Wp/kri/Skièntia
Skièntia (kòmòt Latin scientia, fòr min "sabi na sistèmalèkk ùndartekazh we de bild èn organaiz sabi with testebul eksplanashòndèm èn predictshòndèm bòt natura èn dhi dunia.[1][2] Na mòr old minin we relato kloswan, "skièntia" kin refer go sabibòdy imsèf, we na dhi kain we eksplikebul ratiofullwan èn applikebul reliabwan. Dhèm we de praktis skièntia noo lèkkè skièntista.
Na Grèkia-Romakain Oldoldtèm, skièntia lèkkè wan kain sabi bin linko klosewan with sabilèk. Durin dhi Islamkain Gold Tèm, dhi fundashòn fòr dhi skièntiakain mèthòd leyo, we èmfasaiz èkspèrimèntkain data èn im resultdèm reprodusebulnèss.[3][4][5][6][7][8][9][10] Na dhi Wèst, durin dhi arly tradeykain periòd, dhi wòrddèm "skièntia" èn "naturalèkk sabilèk " bin yuzo wanwantèm interchenjebulwan,[11] èn, tete dhi hùndrèdyar 17, naturalèkk sabilèk, (we kòllo tiday "naturalèkk skièntia"), bin kònsidaro sèparat branch sabilèk na dhi Wèst. Na tradeykain yuzazh, "skièntia" refer most kòmmùnwan go wey fòr fèn sabi, èn nò go dhi sabi imsèf nòmòr. I òlso restrikto kòmmùnwan fòr dhèm stùdibranchdèm we want fòr èksplika dhi fenomenòndèm na dhi materiakain dunia.[12] Na dhi hùndrèdyardèm 17 èn 18 skièntistadèm tray mòrènmòr fòr fòrmulat sabi with naturaim lòwdèm lèkkè Newton'im Mufmènt Lowdèm. Èn na dhi kursus dhi hùndrèdyar 19, dhi wòrd "skièntia" linko mòrènmòr with dhi skièntiakain mèthòd imsèf, lèkkè disciplinakain wey fòr stùdy dhi naturalèkk wòrld, we inklud fisika, khimika, arthsabi èn laifsabi. Na also durin dhi hùndrèdyar 19 we dhi termino skièntista kreato bay dhi naturalista-gòdsabiman William Whewell fòr diffèrèntifay dhèm we de fèn sabi bòt natura kòmòt dhèm we de fèn òdhar kain sabi.[13]
Hawevar, "skièntia" òlso kòntinu fòr yuzo na broad sèns fòr denota relaiebul èn teachebul sabi bòt èny tòpik, dhis shoo bay tradeykain terminodèm lèkkè bukhos skièntia òr kòmpyutar skièntia. I also kin sio na dhi nemdèm sòm areadèm akademiakain stùdy lèkkè "sòkietas skièntia" òr "pòlitikakain skièntia".
- ↑ "... modern science is a discovery as well as an invention. It was a discovery that nature generally acts regularly enough to be described by laws and even by mathematics; and required invention to devise the techniques, abstractions, apparatus, and organization for exhibiting the regularities and securing their law-like descriptions." —p.vii, J. L. Heilbron, (2003, editor-in-chief). The Oxford Companion to the History of Modern Science. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-511229-6.
- ↑ Template:Cite dictionary
- ↑ https://web.archive.org/web/20150415010713/http://bioinfo.aizeonpublishers.net/content/2014/1/bioinfo321-326.pdf
- ↑ Template:Cite news
- ↑ Template:Cite book
- ↑ El-Bizri, Nader, "A Philosophical Perspective on Alhazen's Optics", Arabic Sciences and Philosophy 15 (2005-08-05), 189–218
- ↑ Template:Cite news
- ↑ Template:Cite journal
- ↑ Lindberg, D. C., Theories of Vision from al-Kindi to Kepler, (Chicago, Univ. of Chicago Pr., 1976), pp. 60–7.
- ↑ Template:Cite book
- ↑ David C. Lindberg (2007), The beginnings of Western science: the European Scientific tradition in philosophical, religious, and institutional context, Second ed. Chicago: Univ. of Chicago Press ISBN 978-0-226-48205-7, p. 3
- ↑ Oxford English Dictionary
- ↑ The Oxford English Dictionary dates the origin of the word "scientist" to 1834.