Wp/shi/Aggur:Imaziɣen
|
Amgrad f Taclḥit
Taclḥit ( s tifinaɣ : ⵜⴰⵛⵍⵃⵉⵜ nɣd ⵜⴰⵙⵓⵙⵉⵜ ) tga yat tutlayt tamaziɣt illan ɣ tamazirt n lmɣrib, middn li sis isawaln gan Iclḥiyn. nttat ay-gan tutlayt tamaziɣt tamzwarut ɣ wuṭṭun n imssiwln d tiriwt n udɣar arakal nna tumẓ, llan uggar gr 8 ar 10 id mlyun ar sis sawaln.
Tettuysawal Tclḥiyt ɣ Sus, Iḥaḥan, Lḥuz n Mrrakc d kra n tsgg°in yaḍnin asn d iwalan. Tumẓ tutlayt taclḥit zɣ Taṣṣurt ɣ ugafa ar Aglmim ɣ unẓul ar Warzazat ɣ ugmuḍ. Mac ar tin ntafa tlla ula ɣ timdinin mqqurnin n lmɣrib zund Tigmmi Tumlilt ( Kaza ), d Rṛbaṭ d Sla.
Tkattin taclḥit ar tt taran s uskkil aɛrab nɣd alatini, ilin tugt n arratn s tclḥit s uskkil aɛrab. Ɣ isgg°asn ad gg°ranin isfɣ usinag agldan n tussna tamaziɣt anaw amaynu n tifinaɣ ar as tinin Neo-Tifinaɣ ntat ɣila as tt taran willi as ssnin. Mac askkil alatini nttan ad akk iggutn slawan ɣ lWeb.
Taclḥit kcmn tt iwaliwn n taɛrabt mac nttat ay-gan tutlayt tamaziɣt nna idrus is as kcmt iwaliwn iɛrabn, urd zund taqbaylit d tarifit d tutlayin timaziɣin yaḍnin ..., nẓḍar ad nini mas d nttat ay-gan tutlayt tamaziɣt nna akk° iṭṭafn uṭṭun imqqurn n iwaliwn iẓuran ɣ tmaziɣt, zund amdya d izwiln nna illan sul ɣ wawal aclḥi ar ɣassa. Ɣayn ad yujjan tutlayin timaziɣin yaḍnin atn usin zɣ taclḥit afad ad tn skcmn s wawal nsn.
Tawlaft n ɣassa
Udmawn n imaziɣen
|
Imgrad mqqurnin isawwaln f Imaziɣen
- Imaziɣen
- Tamazɣa
- Kidal
- Udayn imaziɣn
- Tafriqt n ugafa
- Muḥamed Cafiq
- Taẓerbiyt tamaziɣt
- Aḥidus
- Muḥammad Muxtar Asusi
- Abu HurayraAmzruy n Lmɣṛib
- Tizi Wezzu
- Tafsut n Imaziɣen
- Ibn Xaldun
- Lḥaj Blɛid
- Muḥmmad Rwica
- Sidi Ḥmmu Ṭṭalb
- Amussu adlsan amaziɣ
- Amzaz amɣribi amuri
- Asinan amaziɣ
- Brahim Axyyaṭ
- Muḥmmad Cafiq
- Tamsmunt tamɣribit n urzzu d umrara adlsan
- Ḥmad Ɛaṣiḍ
Taggayyin f imaziɣen
Amgrad n imalass
Iga Adlis n ismawn (s tɛrabt: كتاب الاسماء kitāb al-asmā’) yan umawal taɛrabt-taclḥit n Ibn Tunart. Nttan ad akk iqqburn ɣ imawaln n tutlayin timaziɣin, ḥḍant ɣila ɣ tinidlisn n MMSH n Aix-en-Provence (Tasdawit n Marsey). Ittyura ɣ tasut tis-XII ɣ usggwas n 1145 (540 hijrya).
Kkuẓ n warratn ad ufan n "Adlis n ismawn", kraygat yan gisn ur irwas wayyaḍ. Munn kullu ɣ yan warra ig win tasut tis-XVII ar tis-XX. Gan s kkuẓ-itsn win umara Ibn Tunart. Tis-kkuẓt, talli akk gisn istawhman, gis uggar n 2.500 n ukccumn iɛrabn d usuɣl nnsn s taclḥit. Ikccumn ad smunntn ɛla ḥsab imrsi nnsn (tazzit n ufgan, imudar n tgmmi, imɣi ...).
Zɣ kullu tutlayin timaziɣin n ɣilad, ɣwalli akk iqrbn irwasn tamaziɣt taqburt tazaykut nna s yura Ibn Tunart adlis nns tga-tt Taclḥit. Mayad ar itbayyan mzyan ɣ iwaliwn d tguriwin n umawal ad acku llan gisn kran tguriwin nna ur aɣ tn tafat abla ɣ tutlayt taclḥit d ur llin ɣ tutlayin timaziɣin yaḍn, zund: Aɣwy, Afulkiy, Asid, Tigmmi, Idgam d Dar.
D llan daɣ kran iwaliwn ɣ udlis ad nna ur llin ɣ taclḥit n ɣilad, wala ɣ tutlayin timaziɣin yaḍn, zund: Kasra (ɣar), Wala (bahra), Aysladd (abla).
Awsat g Wikipidya
Awsat aɣ ɣ tirra n imgraden n Wikipedia s tutlayt Taclḥit afad aykcem usenfar ad ɣ Wikipedia, Ɣid aɣ tẓḍarm ad trnum kran umgrad amaynu, arayat aynna mi tẓḍarm bac ad gguten imgraden s tutlayt Taclḥit.
Iɣ tḥtajjat tiwisi ɣ tirra n imgradn, tzḍart a'nn taggʷt ɣ Tasna n Tiwisi.