Wp/mag/आगरा
| आगरा आगरा | |
|---|---|
| नगर | |
| उपनाम: ताजनगरी | |
| निर्देशाङ्क: 27°11′N 78°01′E / 27.18°N 78.02°Eनिर्देशाङ्क: 27°11′N 78°01′E / 27.18°N 78.02°E | |
| देश | |
| राज्य | उत्तरप्रदेश |
| मण्डल | आगरा |
| सरकार | |
| • प्रकार | नगरनिगम |
| • अङ्ग | आगरा नगरनिगम |
| • महापौर[1] | हेमलता दिवाकर कुशवाह (पूर्व विधायक) (भाजपा ) |
| उन्नतांश | 171 मी (561 फीट) |
| जनसङ्ख्या (2011)[2] | |
| • नगर | १५,८५,७०४ |
| • क्रम | २४मा |
| • महानगर | १७,६०,२८५ |
| भाषा | |
| • आधिकारिक | हिन्दी |
| • अतिरिक्त आधिकारिक | उर्दू |
| समयमण्डल | युटिसि+5:30 (भारतीय मानक समय) |
| दूरभाष कोड | 0562 |
| वाहन पञ्जीकरण | UP-८० |
| लिङ्गानुपात | ०.८७५ ♂/♀ |
| साक्षरता | ७३.११% |
| जालस्थल | मण्डलके आधिकारीक वेबसाइट |
आगरा (ब्रज: आगरा ) भारतके उत्तरप्रदेश राज्यके आगरा मण्डलमे जमुना नदीके किनारे स्थित एगो नगर हे । ई राष्ट्रिय राजधानी नया दिल्लीके २०६ किलोमीटर दक्खिनदन्ने स्थित हे । भारतके २०११ के जनगणनाके अनुसार १५,८५,७०४ के जनसङ्ख्या साथे आगरा उत्तरप्रदेशके चौथा आउ भारतके २३मा सर्वाधिक जनसङ्ख्या वाला नगर हे ।[4][5]
दिल्ली सल्तनतके उदयसे पहिले आगराके इतिहास स्पष्ट न है । १७मा शताब्दीके एक वृत्तान्तमे सिकन्दर लोदी (१४८८-१५१७) के समयसे पहिले आगराके एक पुरानी बस्तीके रूपमे बुलैलकै हल, जे महमूद गजनवी द्वारा एकर विनाशके कारण महज एक गाँव हलै । ११मा शताब्दीके फारसी कवि मासूद सलमान आगराके किला पर गजनवीके आक्रमणके उल्लेख कैलकै हे, जे तखनी राजा जयपालके शासनाधीन हलै । जयपालके आत्मसमर्पणके बावजूदो महमूद किलाके लूट लेलकै हल । १५०४ मे सिकन्दर लोदी अपन राजधानीके दिल्लीसे आगरा स्थानान्तरित कैलकै हल । उनकर कालमे किलामे ढेर महल, कुँइआ आउ एक मस्जिदके निर्माण कैल गेलै । १५२६ मे पानीपतके प्रथम युद्धमे हारके बाद ई मुगल शासनके अन्तर्गत ऐलै । १५४० आउ १५५६ के बीच शेरशाह सूरी ई क्षेत्र पर शासन कैलकै । ई १५५६ से १६४८ तक मुगल साम्राज्यके राजधानी रहलै । आगरा पर बादमे मराठाके अधिपत्य रहलै, जिनकर बाद ई ब्रिटिश राजके अन्तर्गत आ गेलै ।
आगरा अपन ढेर मुगलकालीन इमारतके कारण एक प्रमुख पर्यटन स्थल है, विशेषकर ताजमहल, आगरा किला आउ फतेहपुर सीकरी लागि, जे सब यूनेस्को विश्व धरोहर स्थल है ।[6] दिल्ली आउ जयपुरके साथ आगरा स्वर्णिम त्रिभुज पर्यटन सर्किटमे शामिल है; आउ लखनऊ आउ वाराणसीके साथे ई उत्तरप्रदेश राज्यके एक पर्यटक सर्किट, उत्तरप्रदेश हेरिटेज आर्क के हिस्सा है । सांस्कृतिक रूपसे आगरा ब्रज क्षेत्रमे स्थित है । आगरा २७.१८° उत्तर ७८.०२° पूर्वमे जमुना नदीके तटे स्थित है । समुद्र-तलसे एकर औसत ऊँचाई लगभग १७१ मीटर (५६१ फीट) है । ई यमुना एक्सप्रेसवेके माध्यमसे दिल्लीसे आउ आगरा-लखनऊ एक्सप्रेसवेके माध्यमसे लखनऊसे जुड़ल है ।
एकरो देखी
[edit | edit source]सन्दर्भ
[edit | edit source]- ↑ Lavania, Deepak (2 दिसम्बर 2017). "BJP wins post of Agra mayor for fifth consecutive time". द टाइम्स आफ इण्डिया. द टाइम्स ग्रूप. मूलसे 23 अक्तूबर 2018 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 21 फरवरी 2019.
- ↑ "Census 2011". महापञ्जीयक एवं जनगणना आयुक्त, भारत. अभिगमन तिथि 21 मई 2016.
- ↑ "Uttar Pradesh (India): State, Major Agglomerations & Cities – Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information". citypopulation.de. मूलसे 12 नवम्बर 2017 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 11 नवम्बर 2017.
- ↑ "Uttar Pradesh in Statistics," Kripa Shankar, APH Publishing, 1987, ISBN 9788170240716
- ↑ "Political Process in Uttar Pradesh: Identity, Economic Reforms, and Governance
Archived 2017-04-23 at the वेबैक मशीन ," Sudha Pai (editor), Centre for Political Studies, Jawaharlal Nehru University, Pearson Education India, 2007, ISBN 9788131707975 - ↑ Sumit, Shakya (24 नवम्बर 2023). "Agra Me Ghumne Ki Jagah | आगरा में घूमने की जगह". घूमते रहो. घूमतेरहो. अभिगमन तिथि 25 नवम्बर 2023.
- Wp/mag/Wikipedia page with obscure country or subdivision
- Wp/mag
- Articles containing ब्रज-language text
- Wp/mag/Lang and lang-xx using deprecated ISO 639 codes
- Wp/mag/विकिडेटा पर अनुपलब्ध निर्देशाङ्क
- Wp/mag/वेबआर्काइव साँचा वेबैक कड़ी
- Wp/mag/आगरा
- Wp/mag/आगरा मण्डल
- Wp/mag/उत्तरप्रदेशके नगर
- Wp/mag/भारतके महानगर