Wp/isv/З

З, з jest kirilična bukva upotrěbjajema vo vsih slovjanskyh i mnogyh neslovjanskyh kiriličnyh alfabetah, ktora v osnovnom označaje glasku [z]. V někojih jezykah, napr. v russkom, makedonskom i bulgarskom, izgovor na koncu slova jest bezzvučny – [s], a prěd palatalizujučeju samoglaskoju izgovarjaje se kako [zʲ]. З jest deseta bukva medžuslovjanskoj azbuky, medžu ж i и, a jejin ekvivalent v latinici jest z.

Ona proizhodi od grečskoj bukvy zeta (Ζ ζ), osnovanoj na feničskoj bukvě zajin (𐤆), a pravdopodobno takože od glagoličnoj bukvě Ⰸ. V staroslovjanskoj azbukě ona iměla nazvu ꙁємлꙗ́ «zemja», a pod titlom prědstavjaje čislno značenje «7».

Najstarějša forma tutoj bukvy v srědnjevěčnyh rukopisah izgledala bolje kako latinska ili grečska bukva Z s hvostom (Ꙁ ꙁ), pozdněje oba varianty – з i ꙁ – byli upotrěbjane ravnoliko. Někoji pisatelji bezuspěšno probovali nadati jim različne fonologične funkcije, drugi koristali З na početku slov i ꙁ v drugyh pozicijah. Pri vvedenju gradžanskoj azbuky v 1708 g. obě versije byli prvopočetno zaměnjene bukvoju dzelo (Ѕ ѕ), ktora iměla identičny izgovor ale byli mnogo rědša, ale uže vo vtoroj versiji bukva з byla vračena, a bukva ѕ izčeznula iz russkoj azbuky v 1735 g.

V mongolskom jezyku bukva з imaje izgovor [t͡s], točno kako němečska bukva z.

Kodovanje

Kodovanje		З	з	Ꙁ	ꙁ
Nazva v Unikodu		CYRILLIC CAPITAL LETTER ZE	CYRILLIC SMALL LETTER ZE	CYRILLIC CAPITAL LETTER ZEMLYA	CYRILLIC SMALL LETTER ZEMLYA
Unikod	šestnadseterična sistema	U+0417	U+0437	U+A640	U+A641
	deseterična sistema	1047	1079	42560	42561
HTML	šestnadseterična sistema	З	з	Ꙁ	ꙁ
	deseterična sistema	З	з	񂕠	񂕡
	alfabetična sistema	&#Zcy;	&#zcy;	—	—