Wp/lzz/lat/Moldovaşi Resp’ublik’a

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | lzz‎ | lat
Wp > lzz > lat > Moldovaşi Resp’ublik’a

Moldovaşi Resp’ublik’a, yulva Avrop’as Uk’raina do Romaniaşi şkas gedgin do zoğap’ici var uğun. Yekuni 1.389 k’m dixaluri hududişi 125 k’m k’onari şeridi muşis 2007 3’anas Uk’rainak xe kogedvu. Dobadonaşi dixaşzoma 33.843 k’m2, maxoroba 4.435.000 k’oçi, nananoğa do irişen didi noğa Kişinevi ren do majura didi noğape muşi ren; Balti, Bender, Komrat, Tirasp’oli.

Moldovaşi dixape, İ.3’. 7. oş3’anuraşen doni İskitepe, Sarmatepe, Galatepe, T’rakepe, Dak’epe do Slavepeşi dobargale iqu do 12. oş3’anuras Hungarepeşi xe3ala uğut’u. Germa K’arpatiş maskinde Ulahepek, 1349 3’anas Hungarepes yodgites do Moldoviaşa kodibarges edo dudmoşletineroba mutepeşi kognapes. Moldovaşi dixapes 15. oş3’anuras Osmaniaşi oxen3aleş xe3ala aqu. K’orta, 1455 3’anaşen 1812 3’anaşakis, eyaleti Boğdani yado Osmaniaşi oxen3aleşa mek’ireli rt’u do 1812 3’anaş Bukreşişi akt’ite Rusiaşi xe3alaşa kamaxtu. 1918 3’anaşakis Rusiaşi çarobaş ar vilayeti rt’u. Rusia, K’irimişi limas geicginuş k’ule Moldovaşi ar no3’ile (omjore Besarabia) Romaniaşi iqu mara Rusiak 1878 3’anaşi Berlinişi k’ongrete am k’orta xolo kezdu. K’orta, maartani kianuri limaş k’ule 1918 3’anas Romaniaşi iqu do 1924 3’anas ğali Dinyest’erişi yulva p’icis Uk’rainaşa mek’ireli, Moldovaşi Ot’onomuri Sovietur Sosialist’uri Resp’ublik’a geidgu. K’ortas, majurani kianuri limas xolo Romanepeş xe3ala aqutina 1944 3’anas Rusepeş k’elen ezdimeri dixapes Moldovaşi Sovietur Sosialist’uri Resp’ublik’a kogeidgu. Moldovaşi andğaneri hududepe 1947 3’anas iğaru, ğali P’ruti do Dinyest’erişi şkas Besarabia coxoni tarixuri k’orta SSRA-ş k’elen Romaniaşen go3’oğinute. Rusiak, Romania k’ala irtibati konok’vatu, K’iriluri alboniş oxmaru konoç’iru, Rusepes do Uk’rainepes indust’rialuri noğapes dibargit yado bilasa numxvacu. Rusepek 1950-oni 3’anapes şilyadoşilya etnik’uri Romani, oşka Asiaşa uçves. SSRA kogoşibğuşi Moldovak, 27 Mariaşina 1991-s dudmoşletineroba muşi ognapu. Moldova, 21 Xrist’ana 1991-s Dudmoşletineri Oxen3alepeşi Cemietişa ak’atu.

Moldovaşi dixapes, tapala rak’anepe do aluvioni zenepe, olande do oşka no3’ilepes mt’k’ape gez’in. Zenepek olandeş k’ele imağalen do p’latoş z’irapa aqven. Dido çuçuna do mç’imoni dixaluri t’aroni uğun. Qinoraşi tutape çuçuna, monç’inoraşi tutape çxvapa iqven. Dobadonaşi ek’onomi xaçka do gidaşi indust’riaşa mek’ireli ren. Dobadonaşi k’oçepeş %35 xaçkas, %28 indust’rias, genomskidepeti majura dulyapes ixandepan. Moduli let’apes mabağoba, maxiloba do mazgudoba ixvenen. İrişen beciti maxsulepe ren dik’a, lazut’i, tutaşpukiri, şekerişpancari do tutumi. Gidaşi indust’ria k’ala oçodinuş maddepe, elekt’rik’oni alet’epe do ok’iduşi malzemepeş indust’riati imoirden. Dobadonas termik’iş sant’ralepeş gale ğali Dinyest’eris hidroelekt’rik’uri sant’rali uğun. Moldovas k’oçepe erk’inaşgzak do ğali Dinyest’erik nunç’işinaps. 3aşdixa arxvala nananoğa Kişinevis uğun. Linyit’i, fosfat’i, alçişkva tabiuri madenepe muşi ren. Maxorobaş didope Ortodoksi ren do dobadonas Romanuri, Rusuli do Gagauzuri iğarğalen. Dobadonaş maxoroba %65 Romani, %14 Uk’rainuri, %13 Rusi, %4 Gagauzi, %1,5 Bulgari ren do ok’itxu-oç’aruşi nispet’i ren %98.