣt tsmun timizar n: Amrruk, Dzayr, Libya, Tuns, Miṣra, Muriṭanya, Mali, Nijir d Burkina Fasu, ilin ula gh Tigzirin Tiknariyin
Amṛṛuk[edit | edit source]
Dzayr[edit | edit source]
L'Algérie compte environ 35% de berbérophones[1].
Muriṭania[edit | edit source]
Tigzirin Tiknaryin[edit | edit source]
Libya[edit | edit source]
Miṣra d Tuns[edit | edit source]
Burkina Fasu D Mali d Nnijer[edit | edit source]
Tirra[edit | edit source]
Tifinagh[edit | edit source]
Tira nes s ugemmay n tifinaɣ (ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ) li sa-taran twarig. Ig ugmay ntfinagh agmay li isbid ula Asinag agldann tussna tamazight ulla AATT. D li sa taran skayl n tamazirt lmruk.
Talatinit[edit | edit source]
Iqbaylin n tamazirt d yan ugzzum mqqurn nimrukiyn ar tafan mas irxa bzzaf ad ttran s tirra tamaziɣt talitinit. tirra yad ar tnt bahra ntafa v lwib d-sitat imazivn n - brra d tigzirin tiknariyin.
TaƐrabt[edit | edit source]
Uran ṭlba d imhdarn n timzgadiwin n iffus n tamazirt lmrruk s-tirra nta3rabt ulla s igmmayn n taramaint, illin idllisn t tasanit ghid d ghin.
Tutlayin yaḍni[edit | edit source]
- Awjila (Libya)
- Sawknah (Líbia)
- Tasiwit (Misra)
- Guanche (Ilhas Canárias)
- Judeu-berbere (Israyil)
- Tachelhit (Marrocos)
- Tamazight-Atlas Central (Lmrruk)
- Taqbaylit (Dzayr)
- Ghadamés (Líbia)
- Sened (Tuns)
- Tanfusit (Libya)
- Ghomara (Lmrruk)
- Tagargrent (Dzayr)
- Tamazight-temacine (Dzayr)
- Taznatit (Dzayr)
- Tumzabt (Dzayr)
- Senhaja de Srair (Lmrruk)
- Tarifit (Lmrruk)
- Tacawit (Dzayr)
- Tamazight-Tidikelt (Argélia)
- Tacenwit (Dzayr)
- Tamahaq-Tahaggart (Argélia)
- Tamajaq-Tawalammat (Níger)
- Tamajek-Tayart (Níger)
- Tamasheq (Mali)
- Zenaga (Mauritânia)
GLOSA | masculino singular |
masculino plural |
femenino singular |
femenino plural |
---|---|---|---|---|
'amarillo' | awaraɣ | iwaraɣen | tawaraɣt | tiwaraɣin |
'grande' | ameqqran | imeqqranen | tameqqrant | timeqqranin |
'pequeño' | amezˁyan | imezˁyanen | tamezˁyant | timezˁyanin |
'largo | azegral | izegralen | tazegralt | tizegralin |
'frío' | asˁemmadˁ | isˁemmadˁen | tasˁemmadˁt | tisˁemmadˁin |
Izdayn n berra[edit | edit source]
Asklu n tmaziɣt[edit | edit source]
──o Tafrusyawit ├─o Proto-Tamaziɣt 1 (-7000) └─o Proto-Tamaziɣt 2 (-200) ├─o Tamaziɣt tacerqit | └─────o Tanfusit ├─o Tamaziɣt n umalu | |─────o Taqbaylit | |──o Tamaziɣt n waṭlas | | └──o Taclḥit | | └──o Tamaziɣt n waṭlas anammas | └─o Taznast | └───o Tarifit | └───o Tacnwit | └───o Tumẓabt | └───o Tacawit | └─o Taznast n umalu | └─o Tajerbit ├───────o Tatergit ├─o Tamaziɣt taɣerbit └─────o Taẓnagt └─────o Tamseɣlalt
ⵉⵙⴰⵖⵓⵍⵏ[edit | edit source]
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedclio