Wp/mnw/သဒ္ဒါမန်
သၞောတ်လိက်မန် ခေတ်အဆက်ဆက်
Contents
လိက်မန် ခေတ်အကြာ အေဒဳ ၈-၉ ဗွဝ်ကၠံ[edit]
ပၞောဝ်ကဵု လိက်တၟအ်မန် မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲခေတ် ဒစာံဗွဝ်ကၠံတေအ်ဂှ် လိက်မဂွံဆဵုကေတ် လတူဗဒၚ်ပါၚ်ထီု လပါ်တဲပါယ် ပ္ဍဲထီုနရာဲ၊ ကွာန်ခေါဝေါၚ်၊ ဍုၚ်သာရပူရဳ၊ ဍုၚ်သေံဂှ် နွံပေၚ်ဝါကျတုဲ လ္ၚတ်ကေတ် ဗီုသၞောတ်လိက်မန် အခိၚ်တေအ်ခိုဟ်ရ။ ပ္ဍဲထီုဂှ် နွံ ကျာ်ပဋိမာရုပ်မွဲဇကု မပုတ်လဝ် ပ္ဍဲဗဒၚ်ထီုဂှ်။ အခိၚ်တေအ် သၟိၚ်တၠ ကေုာံ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဝေၚ်သဘၚ် ပ္ဍဲသလာတ်မ္ၚးထီုဂှ်တုဲ လုပ်လ္ၚောဝ် ကျာ်ပဋိမာရုပ်ဂှ် ဒှ်မာန်ရ။ မရံၚ်ကဵု မကြိယာ ကၠောအ်တုဲ မွဲအခိၚ်တေအ် ဂွံစိုပ်ထီုဂှ် ဒးကၠောအ်ဍာ် ဒှ်မာန်ရ။ လိက်ဂှ် အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ။
က္လန်အနုရာဓပုရ က္လောအ် ကုကန္ဒရ် ဇန်ဇိဟ် ရန်လေဟ် ကောမ္ညးဍေၚ် ပအုတ် နာယသိနာဓ ဟာန္ဂးတောယ် လောပ်ဍေယ်ဝေါအ်
နကဵုလိက်မန်ခေတ်လၟုဟ်မ္ဂး-
သၟိၚ်ဍုၚ်အနုရာဓပုရ ကၠောအ် ကုကန္ဒရ်၊ သၟာဒယှ်ေ၊ သၟာလှ်ေ၊ ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန် ဖအိုတ် နာယသိနာဓ ဂးမွဲဟာန်တုဲ လုပ် ပ္ဍဲ(ထီု)ဝွံ။
ဝါကျ[edit]
ကတ္တာ + ကြိယာ + (ကမ်)။
က္လန်အနုရာဓပုရ ကၠောအ်။
က္လန်အနုရာဓပုရ လုပ် ဍဲဝွံ။
အဲ(ကတ္တာ) စ (ကြိယာ) ပုၚ် (ကမ်)။
ဝါကျဏအ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု ကတ္တာ၊ ကြိယာ။ က္လန်အနုရာဓပုရ ဒှ်မၞိဟ်မကၠောန်ပတုဲ ဒှ်ကတ္တာ၊ မၞိဟ်မကၠောန်ပ ကရောမ်ညး မပ္တံ ကန္ဒရ်၊ ဇန်ဇိဟ်၊ ရန်လေဟ်၊ ကောမ္ညးဍေၚ် တအ်ဂှ် ဒှ် ကရောမ် ကတ္တာ။ အရာညး(တအ်)မကၠောန်ပ သီုဖအိုတ် ကၠောအ်၊ ဟာန္ဂး၊ လောပ် တအ်ဂှ် ဒှ်ကြိယာ။ ပရူဂှ် အရာမဒးဒုၚ်ပ (ကမ်) ဟွံမွဲ။ ဍေယ်ဝေါအ် ဂှ် ဒှ်အရာ မစၞောန်ဒၞာဲဒတန် မကတဵုဒှ်။
ဝေါအ်ပုဏျ တြလဝဏ္ဏ ဇိန်တ ကျာက် ကောအ် ဗိဟာရ် ပြေၚ်မောယ်လာၚ်ဂရ် ဇ္လောဝ်မောယ်လာၚ်ဂရ် ဝေါအ်ဍေက် မာၚ်ဇုအ် ဣမောအ် - - တနှာပဗမောယ် ရိဂ္ဂါဝိတယ မာၚ်-ောယနောဝ်ဇ မောယ် ဍေးအဗါလ။(လိက်တၟအ် ၜါန်တလာတ်၊ ဍုၚ်လဴ)
ဝွံပုည။ တၠဝဏ္ဏ ဇိုန်ကဵု ကျာ် ကေုာံ ဘာ ပြေၚ်မွဲလၚောဝ်၊ ဂၠဴမွဲလၚောဝ်။ ဝွံဍိက် မာၚ်ဇုအ် ယၟု - - တနှာပဗမွဲ၊ ရိဂ္ဂါဝိတယ မာၚ်-ောယနောဝ်ဇမွဲ ဍေဟ်အဗါလ။
လိက်မန် ခေတ် ၈-၉ ဗွဝ်ကၠံ မချူလဝ် စရၚ်ကာကုသိုလ် ကြပ်သီုဖအိုတ်ဂှ် ညးစကဵု ”ဝေါအ်ပုဏျ/ ဝေါအ်ပုည” ကြပ်သီုဖအိုတ်ရ။ ဝေါအ်ဂှ် ဒှ်ပိုဒ်စၞောန် မပစၞး ကုအရာမွဲမွဲ မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဣဏအ်။ ဝေါအ် ပ္ဍဲလိက်ဏအ်ဂှ် ပလဝ်စၞး ကုမဒါန် ညးမကဵုလဝ် ကုကျာ် ကေုာံ ဘာလကျာ်ရ။ ပုဏျ/ပုည ဂှ် ဒှ်မအရေဝ် သံသကြိုတ်/ပါလိ။ ပ္ဍဲပိုဒ် ဝေါအ်ပုဏျ ဂှ် ပုဏျဂှ် စကာလဝ် နဒဒှ် ဝိသေသန မပတၟေၚ် ကု ဝေါအ်။
တြလဝဏ္ဏ ဇိန်တကျာက် ကောအ် ဗိဟာရ် ပြေၚ်မောယ်လာၚ်ဂရ်၊
ဝါကျဝွံ ဒှ်ဝါကျ ကမ်ၜါ။ တၠဝဏ္ဏ (ကတ္တာ)၊ ဇိန်တ (ကြိယာ)၊ ကျာက် / ဗိဟာရ် (အပဓါနကမ်)၊ ပြေၚ်မောယ်လာၚ်ဂရ် (ပဓါနကမ်)
ဝါကျဗီုဏအ်ဂှ် အၚ်္ဂလိက် စကာ နကဵု prepositional phrase တုဲ ညးတအ် ချူစ ဗီုဏအ်ဂၠိုၚ်ရ။
The lord Wanna offers a pair of water buffaloes to pagoda.
ညံၚ်ရဴ အၚ်္ဂလိက်ကီု မန်ပိုယ် ခေတ်လၟုဟ်လေဝ် ချူဗီုဏအ် နွံကီုရ။
တၠဝဏ္ဏ ဇိုန်ကဵု ပြေၚ်မွဲလၚောဝ် ကုကျာ်။
ဝါကျ[edit]
(ကတ္တာ + ကြိယာ + အပဓါနကမ် + ပဓါနကမ်)
ဏအ်ဂှ် မန်ခေတ်လၟုဟ်လေဝ် စကာဒၟံၚ် အတိုၚ်ဏအ် ဖိုဟ်ရ။
ဥပမာ
အဲ ကဵု ညး လှုဲ။
အဲ လေဲကဵု ညး ခတှ်။
သၟိၚ်ဍုၚ်မန် ထံက်ပၚ် ဘာဗတောန်လိက်မန် ဥတုကညၚ် သြန် ၁၀ ကိုဋ်။
အစာ ကဵု ကွးဘာ လိက်။
ကု ကေုာံ ကောအ်
လိက်မန် အကြာ အေဒဳ ၁၀ - ၁၃[edit]
အဆက်ပိုဒ် (relative clause)
ရုပ်ကျာက်ဝေါအ် ဨယ်ဂၞကျာက် မုး(ဟ်)တး မအ်ဒၟောၚ် ပ္ဍေယ် ဍုၚ်ဒုအ်ဝေါပ် မအ်ပူစ်စ္လတ်
ရုပ်ကျာက်တြယ်ဝေါအ် ကုအ်တိအ် ကျာက်တၟောအ် မအ်တာဝ် ပ္ဍေယ် ဒုအ်ဝေါပ်လး(ဟ်) မအ်တာဝ် ပ္ဍေယ်ရာသ်လးဟ် ဨယ်ကုအ် တွသ် ဨယ်စောမ် မအ်ပူစ် သ္အောရ်အစာရ် စ္အာၚ် မအ်ပူစ် ကျာက်တၟောအ်။ (လိက် ပ္ဍဲသ္ၚာကျာ် ထီုကအ်ဂိုဟ်၊ ဍုၚ်ဖာအၚ်)
ရုပ်ကျာ်ဝွံ အဲဂၞကျာ် မုဟ်တဟ်/မုတ္တမ မဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဒုအ်ဝေါပ် မပုတ်စ္လတ်။ ရုပ်ကျာ်တြဲဝွံ ကုတိ၊ ကျာ်တၟောအ် မတဴ ပ္ဍဲရးလေဝ်(ကီု) အဲ ကုကွးအဲကွေဟ် မပုတ်၊ ဖ္အောဝ်အစာသ္အာၚ် မပုတ် ကျာ်တၟအ်။
လိက်ဝွံ သီုဖအိုတ် နွံၜါဝါကျ။ ဝါကျကၠာဂှ် ညးလဴပရူ ရုပ်ကျာ်တၟအ် ညးမချူလဝ်လိက်ဂှ်။ ဝါကျလက္ကရဴဂှ် ညးချူပရူ ကျာ်တိ ကေုာံ ကျာ်တၟအ် မၞုံ ပ္ဍဲဍုၚ်ရး ဒၞာဲတၞဟ်တၞဟ်တအ်။
ရုပ်ကျာ်ဝွံ အဲဂၞကျာ်မုတ္တမ မဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဒုအ်ဝေါပ် မပုတ်စ္လတ်။
ဝါကျဏအ် ဟိုတ်နူမိက်ဂွံ ပတၟေၚ် ဗမံက်ထ္ၜး ရုပ်ကျာ် မဒှ်ကမ်တုဲ ကမ်စွံလဝ် ဂတ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲသဒ္ဒါမန် ကတ္တာ ကဵု ကြိယာ အရာၜါဏအ် ပရးဟွံဂွံကီုလေဝ် ကမ်ဂှ် ညံၚ်ဗီုမဂၠိုၚ် မၞုံလက္ကရဴ ကြိယာကီု စွံဂတ ကတ္တာလေဝ် ဂွံရ။ တုဲပၠန် မိက်ဂွံဗၟံက် ပရူဂၞကျာ်တုဲ စကာလဝ် အဆက်ပိုဒ် (relative clause) ဟိုတ်မဗၟံက်ထ္ၜး အရာတၟေၚ် ဂၞကျာ် မဒှ်မနာမ်တုဲ adjective clause လေဝ်ကော်ရ။
အဲဂၞကျာ်မုတ္တမ မဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဒုအ်ဝေါပ်။ ရုပ်ကျာ်ဝွံ အဲဂၞကျာ်မုတ္တမ မပုတ်စၠတ်။
I, the queen of Matarben, lives in Du’vop. This Buddha image I garved.
စၞးမချူဗီုဏအ်ဂှ် ညးစကာ အဆက်ပိုဒ် မဒှ်အဆက် အရာ မဗၟံက်ထ္ၜး ပရူဂၞကျာ်ဂှ်တုဲ ညးချူဗီုဏအ်။
ရုပ်ကျာ်ဝွံ အဲဂၞကျာ်မုတ္တမ မဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဒုအ်ဝေါပ် မပုတ်စ္လတ်။
This Buddha image I, the queen of Matarben, who lives in Du’vop garved.
မကြိယာ ဒၟံၚ်၊ ကဵု မကြိယာ ပုတ်စ္လတ် သီုၜါဂှ် ညးစုတ်လဝ် (မ) ဂတ နဒဒှ် ညံၚ်ကဵု ကြိယာမပ ဝိသေသန။ လိက်တၞဟ်တအ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဂတကြိယာမ္ဂး (မ) ဟွံမွဲရ။ ဆရံၚ်လိက်မွဲပၠန်ညိ။ လိက်ၜါဏအ်ဂှ် အခိၚ်အခါ ကြပ်တုပ်ရ။
ဝေါအ်လ္အတ်ကုန်သၚ်နာယ် မရုံမ်ထလေႝစာရ်ဍေးဟ် ဍေဟ်မုစ်ဒသ်ကျာက် ဝိပါက်ရုံမ်ဝေါအ်။ ဇန်ပုန် ကုအှမ္ဗောအ် အှအ်ဗာအ်လ္အတ် ဝ ဝ ဝ ။
ဝွံ ဖအိုတ် ကောန်သၚ်နာဲ မရီုတၠဳအစာဍေဟ် ဍေဟ်မိက်ဒှ်ကျာ် ဖိုလ်ရီုဝွံ။ ဇိုန်ပိုန် ကုမိမ ဖအိုတ်။
This, all the monks who helped their teacher, the case of it they want to be Buddha.
ပ္ဍဲဝါကျကၠာဂှ် မကြိယာ၊ ရီု၊ မိက်ဒှ်၊ နွံၜါမ။ ရီုဂှ် စုတ်အက္ခရ်မ ဂတတုဲ စကာလဝ် နဒဒှ် ပိုဒ်သမ္ဗန်။ ‘မရီုတၠဳအစာဍေဟ်’ ဂှ် ဒှ် အဆက်ပိုဒ် (relative clause) မဆက်ပံက်အဓိပ္ပါယ် ပရူခမဳတအ်ဂှ်ရ။
အုတ် ဒုဿဳလ် မဒၟသ် မသႝ နသဳလ် ဒုံဟိစ် မဒၟသ် မမႝလ်ဂေါး ဂၞသၟိၚ်ၐြဳတြိဘုဝနာဒိတျဓမၟရာဇဂေါး ပ္လိည်ဒုသြလ်။ (လိက်တၟအ်ပရူသၟိၚ်/ယှိုဲသဳခုၚ် ဂ၊ ၁၃-၁၄)
အိုတ် ဒုသဳလ မဒှ် မသ နသဳလ ထၟိက် မဒှ် မြမောဝ်ဂှ် ဂၞသၟိၚ်ၐြဳတြိဘုဝနာဒိတျဓမ္မရာဇဂှ် ပလီုတွဵု။
ဝါကျဏအ်လေဝ် ‘အိုတ်ဒုသဳလ မဒှ်မသ’ ကမ်ဂှ် စွံဂတ။
ဂကူမအရေဝ် /ဝါစၚ်္ဂ (၈) Word classes[edit]
ဂကူမလိက် နွံနာနာသာ်ရ။ ဂကူမလိက်တအ်ဂှ် ဗီုပါဠိ ဝါစၚ်္ဂလေဝ်ကော်ရ။ ဗီုအၚ်္ဂလိက် ‘parts of speech’ လေဝ် ကော်ရ။ ဥပမာ ‘အဲစပုၚ်မိပ်’၊ အဲဂှ် စၞးနာမ်၊ စဂှ် ကြိယာ၊ ပုၚ်ဂှ် နာမ်၊ မိပ်ဂှ် ကြိယာဝိသေသန။ မပ္တံ မြဴသာ်ဝွံ ညံၚ်ရဴ လိက်အၚ်္ဂလိက်၊ လိက်ဂကူဗွဲမဂၠိုၚ် ပ္ဍဲဂၠးတိဏအ်ကီု ပ္ဍဲလိက်မန်လေဝ် ဂကူမလိက် သီုဖအိုတ် နွံ ဒစာံဂကူကီုရ။ မလိက် (၈) ဂကူဂှ် အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ဝွံရ။
ယွံမိမ ကလော ကောဒေအ်တအ် ညးဂမၠိုၚ်အဴ။ နကဵုစၞး ကမ္မတဳမကၠောန်ဗဒှ် သဘၚ်ကၞာ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၇၀) ဂှ် အဲ ညးမဒှ် သကိုပ်အသေအဟာန် မိကလျာ ကေုာံ မာံလျးထဝ်တအ် ဘိက်ဒုၚ်တၠုၚ်ဏာ ပုရိသာတ်တအ် သီုဖအိုတ် ဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴရအဴ။ ပ္ဍဲအခိၚ် ခြာဟွံလအ်ဏအ် အသေအဟာန် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၇၀) ဝါ စပံက် အသေအဟာန်ရောၚ်။ ဟိုတ်မဒှ်သာ်ဂှ်ရ မိမကလောကောဒေအ်တအ် သြဝ် ကေတ်ဒၞာဲဝါယ်အိုတ်ညိဂှ် ဆဝ်မ္ၚုဟ်ဏာ ဗွဲလၟေၚ်မေတ္တာရအဴ။
ဂလာန်ဘိက်ပၟိၚ်ဏအ်ဂှ် ပါ်ကေတ် ဂကူမအရေဝ် အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ဏအ်ဂွံရ။
(၁) ကြိယာ (verb) စ၊ ဒုၚ်တၠုၚ်၊ ဒှ်၊ ပ၊
(၂) နာမ် (noun) သဘၚ်၊ ဍုၚ်၊ အခိၚ်
(၃) နာမဝိသေသန (ပတၟေၚ်ကုမနာမ်) (adjective) ခိုဟ်၊ တၟိ၊
(၄) ကြိယာဝိသေသန (ပတၟေၚ်ကုမကြိယာ) (adverb) ဗွဲမရှ်ေသှ်ေ၊ အဲပရဲ၊ ခိုဟ်၊ လၟုၚ်၊ ၜိုတ်၊
(၅) ဝိဘတ် (preposition) လတူ၊ သၟဝ်၊ ဗဒါယ်၊ ကု၊
(၆) စၞောန်ပညုၚ် (determiner) ဂှ်၊ ဝွံ၊ ဣဏအ်၊ တေတေအ်၊ ဣတေအ်၊ ဖအိုတ်၊ (မၞိဟ်)ပိ။ the, his, some, forty-five
(၇) စၞးနာမ် (pronoun) အဲ၊ ပိုယ်၊ ညး၊ အလဵုဇကုအဲ
(၈) သမ္ဗန် (conjunction) တုဲ၊ ဆဂး၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ။
ကြိယာ၊ ကြိယာကာရက၊ ကြိယာပနာမ်[edit]
ပ္ဍဲသဒ္ဒါမန် အရာကိစ္စဇၞော်အိုတ်မွဲဂှ် ကြိယာ ပနာမ်ရ။ မကြိယာ ကြပ်သီုဖအိုတ်ဂှ် ပမနာမ် ဂွံရ။ ဟိုတ်နူ ဗီုလဒက်ပ္တန် လိက်မန် နွံဗီုဏအ်ဂှ်ရ ဝေါဟာရမန် လှဲလးဗွဲမလောန်ရ။ ပ္ဍဲလိက်မန်ဂှ် ညံၚ်ရဴလိက် အရေဝ်ဘာသာယူရောပ်ဂမၠိုၚ် မစကာ ဝိဘတ်ဂှ် ပ္ဍဲမန် စကာအောန်တုဲ စၞးမစကာဝိဘတ်ဂှ် မလေပ်စကာ ကြိယာကာရက ဂၠိုၚ်ရ။
ဥပမာ ကြိယာဗုတ် ဂှ် ကာလညး ပမနာမ်မ္ဂး ဒှ်အာ ဗွုတ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးဗုတ်သ္ၚု၊ ညး (ကတ္တာ) ဗုတ် (ကြိယာ) သ္ၚု (ကမ်)။ ဗွုတ် ဂှ် နွံနာနာသာ်တုဲ ဗွုတ် မစကာ နကဵုတဲမ္ဂး ဗွုတ်တဲ၊ ဗွုတ်သေဝ် လေဝ်နွံရ။ ဗွဲကြဴ စိုပ်ခေတ်စက်တုဲ စက်နွံနာနာသာ်မ္ဂး စက်သွက်ဂွံ ဗုတ်သ္ၚု မ္ဂး သ္ဒးကော် စက်ဗွုတ်သ္ၚု ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဗွုတ်စက် ထေက်ရ။ ဆဂး ဟိုတ်နူ သဒ္ဒါဗၟာ လုပ်ပထုဲဂွံတုဲ မန်တအ် ကၠာဲကေတ် အတိုၚ်ဗီုဗၟာ (ဆန်ကြိတ်စက်) စက်ဗုတ်သ္ၚု ရ။ နကဵုအခိုက်လိက်မန် ဗုတ်ဂှ် ဟိုတ်မဒှ် မကြိယာတုဲ စက်ဗုတ်သ္ၚု ဂှ် ဟွံဒှ် မဝေါဟာရ မွဲမတုဲ ဒှ်အာ ဝါကျမွဲဍောတ်ရ။ ညံၚ်ရဴသာ်ဂှ်ကီု ဗၟာမကော် စာကြည့်တိုက် ဂှ် မန်တအ် ကၠာဲအတိုၚ် သဒ္ဒါဗၟာ တိုက်ရံၚ်လိက် / တိုက်ဗှ်လိက်။ ရံၚ် ကီု ဗှ် ကီု ဟိုတ်မဒှ် ကြိယာတုဲ နဒဒှ် မဝေါဟာရမွဲဂှ် စကာဟွံထေက်ရ။ မသ္ဒးဒှ် တိုက်ဗွဟ်လိက် ထေက်ရ။
| ကြိယာ | ကြိယာကာရက | နာမ် |
|---|---|---|
| အာ | ဖအာ | လအာ |
| အီ | - | လအီ |
| အုဲ | - | သမ္အုဲ |
| ကရေဲ | - | ကမြေဲ |
| ကံက် | - | အကံက်/ကရံက် |
| ကောံ | - | ဂကောံ |
| အေၚ် | - | လအေၚ် |
| ကေမ် | - | သကေမ် |
| ကှ်ေ | - | ကၞေဟ် |
| ကြဴ | - | ကမြဴ |
| ကြာတ် | - | ကရာတ် |
| ကၠုၚ် | - | တၠုၚ် |
| ကၠောန် | - | ကမၠောန်/ကလောန် |
| ကၠာဲ | - | တြာဲ |
| ကၠဟ် | - | ပၞဟ် |
| ကၠောအ် | စၠောအ် | ခဒေါအ် |
| ကၟံက် | - | ဗြံက် |
| ခဍန် | ဖ္ဍန် | ခမၞန် |
| ဂး | - | လဂး |
| ဂြဴ | - | ဂမြဴ |
| ဂြဲ | - | ဓလဲ |
| ဂဵု | - | ရဂဵု/လဟဵု |
| ဂၠေၚ် | - | ဓလေၚ် |
| ၚံက် | ပ္ၚံက် | တ္ၚံက် |
| ချဳ | ပသဳ | ကသဳ |
| ဆာန် | - | ဇြဟာန် |
| ချိုတ် | ဂစိုတ် | ဂမ္စိုတ် |
| ချပ် | - | ကသပ် |
| ချာဲ | - | ဂမ္စာဲ |
| ဇူ | ပဇူ | ဇၞူ |
| ဇိက် | - | ဇမိက်/ဇၟိက် |
| ဇျောမ် | - | ဇဟောမ် |
| ညာတ် | - | လညာတ် |
| တိက် | - | သတိက် |
| ဒြေပ် | ဓရိပ် | ဒမြိပ် |
| ပံၚ် | - | ပွံၚ် |
| ပုတ် | - | ပၞုတ်/ဏုတ် |
| ဗှ် | - | ဗွဟ် |
| ဗိုက် | - | ဗွိုက် |
| ဗုတ် | - | ဗွုတ် |
| ဗဵု | - | ဗဗဵု |
| မၚ်မဲ | - | ပၟၚ်ပၟဲ/ကၟၚ် |
| မောဝ် | - | မြမောဝ် (မိရ်မောရ်) |
| ရပ် | - | လွပ် |
| ရတ် | - | နောတ် |
| သူ(သြောအ်) | - | သၞူ |
| သူ(ချူ) | - | ကသူ |
| သုၚ် | - | သွုၚ် |
| သှ် | - | သွဟ် |
| သ္ဂေဟ် | - | သမ္ၚေဟ် |
| သၟာန် | - | သမာန်/သၟာန် |
| သြိုၚ် | - | စမြိုၚ် |
| ဟီု | - | လဟီု |
| ၜံက် | - | ခၜံက် |
ရမ္သာင်တုပ် ချူတၟေင်ဂမၠိုင်[edit]
သိုင်၊ သြိုင်
ကၞိဂၠိုင် (က)သိုင်ဍာ၊၊ ဇြုံဗလောဝ် လောဝ်လုပ်အာ ပ္ဍဲကသိုင်/သိုင်ကၞိ၊၊
ဇာဒိသိုင်ဂှ် ဒှ်တဆိပ်သင်္ကေတ ဒဒှ်မနွံကဵု သတ္တိ ဗျတ္တိ၊၊
သွက်ဂွံသြိုင်ဗဒှ် ဘာကောန်ဂကူမန် ပ္ဍဲကွာန်ဂှ် ညးတအ် ကဵုဒါန်အိုတ်ရ၊၊
သမ္ၚေဟ်သေဌဳ နာဲအံက် ကဵုလဝ်ဒါန် သြိုင်လဝ်ဘုတ် ပ္ဍဲကွာန်ကအ်နှာတ်၊၊
သန်၊ သြန်
သန် (ဝိသေသန) သြန် (နာမ်)
ဒြပ်ရတ်ထဝ်သြန်ဂၠိုင်မ္ဂး ထံက်ပင် သၟတ်တအ် ညံင်ဂွံလေပ်လိက်ဂှ် ဒှ်ကမၠောန်ခိုဟ်သန်ရ၊၊
လှုဲလှာ်သြန်ထဝ်၊၊
ခိုဟ်သန်ရ/ ခိုဟ်ဗွဲမလောန်ရ၊၊
