Wp/ppl/Chicontepec de Tejeda

Tiktukeytiat Chicontepec de Tejeda u san Chicontepec (Chicometepetl tik náhuatl) se techan ka nemi tik Veracruz tik México. Chicontepec ne tzuntechan [1]pal ne municipio ipal Chicontepec tik Veracruz. Tik ne techan Chicontepec nemi ne kalpuli, ne tuminkal, se wey tiankis, wan miak datka. Ne yultaketzalis “Chicontepec” witz pal ume yultajtaketzalis tik ne náhuatl ka tuijikniwan taketzat tik ne Huaxtecatlalli tik Veracruz – “chicome” wan “tepetl ” u “chikume” wan “tepet” tik Nawat. Ne Chincontepecchanejket inat “Chicon” kan titaketzat ipal intechan.

Tantoyuca, Ixcatepec, Benito Juárez, Ixhuatlan de Madero, Tepetzintla wan Temapache kiyawaltuliat Chicontepec. Ne techan Chicontepec nemi tik ne municipio ipal Chicontepec tik ne Huaxtecatlalli pachijtuk[2]. Ne Huaxtecatlalli pal Veracruz tastuk tech ne estados pal Tamaulipas, San Luis Potosí, Hidalgo wan Puebla.
Tik ne techan Chicontepec nemi miak chikitikchichin ajapan ka witzet pal ne wey apan Tuxpan. Se chitikchin apan itukey Calabazo nesi ka ne tejtepet intukey Huayacocotla wan nemi intzalan Veracruz wan Hidalgo. Wan nusan nemi miak sujsul chikitikchichin ajapantzitzin ken Camaitlán, Ahuimol, La Antigua, Tlacolula wan Camotipan.

Ne municipio pal Chicontepec nemi tik ne tejtepet pal ne Huaxtecatlalli ipal Veracruz. Ini tejtepet intukey Sierra de Chicontepec wan ipilawan ne sujsul wey tejtepet Sierra Madre Oriental.
Ishtakaya tachia ne tunal wan kiwchiwa 22 - 26°C wan wetzi at tik ne tunalku. Nemi se wey kojtan wan miak kojtanchanej ken kujkuchantzitzin, majmapachichin, chujchupulul, tujtuchti, majmasat, tujtutuchichin, lajlanwach wan sajsayulin.
Ne techan Chicontepec ijikman wan nianka nemituya keman ajsiket ne tuijikniwan ejkuni. Keman tamik ne shijshiwit mahtakti chikwase (XVI)[3], pewket kichiwat ne kojtantechan Chicontepec. Tik ne shiwit se shikipil makwil tzunti nawi pual ume (1592) kinchiwket nawi kojtantechan intukey Santa Catarina Chicontepec, San Juan Texcatepec, San Cristobal Ixhuatlán wan San Francisco Zontecomatlán Chicontepec. Tik ne kenha shiwit, ne Virrey kilwih Pedro Portes ma kichiwa se kojtantechan itukey Chicontepec. Tik ne shiwit se shikipil chikume tzunti ume pual chikwase (1746), ne Alcaldía Mayor de Huayacocotla kipiatuya Chicontepec. Nemanha tik ne shiwit se shikipil chikume tzunti nawi pual chikwase (1786) ne achtu Intendencia de Puebla kipiatuya Chicotepec. Tik ne shiwit se shikipil chikwey tzunti ume pual mahtakti yey (1853) kipanultijket Chicontepec ka Veracruz. Tik ne shiwit se shikipil chikwey tzunti yey pual kastul ume (1877) kipanultijket ne kalpuli pal Chicontepec ka Huayacocotla. Wan nemanha tik ne shiwit se shikipil chiknawi tzunti mahtakti (1910) kilwijket Chicontepec kipata se techan, wan tik ne shiwit se shikipil chiwnawi tzunti yey pual kitukeytijket Chicontepec de Tejeda ika ne gobernador pal Veracruz ne General Adalberto Tejeda Olivares nesik unisan.
- General Adalberto Tejeda Olivares – nemituya gobernador pal Veracruz
- Alfonso Medellín Zenil – mumachtijtuya ne ijikman
- Joanquin Solano Chagoya – nemituya ipan kawash