Jump to content

Wp/mag/भारतीय सेना

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
Wp > mag > भारतीय सेना
भारतीय सेना
भारतीय सशस्‍त्र बल
Emblem of Indian Armed Forces
भारतीय सशस्त्र बलके प्रतीक
भारतीय सेनाके प्रतीक
सेवा शाखाभारतीय सेनाके मोहर भारतीय स्थल सेना
भारतीय वायुसेना मुहर भारतीय वायुसेना
भारतीय नौसेना मुहर भारतीय नौसेना
मुख्यालयनवदिल्ली
नेतृत्व
मुख्य सेनाध्यक्षराष्ट्रपति द्रौपदी मुर्मू
रक्षामन्त्रीराजनाथ सिंह[1]
रक्षा प्रमुखजनरल अनिल चौहान
जन-शक्ति
मिलिट्री उम्र18[2]
अनिवार्य सैनिक सेवानै
सक्रिय कर्मी1,455,550 (तृतीय स्थान)
रिजर्व कर्मी1,155,000
व्यय
बजट₹59.4 खरब (US$74 अरब) (2023–24)

(तृतीय स्थान पर)

[3]
सकल घरेलू उत्पादके प्रतिशत2.9% (2023-24)
उद्योग
घरेलू आपूर्तिकर्ताडीआरडीओ हवाई प्रारम्भिक चेतावनी आउ नियन्त्रण विमान
भारत इलैक्ट्रानिक्स लिमिटेड
हिन्दुस्तान ऐरोनाटिक्स लिमिटेड
भारतीय आयुध निर्माणी
भारत अर्थ मूवर्स लिमिटेड
भारत डायनेमिक्स लिमिटेड
माजगन डॉक लिमिटेड
गोवा शिपयार्ड लिमिटेड
गार्डन रीच शिप बिल्डर्स आउ इञ्जीनियर्स
मिश्र धातु निगम[4]
विदेशी आपूर्तिकर्ता संयुक्तराज्य अमेरिका[5]
 रूस [5]
 फ्रान्स[5]
 इजराइल[5]
 संयुक्ताधिराज्य[6]
 इटली
वार्षिक आयात42.9 बिलियन यूएस डॉलर (2000–16)[7]
वार्षिक निर्यात314 मिलियन यूएस डॉलर (2000–16)[7]  अफगानिस्तान
 मालदीव
 ताजिकिस्तान
 नेपाल
 भूटान
 इजराइल
 ओमान
 बङ्गलादेश
 वियतनाम
 संयुक्त अरब अमीरात
 इरान
 थाइलैण्ड
 कजाखिस्तान
 तुर्की
 कतर
 उज्बेकिस्तान
 सऊदी अरब
 मलेसिया
 फिलीपीन्स
 किर्गिजस्तान
 इण्डोनेसिया
सम्बन्धित आलेख
इतिहासभारतके सैन्य इतिहास
प्रेसीडेन्सी सेना
ब्रिटिश भारतीय सेना
भारतीय सशस्‍त्र सेना
श्रेणीभूसेना
वायुसेना
नौसेना

भारतीय सशस्त्र बल भारत गणराज्यके सैन्यदल है । एकरामे तीन पेशेवर वर्दीधारी सेवा अन्तर्गत है: भारतीय थलसेना, भारतीय नौसेना आउ भारतीय वायुसेना[8] एकर अतिरिक्त, भारतीय सशस्त्र बलके केन्द्रीय सशस्त्र पुलिस बल,[9] असम राइफल्स, भारतीय तटरक्षक बल आउ विशेष सीमा बल आउ विभिन्न अन्तर-सेवा आदेश आउ संस्था जैसे सामरिक बल आदेश, अण्डमान आउ निकोबार आदेश आउ एकीकृत रक्षा कर्मचारी द्वारा समर्थित कैल जा है । भारतके राष्ट्रपति भारतीय सशस्त्र बलके सर्वोच्च सेनाध्यक्ष हथिन किन्तु राष्ट्रिय सुरक्षाला कार्यकारी अधिकार आउ उत्तरदायित्व भारतके प्रधानमन्त्री आउ उनकर चुनल मन्त्रीमण्डलीय मन्त्रीमे निहित है । भारतीय सशस्त्र बल भारत सरकारके रक्षा मन्त्रालयके प्रबन्धनके अधीन है । १४ लाखसे अधिक सक्रिय कर्मीके शक्ति सङ्गे ई विश्वके द्वितीय सबसे बड़ सैन्यशक्ति है आउ सबसे बड़ स्वयंसेवी सेना है ।[10][11] ई विश्वके तृतीय सबसे बड़ रक्षा बजटो है । वैश्विक अग्निशक्ति अनुक्रमणिका रिपोर्ट एकरा चौथी सबसे शक्तिशाली सेनाके रूपमे सूचीबद्ध करहै ।[12]

भारतीय सशस्त्र बल ढेर प्रमुख सैन्य अभियानमे लगल है, जेकरामे शामिल है: १९४७, १९६५ आउ १९७१ भारत-पाकिस्तान युद्ध, पुर्तुगाली-भारतीय युद्ध, भारत-चीन युद्ध, १९६७ नाथूला आउ चोला सङ्घर्ष, १९८७ भारत-चीन सङ्घर्ष, कारगिल युद्ध आउ सियाचिन विवाद दोसर सबके बीचे । भारत प्रतिवर्ष सशस्त्र सेना झण्डा दिवस, ७ दिसम्बरके अपन सशस्त्र बल आउ सैन्य कर्मीके सम्मान करहै । परमाणु त्रय[13] से भारतीय सशस्त्र बल भविष्यवादी सैनिक प्रणाली आउ क्षेपक रक्षा प्रणाली नियन क्षेत्र सबमे निवेश सङ्गे लगातार आधुनिकीकरणके दौरसे गुजरैत है ।[14][15]

रक्षा मन्त्रालयके रक्षा उत्पादन विभाग भारतीय सशस्त्र बल द्वारा प्रयोग कैल जायेवाला उपकरणके स्वदेशी उत्पादनला जिम्मेदार है । एकरामे १६ रक्षा पीएसयू शामिल है: हिन्दुस्तान वैमानिकी लिमिटेड, भारत वैद्युतिकी लिमिटेड, भारत भूचालक लिमिटेड।, भारत गतिकी लिमिटेड, माझगाँव डॉक शिपबिल्डर्स लिमिटेड, जीआरएसई, आउ मिधानिरूस, इजराइल, फ्रान्स आउ संयुक्तराज्य अमेरिकाके सैन्य उपकरणके शीर्ष विदेशी आपूर्तिकर्ताके साथे भारत रक्षा उपकरणके सबसे बड़े आयातकमे से एक बनल है ।[16] भारत सरकार मेक इन इण्डिया पहलके भागके रूपमे स्वदेशी विनिर्माण आउ रक्षाला आयात पर नैर्भर्यके कम कैल चाहहै ।[17]

भारतीय सेनाके शाखा

[edit | edit source]

एकरो देखथिन

[edit | edit source]

बाहरी कड़ी

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]
  1. http://www.deccanherald.com/content/601148/jaitley-given-additional-charge-defence.html
  2. "Categories of Entry". Indian Army. मूल से 23 अगस्त 2011 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 23 August 2011.
  3. "india defence budget: Defence Budget of India 2023: India's defence sector gets Rs 5.94 lakh crore for 2023-24 - The Economic Times". m-economictimes-com.cdn.ampproject.org. अभिगमन तिथि 2023-02-08.
  4. "संग्रहीत प्रति". मूलसे 4 जुलाई 2012 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 15 जून 2020.
  5. 1 2 3 4 "India / Aircraft / Jianjiji / Fighter". Stockholm International Peace Research Institute. मूल से 19 जनवरी 2012 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 20 अप्रैल 2017.
  6. "Czech Tatra becoming into Indian Armed Forces". एसएएफआरए a.s. मूल से 10 जनवरी 2015 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 19 फरवरी 2015.
  7. 1 2 "Arms Transfers Database". SIPRI. मूलसे 14 फ़रवरी 2013 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 20 February 2013. |archive-date= में तिथि प्राचल का मान जाँची (सहायता)
  8. "Indian Armed Forces - My India, My Pride - Know India: National Portal of India". web.archive.org. 2015-09-25. मूलसे पुरालेखित 25 सितम्बर 2015. अभिगमन तिथि 2023-02-08.Wp/mag/सीएस१ रखरखाव: BOT: original-url status unknown (link)
  9. Matters, Professional (2011-07-12). "Report My Signal- Professional Matters: The Central Police Forces and State Armed Police". Report My Signal- Professional Matters. मूलसे पुरालेखित 30 मार्च 2012. अभिगमन तिथि 2023-02-08.Wp/mag/सीएस१ रखरखाव: BOT: original-url status unknown (link)
  10. "Press Information Bureau". pib.gov.in. अभिगमन तिथि 2023-02-08.
  11. "20% Sailor Shortage in Navy, 15% Officer Posts Vacant In Army, Nirmala Sitharaman Tells Parliament". News18. 2017-12-27. अभिगमन तिथि 2023-02-08.
  12. "2023 Military Strength Ranking". www.globalfirepower.com. अभिगमन तिथि 2023-02-08.
  13. "The Telegraph - Calcutta (Kolkata) | Nation | For the paramilitary, all's in a new name". web.archive.org. 2015-09-24. मूलसे पुरालेखित 24 सितंबर 2015. अभिगमन तिथि 2023-02-08. |archive-date= में तिथि प्राचल का मान जाँची (सहायता)Wp/mag/सीएस१ रखरखाव: BOT: original-url status unknown (link)
  14. Rabinowitz, Gavin (2008-06-18). "India's army seeks military space program". SFGATE. अभिगमन तिथि 2023-02-08.
  15. "The New York Times - Breaking News, US News, World News and Videos". www.nytimes.com. अभिगमन तिथि 2023-02-08.
  16. "End of an era: Israel replaces Russia as India's top military supplier". www.worldtribune.com. अभिगमन तिथि 2023-02-08.
  17. "Indigenisation in Defence". Indian Defence News, IDRW, World Defence News, Weapons and More. अभिगमन तिथि 2023-02-08.