Wp/mag/उत्तरप्रदेस

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mag
(Redirected from Wp/mag/उत्तरपरदेस)
Wp > mag > उत्तरप्रदेस

उत्तरप्रदेस (उत्तरप्रदेश) उत्तरभारतके एगो राज्ज हे। २० करोड़से बेसी निबासी होवेके चलते ई भारतमे सबसे अधिक जनसङ्ख्याबाला राज्ज हे आउ साथे-साथ बिश्वमे सबसे अधिक जनसङ्ख्यावाला देसीय उपखण्ड हे। भारतके गनतन्त्र बनेके बाद १९५० मे एकर स्थापना होलैहल। ई भारताधिराज्ज (१९४७-१९५०) के अवधिके दौरान सञ्जुक्तप्रान्त (यूपी) के उत्तराधिकारी हल, जे अपने १९३५ मे स्थापित सञ्जुक्तप्रान्त (यूपी) आउ अन्ततः १९०२ मे ब्रिटानीयराजके दौरान स्थापित सञ्जुक्तप्रान्त आगरा आउ अबधके उत्तराधिकारी हल। राज्जके १८ प्रमण्डल आउ ७५ मण्डलमे बिभाजित करल गेलीहे, राज्जके राजधानी लखनऊ हे, आउ प्रयागराज न्यायिक राजधानीके रूपमे कार्यरत हे। ९ नबम्बर् २००० के उत्तरप्रदेसके पच्छिमी हिमालयीय पहाड़ीक्षेत्रसे एहो नया राज्ज, उत्तराञ्चल (अखनी उत्तराखण्ड) बनावल गेलीहल। राज्जके दु प्रमुख नदी, गङ्गा आउ ओकर सहायक जमुना, एगो हिन्दु तीर्थस्थल, प्रयागराजमे त्रिबेनी (त्रिवेणी) सङ्गममे मिलहै। अन्य प्रमुखनदी गोमती आउ सरजू हे। राज्जमे वन आबरन राज्जके भौगोलिक क्षेत्रके ६.१ प्रतिसत हे। खेती जोग्ग क्षेत्र कुल भौगोलिक क्षेत्रके ८२ प्रतिसत हे आउ कुल रोपल क्षेत्र खेती जोग्ग क्षेत्रके ६८.५ प्रतिसत हे।

राज्जके सीमा पच्छिदने राजस्थान, उत्तर-पच्छिदने हरियाणा, हिमाचलप्रदेस आउ दिल्ली, उत्तरदने उत्तराखण्ड आउ नेपालके साथे एगो अन्तर्राष्ट्रीयसीमा, पूरुदने बिहार, दखिनमे मध्घप्रदेस आउ दखिनपुरुदने झारखण्ड आउ छत्तीसगढ़ राज्जसे लगहे। ई राज्ज २,४०,९२८ बर्ग किमीमे फैलल हे, जे भारतके कुल क्षेत्रफलके ७.३% हे, आउ क्षेत्रफलके अनुसार चौथा सबसे बड़का राज्ज हे। राज्ज लम्बा समयसे चीनी उत्पादनला जानल जाहे, तैयो अखनी सेवा-उद्योग अर्थब्यवस्था पर हावीहे। सेवा क्षेत्रमे जतरा आउ पर्यटन, होटल् उद्योग, अचलसम्पत्ति, बीमा आउ बित्तीय-परामर्स सामिल हे। उत्तरप्रदेसके अर्थब्यवस्था ₹१८.६३ लाखकरोड़ (US$230 बिलियन्) सकल घरेलूउत्पाद आउ ₹६८,८१० (US$860) के प्रतिब्यक्ति GSDP के साथे भारतके तीसरा सबसे बड़का राज्ज-अर्थब्यवस्था हे। १९६८ के बादसे उत्तरपरदेसमे दसबार अलगे-अलगे कारणके चलते आउ कुल १,७०० दिनतक राष्ट्रपतिसासन लगावल गेलीहे। राज्जमे बर्तमानमे तीन अन्तरराष्ट्रीय बिमानस्थल हे, चौधरी चरनसिंह अन्तर्राष्ट्रीय बिमानस्थल (लखनऊ), लाल बहादुरशास्त्री बिमानस्थल (वाराणसी) आउ कुसीनगर अन्तरराष्ट्रीयबिमानस्थल (कुशीनगर)। प्रयागराज जङ्क्सन् उत्तरमध्ध रेलवेके मुख्यालय हे आउ गोरखपुर रेलवेस्थानक पूरबोत्तर रेलवे (भारत) के मुख्यालयके रूपमे काम करहे। राज्जके उच्चन्यायालय प्रयागराजमे स्थित हे। राज्ज क्रमशः निचलासदन लोकसभा आउ उच्चसदन राज्जसभामे ८० सीट् आउ ३१ सीट् के जोगदान देहे।

राज्जके निबासीके उनखर मूलक्षेत्रके आधार पर इया त अबधी, बघेली, भोजपुरी, ब्रजी, बुन्देली, कन्नौजी इया रोहिलखण्डी कहल जाहे। तीन-चौथाईसे बेसी जनसङ्ख्या हिन्दुधरमके मानहे, जेकरा बाद इस्लाम् अगला सबसे बड़का धार्मिकसमूह हे। हिन्दी सबसे ब्यापकरूपसे बोलल जायेबाला भासा हे आउ उर्दूके साथे-साथे राज्जके अधिकारिकोभासा हे। भोजपुरी हिन्दीके बाद राज्जके दूसरा सबसे अधिक बोलल जाहे। मौर्यसम्राज्ज, हर्ससम्राज्ज, गुप्तसम्राज्ज, पालसम्राज्ज, दिल्ली सल्तनत्, मुगल् सम्राज्जके साथे-साथे कई अन्य सम्राज्ज सहित प्राचीन आउ मध्धकालीनभारतमे मौजूद अधिकान्स मुखधाराके राजनीतिकसत्ता उत्तरप्रदेसमे हल। २०मा सताब्दीके आरम्भमे भारतीय स्वतन्त्रता आन्दोलनके समय, उत्तरप्रदेसमे तीन प्रमुख रियासत हलै - रामगढ़ी, रामपुर आउ बनारस। राज्जमे कई पवित्र हिन्दुमन्दिर आउ तीर्थस्थल हे। उत्तरपरदेसमे तीन बिस्व धरोहरस्थल हे आउ भारतमे पर्यटनस्थलमे पहिला स्थानपर हे। उत्तरप्रदेसमे आगरा, अलीगढ़, अजोध्या, कुसीनगर, मथुरा, प्रयागराज, बनारस आउ बृन्दाबन सहित कई इतिहासिक, प्राकृतिक आउ धार्मिक पर्यटनस्थल हे।

सम्बन्धित लेख[edit | edit source]

सन्दर्भ[edit | edit source]