Wp/mnc/israil

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mnc
Wp > mnc > israil

manju hergen -i ararangge hūlarao.


israil gurun (gebereya gisun : מדינת ישראל, arab gisun : دولة إسرائيل) dulimbai dergi, wargi asiya de iodaya niyalma araha gurun.

מדינת ישראל
Israel
gurun i gūsa:
gurun i fiyelen:
gemun: yerusalem
dasan: gungho durun
talgari: 20,770 km2
anggala: 8,309,400 niyalma
gisun: gebereya gisun
GDP: $ 2,528 bunai
jiha: ice šekel(ILS)
bana:

israil serengge "muse abkai ejen emgi etembi" eici "abkai ejen mangga(强)" sere gūnin. ere gebu iodaya niyalma i mafa yakob abkai ejen afabuha sere julen ci jihengge. ere julen be dahame yakob dulere ya becubume inenggi duleke. šun tucici ere niyalma "si abkai ejen be bakcilangga mutefi niyalma bakcilangga inu mutere niyalma. uttu oci sini beye be yakob ume sere damu israil se" seme hendume yakob be hūturi baiha. manggi israil oci yakob i ice gebu jai ini enen be hūlara gisun oho.

suduri[edit | edit source]

israil emhun ojoro be selgiyere ben gurion

132ci aniya de roma ejethen gurun yerusalem be ejelefi iodaya niyalma ere ba de tere be fafulambi. jiduji diaspora deribume iodaya niyalma israil bana tulergi de tembi.

Theodor Herzl furangse i Dreyfus baita be sabufi dzion juyi(dzionismo) be arambi. ere oci "palestin bana de iodaya niyalma i gurun be iliki" sere jaka.

1920ci aniya de palestin bana de jidere oroba i iodaya niyalma ulhiyen labdu oho. emuci jalan jecen dain manggi iodaya niyalma palestin de labdu jihe. juweci jalan jecen dain manggi nadzi doicilande i holokost de banjiha iodaya niyalma elemangga dzionismo de dosire de oho.

1948ci aniya 5 biya 14 de dawid ben gurion israil iliburengge be selgiyembi. inggiri cooha bederehe manggi arab i cooha palestin be necime israil be afabuha. israil dulimbai dergi dain i fonde yordan bira, sinai dulin tun jergi i bana be ejelehe. te palestin i fonjin bisire gurun.

6 kioi bi.

  • yerusalem kioi
  • amargi kioi
  • haifa kioi
  • dulimbai kioi
  • tel awiw kioi
  • julergi kioi
  • iodaya samariya kioi

anggala[edit | edit source]

israil i anggala oci 8,051,200 niyalma. ere i 6,045,900 niyalma oci iodaya niyalma bime ujui labdu. tese dolo haredim sere iodaya tacihiyan i an kemun be dahara urse i anggala labdu ome bi.

arab niyalma oci 1,663,400 niyalma bime jai labdu.

dasan[edit | edit source]

israil oci gungho durun. israil de fafun(宪法) akū. 18 se ojoro manggi dasasi sonjoronggo mutembi.

yamun oci ilan toose i ilgabun(三権分立) bisire de fafun arara fu(立法), sing jeng i fu(行政), fafun i fu(司法) i ilgabumbi.

israil i ilibure de "israil oci iodaya niyalma i gurun(Jewish State) kai" seme selgiyehe. uthai israil oci uksura gurun.

jingji[edit | edit source]

ba huweki waka jakade k'otacin badarara gurun.

cooha[edit | edit source]

israil oci jase i arab gurun jai palestin i facuhūn bisire de haha hehe gemu cooha de dosimbi. haha oci 3 aniya, hehe oci 2 aniya cooha de banjimbi. cohotoi iodaya tacihiyan be akdara niyalma cooha de dosire ombi. damu muslim eici tacihiyan akū niyalma cooha generakūngge mutembi.

gurun i dalji[edit | edit source]

israil oci amairika haji gurun. dulimbai gurun inu haji gurun kai. jase i arab gurun dalji ehe.

šuwen[edit | edit source]

Pesach, Shavuot, iodaya aniya inenggi jergi i inennggi bi.

tacihiyan[edit | edit source]

islam, heristos tacihiyan, iodaya tacihiyan i enduringge ba yerusalem oci israil de bi.

israil i anggala oci 8,051,200 niyalma. ere i 6,045,900 niyalma oci iodaya niyalma bime ujui labdu. arab niyalma oci 1,663,400 niyalma bime jai labdu.

daljingga justan[edit | edit source]

tulergi holbon[edit | edit source]

suhe gisun[edit | edit source]