Wp/mag/नया दिल्ली
नया दिल्ली नई दिल्ली नवदिल्ली | ||
---|---|---|
सङ्घीय राजधानी | ||
एलआइसी, कन्नाट प्लेस कन्नाट प्लेसके क्षितिज राजपथ (आधिकारिक रूपसे "कर्तव्यपथ") | ||
| ||
| ||
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल. | ||
निर्देशाङ्क: Lua error: expandTemplate: template "coord" does not exist. | ||
Country |
![]() | |
केन्द्रशासितप्रदेश |
![]() | |
लोकसभा निर्वाचनक्षेत्र | नवदिल्ली | |
विधानसभा | नवदिल्ली | |
मण्डल | नवदिल्ली | |
स्थापना | १२ दिसम्बर १९११ | |
उद्घाटन | १३ फरवरी १९३१ | |
सन्स्थापक | जार्ज पञ्चम | |
सरकार | ||
• प्रकार | नगर निगम | |
• अङ्ग | नवदिल्ली नगर निगम | |
• अध्यक्ष | अमित यादव, आइएएस | |
क्षेत्रफल | ४२.७ किमी२ (१६.४९ वर्गमील) | |
• क्रम | १० | |
उन्नतान्श | २१६ मी (७०८.६२ फीट) |
नया दिल्ली (हिन्दी: नई दिल्ली) भारतके राजधानी हे आउ दिल्ली राष्ट्रिय राजधानीप्रदेश (रा॰रा॰प॰) के एगो भाग हे । नया दिल्ली भारतसरकारके सब तीनो शाखाके पीठ हे, जे राष्ट्रपति भवन, संसद्भवन आउ भारतके सर्वोच्चन्यायालयके आतिथेय करहे । नया दिल्ली रा॰रा॰प॰ के भीतरे एगो नगरपालिका हे, जे न॰दि॰न॰पा॰प॰ द्वारा प्रशासित कैल जाहे, जेकरामे अधिकतर लुटियन्स दिल्ली आउ कुछ निकटवर्ती क्षेत्र युक्त हे । नगरपालिका क्षेत्र एगो बड़का प्रशासनिक मण्डल, नयादिल्ली मण्डलके भाग हे । नयादिल्ली दिल्ली महानगरके भीतरे स्थित है, आउ ई दिल्ली सङ्घ राज्य क्षेत्रके इगारह मण्डलमे से एक है । भारत पर अङ्ग्रेज शासनकाल खनी वर्ष १९११ तक भारतके राजधानी कलकता हलै । अङ्ग्रेज शासक ई महसूस कैलक कि देशके शासन बढ़ियाँ तरीकासे चलावेला कलकताके स्थाने यदि दिल्लीके राजधानी बनावल जाये त बढ़ियाँ होतै काहेकि एहाँसे शासनके सञ्चालन अधिक प्रभावी होतै । एकरा पर विचार करेके बाद अङ्ग्रेज महाराजा जार्ज पञ्चम देशके राजधानीके दिल्ली ले जायेला आदेश दे देलकै ।
वर्ष २०११ मे दिल्ली महानगरके जनसङ्ख्या १६८ लाख हलै ।[6] दिल्लीके जनसङ्ख्या एकरा दुनियामे पचमा सबसे अधिक जनसङ्ख्या वाला, आउ भारतके सबसे बड़ महानगर बनावहै । क्षेत्रफलके अनुसारो, दिल्ली दुनियाके बड़ महानगरमे से एक है । मुम्बईके बाद ई देशके दोसर सबसे अमीर नगर है, आउ दिल्लीके सकल घरेलू उत्पाद दक्षिण, पश्चिम आउ मध्य एसियाके नगरमे दोसरे नम्बर पर आवहै । नयादिल्ली अपन चौड़ा सड़क, वृक्ष-अच्छादित मार्ग आउ देशके ढेर शीर्ष संस्था आउर स्थलचिह्नला जानल जा है ।
१९११ के दिल्ली दरबार खनी १५ दिसम्बरके नगरके नीँव भारतके सम्राट, जार्ज पञ्चम रखलक[7], आउ प्रमुख ब्रिटिश वास्तुकार एड्विन लुट्यन्स आउर हर्बर्ट बेकर एकर रूपरेखा तैयार कैलक । ब्रिटिश भारतके महाराज्यपाल लार्ड इर्विन द्वारा १३ फरवरी १९३१ के नयादिल्लीके उद्धघाटन होलै ।[8]
हालाँकि बोलचालके भाषामे दिल्ली आउ नया दिल्लीके प्रयोग दिल्ली राष्ट्रिय राजधानीप्रदेशके सन्दर्भित करेला कैल जाहे, दुनो अलगे-अलगे इकाई है । नगरपालिका आउ नया दिल्ली मण्डल दुनो दिल्ली महानगरके एगो अपेक्षाकृत छोटभाग है । राष्ट्रिय राजधानीक्षेत्र गाजियाबाद, नोएडा, गुड़गाँओ आउ फरीदाबाद सहित पड़ोसी राज्यके आस-पासके मण्डलके साथे-साथे पूरा रा॰रा॰प॰ के युक्त करेवाला एगो बड्डी बड़का इकाई है ।
सम्बन्धित लेख
[edit | edit source]सन्दर्भ
[edit | edit source]- ↑ "About Delhi". मूलसे 12 June 2021 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 26 November 2020.
- ↑ Amanda Briney. "Geographic Facts About New Delhi, India". ThoughtCo.com Education. मूलसे 28 अप्रैल 2021 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 28 अप्रैल 2021.
- ↑ "Provisional Population Totals. Cities having population 1 lakh and above" (PDF). Census of India 2011. मूलसे 26 December 2018 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 12 December 2021.
- ↑ "The World's Cities in 2018" (PDF). United Nations. मूलसे 31 August 2021 के पुरालेखित (PDF). अभिगमन तिथि 2 September 2021.
- ↑ "New Delhi". indiapincodes.net. मूलसे 17 August 2022 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 17 August 2022.
- ↑ https://www.census2011.co.in/census/state/delhi.html
- ↑ Lahiri, Tripti (13 January 2012). "New Delhi: One of History's Best-Kept Secrets". The Wall Street Journal. मूलसे 10 नवम्बर 2014 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 26 दिसम्बर 2014.
- ↑ Stancati, Margherita (8 दिसम्बर 2011). "New Delhi becomes the capital of Independent India". The Wall Street Journal. मूलसे 11 जनवरी 2012 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 11 December 2011.